SlideShare a Scribd company logo
Үг бүтэх арга
8-р анги
Баян-Өлгий аймагийн Өлгий сумын
2-р бүрэнд дунд сургуулийн Монгол хэл, бичиг,
уран зохиолын багш
М.Цэнд-Аюуш
Эх дээр ажиллах үйлийн баримжаа эзэмших
Эхийн сэдэв ба гол санааг тодорхойлох
Эхийн хэв маягийг тодорхойлох
Эхээс дагаврын ба үг нийлэх аргаар бүтсэн үгийг
олж, ялган таних үйлийн баримжаа эзэмших
Дагаврын аргаар шинэ үг бүтээх/төрөл үг үүсгэх/
Үг нийлэх аргаар үг бүтээх/зэрэгцсэн ба угсраа үг/
Хэлц үгийн утгыг тайлбарлах, эх өгүүлбэрт ашиглаж
чаддаг болох
Орчин цагийн монгол хэлэнд
дагаврын арга, үг нийлэх арга
гэсэн хоёр үндсэн арга, авиа
сэлгэх, үг товчлох зэрэг
туслах арга байдаг.
Монгол хэлний үг
бүтэх тогтолцоо
Үндсэн арга Туслах арга
Дагаврын
аргаар
Үг нийлэх
аргаар
Авиа
сэлгэх
арга
Үг
товчлох
арга
Дагаврын
аргаар үг бүтэх
Идэвхтэй язгуур,
үндэсээс үг бүтээх
Идэвхгүй язгуураас үг
бүтээх
Нэр язгуур,
үндэсээс үг
бүтээх
Үйл язгуур,
үндэсээс үг
бүтээх
Дүрслэх
язгуураас
үг бүтээх
Дуурайх
язгуураас
үг бүтээх
Хоёр бие даасан үг зэрэгцэх
ба угсрах харьцаагаар нийлж
үг бүтээх аргыг үг нийлэх
арга гэнэ.Энэ аргаар бүтсэн
үгийг нийлмэл үг гэнэ.
Нийлмэл үг
Зэрэгцсэн
нийлмэл үг
Угсарсан
нийлмэл үг
Хоёр үгийн нэг нь
нөгөөдөө угсран
захирагдаж бүтсэн үгийг
угсраа үг гэнэ.

More Related Content

What's hot

6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал
oogii553
 
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголтХэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголтGe Go
 
Lecture 7 8.
Lecture 7 8.Lecture 7 8.
Lecture 7 8.Ge Go
 
Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9Erka Bandi
 
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлМонгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлGe Go
 
эгшиг авиа
эгшиг авиаэгшиг авиа
эгшиг авиаsanjaamongol
 
Бага боловсролын цөм
Бага боловсролын цөмБага боловсролын цөм
Бага боловсролын цөм
mecss
 
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлМонгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлGe Go
 
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах ньнайруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
National University Of Mongolia
 
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэхичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэtungalag
 
11a 1хүний үүсэл гарал ба хөгжил
11a   1хүний үүсэл гарал ба хөгжил11a   1хүний үүсэл гарал ба хөгжил
11a 1хүний үүсэл гарал ба хөгжилtungalag
 
mongol angli helnii ug buteh yos
mongol angli helnii ug buteh yosmongol angli helnii ug buteh yos
mongol angli helnii ug buteh yos
Didi Enhbayar
 
авиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёсавиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёсsanjaamongol
 

What's hot (20)

6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал6. ж.н ийн хувилал
6. ж.н ийн хувилал
 
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголтХэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
Хэлзүй, түүний үндсэн ойлголт
 
Lecture 7 8.
Lecture 7 8.Lecture 7 8.
Lecture 7 8.
 
Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9Talstiin oront tor 9
Talstiin oront tor 9
 
Cem3
Cem3Cem3
Cem3
 
өгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүдөгүүлбэрийн гишүүд
өгүүлбэрийн гишүүд
 
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлМонгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц: Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
 
хичээл 9
хичээл 9хичээл 9
хичээл 9
 
эгшиг авиа
эгшиг авиаэгшиг авиа
эгшиг авиа
 
Бага боловсролын цөм
Бага боловсролын цөмБага боловсролын цөм
Бага боловсролын цөм
 
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйлМонгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
Монгол үгийн бүтэц, Бүтээвэрзүй, түүний судлах зүйл
 
найруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах ньнайруулгын эхийг ангилах нь
найруулгын эхийг ангилах нь
 
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэхичээлийн судалгаа гэж юу вэ
хичээлийн судалгаа гэж юу вэ
 
хичээл 8
хичээл 8хичээл 8
хичээл 8
 
Lects2
Lects2Lects2
Lects2
 
11a 1хүний үүсэл гарал ба хөгжил
11a   1хүний үүсэл гарал ба хөгжил11a   1хүний үүсэл гарал ба хөгжил
11a 1хүний үүсэл гарал ба хөгжил
 
mongol angli helnii ug buteh yos
mongol angli helnii ug buteh yosmongol angli helnii ug buteh yos
mongol angli helnii ug buteh yos
 
авиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёсавиа хувьсах ёс
авиа хувьсах ёс
 
Эссе
ЭссеЭссе
Эссе
 
Ugzuin zadlal
Ugzuin zadlalUgzuin zadlal
Ugzuin zadlal
 

Viewers also liked

Bk setguul
Bk setguulBk setguul
эхэд задлал хийх нь
эхэд задлал хийх ньэхэд задлал хийх нь
эхэд задлал хийх нь
М. Цэнд-Аюуш
 
монгол хэл
монгол хэлмонгол хэл
монгол хэлotgontuyaaaa
 
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн аргаМонгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
Ankhbileg Luvsan
 
үгийн утгын ангилал
үгийн утгын ангилалүгийн утгын ангилал
үгийн утгын ангилалmuuduu
 
сурах сэдэл бий болгох арга
сурах сэдэл бий болгох аргасурах сэдэл бий болгох арга
сурах сэдэл бий болгох аргаehkhtuya
 
“Мөнгө” цахим хичээл
“Мөнгө” цахим хичээл“Мөнгө” цахим хичээл
“Мөнгө” цахим хичээл
М. Цэнд-Аюуш
 
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаасЛекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
Muis-Orkhon
 
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheelMongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheelaltantuya2012
 
р.о өгүүлбэрийг салаалах-8
р.о  өгүүлбэрийг салаалах-8р.о  өгүүлбэрийг салаалах-8
р.о өгүүлбэрийг салаалах-8school14
 
эхийн хувиргал.
эхийн хувиргал.эхийн хувиргал.
эхийн хувиргал.
Tserensonom Nyamsvren
 
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөххичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
New Mongol College of Technology
 
үйл үгийн нөхцөлүүд
үйл үгийн нөхцөлүүдүйл үгийн нөхцөлүүд
үйл үгийн нөхцөлүүдsaruulkaa
 
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологиМонгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
tsbmb
 

Viewers also liked (20)

Bk setguul
Bk setguulBk setguul
Bk setguul
 
Ugsiin aimag
Ugsiin aimagUgsiin aimag
Ugsiin aimag
 
эхэд задлал хийх нь
эхэд задлал хийх ньэхэд задлал хийх нь
эхэд задлал хийх нь
 
монгол хэл
монгол хэлмонгол хэл
монгол хэл
 
Uguulberiin gishuun
Uguulberiin gishuunUguulberiin gishuun
Uguulberiin gishuun
 
эхийн захиас
эхийн захиасэхийн захиас
эхийн захиас
 
Ugsiin aimag
Ugsiin aimagUgsiin aimag
Ugsiin aimag
 
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн аргаМонгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
Монгол бичиг сурах “Сав, шим”-ийн арга
 
үгийн утгын ангилал
үгийн утгын ангилалүгийн утгын ангилал
үгийн утгын ангилал
 
сурах сэдэл бий болгох арга
сурах сэдэл бий болгох аргасурах сэдэл бий болгох арга
сурах сэдэл бий болгох арга
 
“Мөнгө” цахим хичээл
“Мөнгө” цахим хичээл“Мөнгө” цахим хичээл
“Мөнгө” цахим хичээл
 
Vil vg bvteh ys.erdene
Vil vg bvteh ys.erdeneVil vg bvteh ys.erdene
Vil vg bvteh ys.erdene
 
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаасЛекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
Лекцийн хичээлийг үр дүнтэй явуулах аргаас
 
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheelMongol hel 7 angi 5 hicheel
Mongol hel 7 angi 5 hicheel
 
Hicheel2
Hicheel2Hicheel2
Hicheel2
 
р.о өгүүлбэрийг салаалах-8
р.о  өгүүлбэрийг салаалах-8р.о  өгүүлбэрийг салаалах-8
р.о өгүүлбэрийг салаалах-8
 
эхийн хувиргал.
эхийн хувиргал.эхийн хувиргал.
эхийн хувиргал.
 
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөххичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
хичээлийг сэдэлжүүлэлтээр хөтлөх
 
үйл үгийн нөхцөлүүд
үйл үгийн нөхцөлүүдүйл үгийн нөхцөлүүд
үйл үгийн нөхцөлүүд
 
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологиМонгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
Монгол хэлний хичээлээр сурагчдын IQ хөгжүүлэх технологи
 

Similar to Үг бүтэх арга

монгол хэлний ном харьцуулсан
монгол хэлний ном харьцуулсанмонгол хэлний ном харьцуулсан
монгол хэлний ном харьцуулсанErdenetuya Galbadrah
 
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaabuyantai
 
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaaoojig44
 
эх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнэх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнbayarankh
 
анхан шатны сургалтын хөтөлбөр
анхан шатны сургалтын хөтөлбөранхан шатны сургалтын хөтөлбөр
анхан шатны сургалтын хөтөлбөрТэмүүжин Г.
 
мх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрмх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрAviraa Avirmed
 
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөрмхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
Батбагана Баасанжав
 
монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1oyunaadorj
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалтZaya80
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалтZaya80
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалтZaya80
 
мх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрмх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрAviraa Avirmed
 
хоцрогдол багасгах арга
хоцрогдол багасгах аргахоцрогдол багасгах арга
хоцрогдол багасгах арга
Otgonzaya Maagshin
 
Lecture 2 3.
Lecture 2 3.Lecture 2 3.
Lecture 2 3.Ge Go
 
Presentation
PresentationPresentation
Presentation
tsewegmed
 
Лекц №1
Лекц №1Лекц №1
С-Семинарын сэдэв.docx
С-Семинарын сэдэв.docxС-Семинарын сэдэв.docx
С-Семинарын сэдэв.docx
MoogiiMonhgerel
 
залуу багш нарт
залуу багш нартзалуу багш нарт
залуу багш нартbyambaa79
 
залуу багш нарт
залуу багш нартзалуу багш нарт
залуу багш нартorgilmaa53
 

Similar to Үг бүтэх арга (20)

монгол хэлний ном харьцуулсан
монгол хэлний ном харьцуулсанмонгол хэлний ном харьцуулсан
монгол хэлний ном харьцуулсан
 
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
 
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
6 saruul erdene-baruuny-bolovsrolyn_uzel_sanaa
 
Mgl 8
Mgl 8Mgl 8
Mgl 8
 
эх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүнэх хэрэглэгдэхүүн
эх хэрэглэгдэхүүн
 
анхан шатны сургалтын хөтөлбөр
анхан шатны сургалтын хөтөлбөранхан шатны сургалтын хөтөлбөр
анхан шатны сургалтын хөтөлбөр
 
мх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрмх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөр
 
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөрмхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
мхб, найруулга зүй хичээлийн хөтөлбөр
 
монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1монгол хэлний найруулгазүй 1
монгол хэлний найруулгазүй 1
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалт
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалт
 
зайны сургалт
зайны сургалтзайны сургалт
зайны сургалт
 
мх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөрмх 1 хөтөлбөр
мх 1 хөтөлбөр
 
хоцрогдол багасгах арга
хоцрогдол багасгах аргахоцрогдол багасгах арга
хоцрогдол багасгах арга
 
Lecture 2 3.
Lecture 2 3.Lecture 2 3.
Lecture 2 3.
 
Presentation
PresentationPresentation
Presentation
 
Лекц №1
Лекц №1Лекц №1
Лекц №1
 
С-Семинарын сэдэв.docx
С-Семинарын сэдэв.docxС-Семинарын сэдэв.docx
С-Семинарын сэдэв.docx
 
залуу багш нарт
залуу багш нартзалуу багш нарт
залуу багш нарт
 
залуу багш нарт
залуу багш нартзалуу багш нарт
залуу багш нарт
 

Үг бүтэх арга

  • 1. Үг бүтэх арга 8-р анги Баян-Өлгий аймагийн Өлгий сумын 2-р бүрэнд дунд сургуулийн Монгол хэл, бичиг, уран зохиолын багш М.Цэнд-Аюуш
  • 2.
  • 3. Эх дээр ажиллах үйлийн баримжаа эзэмших Эхийн сэдэв ба гол санааг тодорхойлох Эхийн хэв маягийг тодорхойлох Эхээс дагаврын ба үг нийлэх аргаар бүтсэн үгийг олж, ялган таних үйлийн баримжаа эзэмших Дагаврын аргаар шинэ үг бүтээх/төрөл үг үүсгэх/ Үг нийлэх аргаар үг бүтээх/зэрэгцсэн ба угсраа үг/ Хэлц үгийн утгыг тайлбарлах, эх өгүүлбэрт ашиглаж чаддаг болох
  • 4. Орчин цагийн монгол хэлэнд дагаврын арга, үг нийлэх арга гэсэн хоёр үндсэн арга, авиа сэлгэх, үг товчлох зэрэг туслах арга байдаг.
  • 5. Монгол хэлний үг бүтэх тогтолцоо Үндсэн арга Туслах арга Дагаврын аргаар Үг нийлэх аргаар Авиа сэлгэх арга Үг товчлох арга
  • 6.
  • 7. Дагаврын аргаар үг бүтэх Идэвхтэй язгуур, үндэсээс үг бүтээх Идэвхгүй язгуураас үг бүтээх Нэр язгуур, үндэсээс үг бүтээх Үйл язгуур, үндэсээс үг бүтээх Дүрслэх язгуураас үг бүтээх Дуурайх язгуураас үг бүтээх
  • 8. Хоёр бие даасан үг зэрэгцэх ба угсрах харьцаагаар нийлж үг бүтээх аргыг үг нийлэх арга гэнэ.Энэ аргаар бүтсэн үгийг нийлмэл үг гэнэ.
  • 10.
  • 11. Хоёр үгийн нэг нь нөгөөдөө угсран захирагдаж бүтсэн үгийг угсраа үг гэнэ.