Кондрат Крапива

Кандрат Крапіва (Кандрат Кандратавіч Атраховіч) – класік
беларускай літаратуры, драматург, вучоны, акадэмік,
дзяржаўны і грамадскі дзеяч.
5.03.1896 г. – нарадзіўся ў вёсцы Нізок Уздзенскай воласці Ігуменскага павета
Мінскай губерні ў сялянскай сям'і.
Вучыўся ў царкоўнапрыходскай школе ў в. Нізок, Уздзенскім народным вучылішчы,
Стаўбцоўскім і Койданаўскім 4-класных гарадскіх вучылішчах
1913 г. – экстэрнам здаў экзамен у Мінску на званне народнага настаўніка.
У жніўні 1915 г. прызваны ў царскую армію для ўдзелу ў Першай сусветнай вайне.
1926 – 1930 гг. – студэнт літаратурна-лінгвістычнага аддзялення педагагічнага
факультэта БДУ.
1941 – 1945 – удзел у Вялікай Айчыннай вайне. З чэрвеня 1941 г. – ваенны
журналіст франтавых газет «ККрасноармейская правда» і За Савецкую Беларусь».
1943 –1945 гг. – адказны рэдактар ілюстраванай сатырычнай газеты-плаката
«Раздавім фашысцкую гадзіну».
1945 –1947 гг. – адказны рэдактар сатырычнага часопіса «Вожык».
1952 – 1956 – дырэктар Інстытута мовазнаўства АН БССР.
У 1956 – студзені 1982 гг. – віцэ-прэзідэнт АН БССР.
Член Саюза пісьменнікаў СССР (з 1934 г.).
Памёр 7 студзеня 1991 г., пахаваны на Усходніх могілках Мінска.
ДА 120-ГОДДЗЯ З ДНЯ НАРАДЖЭННЯДА 120-ГОДДЗЯ З ДНЯ НАРАДЖЭННЯ
КАНДРАТА КРАПІВЫ (1896-1991)КАНДРАТА КРАПІВЫ (1896-1991)

КАНДРАТ АТРАХОВІЧ У ГАДЫ ПЕРШАЙ СУСВЕТНАЙ ВАЙНЫ
Накіраваны ў Гатчынскую школу
прапаршчыкаў, якую скончыў у
сакавіку 1916 г.
Удзельнічаў у баях на Румынскім
фронце. Там ён сустрэў
Кастрычніцкую рэвалюцыю
У пачатку студзеня 1918 г. як настаўнік
быў дэмабілізаваны
К канцу Першай сусветнай вайны
К. Атраховіч даслужыўся да звання
капітана
.
Салдат царскай арміі (1915)
Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата КрапівыДа 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы
(1896-1991)(1896-1991)

СЯМ’Я КАНДРАТА КРАПІВЫ
Злева направа: старэйшы сын Барыс, Кандрат Крапіва,
цесць – Канстанцін Фаміч, жонка – Алена Канстанцінаўна,
бацька – Кандрацій Міхайлавіч. 1930 г.
Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1
1991)1991)
З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

Першы друкаваны твор –
вершаваны
фельетон «Жили-были» – быў
надрукаваны ў газеце
«Красноармейская правда» ў 1922 г.
Першы твор К. Атраховіча на
беларускай мове – сатырычны верш
«Сваты» – з’явіўся в газеце «Савецкая
Беларусь» 23 мая 1922 г.
У 1920-я гг. Кандрат Атраховіч пачаў супрацоўнічаць з газетай
«Савецкая Беларусь». Затым яго сталі друкаваць газеты
«Беларуская вёска», «Чырвоная змена», «Магілёўскі селянін»,
«Наш працаўнік» і іншыя перыядычныя выданні.
Пісаць вершы К. Атраховіч пачаў
яшчэ падчас вучобы ў Койданаўскім
гарадскім вучылішчы.
(1886-1991)(1886-1991)
ТВОРЧАЯ ДЗЕЙНАСЦЬТВОРЧАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ

К. Крапіва і літаратурнае аб’яднанне «Узвышша»
КАНДРАТ КРАПІВА БЫЎ ЧЛЕНАМ ЛІТАРАТУРНЫХ
АБ’ЯДНАННЯЎ «МАЛАДНЯК» І «УЗВЫШША»
Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата КрапівыДа 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1(1
1991)1991)

З сынам Барысам.1942 год
КАНДРАТ КРАПІВА Ў ГАДЫ ВЯЛІКАЙ АЙЧЫННАЙ ВАЙНЫ
1941 год
З чэрвеня 1941 г. у якасці ваеннага
журналіста служыў у франтавых
газетах «ККрасноармейская правда» і
За Савецкую Беларусь»
Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата КрапівыДа 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1(1
1991)1991)

КАНДРАТ КРАПІВА Ў ГАДЫ ВЯЛІКАЙ АЙЧЫННАЙ ВАЙНЫ
У 1943 – 1945 гг. рэдагаваў сатырычную газету-плакат
«Раздавім фашысцкую гадзіну»
(1886-1991)(1886-1991)

(1886-1991)(1886-1991)
З 1942 г. выдаваўся ў Маскве, яе
рэдактарам стаў Кандрат Крапіва. Асноўны
аўтарскі актыў склалі беларускія пісьменнікі і
Газета-агітплакат "Раздавім фашысцкую
гадзіну!" – выданне ЦК Кампартыі Беларусі,
сатырычны лісток, які асвятляў барацьбу
беларускага народа супраць фашысцкіх
захопнікаў у гады Вялікай Айчыннай вайны,
заклікаў да барацьбы з ворагам.
Выдаваўся з ліпеня 1941 па май 1945 г.
Усяго былі надрукаваны 142 нумары.
паэты – Янка Купала, Якуб Колас, Кузьма Чорны, Пятрусь Броўка,
Пятро Глебка, Васіль Вітка, Максім Лужанін, Антон Бялевіч і інш.
У жніўні 1945 г. на аснове газеты "Раздавім фашысцкую гадзіну!"
быў створаны беларускі сатырычны часопіс "Вожык".

КАНДРАТ КРАПІВА – РЭДАКТАР ГАЗЕТЫ
«РАЗДАВІМ ФАШЫСЦКУЮ ГАДЗІНУ». 1943 ГОД
(1886-1991)(1886-1991)

(1886-1991)(1886-1991)КАНДРАТ КРАПІВА – РЭДАКТАР ГАЗЕТЫ

(1886-1991)(1886-1991)

У 1945-1947 гг. КАНДРАТ КРАПІВА – АДКАЗНЫ РЭДАКТАР
ЧАСОПІСА «ВОЖЫК»
Часопіс «Вожык» – найстарэйшае літаратурна-мастацкае выданне
Беларусі ў галіне сатыры і гумару. Створаны як працяг сатырычнага
агітплакату «Раздавім фашысцкую гадзіну!», які выдаваўся з ліпеня
1941 г. для партызан і насельніцтва акупіраванай у гады Вялікай
Айчыннай вайны тэрыторыі Беларусі.
У жніўні 1945 г. сатырычны лісток быў пераўтвораны ў часопіс «Вожык».
(1886-1991)(1886-1991)

1945 год З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
(1886-1991)(1886-1991)

(1886-1991(1886-1991))

(1886-1991(1886-1991))У 1945-1947 гг. КАНДРАТ КРАПІВА – АДКАЗНЫ РЭДАКТАР

САТЫРЫЧНА-ГУМАРЫСТЫЧНЫЯ КНІГІ К. КРАПІВЫ
Ў 1920 – 1930-я гг.
«
(1886-1991)(1886-1991)
1925
1925
КРАПІВА
Я ў мастацкім агародзе
Толькі марная трава.
А якая? Смех, дый годзе:
Я – пякучка-крапіва.
Я расту вось тут пад
плотам
I не так даўно ўзышла,
А ўжо многім абармотам
Рукі-ногі папякла.
Хто палез за агуркамі,
Хай той носiць пухіры –
Мяне голымі рукамі
Асцярожна, брат, бяры.
Хто сустрэўся быў са мною,
Дакрануўся раз ці два,
Дык той ведае ўжо, хто я:
Я – пякучка-крапіва.
1922З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

САТЫРЫЧНА-ГУМАРЫСТЫЧНЫЯ КНІГІ К. КРАПІВЫ
Ў 1920 – 191930-я гг.
19321926
1938
Да 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата КрапівыДа 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1886-1(1886-1

ТВОРЧАЯ СПАДЧЫНА
ЗБОРЫ ТВОРАЎ КАНДРАТА КРАПІВЫ
Зборы твораў:
- у 3-х тамах (1956),
- у 4-х тамах (1963),
- у 5-ці тамах (1974 – 1976)
- у 6-ці тамах (1997 – 2004)
Выбраныя творы ў 2-х тамах (1986) і інш.
«Апавяданні» (1926)
«Людзі-суседзі» (1928)
«Жывыя праявы» (1930)
раман «Мядзведзічы» (кніга 1-я, 1932)
нарыс «Герой Савецкага Саюза Міхаіл Сільніцкі» (1943)
(1886-1991)(1886-1991)

ЗБОРНІКІ ПРОЗЫ КАНДРАТА КРАПІВЫ
(1886-1991)(1886-1991)
1928 1930

ЗБОРНІКІ ПРОЗЫ КАНДРАТА КРАПІВЫ
(1886-1991)(1886-1991)
19431932

«Канец дружбы» (п’еса надрукавана і пастаўлена ў 1934 г.)
«Партызаны» (надрукавана і пастаўлена ў 1937 г.)
«Кто смяецца апошнім» (камедыя, надрукавана і пастаўлена
ў 1939 г., па сцэнарыі аўтара пастаўлена ў 1954 г.)
«Проба агнём» (надрукавана і пастаўлена ў 1943 г.)
«Валодзеў гальштук» (1945 г., пастаўлена ў 1946 г.)
«Мілы чалавек» (1945г., пастаўлена ў 1946 г.)
«З народам» (надрукавана і пастаўлена ўў 1948 г.)
«Пяюць жаваранкі» (надрукавана і пастаўлена ў 1950 г., па сцэнарыі
аўтара пастаўлена ў 1953 г.)
«Зацікаўленая асоба» (надрукавана і пастаўлена ўў 1953 г.)
«Людзі і д'яблы» (драма, надрукавана і пастаўлена ўў 1958 г.)
«Брама неўміручасці» (камедыя, 1973 г., пастаўлена ўў 1974 г.)
«На вастрыі» (1982 г., пастаўлена ў 1983 г.)
ДРАМАТУРГІЧНАЯ СПАДЧЫНА КАНДРАТА КРАПІВЫ
(1886-1991)(1886-1991)

ДРАМАТУРГІЧНАЯ СПАДЧЫНА
1948
1948
1958

(1886-1991)(1886-1991)
Псіхалагічная драма «Канец дружбы» (1934 г.)
Спектакль па п’есе пастаўлены ў 1934 г. у Першым Беларускім дзяржаўным
тэатры БДТ-1. Рэжысёры: Л. Ліцвінаў, Л. Рахленка

(1886-1991)(1886-1991)
Народна-гераічная драма «Партызаны» (апублікавана і
пастаўлена ў 1937 г.)
Сцэна са спектакля па п’есе
«Партызаны» ў
пастаноўцы Першага
Беларускага дзяржаўнага
тэатра (БДТ-1).1938 г.
ЗЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусіфондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

(1886-1991)(1886-1991)
Сатырычная камедыя
«Хто смяецца апошнім»
апублікавана і пастаўлена
ў 1939 г.
Спектаклі па п’есе былі пастаўлены
больш чым у 120 тэатрах былога
Савецкага Саюза і многіх замежных
тэатрах

(1886-1991)(1886-1991)
У Першым Беларускім дзяржаўным тэатры (БДТ-1)
сатырычная камедыя «Хто смяецца апошнім» пастаўлена ў 1939 г.
У 1941 г. за камедыю «Хто смяецца
апошнім» (1939), якая была паказана на
Дэкадзе беларускага мастацтва і
літаратуры ў Маскве, К. Крапіве
прысуджана Дзяржаўная прэмія СССР
Акцёрскі склад: Г. Глебаў, Б. Платонаў,
Л. Рахленка, Л. Ржэцкая,
В. Пола і інш.
Ролю Тулягі выконваў Г. Глебаў,
Гарлахвацкага – Л. Рахленка

(1886-1991)(1886-1991)
У 1954 г. сатырычная камедыя «Хто смяецца апошнім» была
экранізавана на кінастудыі «Беларусьфільм». Рэж. У. Корш-
Саблін.

П’еса «Пяюць жаваранкі» ў пастаноўцы Беларускага дзяржаўнага драматычнага
тэатра імя Я. Купалы (БДТ-1) (1950 г.). У 1954 г. на кінастудыі «Беларусьфільм»
па п’есе зняты аднайменны фільм. Рэж. У. Корш-Саблін.
(1886-1991)(1886-1991)
Сцэны са спектакля. Акцёрскі склад: Л. Ржэцкая, В. Пола,
У. Дзядзюшка і інш.
З фондаў Нацыянальнай бібліятэкіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі
БеларусіБеларусі

Спектакль «Брама неўміручасці» па аднайменнай п’есе К. Крапівы ў
пастаноўцы Беларускага дзяржаўнага драматычнага тэатра
імя Я. Купалы.1974 год.
Сцэна са спектакля. Акцёрскі склад: С. Станюта і інш.

ЛІТАРАТУРНА-ПЕРАКЛАДЧЫЦКАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ
КАНДРАТА КРАПІВЫ
На беларускую мову пераклаў творы У. Шэкспіра, Д. Фанвізіна, І. Крылова,
А.С. Пушкіна, М.В. Гогаля, А. Астроўскага, А.П. Чэхава, У. Маякоўскага,
А.Твардоўскага, Т. Шаўчэнкі і інш.
(1886-1991)(1886-1991)
У І. КрылоўД. ФанвізінУ. Шэкспір А. Астроўскі
А.С. Пушкін М. В. Гогаль А. П. Чэхаў А. Міцкевіч У. Маякоўскі
Т. Шаўчэнка

Александровіч
А.
Байрачны М.
Вішнеўскі У.
Волкаў А.
Дзямкоўскі І.
Забораў Б.
Мураўёў В.
і інш.
МАСТАКІ-ІЛЮСТРАТАРЫ ТВОРАЎ КАНДРАТА КРАПІВЫ

Крапіва К. Загадкі дзеда Кандрата.
2002 г. Мастак А. Александровіч.
(1886-1991)(1886-1991)ІЛЮСТРАЦЫІ ДА ТВОРАЎ КАНДРАТА КРАПІВЫ
Крапіва К. Хто смяецца апошнім.
1983 г. Мастак У. Вішнеўскі.

Крапіва К. Вершы. Байкі. Эпіграмы. Паэмы.
1991г. Мастак І. Дзямкоўскі.

Крапіва К. Байкі. 1996 г.
Мастак І. Дзямкоўскі.
(1886-1991)(1886-1991)
ІЛЮСТРАЦЫІ ДА ТВОРАЎ КАНДРАТА КРАПІВЫ
Дыпламаваны баран
Жаба ў каляіне

Мастак І. Дзямкоўскі.
Воўк і гуманіст
Каршун і Цецярук
Старшыня

Дзед і Баба
Філосаф і рака
Мастак І. Дзямкоўскі. З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

(1886-1991)(1886-1991)
Крапіва К. Брама неўміручасці. 1996 г.
Мастак І. Дзямкоўскі

Сава, Асёл ды Сонца
Крапіва К. Арлянятам. 1967 г.
Мастак Б. Забораў.
Справа
Крапіва К. Хто смяецца апошнім. 1969 г.
Мастак Б. Забораў.
(1886-1991)(1886-1991)

Сава, Асёл ды Сонца
…I наш Асёл за працу ўзяўся
шчыра:
Як можна вушы свае шырай
Ён растапырыў, распрастаў
I проці Сонца стаў.
Калі ж налева глянуў коса —
Святла там яркая палоса.
Ён — гоп у левы бок.
Пасля глядзіць — святло і справа;
Тады назад ён — скок.
Нарэшцо бачыць — дрэнна справа:
Скакаў, скакаў і ўжо насілу
ходзіць,
А Сонцу ўсё ніяк не шкодзіць,—
Ні каплі не памог Саве,
А вочы пасляпіў сабе.
I вось Аслу нарэшцо ясна стала:
Каб Сонца засланіць — вушэй
асліных мала….Крапіва К. Сорак баек. 1966 г.
Мастак А. Волкаў.

Крапіва К. Сорак баек. 1966 г.
Мастак А. Волкаў.
Мандат
Саманадзейны Конь

Крапива К. Драмы и комедии. 1975 г.
Мастак У.А. Наскоў. З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі

Крапива К. Волшебная
криничка. 1997.
Мастак В.І. Валынец
Каршун і Цецярук
(1886-1991)(1886-1991)

Крапіва К. Беларускія байкі. 1986 г.
Мастак М. Байрачны. З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі БеларусіЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі
Каршун і ЦецярукЖаба ў каляіне
(1886-1991)(1886-1991)

Крапіва К. Хто дбае ― той і мае. 1996 г.
Мастак Н.Р. Казлоў
СтаршыняПоп і Папугай

ГРАМАДСКАЯ І НАВУКОВАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ К. КРАПІВЫ
1946 г. – у складзе дэлегацыі БССР удзельнічаў у рабоце I сесіі
Генеральнай асамблеі ААН у Лондане
1947 – 1952 гг. – загадчык сектара мовазнаўства Інстытута мовы і
літаратуры АН БССР
1952 – 1956 гг. – дырэктар Інстытута мовазнаўства АН БССР
1956 – снежань 1982 г. – віцэ-прэзідэнт АН БССР
1982 – 1989 гг. – вядучы навуковы супрацоўнік-кансультант у
аддзеле лексікалогіі і лексікаграфіі Інстытута
мовазнаўства імя Якуба Коласа АН БССР
(1886-1991)(1886-1991)

К. Крапіва быў рэдактарам «Дыалекталагічнага атласа беларускай
мовы», «Беларуска-рускага слоўніка», «Русско-белорусского
словаря», навуковым рэдактарам «Тлумачальнага слоўніка
беларускай мовы» ў 5-ці тамах (1977—1984).
Пісьменнік прымаў удзел у комплексе работ па беларускай
лінгвагеаграфіі (Дзяржаўная прэмія СССР, 1971 г.)
Выдатны знаўца беларускай мовы, К. Крапіва ўзначальваў
Тэрміналагічную камісію Беларускай Савецкай Энцыклапедыі,
непасрэдна займаўся распрацоўкай тэрміналогіі ў розных галінах
навукі.
Кандрат Кандратавіч Крапіва – акадэмік НАН Беларусі (1950),
доктар філалагічных навук (1953), народны пісьменнік БССР (1956),
Герой Сацыялістычнай працы (1975).
НАВУКОВАЯ ДЗЕЙНАСЦЬ КАНДРАТА КРАПІВЫ

УЗНАГАРОДЫ І ПРЭМІІ КАНДРАТА КРАПІВЫ
1940 – Ордэн Леніна
1941 – Сталінская прэмія другой ступені за п'есу «Хто смяецца апошнім»
1943 – Ордэн Чырвонага Сцяга;
Ордэн Чырвонай Зоркі
1951 – Сталінская прэмія трэццяй ступені за п'есу «Пяюць жаваранкі»
1955 – Ордэн Працоўнага Чырвонага Сцяга
1956 – Народны пісьменнік БССР
1971 – Дзяржаўная прэмія СССР за комплекс прац у галіне беларускай
лінгвагеаграфіі;
Ордэн Кастрычніцкай Рэвалюцыі
1974 – Дзяржаўная прэмія БССР імя Янкі Купалы за п'есу «Брама
неўміручасці»
1975 – Герой Сацыялістычнай Працы з уручэннем ордэна Леніна і
залатога медаля «Серп і молат»
1978 – Заслужаны дзеяч навукі БССР
1984 – Ордэн Дружбы народаў
1986 – Ганаровая грамата Вярхоўнага Савета БССР
Таксама узнагароджаны Ордэнам Айчыннай вайны II ступені
і шматлікімі медалямі.

ДДа 120-годдзя з дня нараджэння Кандрата Крапівы (1896–1991) ў
Нацыянальнай бібліятэцы Беларусі (2-гі паверх, кальцавы калідор)
размешчана юбілейная выстаўка.
На выстаўцы прадстаўлена больш за 100 дакументаў, сярод якіх выданні
твораў беларускага паэта, драматурга і вучонага, а таксама матэрыялы пра
жыццё і творчасць К. Крапівы з фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі і
Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь.
(1886-1991)(1886-1991)КНІЖНАЯ ВЫСТАЎКА «ШЛЯХ ДА СТАЛАСЦІ»
З фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі іЗ фондаў Нацыянальнай бібліятэкі Беларусі і
Нацыянальнага архіва Рэспублікі Беларусь

ДА 120-ГОДДЗЯ З ДНЯ НАРАДЖЭННЯДА 120-ГОДДЗЯ З ДНЯ НАРАДЖЭННЯ
КАНДРАТА КРАПІВЫКАНДРАТА КРАПІВЫ (1886-1991)(1886-1991)«Калі б Кандрат Крапіва
нават не
напісаў сваіх драм і
сатырычных
камедый, рамана «
Мядзведзічы», то аднымі
толькі сваімі байкамі,
сатырычнымі вершамі ён
заняў бы адно з першых
месцаў у беларускай
літаратуры ...…Гэта такі згустак вострага народнага розуму,
варожага смеху, абсмейвання зла і зацвярджэння
дабра, якіх да Крапівы не ведала беларуская
літаратура».
Іван Науменка

Інфармацыйна-аналітычны аддзел НББ
informcult@nlb.by
НАЦЫЯНАЛЬНАЯ БІБЛІЯТЭКА БЕЛАРУСІ

Кондрат Крапива

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (18)

Similar to Кондрат Крапива

Similar to Кондрат Крапива (20)

More from ander_temp

More from ander_temp (6)

Кондрат Крапива