წერილობით წყაროებზე მუშაობას განსაკუთრებულო მნიშვნელობა აქვს ისტორიის სწავლებისას. ამ გაკვეთილზე მოსწავლეები კითხულობენ რა "ქართლის ცხოვრებას,", თავად წერენ თხზულებას საქართველოს ისტორიის მოცემული პერიოდის შესახებ. შევეცადე ნაბიჯ-ნაბიჯ, დაწვრილებით ამეწერა გაკვეთილის მსვლელობა... პრეზენტაციას თან ერთვის წყარო თანდართული კითხვებით, რაც უადვილებს მოსწავლეებს ტექსტის გაგებას.

1. წერილობით წყაროებზე
მუშაობა
სსიპ ქ. თბილისის N 90 საჯარო სკოლის მასწავლებელი
მ. პიტიურიშვილი

2. პრობლემა:
 საქართველოს ისტორიის სახელმძღვანელოში თითქმის ყველა
გაკვეთილს ახლავს წერილობითი წყარო. თვალშისაცემია, რომ
მოსწავლეებს უჭირთ ძველი ქართულის გაგება. ამიტომ ვცდილობ,
რაც შეიძლება ხშირად ვიკითხოთ გაკვეთილებზე ასეთი ტექსტები
ერთად გავარჩიოთ.
 როცა ჩავთვალე, რომ მოსწავლეებმა ალღო აუღეს და
დამოუკიდებლად შეუძლიათ წყაროების კითხვა და გაგება, ახალი
თემაზე გადავედი ისე, რომ წინასწარ წაკითხული არ ქონდათ
გაკვეთილი.
 გაკვეთილი დავგეგმე IX კლასისთვის, თუმცა ასეთივე წარმატებით
ჩავატარე X და XI კლასებშიც სტანდარტის მოთხოვნების
შესაბამისი ცვლილებით.

3. გაკვეთილის თემა:
ქართული სამეფო-სამთავროების
წარმოშობა VIII-IX სს-ში - აშოტ I
კურაპალატი
https://drive.google.com/file/d/0B0
ujIACG82v9cjdOZlk1ZUxZVXM/view
?usp=sharing

4. გაკვეთილზე მისაღწევი მიზნები:
 მოსწავლემ შეიძინოს ისტორიის ცოდნა;
 შეძლებისდაგვარად უნდა შეეძლოს ისტორიული მოვლენის მიზეზების ახსნა
და მისი შედეგების გაანალიზება;
 შეეძლოს ისტორიული ეპოქის აღქმა (ისტორიული ეპოქის აღწერისას
მოვლენების დანახვა იმ პერიოდში მცხოვრები ადამიანების თვალით;

5. რა უნარ-ჩვევები და
დამოკიდებულებები:
 სივრცეში ორიენტირება;
 სწავლის უნარი;
 ფაქტებისა და მოვლენების ისტორიული ინტერპრეტაცია;
 სამშობლოს სიყვარული
 სახელმწიფოსა და მისი გმირებისადმი პატივისცემა

6. სტანდარტი:
 ისტ.IX.3. მოსწავლეს შეუძლია დაახასიათოს ქართული სახელმწიფო
მმართველობითი სტრუქტურები.
 მსჯელობს სხვადასხვა ეპოქის ქართული სამეფოების სახელმწიფო მოწყობის
შესახებ. გამოავლენს მათ შორის მსგავსებებსა და განსხვავებებს;
 ისტ.IX.5. მოსწავლეს შეუძლია გაანალიზოს საგარეო და საშინაო ფაქტორების
გავლენა ქართული სახელმწიფოს წარმოშობასა და განვითარებაზე.
 მსჯელობს კონკრეტულ საგარეო პოლიტიკურ ცვლილებებზე, რომლებმაც
გავლენა მოახდინა ქართულ სახელმწიფოებრივობაზე;
 აანალიზებს და ადარებს საგარეო ფაქტორების გავლენას ქვეყნის შიდა
კონფლიქტებზე;

7. მენეჯმენტ
ი:
• ჯგუფური
მუშაობა;
• ინდივიდუალური.
რესურსები
:• წინასწარ მომზადებული
წერილობითი
წყაროები(ლინკიმე-3
სლაიდზე);
• საწერი საშუალებები;
• დაფა, ცარცი;
აქტივობები:
კითხვა, წერა, უცხო
სიტყვების განმარტება,
პრეზენტაცია.

8. გაკვეთილის მსვლელობა: დრო
1. კლასის მოწყობა-ორგანიზება (სიის ამოკითხვა,
ჯგუფების შექმნა)
3-4 წთ.
2. დავალებების განაწილება (ჯგუფებს ვურიგებ
წყაროებს და ვაძლევ სათანადო ინსტრუქციას)
2 წთ.
3. წყაროზე მუშაობა 15-20
წთ.
4. წაკითხულის გაზიარება, მოსმენა, უცხო სიტყვების
გაცნობა.
7-8 წთ.
5. თემის წერა „აშოტ დიდი 813-26 წწ“ 15 წთ.
6. თხზულების კითხვა, საშინაო დავალების მიცემა 3 წთ.

9. სუმბატ დავითის-ძე
„ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა“
(I ჯგუფი)
1. რომელ ქალაქებს ფლობდა აშოტი თავდაპირველად?
2. რა სახელით იხსენიებს მემატიანე არაბებს?
3. სად გაიქცა დამარცხებული აშოტი?
4. რამდენი შვილი ჰყავდა მას ამ დროს?
5. სად დაბანაკდნენ ლტოლვილები და როგორ სძლიეს
არაბებს?
ქართლის ცხოვრება
სუმბატ დავითის-ძე „ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა“
•ხოლო აშოტ კურაპალატი მთავრობდა ქუეყანასა მას შინა და სახლად მისა იყო
ბარდავი და ტფილისი, და ჰქონდა მას ქუეყანა, რომელ არს გარემოს მისსა.
და მაშინ გაძლიერდა ჴელმწიფება აგარიანთა და იწყეს ძიება აშოტ კურაპალატისა. და
ვერ უძლო წინა-აღდგომად მათდა აშოტ. და ივლტოდა მათგან.
და წარემართა, რათა წარვიდეს საბერძნეთად და თანა ჰყვეს მას დედა და ცოლი და
ორნი ძენი ასაკითა ჩჳლნი, უხუცესი ადარნასე და შედეგი ბაგრატ. ხოლო უმრწემესი ძე
გუარამ ჯერეთ არა ესუა.
და ერი თჳსი მცირედ ჰყვა თანა, მკჳდრნი მისნი, დედა-წულითურთ და შვილითურთ.
მოიწივნეს მთასა ჯავახეთისასა, კიდესა დიდისა ტბისა ფარავნისასა დამაშურალნი
სლვისაგან, და გარდაჰჴდეს განსუენებად კიდესა მის ტბისასა.
ჭამეს რა პური, და მცირედ მიერულა. და მძინარეთა ეწივნეს დიდნი ლაშქარნი
სარკინოზნი. მაშინ შეეწია ღმერთი აშოტ კურაპალატსა, და კნინსა მას ლაშქარსა მისსა
მოსცა ძლევა მათ ზედა, და მოსრნეს სიმრავლენი ურიცხუნი. წარმოვიდეს მუნით და
მოიწივნეს ჴევსა შავშეთისასა.
კითხვები I ნაწილისთვის

10. სუმბატ დავითის-ძე
„ცხოვრება და უწყება
ბაგრატონიანთა“
(II ჯგუფი)
1. სად დასხლდა აშოტი და რატომ იყი ეს
ადგილები აოხრებული?
2. როგორ შეხვდა აშოტს ადგილობრივი
მოსახლეობა?
3. რა ხერხით გააძლიერა აშოტმა თავისი
სამთავრო?
4. სად ააშენა სამკვიდრო ციხე-ქალქი აშოტმა?
5. წყაროს მიხედვით, რომელი ქალაქი
დაიბრუნა აშოტმა?
ქართლის ცხოვრება
სუმბატ დავითის-ძე „ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა“
ხოლო ჴევი შავშეთისა უშენებელი იყო მაშინ, გარეშე მცირედთა
სოფელთასა. რამეთუ ჟამთა სპარსთა უფლებისასა აოჴრდა, ოდეს-იგი
ყრუმან ბაღდადელმან შემუსრნა ყოველნი ციხენი და მოვლო შავშეთი-ცა
და ღადონი.
და კუალად შემდგომად მისსა სრვამან სატლობისამან მოაოჴრა შავშეთი,
კლარჯეთი და მცირედ-ღა დაშთეს კაცნი ადგილ-ადგილ. ხოლო
დაშთომილთა მათ მკჳდრთა შავშეთისათა შეიწყნარეს იგი სიხარულითა
და სიყუარულითა, და დაემკჳდრა მუნ. და მისცა ღმერთმან გამარჯუება
და აჴელმწიფა იგი შავშეთ-კლარჯეთსა ზედა.
და მან სოფლები ზოგი იყიდა საფასოთა, და ზოგი ოჴერი აღაშენა, და
განამრავლა სოფლები აშოტ კურაპალატმან ქუეყანათა მათ შინა. და მისცა
ღმერთმან და განამტკიცა ჴელმწიფება მისი ნებითა ბერძენთა მეფისათა.
და ამან აშოტ კურაპალატმან პოვა კლარჯეთის ტყეთა შინა კლდე ერთი,
რომელი პირველ ვახტანგ გორგასალს ციხედ აღეშენა, სახელით
არტანუჯი; და აოჴრებულ იყო ბაღდადელისა მის ყრუობითგან. იგი
განაახლა აშოტ და აღაშენა ეგრეთ-ვე ციხედ, და წინა-კერძო მისსა ქუეშეთ
აღაშენა ქალაქი. და აღაშენა ციხესა მას შინა ეკლესია წმიდათა
მოციქულთა პეტრესი და პავლესი, და შექმნა მას შინა საფლავი თჳსი, და
დაემკჳდრა ციხესა მას შინა ცხოვრებად.
და მერმე კუალად ეუფლა ქუეყანათა ვიდრე კარადმდე ბარდავის
ქალაქისა. და მრავალ-გზის მოსცა ღმერთმან აშოტს კურაპალატსა ძლევა
და დიდი დიდება ბრძოლათა შინა.
კითხვები II ნაწილისთვის

11. სუმბატ დავითის-ძე
„ცხოვრება და უწყება
ბაგრატონიანთა“
(III ჯგუფი)
1. როგორ შეძლეს სარკინოზებმა აშოტის
დამარცხება?
2. რა ვითარებაში მოკლეს აშოტი?
3. რას შეეწირა აშოტი: გარეშე მტერთან ბრძოლას
თუ შინაფეოდალურ ომს?
4. ვინ იძია შური მეფის მკვლეობისთვის?
5. სად დაკრძალეს იგი?
ქართლის ცხოვრება
სუმბატ დავითის-ძე „ცხოვრება და უწყება ბაგრატონიანთა“
და იყო ერთსა შინა ჟამსა, განვიდა აშოტ, რათა-მცა შეკრიბა ლაშქარი
ბრძოლისათჳს სარკინოზთასა. მოვიდა იგი ადგილსა რომელსა-მე და
განავლინა ლაშქრის-მაწუეველნი. და ვიდრე არღარა შეკრებულ იყო
ლაშქარი იგი მისი მის თანა, დაესხნეს მას სარკინოზნი უცნაურად და
აოტეს იგი.
წარმოემართა და მოიწია ჴევსა ნიგალისასა და იწყო ძებნად ერისა, რათა-
მცა ვითა განიმრავლა ლაშქარი თჳსი. და წარმოემართნეს მოსლვად მის
წინაშე იგინი, რომელთა მან უბრძანა, ხოლო იგინი მოვიდოდეს კლვად
მისსა. მაშინ ვიდრე მოწევნადმდე მათდა კარად მისსა არა უწყოდა აშოტ
ზაკუა, მათი, და რაჟამს მოიწივნეს იგინი კარად მისსა, მაშინ-ღა აგრძნა
რაჲ-იგი ეგულვებოდა მათ.
და არა ჰყვა მას ერი თჳსი თჳნიერ მცირედთასა. ვერ წინა-აღუდგებოდა
იგი მათ. ამისთჳს-ცა შეივლტოდა აშოტ კურაპალატი ეკლესიად, და
მოწყლეს იგი მახჳლითა საკურთხეველსა ზედა და შეისუარა
საკურთხეველი იგი სისხლითა მისითა, რამეთუ დაკლეს იგი მუნ,
ვითარცა ცხოვარი, აღსავალსა საკურთხევლისასა და სისხლი იგი მისი
დათხეული დღეს-ცა საჩინოდ სახილველ არს.
ხოლო ესმა რა ესე ამბავი ერსა მისსა, რომელნი-იგი იყვნეს დოლისყანასა,
ვითარმედ მოიკლა უფალი იგი მათი აშოტ ჴელითა ოროზ-მოროზის
ძეთათა, წარვიდეს დოლისყანით და დევნა უყვეს მკლველთა მათ უფლისა
თჳსისათა, დაეწივნეს მათ სავანესა ზედა ჭოროხისასა, მოსრნეს იგინი
ბოროტად, ვიდრემდის არა დაუშთა ერთი მათგანი, და წარმოიღეს
მკუდარი აშოტ კურაპალატი და დაფლეს მისსა მას საფლავსა შინა ციხესა
არტანუჯისასა, ეკლესიასა წმიდათა მოციქულთასა. რამეთუ მოიკლა ესე
აშოტ კურაპალატი დასაბამითგან წელთა 826, თუესა იანვარსა
ოცდაცხრასა.
კითხვები III ნაწილისთვის

12. ნაბიჯ-ნაბიჯ
 სანამ მუშაობას
შეუდგებოდნენ, მოსწავლეებს
ვთხოვე კითხვისას
ამოეწერათ ყველა უცხო
სიტყვა, რომელიც ტექსტში
შეხვდებოდათ.
 ისინ ფურცელზე წერდნენ ამ
სიტყვებს, მე კი მათ ვწერდი
დაფაზე განმარტებებით...
 ამ გზით მე დავზოგე დრო,
ამასთან ყველა სიტყვა
მისაწვდომი და გასაგები
გახდა ყველასთვის, იმის
მიუხედავად, წყაროს რომელ
ნაწილს კითხულობდა...

13. პრეზენტაცია: შინაარსის გადმოცემა, მოსმენა
 სამივე ჯგუფი წარმოადგენს იმ
შინაარსს, რომელიც წაიკითხეს;
 დანარჩენები ისმენენ და იწერენ;
 პრეზენტაცისსას მასწავლებელი
აკონტროლებს თხრობის ტემპს,
სვამს დამაზუსტებელ კითხვებს,
რათა დანარჩენებმა კარგად
გაიგონ და მოასწრონ ჩაწერა.

14. რეფლექსია
 მოსწავლეები უბრუნდებიან თავიანთ ადგილებს.
 ყოველ მათგანს ხელთ აქვს: ისტორიული წყაროს ერთი
ნაწილი, ხოლო ორი ნაწილი - მოსმენილი და
ჩაწერილი, აგრეთვე ყველა უცხო სიტყვა
განმარტებებით;
 მოსწავლეებს ეველებათ დაწერონ მცირე ზომის
შინაარსი „აშოტ კურაპალატი 813-826 წლებში“

15. საშინაო დავალება
 IX კლასის სახელმძღვანელოდან:
„ახალი ფეოდალური სამეფო-სამთავროების წარმოქმნა საქართველოში“
 თხზულება: „ტაო-კლარჯეთის სამთავროს ჩამოყალიბება“

16. შემდეგი გაკვეთილი:
 მუშაობა რუკაზე:
შევიტანე საქართველოს რუკა და თანმიმდევრობით
აღვნიშნეთ ყველა გეოგრაფიული დასახელება, რაც
აღნიშნული იყო წყაროში

17. გმადლობთ ყურადღებისთვის!
(დიდი ინტერესით მივიღებ შენიშვნებს და წინადადებებს)