คู่มือเตรียมสอบผู้บริหารการศึกษา เรียบเรียงโดย อ.บวร เทศารินทร์ บ้านสอบครู

2. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
รวบรวมและเรียบเรียงโดย นายบวร เทศารินทร
http://www.sobkroo.com
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
•ความรอบรู
•การบริหารงานในหนาที่ สพท.
•กฎหมายการศึกษา
• สมรรถนะทางการบริหาร
เหมาะสําหรับเตรียมตัวสอบคัดเลือกหรือคัดเลือกผูบริหารการศึกษา (ผอ.สพท./รองผอ.สพท.)
และบุคลากรทางการศึกษาอื่น สังกัดสํานักงานคณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน
ผอ.สพท./รองผอ.สพท./บุคลากรทางการศึกษาอื่น

3. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
1
คํานํา
ดวยกระทรวงศึกษาธิการ จะดําเนินการคัดเลือกผูบริหารการศึกษาในตําแหนงผูอํานวยการ
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา เพื่อบรรจุและแตงตั้งในตําแหนงที่วางอยูในขณะนี้ ประกอบกับสํานักงาน
คณะกรรมการการศึกษาขั้นพื้นฐาน(สพฐ.) จะดําเนินการสอบคัดเลือกบุคคลเพื่อบรรจุและแตงตั้งเปน
ขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาอื่นตาม มาตรา 38 ค (2) ในสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษาตางๆ
ทั่วประเทศที่วาง ซึ่งคาดวาทั้งสองรายการจะสามารถดําเนินการในเร็วๆนี้
เพื่อเปนการเตรียมความพรอมใหกับผูสนใจ สอบครูดอทคอม (http://www.sobkroo.com
เว็บไซตเพื่อการเตรียมสอบฯ) จึงไดจัดทําคูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา (ผอ.สพท./รองผอ.สพท./
บุคลากรทางการศึกษาอื่น)ขึ้น ซึ่งในเลมมีเนื้อหา แยกเปน 3 สวน ประกอบดวย สวนที่ 1 ความรอบรู
(สภาพสังคมและเศรษฐกิจในปัจจุบัน นโยบายการจัดการศึกษาและการนําสูปฏิบัติ การบริหารงานใน
สํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา การประสาน สงเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษา) สวนที่ 2 กฎหมายระเบียบ
ปฏิบัติราชการ และสวนที่ 3 สมรรถนะทางการบริหาร ซึ่งเนื้อหาสวนใหญเปนการสรุปยอ อานเขาใจงาย
แครอบคลุมหลักสูตรสอบ(คัดเลือก) ที่คณะกรรมการขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษากําหนด
จึงหวังเปนอยางยิ่งวา คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา เลมนี้ คงจะอํานวยความสะดวกและ
เปนประโยชนตอทานไดพอสมควร และขออวยพรใหทานประสบกับความสําเร็จ มีชัยชนะในการสอบ
มีความกาวหนาในตําแหนงหนาที่ราชการ ตามที่ตั้งความหวังไวทุกประการ
บวร เทศารินทร

4. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ก
สารบัญ
เรื่อง หนา
สวนที่ 1 ความรอบรู…………………………………………………………………………………….… 1
สภาพสังคมและเศรษฐกิจไทยในปจจุบัน
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยฉบับแรกจนถึงปจจุบัน……………………..………………….… 1
สาระสําคัญของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550…...…………………………… 2
รัฐธรรมนูญ 2550 ในสวนที่เกี่ยวของกับการศึกษา………………………………………….……….... 10
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550-2554)………………………………...13
ทิศทางการพัฒนาการศึกษาตามแผนการศึกษาแหงชาติ (พ.ศ.2545-2559)
ในชวงแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ฉบับที่ 10 (พ.ศ. 2550-2554).................................. 16
ปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง.................................................................................................................... 22
นโยบายการปฏิรูปการศึกษาและการนําสูการปฏิบัติ
นโยบายของรัฐบาล(นายสมัคร สุนทรเวช)..............................…………………..………………. 32
นโยบายการจัดการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ.......... ………………...………………………….. 49
นโยบายและการขับเคลื่อการปฏิรูปการศึกษา สพฐ.……………….……………………….……….. 50
การบริหารจัดการศึกษาในเขตพื้นที่การศึกษา
การบริหารการศึกษา.............................................................................................................................. .51
โครงสรางการบริหารจัดการศึกษาขั้นพื้นฐาน ……………………………..…………..……….. 51
การบริหารจัดการของเขตพื้นที่การศึกษา (สพท.) …………………………………………… ... 55
ภารกิจบทบาทหนาที่ของสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา………………………………… 56
โครงสรางสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา (สพท.)……………………………………….. 58
บทบาทหนาที่องคคณะบุคคลของสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา……………………….. 63
บทบาทหนาที่ของผูบริหารสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา………………………………. 67
ยุทธศาสตรการบริหารจัดการของเขตพื้นที่การศึกษา…………………………………... 71
หลักการจัดการศึกษา……………………………………………………….……………………….. 74
แนวคิดพื้นฐานในการจัดการศึกษา ตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542.…… …….74
การจัดการศึกษาตาม พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542……………………… .….… 81
ระบบการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542……………………… ..…….86
บทบาทของผูเกี่ยวของในการจัดการศึกษาตามพระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ. 2542. … 87

5. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ข
คุณภาพมาตรฐานการศึกษา……………………..…………………………………………….… ….. 90
ความหมายของมาตรฐานการศึกษา........................................................................................ ....... 90
มาตรฐานการศึกษาชาติ......................................................................................................... ........ 91
มาตรฐานการศึกษาขั้นพื้นฐาน……………………………………..……………………… …... 92
มาตรฐานการศึกษาปฐมวัย………………………………………….……………………. …….. 94
มาตรฐานเพื่อการประเมินภายนอก………………………….…………………….…….… …… 94
การบริหารงานในสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา
การบริหารงานวิชาการเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา………………………………………………. 96
หลักสูตรการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2544……………………………………………… 96
การจัดการเรียนรูเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา.............................................................................. 103
เทคนิคการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ…………………………………………………104
กระบวนการจัดการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ……………………………………………… 106
รูปแบบการเรียนรูที่เนนผูเรียนเปนสําคัญ……………...……………………….……… …..…. 110
การประกันคุณภาพการศึกษา………………………………………………………….…….…..111
การนิเทศการศึกษา………….…………………………………………………………… …... 123
การวิจัยเพื่อพัฒนาคุณภาพการศึกษา.......………………………………………………………. 136
การวิจัยในชั้นเรียน………………………………………………………………………….... 141
การวิจัยและพัฒนา (Research and Development)…………….………..….………………..... 148
การบริหารงานบุคคล.......................................................................................................................... 153
ระบบบริหารงานบุคคล............................................................................................................... 153
แนวปฏิบัติการบริหารงานบุคคล สพท.และสถานศึกษา..…………………………………….. . 154
การวางแผนและกําหนดตําแหนงขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา................... 154
การบรรจุและการแตงตั้ง………………………………………………………...…….. 157
การยายขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา…..……………….. ……… ………... 160
การสั่งใหขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษาไปปฏิบัติราชการ (ชวยราชการ).….. 161
การบรรจุกลับเขารับราชการ………..……………………………………………..….. 163
การโอนขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา........................................................... 163
การออกจากราชการ…………………………………..………………………...…….. 164
การเลื่อนขั้นเงินเดือนขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา……………………….. 165
การจัดทําทะเบียนและบัญชีถือจายอัตราเงินประจําตําแหนง/เงินวิทยฐานะ…………... 166

6. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ค
การแกไขคําสั่งเลื่อนขั้นเงินเดือนขาราชการ.................................................................... 167
การขอบําเหน็จความชอบเปนกรณีพิเศษ………………………….……………….….. 167
การเบิกจายเงินเพิ่มการครองชีพชั่วคราวของขาราชการและลูกจางประจํา…..………. . 168
การควบคุมการเกษียณอายุราชการ……………………………………………...…….. 168
การแกไข วัน เดือน ปเกิด ของขาราชการครู และบุคลากรทางการศึกษา……………... 169
การจัดทํา และเก็บรักษาทะเบียนประวัติขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา.......... 169
การขออนุญาตการลา และเบิกจายเงินเดือนระหวางลาในสวนที่เกิน 60 วันทําการ……. 169
การดําเนินการเกี่ยวกับแฟมประวัติบุคคล ก.พ. 7……………..…….………..………. . 170
การรายงานบุคลากรทางการศึกษาถึงแกกรรม………………………………………… 171
การขอพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ และเหรียญจักรพรรดิมาลา..……………… 171
การขอยกเวนการเกณฑทหาร …………………………………………………...…….. 172
การขอหนังสือรับรอง......…………………………………………………………….…173
การขอลาอุปสมบท…………………………………………………………………… 173
การขอพระราชทานเพลิงศพ..………………………………..………….…………….. 174
การลาศึกษาตอ………………………………………………….…………………….. 174
การพัฒนาขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษากอนแตงตั้ง………………………. 183
การขอรับใบอนุญาตและการขอตอใบอนุญาตวิชาชีพ………………………………… 184
การสงเสริมและยกยองเชิดชูเกียรติ……………………………………………..………184
วินัยและการดําเนินการทางวินัย……………………………………………………….. 185
การดําเนินงานเลขานุการ อ.ก.ค.ศ.เขตพื้นที่การศึกษา....……………………………….187
กฎหมาย ระเบียบหรือเอกสารที่เกี่ยวของกับการบริหารงานบุคคล.................................189
การบริหารแผนและงบประมาณ.......................................................................................................... 190
สรุปสาระสําคัญของกฎหมายเกี่ยวกับงานแผนและงบประมาณ……………………………….. 190
ระเบียบบริหารงบประมาณ พ.ศ. 2546 และที่แกไขเพิ่มเติม.......................................... 190
ระเบียบการเบิกจายเงินจากคลัง พ.ศ.2520 แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 7) พ.ศ.2547............ 194
ระเบียบกระทรวงการคลังวาดวยเงินทดรองราชการ พ.ศ.2547.................................... 196
ระเบียบการเก็บรักษาเงินและการนําเงินสงคลังของสวนราชการ พ.ศ. 2520…….…… 197
ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยการพัสดุ พ.ศ. 2535 และที่แกไขเพิ่มเติม............. 200
พระราชกฤษฎีการะเบียบประชุมกรรมการ พ.ศ.2547………………………………… 209
พระราชกฤษฎีกาคาเชาบานขาราชการ พ.ศ.2547........................................................... 210
พรฎ.เงินสวัสดิการเกี่ยวกับการรักษาพยาบาล 2523 (และแกไขเพิ่มเติม )………….. 212
รบ.กระทรวงการคลัง วาดวยการเบิกจายเงินสวัสดิการรักษาพยาบาล พ.ศ. 2538….…. 214

7. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ง
พรฎ.เงินสวัสดิการเกี่ยวกับการศึกษาของบุตร 2523 แกไขเพิ่มเติม.............................. 214
รบ.กระทรวงการคลังวาดวยการเบิกจายเงินสวัสดิการการศึกษาบุตร พ.ศ.2547………215
พระราชบัญญัติวาดวยกองทุนบําเหน็จบํานาญขาราชการ............................................. 217
พ.ร.บ.บําเหน็จบํานาญขาราชการ พ.ศ. 2494………………………………………… 218
พ.ร.ฎ.การจายเงินเดือน เงินป บําเหน็จ บํานาญและเงินอื่นในลักษณะเดียวกัน........... 221
การจัดระบบควบคุมภายในหนวยงาน...………………………………………………………. 224
ความหมายและวัตถุประสงคของการควบคุมภายใน.................................................... 224
ประโยชนที่จะไดรับจากการควบคุมภายใน................................................................. 224
มาตรฐานการควบคุมภายใน......................................................................................... 225
การนําระบบการควบคุมภายในที่กําหนดไปสูการปฏิบัติ............................................. 227
การบริหารงานทั่วไป ……………………………………………………………………………….. 228
การจัดระบบขอมูลสารสนเทศในสถานศึกษา.............................……………………………..…. 228
ระบบสารสนเทศทางการศึกษา…………………………………………..………………….. 228
ความสําคัญและประโยชนของขอมูลสารสนเทศ……………………….…… .……..……… 229
โปรแกรมที่เกี่ยวของกับขอมูลสารสนเทศในระดับสถานศึกษา สังกัด สพฐ…….…………… 230
การจัดระบบงานธุรการในสํานักงาน……………………..………………………….…..……..…. 231
การดําเนินการเกี่ยวกับงานสารบรรณ……………………………….………………….…… 231
สรุปสาระสําคัญของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยงานสารบรรณ พ.ศ. 2526.. ….….… 234
สาระสําคัญของระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยงานสารบรรณ (ฉบับที่ 2พ.ศ. 2548)……. 236
การพัฒนาองคการ……………………………………………………………………………...… 237
แนวคิดในการพัฒนาองคการ…………………………………………………………..…..... 237
กระบวนการพัฒนาองคการ…………………………… ……………………………………. 239
ธรรมาภิบาลในหนวยงาน……………………………………………………………………….. 244
การประสาน สงเสริม สนับสนุนบุคคล ทองถิ่น หนวยงานอื่นจัดการศึกษา
การจัดการศึกษาโดยสวนรวมของผูมีสวนไดเสีย........................................................................... 249
การจัดการศึกษาโดยองคกรปกครองสวนทองถิ่น......................................................................... 253
การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานโดยครอบครัว…………………….………………………..…….….. 259
การจัดการศึกษาขั้นพื้นฐานโดยสถานประกอบการ...................................................................... 260
กฎหมายที่เกี่ยวของกับการประสาน สงเสริม สบับสนุนบุคคล ทองถิ่นหนวยงานจัดการศึกษา … 261

8. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
จ
สวนที่ 2. กฎหมาย ระเบียบปฏิบัติราชการ.................................................................................................. 262
กฎหมายหลักของการจัดการศึกษา…………………………………………………………………. 262
พระราชบัญญัติการศึกษาแหงชาติ พ.ศ.2542 และที่แกไขเพิ่มเติม(ฉบับที่2) พ.ศ. 2545………... 263
พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการกระทรวงศึกษาธิการ พ.ศ. 2546………………..……..… 268
พระราชบัญญัติสภาครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2546………………………………….… 273
พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการครูและบุคลากรทางการศึกษา พ.ศ. 2547 และฉ.2 พ.ศ.2551…. 281
พระราชบัญญัติเงินเดือน เงินวิทยฐานะ และเงินประจําตําแหนงขาราชการครูและบุคลากร
ทางการศึกษา พ.ศ.2547 ……………………………………………………………………………289
กฎหมายปฏิบัติราชการ………………………………………………………………………………. 291
พระราชบัญญัติคุมครองเด็ก พ.ศ. 2546 ………………………………………… ……… .……… 291
พระราชกฤษฎีกาวาดวยหลักเกณฑและวิธีการบริหารกิจการบานเมืองที่ดี พ.ศ.2546……..……..… 292
พระราชบัญญัติขอมูลขาวสารของทางราชการ พ.ศ. 2540………………..……………………….. 294
พระราชบัญญัติวิธีปฏิบัติราชการทางปกครอง พ.ศ. 2539…………………………………………. 297
พระราชบัญญัติจัดตั้งศาลปกครอง และวิธีพิจารณาคดีปกครอง พ.ศ. 2542
ฉ.2 (2545) ฉ.3 (2548)……………………………………………………………….………….... 299
พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่รัฐ พ.ศ. 2539……………………………..… 301
พระราชบัญญัติระเบียบบริหารราชการแผนดิน พ.ศ. 2534 และแกไขเพิ่มเติม (ฉ.5) พ.ศ. 2545
และ(ฉ.6) พ.ศ. 2546……………………..……………………………………………………… 304
พระราชบัญญัติปรับปรุงกระทรวง ทบวง กรม พ.ศ. 2545 ………………………………..…….. 306
พรบ.กําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวนทองถิ่น พ.ศ. 2542….. 307
พรบ.กําหนดแผนและขั้นตอนการกระจายอํานาจใหแก อปท. (ฉบับที่2) พ.ศ. 2549…………….... 309
พระราชบัญญัติการศึกษาภาคบังคับ พ.ศ. 2545…………………………………………………… 309
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการลงโทษ นร.นศ. พ.ศ. 2548 ……………………………… 311
กฎกระทรวงวาดวยความประพฤติ นร. นศ. พ.ศ. 2548………………..…………………..……… 311
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยกําหนดเวลาทํางานฯ พ.ศ.2547……………..………………. 311
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยชักธงชาติในสถานศึกษา พ.ศ. 2547…………..………………312
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการตั้งชื่อสถานศึกษา พ.ศ. 2547………..………….……….. 312
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวย การขอบคุณหรืออนุโมทนา พ.ศ.2547….…………….……. 312
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการแกไข วดป. เกิดของ นร.นศ. 2547…………………….… 313
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวย ใบสุทธิหนังสือรับรองความรู พ.ศ. 2547…………………… 313
ระเบียบกระทรวงศึกษาธิการวาดวยการยกเลิกรบ.เงินบํารุงกศ. 2534 พ.ศ. 2547………………… 313

9. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ฉ
กฎกระทรวงวาดวยลักษณะงานที่ สพท.ทําแทนสถานศึกษา พ.ศ. 2547………………………….. 313
รบ. ศธ.วาดวยการพานักเรียนนักศึกษาออกนอกสถานศึกษา พ.ศ. 2548…………………………. 314
รบ.ศธ. วาดวยหลักฐานในการรับนักเรียนนักศึกษาเขาเรียนในสถานศึกษา พ.ศ. 2548…………… 314
รบ.ศธ.วาดวยการตั้งชื่ออาคาร หอง หรืออุปกรณของสถานศึกษา พ.ศ. 2549…………………… 315
รบ. ศธ. วาดวยสมุดหมายเหตุรายวัน พ.ศ. 2549.....................................………………………… 315
รบ.ศธ. วาดวยปการศึกษา การเปดและปดสถานศึกษา พ.ศ. 2549.................................................... 316
รบ. ศธ. วาดวยการจัดตั้ง รวม หรือ เลิกสถานศึกษาขั้นพื้นฐาน พ.ศ. 2550………………………... 317
รบ.ศธ. วาดวยการยกเลิก รบ.ศธ.บางฉบับที่ไมเหมาะสมกับกาลปจจุบัน พ.ศ. 2549.........................318
สวนที่ 3 สมรรถนะทางการบริหาร............................................................................................................ 319
สมรรถนะทางการบริหาร...................................................................................................................... 319
ความหมายของสมรรถนะ (Competency) ……………………………..…………….………….. 319
ที่มา แนวคิด ของสมรรถนะ (Competency) ……………………………………………………. 321
ความสัมพันธระหวางสมรรถนะเชิงปฏิบัติงานและเชิงพฤติกรรม……………………………… 322
ประเภทของสมรรถนะ……………………………………………………………………...…... 323
คุณลักษณะที่ใชในการกําหนดสมรรถนะของขาราชการไทย………………………….……….. 327
คุณลักษณะที่ใชกําหนดเปนสมรรถนะนักบริหารไทย…………………………………………… 328
กลุมของสมรรถนะ........................................................………………………………..………. . 329
ความหมายและคําจํากัดความสมรรถนะ…………………………………………………..…….. 330
ระดับสมรรถนะ................................................................................................……………….. .. 334
ความสําคัญหรือประโยชนของสมรรถนะ………………………..…………………….……….. 335
การนําระบบสมรรถนะไปประยุคใชในการบริหารงานบุคลากร……………………..….……… 336
การเทียบสมรรถนะกับตําแหนงงาน ……………………………..…………..……………….. 338
การประเมินสมรรถนะ(Competency Assessment) … …………………………………………. 339
แนวทางการพัฒนาสมรรถนะ…………………………………………………………………… 341
บทบาทของผูบริหารในการนําสมรรถนะมาใช……..……………………………………...…... 342
สมรรถนะของครูและบุคลากรทางการศึกษา.......................................................................................... 343
การนําหลักสมรรถนะมาใชในการพัฒนาบุคลากร ………………………….……………..…….. 343
สมรรถนะของผูประกอบวิชาชีพทางการศึกษา.............………………………………..………. . 353
การนําหลักสมรรถนะมาใชในการประเมินบุคลากร……………………………………...…….. 358

10. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ช
สมรรถนะการมุงผลสัมฤทธิ์(Management for Results)................................................................... 372
ความหมายและแนวคิดการมุงผลสัมฤทธิ์ ………………… ………………….……………..….. 372
กระบวนการบริหารมุงผลสัมฤทธิ์ ………………………………………………………...…….. 374
ความสําคัญของระบบบริหารมุงผลสัมฤทธิ์………………….……………….. ………………... 375
ลักษณะขององคกรที่บริหารมุงผลสัมฤทธิ์............… ………………..………………..…….…. . 376
เทคนิคที่เกี่ยวของกับการบริหารมุงผลสัมฤทธิ์……………………………………….…...…….... 376
การติดตามประเมินผลและการกําหนดตัวชี้วัดการบริหารมุงผลสัมฤทธิ์………….……………... 379
เงื่อนไขความสําเร็จของการบริหารมุงผลสัมฤทธิ์.......................................................................... 380
สมรรถนะการบริการที่ดี (Service Mind).............................................................................................. 381
ความหมายของการบริการที่ดี………………………..……………………….……………..…… 381
ลักษณะของงานบริการประชาชน……………………..…………………………………...…….. 382
คุณภาพการใหบริการประชาชนของหนวยงานรัฐ…………...……………….. ………………... 382
ปจจัยในการใหการบริการที่ดี………………………..……………………….……………..…… 387
สามเหลี่ยมแหงบริการ (The Service Triangle).............………………………………...………. . 387
บทบาทของผูใหบริการในภาคปฏิบัติ ………………..…………………………………...…….. 388
ตัวอยางระบบการใหบริการที่ดีในสวนราชการ …………...……………….. ………………….. 389
สมรรถนะการพัฒนาตนเอง (Expertise)............................................................................................. 391
ความหมายของการพัฒนาตนเอง………………….………………………….……………..…… 391
ความสําคัญของการพัฒนาตนเอง...................................………………………………..………. 391
สาเหตุของการพัฒนาตนเอง…………………………...…………………………………...……. 392
ประโยชนของการพัฒนาตนเองในงานอาชีพ..……………….. ………………….……………... 393
หลักการพัฒนาตนเอง....................................................………………………………..………. .. 394
การพัฒนาบุคลิกภาพของผูบริหาร……………………….………………………………...…….. 397
การพัฒนาสูผูบริหารการเปลี่ยนแปลง..…………………………………….….. ……………….. 398
ทฤษฎีแนวคิดเกี่ยวกับการพัฒนาตนเอง…………………………………………………………. 400
สมรรถนะการทํางานเปนทีม (Teamwork).......................................................................................... 403
ความหมายของการทํางานเปนทีม ………………..……………….………….……………..….. 403
องคประกอบของการทํางานเปนทีม…………………………………………………………….. . 403
ลักษณะของทีมที่ดี.......................................................................................................................... 404
คุณลักษณะของทีมที่ประสบผลสําเร็จ……………………………………………………...…….. 405
ลักษณะสมาชิกของทีม………………………………………..……………….. ……… ……….. 406
คุณสมบัติที่จําเปนสําหรับการสรางทีมงานที่ดี..…..……………….………….……….……..….. 407

11. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ซ
หลักปฏิบัติในการทํางานเปนทีม……………………………………………………………..….. . 407
กลยุทธในการสรางทีมงาน.............................................................................................................. 408
แนวทางสรางความรวมมือรวมใจในทีมงาน...……………………………………………...…….. 409
การสรางกระบวนการกลุมในทีม……………………………..……………….. ……… ………... 409
กระบวนการและปจจัยในการสรางทีมงาน.…………………..……………….. ……… ………... 410
สมรรถนะการวิเคราะหและสังเคราะห(Analytical & Conceptual Thinking )................................ 411
ความหมายของการวิเคราะหสังเคราะห……………………………………….……………….…. 411
ประเภทความคิด………………………………..............………………………………..………. 411
การคิดวิเคราะห (Critical Thinking)………………………………………………………...…….. 414
กระบวนการคิดวิเคราะห………………………………………………………………………….. 415
ประโยชนของการคิดวิเคราะห......................................................................................................... 415
การวิเคราะหองคกรหรือโรงเรียน………………………………..…………….. ………………... 416
สมรรถนะการสื่อสารและการจูงใจ(Communication & Influencing)................................................ 421
ความหมายของการสื่อสารและจูงใจ…………………………………………..………..…………421
การสื่อสาร.............………………………………………………………..…….………..………. 421
ความหมายของการสื่อสาร………………..……………………………………………… 421
ประเภทหรือระบบการสื่อสาร…………………………………….……………………… 422
กระบวนการสื่อสาร…………………………………………………………………...…… 422
องคประกอบของการสื่อสาร……………………………………………………………… 423
การสื่อสารของบุคคล……………………………………………………………………… 423
การจูงใจ…………………………………………………………………………….…………… 425
ความหมายของการจูงใจ…………………………………………………………………… 425
ความสําคัญของการจูงใจ…………………………………………………………………… 425
ทฤษฎีการจูงใจ…………………………………………………………………………… 426
แรงจูงใจ………………………………………………………………………………………… 428
ความหมายของแรงจูงใจ…………………………………………………………………… 428
ทฤษฎีแรงจูงใจ…………………………………………………………………………… 429
องคประกอบและประเภทแรงจูงใจ...................................................................................... 430
รูปแบบของแรงจูงใจ............................................................................................................ 431
หลักการเบื้องตนในการจูงใจ....................................................................................................... 432
เทคนิคการจูงใจ……………………………………………………….………. …………….… 433

12. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
ฌ
สมรรถนะการพัฒนาศักยภาพบุคลากร(Caring & Developing Others)............................................ 435
ความหมายของการพัฒนาศักยภาพบุคลากร …………………..……………….……………..…. 435
ความสําคัญจําเปนในการพัฒนาบุคลากร………...............………………………………..……… 436
จุดมุงหมายของการพัฒนาบุคลากร.................................................................................................. 437
กระบวนการพัฒนาบุคลากร............................................................................................................. 438
เทคนิคในการพัฒนาบุคลากร........................................................................................................... 439
รูปแบบในการพัฒนาบุคลากร......................................................................................................... 440
แนวทางในการพัฒนาครูและบุคลากรทางการศึกษา........................................................................ 442
สมรรถนะการมีวิสัยทัศน (Visioning).................................................................................................. 445
ความหมายของวิสัยทัศน………………………………………………………….……………..… 445
ความสําคัญของวิสัยทัศน...................................................………………………………..………. 446
ระดับของวิสัยทัศน…………………………………………………………………………...…….446
ลักษณะของวิสัยทัศนที่ดี………………………………………………………………………… 446
องคประกอบและกระบวนการสรางวิสัยทัศน…………………………………………………… 447
การนําวิสัยทัศนสูการปฏิบัติ……………………………………………………………………… 448
วิสัยทัศนของผูบริหารยุคใหม…………………………………………………………………… 448
ตัวอยางของวิสัยทัศนของหนวยงานทางการศึกษา........................……………….. ……………… 451
บรรณานุกรม............................................................................................................................................ 452

13. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
สวนที่ 1 ความรอบรู
• สภาพสังคมและเศรษฐกิจไทยในปจจุบัน
• นโยบายการศึกษาและการนําสูการปฏิบัติ
• การบริหารงานสํานักงานเขตพื้นที่การศึกษา(สพท.)
• การประสาน สงเสริม สนับสนุนการจัดการศึกษา

14. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
1
ความรอบรู: สภาพสังคมและเศรษฐกิจไทยในปจจุบัน
ก. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยกับการศึกษา
1. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยฉบับแรกจนถึงปจจุบัน
๑. พระราชบัญญัติธรรมนูญการปกครองแผนดินสยามชั่วคราว พุทธศักราช ๒๔๗๕
๒. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรสยาม พุทธศักราช ๒๔๗๕
๓. รัฐธรรมนูญแกไขเพิ่มเติมวาดวยนามประเทศ พุทธศักราช ๒๔๘๒
๔. รัฐธรรมนูญแกไขเพิ่มเติมวาดวยบทเฉพาะกาล พุทธศักราช ๒๔๘๓
๕. รัถธัมนูญแกไขเพิ่มเติมวาดวยการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราสดร พุทธศักราช 2485
๖. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๘๙
๗. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉะบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๔๙๐
๘. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉะบับชั่วคราว) แกไขเพิ่มเติม พุทธศักราช ๒๔๙๐
๙. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉะบับชั่วคราว) แกไขเพิ่มเติม (ฉะบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๔๙๑
๑๐. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) แกไขเพิ่มเติม (ฉะบับที่ ๓) พุทธศักราช ๒๔๙๑
๑๑. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๙๒ [15 ธันวาคม 2549 ผูอาน : 386]
๑๒. ประกาศพระบรมราชโองการใหใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๙๔
๑๓. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๔๗๕ แกไขเพิ่มเติม พุทธศักราช ๒๔๙๕
๑๔. ประกาศพระบรมราชโองการเรื่องการใชรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย ลงวันที่ ๑๘ กันยายน
พุทธศักราช ๒๕๐๐
๑๕. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช ๒๕๐๒
๑๖. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๑๑
๑๗. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช ๒๕๑๕ 9]
๑๘. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๑๗
๑๙. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม พุทธศักราช ๒๕๑๘
๒๐. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๑๙

15. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
2
๒๑. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช ๒๕๒๐
๒๒. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๒๑
๒๓. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม พุทธศักราช ๒๕๒๘
๒๔. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๓๒
๒๕. ธรรมนูญการปกครองราชอาณาจักร พุทธศักราช ๒๕๓๔
๒๖. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๓๔
๒๗. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๑) พุทธศักราช ๒๕๓๕
๒๘. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๒) พุทธศักราช ๒๕๓๕
๒๙. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๓) พุทธศักราช ๒๕๓๕
๓๐. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๔) พุทธศักราช ๒๕๓๕
๓๑. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๕) พุทธศักราช ๒๕๓๘
๓๒. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๖) พุทธศักราช ๒๕๓๙
๓๓. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐
๓๔. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย แกไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ ๑) พุทธศักราช ๒๕๔๘
๓๕. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย (ฉบับชั่วคราว) พุทธศักราช ๒๕๔๙
๓๖. รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาไทย พุทธศักราช ๒๕๕๐
2. สาระสําคัญของรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช 2550
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2550 ไดถูกรางขึ้นบนสถานการณที่จะตองนําพาประเทศ
ไปสูการปกครองระบอบประชาธิปไตยที่สมบูรณ จัดใหมีการเลือกตั้งภายในป พ.ศ. 2550 แกปญหาของ
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ. 2540 ที่กอใหเกิดการผูกขาดอํานาจรัฐและการใชอํานาจอยางไม
เปนธรรม การดําเนินการทางการเมืองที่ขาดความโปรงใส ไมมีคุณธรรมและจริยธรรม ระบบการตรวจสอบ
การใชอํานาจรัฐที่ลมเหลวและการใชสิทธิ เสรีภาพของประชาชนยังไมไดรับการคุมครองและสงเสริมอยาง
เต็มที่
รัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พ.ศ.2550 จึงมีสาระสําคัญที่มุงจะแกไขปญหาดังกลาว โดย
ดําเนินการใน 4 แนวทางดวยกัน คือ

16. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
3
1) การคุมครอง สงเสริม และการขยายสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอยางเต็มที่
2) การลดการผูกขาดอํานาจรัฐและขจัดการใชอํานาจอยางไมเปนธรรม
3) การทําใหการเมืองมีความโปรงใส มีคุณธรรมและจริยธรรม
4) การทําใหระบบตรวจสอบมีความเขมแข็งและทํางานไดอยางมีประสิทธิภาพ
1. การคุมครอง สงเสริม และการขยายสิทธิและเสรีภาพของประชาชนอยางเต็มที่
รัฐธรรมนูญจะตองไมใชรัฐธรรมนูญของคนเพียงหยิบมือเดียวคือนักการเมืองเทานั้น แตรัฐธรรมนูญ
ตองเปนรัฐธรรมนูญของประชาชน รัฐธรรมนูญที่ประชาชนมีพื้นที่ รัฐธรรมนูญที่ประชาชนมีสวนรวมใน
การกําหนดชะตาชีวิตของตนเองได โดยดําเนินการดังนี้
1.1 เพิ่มประเภทสิทธิและเสรีภาพใหมากขึ้นกวาเดิม มากกวารัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 สิทธิและเสรีภาพ
ที่เพิ่มขึ้น ไดแก
1) การใหสิทธิและเสรีภาพตามพันธกรณีระหวางประเทศที่ประเทศไทยรับรอง มีผลผูกพันเชนเดียวกับ
สิทธิและเสรีภาพที่บัญญัติไวในรัฐธรรมนูญ
2) การคุมครองขอมูลสวนบุคคลไมใหถูกละเมิด
3) เพิ่มสิทธิในกระบวนการยุติธรรม โดยการปฏิรูปกระบวนการยุติธรรมใหประชาชนเขาถึงกระบวน
การยุติธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเร็ว ทั่วถึง และเสียคาใชจายตามควร โดยเด็ก เยาวชน สตรี คนพิการและ
ทุพพลภาพไดรับการคุมครองในการดําเนินกระบวนพิจารณาคดีอยางเหมาะสม และที่สําคัญคือประชาชนมี
สิทธิฟองศาลรัฐธรรมนูญดวยตนเองไดเปนครั้งแรก
4) สิทธิดานแรงงานที่ไดรับหลักประกันความปลอดภัยและสวัสดิภาพในการทํางาน รวมทั้งหลักประกัน
ในการดํารงชีพทั้งในระหวางการทํางานและเมื่อพนภาวะการทํางาน ไดรับการบัญญัติไวเปนครั้งแรก
5) สิทธิและเสรีภาพของสื่อมวลชนไดรับการคุมครองอยางไมเคยมีมากอน ไมเพียงแตหามปดกิจการสื่อ
มวลชนเทานั้น ยังหามแทรกแซงสื่อมวลชนในการเสนอขาวสารและหากมีการดําเนินการดังกลาวไมวาทาง
ตรงหรือทางออม ก็ถือเปนการจงใจใชอํานาจหนาที่โดยมิชอบ รวมทั้งหามผูดํารงตําแหนงทางการเมืองเปน
เจาของกิจการหรือถือหุนในกิจการสื่อสารมวลชนดวย เพื่อปองกันการใชสื่อสารมวลชนเพื่อประโยชนของ
ตนเอง
6) ประชาชนยังไดรับการศึกษาฟรี 12 ป โดยเพิ่มใหผูยากไร ผูพิการหรือทุพพลภาพ หรือผูอยูในสภาวะ
ยากลําบาก ตองไดรับการสนับสนุนใหไดรับการศึกษาโดยทัดเทียมกับบุคคลอื่น นอกจากนี้การจัดการศึกษา
อบรมขององคกรวิชาชีพหรือเอกชน การศึกษาทางเลือกของประชาชน การเรียนรูดวยตนเองและการเรียนรู
ตลอดชีวิตก็ไดรับความคุมครองและสงเสริมจากรัฐเชนกัน
7) เด็ก เยาวชน และบุคคลในครอบครัวไดรับสิทธิเพิ่มขึ้นในการพัฒนาดานรางกาย จิตใจ และสติปญญา
ตามศักยภาพและสภาพแวดลอมที่เหมาะสม
8) บุคคลที่ไรที่อยูอาศัยและไมมีรายไดเพียงพอ มีสิทธิไดรับการชวยเหลือจากรัฐ เปนครั้งแรก

17. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
4
9) ขยายสิทธิชุมชน โดยการเพิ่มสิทธิของชุมชน และชุมชนทองถิ่นเพื่อใหครอบคลุมถึงกรณีการรวมตัว
กันของบุคคลขึ้นเปนชุมชนโดยไมจําเปนตองเปนการรวมตัวกันมาเปนเวลานานจนถือวาเปนชุมชนทองถิ่น
ดั้งเดิม นอกจากนี้ การดําเนินโครงการหรือกิจกรรมที่อาจกอใหเกิดผลกระทบอยางรุนแรงตอคุณภาพสิ่ง
แวดลอมหรือทรัพยากรธรรมชาติ จะตองจัดใหมีกระบวนการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนและผูมีสวน
ไดเสียกอน โดยชุมชนมีสิทธิที่จะฟองหนวยราชการ หนวยงานของรัฐ รัฐวิสาหกิจ ราชการสวนทองถิ่น
หรือองคกรอื่นของรัฐที่เปนนิติบุคคลเพื่อใหปฏิบัติหนาที่ตามที่กฎหมายบัญญัติรับรองสิทธิชุมชนไว
10) ประชาชนมีสิทธิติดตามและรองขอใหมีการตรวจสอบการปฏิบัติหนาที่ของผูดํารงตําแหนงทางการ
เมืองและเจาหนาที่ของรัฐ เปนครั้งแรก รวมทั้งมีสิทธิเขาถึงรายละเอียดของราง พระราชบัญญัติที่เสนอเขา
สูการพิจารณาของรัฐสภา นอกเหนือจากสิทธิในการเขาถึงขอมูลขาวสารของราชการ
11) ในการทําสนธิสัญญาหรือขอตกลงระหวางประเทศทั้งหลายที่มีผลกระทบตอประชาชน รัฐจะตอง
จัดใหมีการรับฟงความคิดเห็นของประชาชนกอน และเมื่อมีการลงนามแลว จะตองใหประชาชนเขาถึงราย
ละเอียดของสนธิสัญญา รวมทั้งตองแกไขหรือเยียวยาผูไดรับผลกระทบจากการลงนามในสนธิสัญญา อยาง
รวดเร็ว เหมาะสม และเปนธรรมดวย
1.2 ทําใหการใชสิทธิและเสรีภาพงายขึ้นกวาเดิม โดยมีมาตรการ ดังนี้
1) แบงหมวดหมูของสิทธิและเสรีภาพใหชัดเจน เพื่อใหประชาชนอานและเขาถึงรัฐธรรมนูญไดโดยงาย
โดยแบงหมวดสิทธิและเสรีภาพของชนชาวไทยออกเปนสวนๆ ไดแก สิทธิและเสรีภาพสวนบุคคล สิทธิ
ในกระบวนการยุติธรรม สิทธิในขอมูลขาวสารและการรองเรียน สิทธิชุมชน สิทธิพิทักษรัฐธรรมนูญ
2) สิทธิและเสรีภาพที่รัฐธรรมนูญไดรับรองและคุมครองไว แมยังไมมีกฎหมายลูกตราขึ้น ประชาชนก็
สามารถใชสิทธิและเสรีภาพเหลานั้นไดทันที โดยการรองขอตอศาล
3) กําหนดใหรัฐตองสงเสริม สนับสนุน และชวยเหลือประชาชนในการใชสิทธิและเสรีภาพตาม
รัฐ ธรรมนูญ
1.3 ทําใหการใชสิทธิและเสรีภาพมีประสิทธิภาพและมีมาตรการคุมครองอยางชัดเจน โดยการบัญญัติ
ให
1) ตัดคําวา “ทั้งนี้ตามที่กฎหมายบัญญัติ” ออกจากทายบทบัญญัติที่เกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพทั้งหลาย
เพื่อสงสัญญาณวาสิทธิและเสรีภาพของประชาชนเกิดขึ้นทันทีตามรัฐธรรมนูญไมใชตามกฎหมาย
2) กําหนดระยะเวลาในการตรากฎหมายลูกที่เกี่ยวกับสิทธิและเสรีภาพของประชาชนใหชัดเจน (สวน
ใหญประมาณ 1 ป) เพื่อมิใหผูมีอํานาจถวงเวลาในการตรากฎหมายลูกอันเปนการลิดรอนสิทธิและเสรีภาพ
ของประชาชน
3) ใหประชาชนมีสิทธิฟองศาลรัฐธรรมนูญไดโดยตรงในกรณีที่มีการละเมิดสิทธิและเสรีภาพที่บัญญัติ
ไวในรัฐธรรมนูญ
4) ใหชุมชนมีสิทธิฟองศาลไดในกรณีที่มีการละเมิดสิทธิของชุมชน
5) ใหคณะกรรมการสิทธิมนุษยชนแหงชาติฟองศาลรัฐธรรมนูญและศาลปกครองได ในกรณีที่กฎหมาย

18. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
5
กฎ คําสั่ง หรือการกระทําใดขัดตอรัฐธรรมนูญ และเปนผูเสียหายแทนประชาชนเพื่อฟองศาลไดในกรณีที่มี
การละเมิดสิทธิมนุษยชน
1.4 ทําใหแนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐมีความชัดเจน รอบดานและผูกพันรัฐมากกวาเดิม โดยการบัญญัติให
1) มีการแยกแยะหมวดแนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐใหครอบคลุมทุกดานอยางชัดเจน ไมวาจะเปนดาน
ความมั่นคง ดานศาสนา สังคม การศึกษาและวัฒนธรรม ดานกฎหมายและการยุติธรรม ดานการตางประเทศ
ดานเศรษฐกิจ ดานที่ดิน ทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดลอม ดานวิทยาศาสตร ทรัพยสินทางปญญาและ
พลังงาน และดานการมีสวนรวมของประชาชน
2) กําหนดแนวนโยบายพื้นฐานแหงรัฐในเรื่องที่สําคัญเพิ่มขึ้น เชน รัฐตองพัฒนาระบบงานภาครัฐโดย
มุงเนนการพัฒนาคุณภาพ คุณธรรมและจริยธรรมของเจาหนาที่ของรัฐ และสงเสริมใหหนวยงานของรัฐ
ใชหลักการบริหารกิจการบานเมืองที่ดีเปนแนวทางในการปฏิบัติราชการ จัดใหมีการปฏิรูปกฎหมายและ
กระบวนการยุติธรรม สงเสริมและสนันสนุนใหมีการดําเนินการตามแนวปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ปรับปรุง
ระบบการจัดเก็บภาษีอากรใหมีความเปนธรรม คุมครองและรักษาผลประโยชนของเกษตรกรในการผลิต
และการตลาดสินคาเกษตร จัดใหมีสาธารณูปโภคขั้นพื้นฐานอันจําเปนตอการดํารงชีวิตของประชาชนและ
ตองระมัดระวังในการกระทําใดอันทําใหสาธารณูปโภคดังกลาวตกอยูในความผูกขาดของเอกชน กําหนด
หลักเกณฑการใชที่ดินตามหลักวิชาใหครอบคลุมทั้งผืนดินผืนน้ําทั่วประเทศ ดําเนินการใหเกษตรกรมีสิทธิ
ในที่ดินอยางทั่วถึง ฯลฯ
3) กําหนดใหรัฐบาลที่จะเขาบริหารราชการแผนดินตองแถลงนโยบายตอรัฐสภาใหสอดคลองกับแนว
นโยบายพื้นฐานแหงรัฐ โดยตองระบุใหชัดเจนวาจะดําเนินการใด ในระยะเวลาใด และตองจัดทํารายงาน
แสดงผลการดําเนินการ วามีปญหาและอุปสรรคอยางไรบาง เสนอตอรัฐสภาปละ 1 ครั้ง
1.5 ใหประชาชนมีสวนรวมในการบริหารงานของทองถิ่นและกระจายอํานาจใหแกองคกรปกครองสวน
ทองถิ่นเพิ่มขึ้น เพื่อเปนฐานของการปกครองระบอบประชาธิปไตยระดับประเทศ โดยการกําหนดให
1) องคกรปกครองสวนทองถิ่นมีอิสระอยางเต็มที่ในการบริหารงานของตนเองในทุกดาน การจัดทํา
บริการสาธารณะที่มีความหลากหลาย การจัดโครงสรางที่คลองตัว
2) ปฏิรูประบบการบริหารงานบุคคลขององคกรปกครองสวนทองถิ่น โดยใหบุคลากรขององคกร
ปกครองสวนทองถิ่นมีสถานะเปนขาราชการเชนเดียวกับขาราชการพลเรือนระดับประเทศ มีคณะกรรมการ
ขาราชการสวนทองถิ่นเปนของตนเอง ที่อิสระจากสวนกลาง โดยใหสามารถโอนยายขาราชการระหวาง
องคกรปกครองสวนทองถิ่นไดรวมทั้งการใหมีคณะกรรมการพิทักษระบบคุณธรรมระดับทองถิ่นดวย
3) เพิ่มการมีสวนรวมของประชาชนในระดับทองถิ่น ใหประชาชนในทองถิ่นสามารถลงประชามติใน
เรื่องที่เกี่ยวกับทองถิ่นของตนเองได ลดจํานวนประชาชนที่จะเขาชื่อถอดถอนนักการเมืองทองถิ่นและการ
เสนอรางขอบัญญัติทองถิ่น รวมทั้งการใหองคกรปกครองสวนทองถิ่นจะตองรายงานการดําเนินงานตอ
ประชาชน ในเรื่องการจัดทํางบประมาณ การใชจาย และผลการดําเนินงานในรอบป เพื่อใหประชาชนมีสวน
รวมในการตรวจสอบกํากับการบริหาร จัดการ

19. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
6
4) ปรับปรุงระบบการกํากับดูแลองคกรปกครองสวนทองถิ่นใหมีประสิทธิภาพ โดยใหมีมาตรฐานกลาง
ในการดําเนินงาน เพื่อใหองคกรปกครองสวนทองถิ่นปฏิบัติไดเอง โดยคํานึงถึงความเหมาะสมและความ
แตกตางของการพัฒนาและการบริหารงานขององคกรปกครองสวนทองถิ่น รวมทั้งการจัดใหมีกลไกการ
ตรวจสอบการดําเนินงานขององคกรปกครองสวนทองถิ่นโดยประชาชน
2. การลดการผูกขาดอํานาจรัฐและขจัดการใชอํานาจอยางไมเปนธรรม
รัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540 มุงเนนใหมีรัฐบาลที่เขมแข็งมีประสิทธิภาพ ซึ่งเปนสิ่งที่ถูกตอง แตความเขมแข็ง
และมีประสิทธิภาพตองไมใชการผูกขาดอํานาจแตเพียงผูเดียว จนนําไปสูการใชอํานาจอยางไมเปนธรรม
จําเปนอยางยิ่งที่รางรัฐธรรมนูญฉบับใหมจะตองลดการผูกขาดอํานาจและสรางดุลยภาพของอํานาจในทาง
การเมืองขึ้น โดยมีมาตรการ ดังนี้
2.1 เสริมสรางอํานาจทางการเมืองใหแกประชาชน เพื่อใหประชาชนเปน “ผูเลน” มิใช “ผูดู” ทางการ
เมืองอีกตอไป ซึ่งมีมาตรการมากมายดังที่ไดกลาวไวแลวในขอ 1 เชน
1) การใหประชาชนมีสวนรวมทางการเมืองในทุกดาน ไมวาจะเปนเรื่องการดําเนินงานตางๆ ของภาครัฐ
การทําสนธิสัญญา (การลงประชามติในเรื่องที่สําคัญและมีผลผูกพันการตัดสินใจของรัฐบาล และการแกไข
เพิ่มเติมรัฐธรรมนูญ
2) ใหประชาชนและชุมชนมีอํานาจในการฟองรองรัฐที่ใชอํานาจไมเปนธรรมได
3) ใหประชาชนใชสิทธิทางการเมืองไดงายขึ้น เชน การลดจํานวนประชาชนในการเขาชื่อถอดถอน
นักการเมืองและการเสนอกฎหมาย ทั้งในระดับประเทศและในระดับทองถิ่น
2.2 จํากัดการผูกขาดและการใชอํานาจที่ไมเปนธรรมของรัฐบาล โดยมีมาตรการ ดังนี้
1) ใหนายกรัฐมนตรีอยูไดไมเกิน 2 สมัย หรือ 8 ป
2) การตราพระราชกําหนดของรัฐบาลจะตองถูกตรวจสอบโดยเครงครัดจากศาลรัฐธรรมนูญ มิใชตาม
อําเภอใจของรัฐบาลอีกตอไป รัฐบาลจะตราพระราชกําหนดไดก็ตอเมื่อเปนกรณีฉุกเฉินที่มีความจําเปนรีบ
ดวนอันมิอาจหลีกเลี่ยงได มิใชเปนกรณีที่รัฐบาลตราพระราชกําหนดเพื่อหลีกเลี่ยงการตรวจสอบของรัฐสภา
3) ใหมีหมวดการเงิน การคลัง และงบประมาณขึ้นเปนครั้งแรกในประเทศไทย เพื่อมิใหรัฐบาลใชจายเงิน
อยางไมมีวินัยทางการเงินและงบประมาณ อันจะกอใหเกิดภาระทางการเงินการคลังของประเทศ โดยจะตอง
มีการกําหนดวัตถุประสงค กิจกรรม แผนงาน และโครงการใหชัดเจน รายจายงบกลางตองมีจํานวนจํากัดและ
ตองแสดงเหตุผลและความจําเปนดวย
4) ใหรัฐสภา ศาล และองคกรอิสระตามรัฐธรรมนูญสามารถขอแปรญัตติตอคณะกรรมาธิการของสภา
ไดโดยตรง เพื่อมิใหรัฐบาลใชการจัดสรรงบประมาณเปนเครื่องมือตอรองการทําหนาที่ขององคกรเหลานี้
เชนเดียวกับการใหองคกรตามรัฐธรรมนูญสามารถเสนอแกไขกฎหมายของตนไปยังรัฐสภาไดโดยไมถูกรัฐ
บาลขัดขวาง
5) ใหองคกรอัยการเปนอิสระจากรัฐบาล เพื่อทําหนาที่ตรวจสอบการใชอํานาจรัฐไดอยางเต็มที่ โดย
เฉพาะอยางยิ่งการดําเนินคดีอาญาของผูดํารงตําแหนงทางการเมือง

20. บ้านสอบครูwww.sobkroo.com
คูมือเตรียมสอบผูบริหารการศึกษา : บวร เทศารินทร
7
6) กําหนดขอบเขตภาระหนาที่ของรัฐบาลรักษาการอยางชัดเจน เพื่อมิใหรัฐบาลรักษาการแทรกแซง
การทํางานของฝายประจํา และใชกลไกของรัฐไปสนับสนุนพรรคการเมืองและผูสมัครฝายตนในการเลือกตั้ง
7) หามควบรวมพรรคการเมืองที่มีสมาชิกสภาผูแทนราษฎรในสภา ในระหวางอายุของสภา เพื่อปองกัน
การเกิดเสียงขางมากอยางผิดปรกติในสภา
2.3 ใหคนดีมีความสามารถเปนสมาชิกสภาผูแทนราษฎร และเปนอิสระจากการครอบงําของพรรค
การเมือง เพื่อทําหนาที่ผูแทนประชาชนอยางเต็มที่ โดยบัญญัติอยางชัดเจนวา
1) ปรับปรุงระบบการเลือกตั้งสมาชิกสภาผูแทนราษฎรใหม ใหสมาชิกสภาผูแทนราษฎรที่มาจากเขต
เลือกตั้งเปนผูแทนราษฎรในเขตการเลือกตั้งที่ใหญขึ้น เพื่อใหคนดีมีความสามารถสามารถแขงขันกับคนที่
ใชเงินได ปรับปรุงระบบสมาชิกสภาผูแทนราษฎรแบบบัญชีรายชื่อเปนระบบการเลือกตั้งแบบสัดสวนที่มี
การแบงเปนกลุมจังหวัด เพื่อมิใหมีการกระจุกตัวผูแทนราษฎรแตในสวนกลาง และยกเลิกสัดสวน 5% เพื่อ
ใหพรรคเล็กมีที่นั่งในสภาเพื่อใหเกิดความหลากหลายในความคิดทางการเมือง
2) สมาชิกสภาผูแทนราษฎรมีอิสระจากมติพรรคการเมืองในการตั้งกระทูถาม การอภิปราย และการลง
มติในการอภิปรายไมไววางใจ
3) สมาชิกสภาผูแทนราษฎรสามารถเสนอรางกฎหมายไดโดยไมตองขออนุญาตจากพรรคการเมืองของ
ตนอีกตอไป
2.4 ใหสมาชิกวุฒิสภาปลอดจากอิทธิพลของพรรคการเมืองอยางแทจริง ดวยการกําหนดใหการไดมาซึ่ง
สมาชิกวุฒิสภาเปนระบบสรรหาที่มาจากจังหวัดและกลุมวิชาชีพ แทนที่ระบบการเลือกตั้งซึ่งถูกแทรกแซง
โดยงายจากพรรคการเมือง ระบบการสรรหาจะทําใหการเมืองของประเทศไมเปนการเมืองของนักการเมืองที่
มาจากการเลือกตั้งเทานั้น แตเปนการเมืองของประชาชนที่ความหลากหลายทั้งทางพื้นที่ วิชาชีพ และเพศ ใน
ขณะเดียวกันก็เปดโอกาสใหแกผูดอยโอกาสทางสังคมดวย
2.5 หามสมาชิกสภาผูแทนราษฎรและสมาชิกวุฒิสภาแทรกแซงขาราชการประจํา โดยการกําหนดหาม
กาวกายหรือแทรกแซงเพื่อประโยชนของตนและพรรคการเมือง ทั้งทางตรงและทางออม ในการปฏิบัติ
ราชการหรือการดําเนินงานในหนาที่ประจํา การบรรจุ แตงตั้ง ยาย โอน เลื่อนตําแหนงหรือเงินเดือน
3. การทําใหการเมืองมีความโปรงใส มีคุณธรรมและจริยธรรม
ความโปรงใส มีคุณธรรมและจริยธรรมของนักการเมืองคือสิ่งที่ขาดหายไปในรัฐธรรมนูญ พ.ศ. 2540
นักการเมืองจํานวนมากไมตระหนักถึงสิ่งเหลานี้ อาศัยศรีธนญชัยทางการเมืองหลบเลี่ยงกฎหมาย สรางผล
ประโยชนทับซอน ร่ํารวยบนความทุกขยากของชาติบานเมืองและประชาชน มาตรการที่จะนําประเทศไทย
ไปสูประชาธิปไตยอยางแทจริงในทางเนื้อหา มิใชประชาธิปไตยในทางรูปแบบ จึงไดแก
3.1 บัญญัติหมวดคุณธรรมและจริยธรรมของผูดํารงตําแหนงทางการเมืองและเจาหนาที่ของรัฐเอาไว
1) จริยธรรมของผูดํารงตําแหนงทางการเมืองและเจาหนาที่ของรัฐจะตองมีมาตรฐานที่ชัดเจน โดยมีกล
ไกและระบบในการดําเนินงานที่มีประสิทธิภาพ รวมทั้งกําหนดขั้นตอนการลงโทษตามความรายแรงแหง
การละเมิด