งานไทย

1. ๑
“ ครอบครัวที่มีความสุขเมื่อถึงเวลา
เทพเจ้าย่อมส่งปัญหามาเพื่อวัดเรา ”
เด็กคนหนึ่งตั้งหน้าตั้งตารอนับวันนับเดือนรอคอยการกลับมา
ของพ่อ “ ส้ม ” เสียงใครบางคนกาลังเรียกเด็กน้อยคนนี้ พอเด็กน้อย
ได้ยินก็กลับหลังหันไปอย่างรวดเร็ว เพราะเขาไม่เคยลืมน้าเสียงของ
ชายคนนี้ที่ขึ้นชื่อว่า พ่อ ในทุกๆ 1 ปี พ่อจะกลับมาหาส้มเพียงแค่ 2-3
ครั้งต่อปี ส้มอาศัยอยู่กับแม่และพี่สาว แม่ทาอาชีพทานา เป็นอสม และ
อีกมากมายเพื่อเลี้ยงครอบครัว ส่วนพี่สาวเรียนอยู่มัธยมศึกษาตอน
ปลาย ในวันที่พ่อส้มกลับมานั้นพ่อได้ซื้อของฝากมาเยอะแยะให้ลูกคน
นี้ มีทั้งขนม เสื้อผ้า ตุ๊กตา ของเล่น เด็กก็ย่อมเป็นเด็กเสมอไป ย่อมวิ่ง
ไปหาขนมและตุ๊กตาเป็นอย่างแรก เมื่อพ่อเปิดกระเป๋ าออกมา สิ่งแรกที่
ส้มถามพ่อคือ “ พ่อซื้อตุ๊กตามาให้ส้มไหม ” พ่อไม่พูดอะไรพร้อม
หยิบขอสิ่งหนึ่งออกมาจากกระเป๋ า ไม่ใช่ตุ๊กตาที่ส้มอยากได้
แต่เป็นขนมเล็กๆน้อยๆที่พ่อซื้อมาให้และขนมที่ได้จากรถทัวร์ที่แจก

2. ๒
พ่อไม่กินแต่เก็บมาให้ส้ม พ่อกลับมาคราวนี้จะได้อยู่สักกี่วันก็คงเป็น
วันที่มีความสุขมากเพราะได้อยู่กันพร้อมหน้าพร้อมตา
“ เอ้กอี่เลกเอ้กกกกกกกก ”
เสียงไก่ขันตอนรับเช้าวันใหม่ที่สดใส ส้มเป็นเด็กที่ตื่นเช้ามากแต่ก็ช้า
กว่าแม่เพราะแม่ต้องตื่นมาหุงข้าว ในช่วงปิดเทอมเวลาว่างเยอะมาก
ซึ่งเวลาส่วนใหญ่ส้มจะใช้ไปกับการเก็บดอกงิ้ว ไปตกปลากับแม่ ไป
ทุ่งนา ส้มจะติดแม่มากไม่ว่าแม่จะไปไหนส้มก็จะตามไปทุกที่ แต่
บางครั้งเวลาแม่ไปทานาส้มก็จะตามไปบ้างแต่ส่วนมากจะอยู่บ้านกับพี่
และเวลาว่างนี้ส้มจะใช้ไปกับการเก็บดอกงิ้วที่บ้านตรงข้าม วิธีชีวิตที่
ส้มชอบมากของบ้านเราคือทุกคนที่อยู่ในหมู่บ้านนี้เหมือนเป็นพี่เป็น
น้องกัน เราจะไปมาหาสู่กันตลอด โดยเฉาะช่วงปีใหม่ไทย คนที่
ออกไปทางานต่างจังหวัดจะกลับบ้านมารดน้าหัวผู้หลักผู้ใหญ่ใน
หมู่บ้านมีการพูดคุยทักทายกันเหมือนเดิมถึงแม้ว่าจะออกไปทางานที่

3. ๑๔
ทุกวันนี้โลกสมัยก้าวหน้า เราก็ต้องก้าวตามแต่ต้องก้าวไปข้างหน้า
อย่างระมัดระวังอย่าหลงผิด ก้าวไปอย่างภูมิใจในรากเง้าของตัวเอง
อย่าลดคุณค่าในตัวเรา อย่าดูถูกตัวเรา ให้กาลังใจตัวเองเสมอ เราทุกคน
ท้อได้แต่อย่าถ้อย ทุกก้าวที่ก้าวไปข้างหน้าเราต้องมั่นใจว่ามันแข็งแรง
พอที่จะพบเจอกับสิ่งที่ฟ้าส่งมาทดสอบเรา
๓
ไกลบ้าน ทุกคนในหมู่บ้านยังจากันได้เมื่อเจอกันก็จะทักทายกัน
และอีกอย่างที่ส้มชอบมากคือคนในหมู่บ้านจะเข้าวัดเข้าวา ทุกๆวัน
สาคัญทางศาสนา เช่นวันนี้วันที่ 13 เมษายน ซึ่งเป็นวันปีใหม่เมืองของ
ชาวเหนือและเป็นวันปีใหม่ไทยของชาวไทยทุกคนวันนี้ชาวป่าตาล
บ้านเราเรียกว่าวัน “ สังขารล่อง ” เช้าตรู่ของวันสังขารล่อง ทุกบ้านจะ
จัดเตรียมน้าส้มป่อย ใบหนาด ใบหนาม ทราย แล้วไปวัด เพื่อไป
สงเคราะห์บ้าน สายวันนั้นซักประมาณสัก 10โมง ทุกคนจะกลับมาที่
บ้านของตัวเอง แม่เรียกส้ม “ ส้มมาหาแม่หน่อย ” แม่เรียกส้มมา
เพื่อให้เอานาส้มป่อยตบหัวเป็นความเชื่อว่าจะสุขภาพดี แข็งแรง หมด
โรคหมดภัย ไม่ว่าเราจะไปบ้านหลังไหนก็ตามทุกบ้านจะมีน้าส้มป่อย
ที่นามาจากวัดอยู่หน้าบ้าน ทุกคนที่มาเยี่ยมเยือนบ้านเราเขาก็จะเอาน้า
ส้มป่อยตบหัวให้ลูกให้หลาน เหมือนกับที่ยายทากับส้มตอนที่ไปหา
ยาย ยายจะเรียกหลานทุกคนมาแล้วนาน้าส้มป่อยมาตบหัวให้หลาน

4. ๔
เป็นเหมือนการอวยพรให้หลานๆทุกคนแข็งแรง แต่สิ่งหนึ่งที่ขาด
ไม่ได้เลยคือตอนเช้ามาแม่จะบอกส้มให้ซักผ้า สระผมเพราะมีความ
เชื่อว่าสิ่งไม่ดีต่างๆนานาจะไหลไปกับน้า วันต่อมาคือวันที่ 14
เมษายน หรือที่เรียกว่า “ วันเนา ” ซึ่งวันนี้ถือเป็นวันดีวันหนึ่งเลยที่เรา
จะได้ออกกาลังกายที่เรามีไปขนทรายเข้าวัดกัน คนโบราณมีความเชื่อ
ว่าตอนที่เราเข้าวัดไป เราได้เหยียบเม็ดดินเม็ดทรายของวัดออกมา
ดังนั้นจึงมีการขนทรายเข้าวัดเพื่อนาทรายไปคืน เช้าวันเนา “ พี่
ส้มมมมมม ” เสียงหลานของส้มเรียกชวนไปตักทรายเข้าวัด เราไปกัน
5 คน ไปด้วยความตั้งใจที่จะทาบุญ เรานั่งรถอีแต้นไปใช้เวลา
พอสมควรในการไปกลับ พอกลับถึงบ้านพวกเราก็หิวกันมาก ทั้งหิว
ทั้งเหนื่อยแต่มันสุขใจ ผ่านพ้นไปอีกหนึ่งวันที่มีความสุข วันที่ 15
เมษายน “ วันพญาวัน ” วันนี้ถือเป็นวันที่สาคัญที่สุดเพราะหมู่บ้านเรา
มีคนเฒ่าเยอะมากและทุกคนต่างรู้จักกัน เป็นญาติกัน เช้าที่แสนสดใส
แม่ปลุกส้มมาแต่งตัวสวยๆ เตรียมขันใส่น้าส้มป่อย ดอกไม้ไปเต็มขัน
๑๓
ชาติปลูกข้าวให้คนทั้งประเทศกิน หากเราเอะใจซักนิดคิดถึงแหล่งที่มา
และคิดซักนิดว่า 1 เม็ดที่เรากินทิ้งกินคว้าง คือน้าแรงของคนที่ทานา
กว่า 6 เดือน สิ่งที่ส้มคิดในตอนนี้คือถ้าอีก 5 ปีข้างหน้าพื้นที่ทองอร่าม
แห่งนี้จะกลายเป็นโรงงานอุตสาหกรรมหรือป่าว เพราะตอนนี้ก็มี
นายหน้ามาไล่ซื้อที่ ตอนนี้สิ่งเดียวที่ทาได้คือขอให้ทุกคนรักในสิ่งที่ทา
ไม่เห็นของที่มีค่าแค่ชั่ววูบ การที่เรามาเรียนนอกบ้านก็ทาให้รู้อะไร
มากมายเลยว่าการที่เราไม่มีที่ดินและเป็นลูกจ้างตลอดไปนั้นไม่ดีเลย
เพราะนายจ้างจะเลิกจ้างเราเมื่อไหร่ก็ได้แต่ถ้าเรามีที่ดินเราสามารถ
ปลูกพืช ข้าว ผลไม้เราสามารถทาได้หลายอย่างโดยไม่ต้องเป็นแค่
ลูกจ้างอย่างเดียว เด็กที่อยู่บ้านนอกถึงเข้าจะไม่เก่งเหมือนคนที่อยู่ใน
เมืองแต่ทักษะการใช้ชีวิตของเด็กบ้านนอกดีมาก เขาสามารถทาทุก
อย่างได้โดยการพึ่งพาตัวเอง เรียนรู้จากการสังเกต ฝึกลองทา จนเขา
สามารถทาทุกอย่างได้พอๆกับผู้ใหญ่บางทีเขาอาจจะทางานแทนหรือ
ผ่อนภาระแรงของพ่อแม่ได้

5. ๑๒
ที่ส้มจะเรียนในคณะที่เกี่ยวกับสิ่งแวดล้อม เพื่อเอามารักษาป่าไม้ของ
ประเทศไทยให้อยู่ตราบนานเท่านาน เทคโนโลยีสมัยนี้ล้าหน้าไปมาก
แล้ว ส้มทาการสืบหาข้อมูลที่จะทาตัวเองทาตามฝันได้หน้าหนาวของ
ที่นี้ถือว่าดีมาก อากาศที่สูดเข้าไปเป็นอากาศที่บริสุทธิ์มาก รู้สึกถึง
ความโล่ง ยังมีอีกที่หนึ่งที่เป็นไฮไลต์ของเราคือทุกๆบ้านจะมีอาชีพ
หลัก คือ ชาวนา เมื่อถึงฤดูที่ต้องปลูกข้าว เราจะใช้เวลายาวนานมาก
พอผ่านไปสักระยะต้นข้าวเล็กๆกลายเป็นต้นข้าวที่สูงมีสีเขียวชอุ่ม
ตอนเช้าๆถ้าส้มตื่นทันส้มจะมากับลุงและน้อง มาที่ทุ่งนา ความรู้สึกนี้
มันอธิบายยากมากเพราะว่าวันหนึ่งถ้าเราไม่รักษามันไว้เราคงก็จะ
ไม่ได้มีแหล่งออกซิเจนที่มากขนาดนี้ เมื่อข้าวตั้งท้องชาวบ้านก็จะรอ
จนกว่าข้าวจะออกรวงและข้าวแก่ช่วงนี้ทุ่งนาสุดลูกหูลูกตาจะเป็นสี
ทองอร่ามเต็มไปหมด และนี่คือสันหลังของชาติที่ปลูกข้าวให้เราทาน
1 % ที่ทุกคนเห็นมันน้อยมากๆถ้าเทียบกับน้าพักน้าแรงที่สันหลังของ
๕
เลย ที่ๆแรกที่เราจะไปคือบ้านยายบ้านส้มกับบ้านยายไม่ห่างกันมาก
เราจะเดินไปมาหาสู่กันบ่อยมาก เวลาว่างๆส้มก็จะเดินไปหายาย
ไปอยู่กับยายกับตา ยายกับตามีลูกด้วยกัน 8 คน หนึ่งในนั้นคือแม่ส้ม
ยายกับตารักกันมาก ส้มชอบสมัยก่อนที่ไม่ว่าเราจะทะเลาะกันมาก
ขนาดไหนสุดท้ายเราก็ต้องปรับตัวเพื่ออยู่ด้วยกัน ยายรักกับตามาหลาย
30 ปี รักไม่เคยจางหาย ยายกับตามีลูก หลาน เหลน โหลน เยอะมาก
เพราะตอนนี้ยายกับตาก็แก่มากแล้ว วันนี้ก็ยังถือว่าเป็นวันครอบครัว
เพราะทุกคนจะมารดน้าดาหัวตากับยายของเรา ทุกๆคนจะมาหาพ่อแม่
ของตัวเองเพื่อขอขมาลาโทษที่ลวงล้าทั้งวาจา ใจ และกาย น้าส้มป่อย
ดอกไม้ที่ทุกคนเตรียมมาจะนามารวมกันในขันที่เตรียมไว้พอทุกคน
ใส่ครบคาปั๋นปอนของตากับยายจึงได้เริ่มขึ้นถึงจะไม่ดังพอที่จะให้ทุก
คนที่มาได้ยินทุกคนแต่ทุกคนก็เงียบเพื่อที่จะทาความเคารพยายกับตา
อันเป็นที่รักของเรา จบการปั๋นปอนทุกคนจะเอาน้าส้มป่อยที่ใส่เมื่อกี้
มารดน้าดาหัวตากับยาย โดยการรดน้านี้จะเรียงให้คนที่แก่ที่สุดรดน้า

6. ๖
ดาหัวก่อนจนไปถึงหลาน ของตากับยาย ในการรดน้าดาหัวนั้นตากับ
ยายก็จะอวยพรให้เราและเราก็จะอวยพรให้ตากับยาย พ่อกับแม่พาส้ม
ไปหลายบ้านมากและทุกๆบ้านที่เราไปคือญาติพี่น้องกัน หมู่บ้านเรา
ถือว่าเป็นสวรรค์บนดินเลยก็ว่าได้เพราะทุกคนต่างรักกัน มีอะไรก็
ช่วยกัน ส้มขอบคุณฟ้า ขอบคุณสวรรค์ที่ส่งส้มมาเกิดกับที่ๆดีแบบนี้
ในโลกนี้ทุกคนเลือกที่จะมีความสุขที่แตกต่างกัน แต่รู้หรือไม่ความรัก
ที่ส้มได้ความสุขที่ส้มเคยได้พบ เคยได้เจอ มันคือความสุขที่แท้จริงที่
ทุกๆคนตามหา เทศกาลใกล้จบลงแล้วแสดงว่าก็ใกล้หมดเวลาที่พ่อจะ
อยู่ต่อ เหลือเวลาอีกไม่กี่วันก็จะถึงเวลาที่พ่อจะต้องกลับไปทางาน แต่
หลังจากนี้จะไม่มีอีกแล้วหมู่บ้านสวรรค์ของส้ม เพราะการมาครั้งนี้
ของพ่อเปลี่ยนชีวิตเด็กน้อยคนนี้อย่างมากเพราะส้มเป็นเด็กบ้านนอก
คนหนึ่ง พ่อได้ทาการย้ายส้มไปยังจังหวัดที่พ่อทางาน ใจหนึ่งของส้มก็
คิดถึงบ้าน ใจหนึ่งก็อยากที่จะลองไปพอเจออะไรที่ใหม่ ผ่านไป 5 วัน
ก็ถึงเวลาที่ครอบครัวของส้มต้องย้ายไปตามพ่อเหลือไว้แค่พี่คนเดียวที่
๑๑
ที่แม่จะทาข้าวหลามให้กิน ไม่ว่าจะไปบ้านหลังไหนเขาก็จะทาข้าว
หลามกันแต่ทุกคนไม่รู้หรอกว่าพวกเราต้องทุกข์ทรมานยังไงกับฤดู
หนาวที่ใกล้เข้ามา เมื่อเราอยู่ใกล้ดอย มักจะมีหมอกควันจากการเผา
ไหม้จากบนดอยมาปกคลุมพื้นที่ข้างล่าง พวกคุณไม่รู้หรอกว่าพวกเรา
ต้องสูดดมอากาศที่เป็นพิษไปเยอะเท่าไหร่ พวกคุณไม่รู้หรอกว่าเรา
ต้องแสบตาแค่ไหนกับควันที่มากซะจนเราแทบจะลืมตาไม่ได้พวก
คุณจะรู้ไหมว่าเราหายใจลาบากขนาดไหน นี่เป็นอีกเหตุผลหนึ่งที่ส้ม
คิดมาตลอดการปิดเทอมที่อยู่บ้านเกิด ส้มคิดตลอดว่าจะทาอย่างไรจึง
จะกาจัดหรือทาให้ปัญหาเหล่านี้คลายลง สิ่งหนึ่งที่เด็กอย่างส้มคิดได้
คือเราต้องมีสานึกในตัวเองเสมอว่าเราอยู่กับป่า เราก็ต้องรักษาป่าให้
อยู่กับเราไปนานๆ นานพอที่จะอยู่กับลูกหลานเราไปจนแก่เฒ่า อีกสิ่ง
หนึ่งที่ส้มคิดได้คือในเมื่อเราเปลี่ยนความคิดคนไม่ได้เราก็ต้องทาเอง
ทาให้ป่าไม้ที่เรารัก ป่าไม้ที่มอบอะไรดีๆให้เรามากมายกลับมาคือการ

7. ๑๐
การที่เรามีโอกาสที่จะได้ย้ายไปไหนหลายๆที่จะทาให้เราได้เรียนรู้การ
ใช้ชีวิตของคนในพื้นที่ วิธีชีวิตต่างๆที่ที่ไหนก็สอนเราได้ไม่ดีเท่าเรา
ได้ไปสัมผัส เรียนรู้ด้วยตัวเอง ได้ไปเห็น ได้ไปลองทา แค่นี้ก็ถือว่า
เป็นประสบการณ์ของส้ม การที่เราอยู่แค่ที่ๆเดียว อาจจะไม่ดีเท่าเราได้
ไปหลายๆที่ ได้ไปรู้จักคน ได้ไปทุกข์ได้แก้ปัญหา ได้ก้าวข้ามปัญหา
ทุกสิ่งทุกอย่างที่เข้ามานชีวิตส้มนั้นถือเป็นประสบการณ์ที่หาที่ไหน
ไม่ได้ถ้าเราไม่ได้เจอกับตัวเอง
“ ติ๊ด…ติ๊ด…ติ๊ด… ”
เสียงนาฬิกาปลุกดังขึ้นมาถึงเวลาที่ต้องตื่นมาพบกับฤดูหนาวที่บ้าน
เกิดส้ม ใครๆก็รักบ้านเกิดของตัวเอง บ้านส้มอยู่ใกล้ภูเขามาหน้าหนาว
ที่ไร ใครๆก็ชอบเพราะเป็นฤดูที่ส้มชอบมาก เป็นฤดูที่นอนหลับสบาย
โดยไม่ต้องใช้พัดลม เป็นฤดูที่อยากตื่นเช้าขึ้นมาเล่นกันหลานโดยการ
เล่นควันออกจากปาก เป็นฤดูที่มีการก่อไฟเพื่อเพิ่มความอบอุ่น เป็นฤดู
๗
อยู่ การปรับตัวไปกับสิ่งแวดล้อมรอบตัวถือว่าดี แต่เด็กบ้านนอกอย่าง
ส้มจะปรับตัวได้เร็วหรือไม่ขึ้นอยู่กับการที่ว่าส้มเลือกที่ตะเปิดหรือปิด
เวลาผ่านไปเร็วมากในที่สุดส้มก็เลือกที่จะเปิดรับสิ่งต่างที่จะเข้ามา
เลือกที่จะรับและปรับตัว ส้มมีเพื่อนใหม่ ส้มได้เห็นอะไรที่ต่างจาก
หมู่บ้านที่เคยอยู่ ส้มได้เรียนรู้การใช้ชีวิตแบบเร่งรีบ ส้มต้องทาทุก
อย่างแข่งกับเวลาที่ผ่านไปอย่างรวดเร็ว พ่อมาทางานรับจ้างกับป้า ซึ่งก็
ทาให้ส้มได้เจอกับเพื่อนๆชาวเมืองกรุง ในทุกๆวันส้มจะออกมาเล่น
กับเพื่อนๆน้องๆ เราจะเล่นด้วยกันทุกๆเย็น ชีวิตที่เป็นแบบนี้ทุกวัน
จนวันหนึ่งส้มตัดสินใจบอกแม่ว่าตอนกลับจากโรงเรียนขอกลับเองได้
ไหมเพราะปกติแล้วส้มจะนั่งรถตู้ของโรงเรียนที่ไปรับไปส่งถึงบ้าน
ซึ่งมันก็แพงพอสมควรและมันนานมากเพราะบ้านส้มอยู่ไกลที่สุด จึง
ขอแม่ที่จะนั่งรถกลับเอง ทาให้ได้รู้ถึงการลาบากมากเพราะบางครั้งที่
นั่งรถเต็มเราก็ต้องยืน รู้จักการเสียสละโดยการลุกให้น้อง ให้ยายนั่ง
แทนเรา รู้จักการช่วยโดยการถือของให้คนที่ยืน นี่ก็เป็นอีกหนึ่ง

8. ๘
วิธีชีวิตเมืองกรุง ก็ทาให้ส้มได้เติบโตกลายเป็นนักเรียนมัธยมต้น 5 ปี
สาหรับการอยู่เมืองกรุง ทุกครั้งที่ถึงเวลากลับบ้านเกิดส้มจะดีใจมาก
แต่กลับกันเมื่อถึงเวลาต้องกลับมาเมืองกรุงส้มต้องเสียน้าตากับการ
คิดถึงบ้านที่เราอยู่มาตั้งแต่เกิดทุกครั้งที่ถึงเวลากลับไปทาฝัน และแล้ว
การย้ายถิ่นฐานครั้งสาคัญก็มาถึงเป็นการย้ายครั้งที่สอง เราย้ายมาอยู่ที่
ภาคเหนือแต่ใกล้กับบ้านเกิดถึงจะใกล้กันมากแต่ก็อดคิดถึงไม่ได้อยู่ดี
คิดถึงทุกๆอย่างที่ผ่านมาและกลายเป็นความทรงจาทีเริ่มจางหายไป
“บรึนๆๆๆ”
เช้าวันใหม่ของการย้ายถิ่นใหม่ของส้ม เช้าที่เห็นภูเขาที่สูงที่สุด
ในประเทศไทยเราอยู่ภาคเหนือสิ่งที่ทุกคนอยากมาคืออากาศดีมากๆ
ในตอนเช้าตรู่ แต่ตอนสายควันจากท่อไอเสียเริ่มมากขึ้น มากขึ้น สิ่งที่
ส้มถือว่าเป็นที่สะดุดตาสะดุดใจของนักท่องเที่ยวคือการที่เมืองๆนี้เป็น
แหล่งประวัติศาสตร์ เป็นเมืองที่มีวัดมาก ดินไปทางไหนก็เจอแต่วันมี
กาแพงเมืองเก่าแก่ตามแจ่งต่างๆของเมือง เมืองๆนี้ก็ยังถือว่ามี
๙
ขนบธรรมเนียมของคุณย่าคุณยายอยู่บ้าง ถึงเราจะอยู่ภาคเหนือ
เหมือนกันแต่หารู้ไม่ว่าแต่ละจังหวัดจะมีสาเนียงการพูดที่แตกต่างกัน
ออกไป เช่นเดียวกับวัฒนธรรมและประเพณี เราจะทาต่างกันมากมี
ส่วนคล้ายคลึงกันอยู่ นครพิงค์แห่งนี้มีเพื่อนบ้านมาทามาหากินเยอะ
มาก สังเกตได้ว่าเมื่อถึงวันสาคัญทางศาสนา เช่น วันวิสาขบูชา เพื่อน
บ้านของเราจะไปวัดเยอะมากแทบจะไม่มีที่นั่ง ที่ยืนเลยต่างกับคนไทย
ที่จะมีแต่คนเฒ่าคนแก่ไปวัดกัน วัดไทยนั้นเงียบมากต่างมากๆกับวัด
เพื่อนบ้านที่ครึกครื้น มีการแต่งกายด้วยชุดประจาชาติที่ดูหลายหลาย
สีสัน มีการพาลูกพาหลานมาตักบาตรทาบุญ การที่ได้ย้ายมาเมือง
นครพิงค์แห่งนี้ทาให้รู้ว่าการที่เราไม่เลือกงาน ขยัน อดทน รู้จักเก็บ
ออม ก็จะทาให้เรามีเงินทองพอใช้ตลอดปี ถึงเมืองแห่งนี้ค่าครองชีพ
จะไม่สู้เท่าเมืองกรุงแต่มันก็อะไรที่แตกต่างจากเมืองกรุงไปมาก