1. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
Τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων
Ελλήνων χαρακτήριζε η λιτότητα, κάτι που
αντικατόπτριζε τις δύσκολες συνθήκες υπό τις οποίες
διεξάγονταν η ελληνική γεωργική δραστηριότητα.
Θεμέλιο τους ήταν η λεγόμενη «μεσογειακή τριάδα»:
σιτάρι, λάδι και κρασί.
Στη βάση της διατροφής των αρχαίων Ελλήνων συναντούμε τα δημητριακά σιτάρι και, σε
περιπτώσεις ανάγκης, μείγμα κριθαριού με σιτάρι, από το οποίο παρασκευαζόταν ο άρτος.
Τα δημητριακά συνοδεύονταν συνήθως από οπωροκηπευτικά (λάχανα, κρεμμύδια, φακές
και ρεβίθια). Η κατανάλωση κρέατος και θαλασσινών σχετιζόταν με την οικονομική
κατάσταση της οικογένειας, αλλά και με το αν κατοικούσε στην πόλη, στην ύπαιθρο ή κοντά
στη θάλασσα. Οι Έλληνες κατανάλωναν ιδιαιτέρως τα γαλακτοκομικά και κυρίως το τυρί. Το
βούτυρο ήταν γνωστό, αλλά αντί αυτού γινόταν χρήση κυρίως του ελαιόλαδου. Το φαγητό
συνόδευε κρασί (κόκκινο, λευκό ή ροζέ) αναμεμειγμένο με νερό.
Πληροφορίες για τις διατροφικές συνήθειες των αρχαίων Ελλήνων παρέχουν τόσο οι
γραπτές μαρτυρίες όσο και διάφορες καλλιτεχνικές απεικονίσεις: οι κωμωδίες του
Αριστοφάνη και το έργο του γραμματικού Αθήναιου από τη μία πλευρά, τα κεραμικά αγγεία
και τα αγαλματίδια από ψημένο πηλό από την άλλη.

2. ΤΡΟΦΕΣ
ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ
Πολλά ευρήματα από ανασκαφές δείχνουν ότι η κατανάλωση του ελαιόλαδου ήταν
ευρύτατα διαδεδομένη στην Αρχαία Ελλάδα. Έτσι έχουν κατά καιρούς βρεθεί άφθονοι
ελαιοπυρήνες, δείγμα κατανάλωσης ελιάς και λαδιού, καθώς και πολλοί οπό τους
λεγόμενους ψευδόστομους αμφορείς οι οποίοι χρησίμευαν κυρίως για την αποθήκευση
λαδιού. Φημισμένο λάδι στην αρχαιότητα προερχόταν από τη Σάμο και την Ικαρία, ενώ η
Αττική, σε αντίθεση με άλλα προϊόντα, ήταν όχι μόνο αυτάρκης αλλά και εξαγωγέας
ελαιόλαδου και ελιών.

3. ΚΡΑΣΙ
Το κρασί ήταν ένα καθημερινό βασικό συστατικό στην διατροφή των Αρχαίων Ελλήνων,
στην πραγματικότητα αποτελούσε μια οπό τις βασικές τροφές αφού ήταν μέρος του πρωινού
αλλά και των υπολοίπων γευμάτων.
ΨΑΡΙ
Ανέκαθεν οι Έλληνες έτρωγαν πολύ περισσότερα ψάρια οπό κρέας. Στην αρχαιότητα
προτιμούσαν, όπως φαίνεται, κυρίως παχιά ψάρια, όπως: κολιός - σκουμπρί (σκόμβρος),
σαρδέλα (σαρδίνι, τριχίς), γόπα (βοξ), μαρίδα (σμόρις) κ.α.

4. ΚΡΕΑΣ
Γενικά, εκτός από τους ομηρικούς ήρωες και τα συμπόσια, η κρεατοφαγία περιοριζόταν
στις δημόσιες και ιδιωτικές γιορτές. Τα πουλερικά διαφόρων ειδών, τα κουνέλια, οι λαγοί, οι
αγριόχοιροι, το αγριοκάτσικα, τα ελάφια και τα γνωστά κατοικίδια ζώα, αποτελούσαν τις
κύριες πηγές κρέατος των αρχαίων Ελλήνων. Το μαγείρεμα γινόταν με διάφορους τρόπους,
πιο συχνά, ψητά στο φούρνο ή στη σούβλα και βραστά με διάφορα λαχανικά και
καρυκεύματα.

5. ΟΣΠΡΙΑ ΚΑΙ ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ
Τα όσπρια και τα δημητριακά, αποτελούσαν διατροφική βάση για την πλειοψηφία των
Ελλήνων οπό την αρχαιότητα. Τα κουκιά, τα λούπινα, τα μπιζέλια, τα ρεβίθια και τα φασόλια
είναι μερικά από τα όσπρια που προτιμούσαν οι αρχαίοι Έλληνες. Τα δημητριακά
χρησίμευαν κυρίως στην παρασκευή διαφόρων τύπων ψωμιού, έτσι παρασκεύαζαν ψωμί
από κριθάρι, σιτάρι, κεχρί κ.ά.
ΤΑ ΓΕΥΜΑΤΑ
Τα γεύματα των αρχαίων Ελλήνων είναι τρία: α) ἀκρατισμός β) ἄριστον γ) δεῖπνον. Ο
ἀκρατισμός ήταν το πρώτο γεύμα της ημέρας και αποτελούνταν από κριθαρένιο ψωμί
βουτηγμένο σε κρασί (ἄκρατος), συνοδευόμενο από σύκα ή ελιές. Το δεύτερο ήταν το
ἄριστον το οποίο το έτρωγαν το μεσημέρι ή νωρίς το απόγευμα. Και το τρίτο ήταν το
δεῖπνον, το οποίο ήταν και το σημαντικότερο της ημέρας, σε γενικές γραμμές
καταναλωνόταν αφού η νύχτα είχε πλέον πέσει. Σε αυτά μπορεί να προστεθεί ένα επιπλέον
ελαφρύ γεύμα (ἑσπέρισμα) αργά το απόγευμα. Τέλος το ἀριστόδειπνον ήταν ένα κανονικό
γεύμα που μπορούσε να σερβιριστεί αργά το απόγευμα στη θέση του δείπνου.

6. ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΑΔΑ
ΚΥΚΕΡΩΝΑΣ ΚΙΡΚΗΣ
ΥΛΙΚΑ
 μισό ποτήρι σιμιγδάλι
 Δύο ποτήρια κρασί (περίπου)
 250 gr μαλακό ανάλατο λευκό τυρί (εκτός μυζήθρας)
 Μέλι
ΕΚΤΕΛΕΣΗ
Βάλτε το σιμιγδάλι και το κρασί σε μια κατσαρόλα και τα ζεσταίνετε. Στη συνέχεια διαλύστε
το τυρί μέσα στην κατσαρόλα και βάλτε τόσο μέλι για όσο γλυκό θέλετε να κάνετε. Μέτα το
φέρνετε αργά σε βράση το κατεβάζετε απ' τη φωτιά και το ανακατεύετε μέχρι να δέσει.
 Με κάτι τέτοιο είχε ταΐσει η Κίρκη τους άνδρες του Οδυσσέα για να τους κάνει
γουρούνια.

7. ΚΟΤΟΠΟΥΛΟ ΜΕ ΘΥΜΑΡΙ ΚΑΙ ΜΕΛΙ
ΥΛΙΚΑ
 4 στήθη κοτόπουλο
 4 κ. σούπας μέλι
 60 ml. ελαιόλαδο
 5-6 κλωνάρια θυμάρι
 4 σκελίδες σκόρδο
 αλάτι, πιπέρι
 λίγο ξύδι
Σε μία λεκάνη (τόσο μεγάλη ώστε να χωράει το κοτόπουλο), βάζουμε όλα τα υλικά, εκτός
από το κοτόπουλο και ανακατεύουμε καλά. Προσθέτουμε το κοτόπουλο και συνεχίζουμε το
ανακάτεμα μέχρι να καλυφθεί με τη μαρινάδα όσο το δυνατόν καλύτερα. Το κλείνουμε με
μία μεμβράνη και το αφήνουμε στο ψυγείο να μαριναριστεί για 2 ώρες (καλύτερα όλο το
βράδυ). Τοποθετούμε το κοτόπουλο σε ένα ανάλογο ταψί και περιχύνουμε από πάνω τη
σάλτσα-μαρινάδα. Ψήνουμε στο φούρνο για μία ώρα, στους 180 βαθμούς. Σερβίρουμε ζεστό
με σαλάτα ή ρύζι.
Το μέλι ήταν ευρέως διαδεδομένο στην αρχαία ελληνική μαγειρική. Η τάση κατά την εποχή
αυτή ήταν τα γλυκά και γλυκόξινα φαγητά. Όσον αφορά το θυμάρι, πίστευαν πως ένα από
τα καλύτερα φυτρώνει στον Υμηττό.

8. ΠΑΣΤΟ ΧΟΙΡΙΝΟ ΜΕ ΒΟΤΑΝΑ ΚΑΙ ΚΑΡΥΚΕΥΜΑΤΑ
ΥΛΙΚΑ
 500 γραμμάρια παστό χοιρινό
 2 ½ κούπες (570 ml) ξηρό λευκό κρασί
 1 1/4 κούπας (280 ml) μούστος
 2/3 κούπας (150 ml) ξύδι από λευκό κρασί
 2 κουταλιές γλυκού κόλιανδρος
 1 κουταλιά γλυκού γλυκάνισος
 6 μικρά στελέχη θυμάρι
 1 κουταλιά γλυκού κύμινο σε σκόνη
 1 κουταλιά σούπας μέλι
 ½ κουταλιά γλυκού φρεσκοτριμμένο πιπέρι
 2 χονδρές φέτες ψωμί ολικής άλεσης
Εκτέλεση:
Τεμαχίζετε το κρέας σε μικρά κομμάτια και τοποθετείτε σε χύτρα για να βράσει με νερό,
ώστε να απομακρυνθεί το αλάτι. Αμέσως μετά αδειάζετε το νερό και προστίθενται το κρασί,
ο μούστος και το ξύδι, ενώ αναμειγνύονται οι σπόροι (κόλιανδρος και γλυκάνισος) για να
τοποθετηθούν μαζί με το θυμάρι σε μικρό πυρίμαχο σκεύος και κατόπιν στο φούρνο, όπου
ψήνονται επί 10 λεπτά σε θερμοκρασία 200 βαθμών Κελσίου.