არაბთა სახალიფო, მოკლე მიმოხილვა

1. არაბები
ავტორი: სსიპ. დმანისის მუნიციპალიტეტის სოფ. განთიადის საჯარო სკოლის
ისტორიის მასწავლებელი დევრისაშვილი ეთერი

2. არაბები
არაბეთის ნახევარკუნძულის ძირითადი ნაწილი,
ზღვისპირა რეგიონების გარდა, უდაბნოს
უჭირავს, სადაც ცხოვრობდენენ ბედუინთა
მომთაბარე ტომები. ბედუინი არაბულად ,,
უდაბნოს კაცს“ ნიშნავს. ისინი თავდაპირველად
წარმართები იყვნენ. წარმართულ პანთეონში
წამყვანი ადგილი ეკავა ღვთაება ალაჰს.
ნახევარკუნძულზე გადიოდა გუნდრუკის სავაჭრო
გზა, რომელიც ინდოეთიდან ხმელთაშუა ზღვის
ქვეყნებისაკენ მიემართებოდა. ამ გზაზე
მდებარეობდა ორი უმნიშვნელოვანესი ქალაქი:
მექა და მედინა. მექა წარმართულ პერიოდშიც
წმინდა ტერიტორიად ითვლებოდა რადგანაც იქ
არსებობდა ქააბას ტაძარი. ქააბას სიწმინდე
ზეციდან მოვლენილი შავი ქვა იყო.

3. მუჰამედი
მუჰამედი იყო ყურეიშთა ტომის ჰაშიმის საგვარეულოდან.
მთავარანგელოზი გაბრიელი
ალაჰის სიტყვას გადასცემს
მუჰამედს.

4. ჰიჯრა
622 წელი
622 წელს მუჰამედი მექიდან იასრიბში იგივე მედინაში
( მოციქულის ქალაქი) გადავიდა. მედინაში შექმნა პირველი
მუსლიმური თემი, სადაც ყველა თანასწორი იყო. მედინაში
მშვიდობა დამყარდა, თუმცა მედინის მოსახლეობა
ინტენსიურად ძარცვავდა მექელ ვაჭრებს, რის გამოც ამ ორ
ქალაქს შორის დაპირისპირება დაიწყო. მექელებმა მედინას
წინააღმდეგ ჯარი გაგზავნეს. გადამწყვეტი ბრძოლა მოხდა
ბადრასთან.მუჰამადი ბრძოლის წინ მებრძოლებს
დაჰპირდა, რომ ვინც ბრძოლის ველზე დაეცემოდა
სამოთხეში მოხვდებოდა. მექელები დამარცხდნენ. ამის
შემდეგ სულ უფრო მეტი არაბი იღებდა ისლამს. 630 წელს
მუჰამედმა და მისმა მოკავშირეებმა აიღეს მექა. მისი
ბრძანებით წარმართული კერპები დაამსხვრიეს. მექა
წმინდა ქალაქად გამოცხადაა.

5. მართლმორწმუნე ხალიფები 632-661წწ.
აბუ-ბექრი ომარი ოსმანი ალი
თითქმის ყველა
არაბული ტომი
გაერთიანდა. დაიწყო
წმინდა ომი ,, ჯიჰადი“
ურწმუნოთა
წინააღმდეგ.
დაიპყრეს მესოპოტამია;
აიღეს ქტეზიფონი;
ბიზანტიას წაართვეს
სირია, პალესტინა და
ეგვიპტე.
652 წელს დაამთავრებენ
სასანიანთა ირანის
დაპყრობას, რომლის
უკანასკნელი შაჰიც
იეზდიგერდ III ბრძოლაში
დაიღუპა.დაიპყრეს სომხეთი
და ქართლი. აიღეს
დარუბანდი. ჩრ. აფრიკაში კი
კართაგენამდე მიაღწიეს.
მიმდინარეობდა
სამოქალქო ომი.
მუსლიმები გაიყვნენ
სუნიტებად და შიიტებად.

6. ომაიანები
661-750
დედაქალაქი
დამასკო
მუავია მერვან II
დაიპყრო
ავღანეთი,ბ
უხარა,სამარ
ყანდი,მერვი
.შეიქმნა
უძლიერესი
არაბული
ფლოტი
ზღვიდან ალყა
შემოარტყეს
კონსტანტინოპო
ლს, თუმცა
ბიზანტიელებმა
,,ბერძნული
ცეცხლით“
გაანადგურეს
არაბთა ფლოტი
და ქალაქი
დაცემას
გადაურჩა
711 წელს არაბებმა ბერბერების
დახმარებით დაიწყეს
ესპანეთის დაპყრობა. მათ
მეთაურობდათ
ტარიკი.ვესტგოთებს არაბების
წინააღმდეგ ბრძოლაში
მეთაურობდა როდერიკი (
ლეგენდარული გმირი
როდრიგო), რომელიც ერთერთ
ბრძოლაში დაიღუპა არაბებმა
აიღეს თითქმის მთელი
ესპანეთი ვესტგოთების
დედაქალაქ ტოლედოს
ჩათვლით.
ჩრ.
აფრიკაში
დაიპყრეს
ბერბერთა
ტომი
732 წელს
ფრანგი
მაიორდო
მის
კარლოს
მარტელის
მეთაურო
ბით
ფრანკებმა
დაამარცხ
ეს
არაბები
პუატიეს
ბრძოლაშ
ი
იხ.
კორდ
ობას
საამირ
ო
პირველობის
ათვის
ბრძოლას
იწყებენ
მუქამედია
და ალის
ბიძის აბასის
შთამომავლე
ბი. მერვან
მეორე
მარცხის
შემდეგ
ეგვიპტეში
გაიქცა,
სადაც
მოკლეს.

7. აბასიანები
750 1258
დედაქალაქი
ბაღდადი
ხალიფა
ალ-
მანსური
ს დროს
დედაქა
ლქი
გადაიტ
ანეს
ბაღდად
ში
ხალიფა
ჰარუნ ალ-
რაშიდის
მოღვაწეობ
ის
პერიოდი
შეფასებუ
ლია
აბასიანთა
საალიფოს
ოქროს
ხანად.
კორდობას საამირო
ომაიანთა დინასტიის დამხობის შემდეგ
საგვარეულოს ერთ-ერთი წარმომადგენელი აბდ
არ რახმანი ესპანეთში გაიქცა და იქ შექმნა
კორდობის დამოუკიდებელი საამირო.
ესპანელები არ ეგუებოდნენ არაბთა ბატონობას
და დაიწყო რეკონკისტა ( ესპანეთს გამოხსნა
არაბებისაგან). XII საუკუნეში რეკონკისტის
გადამწყვეტი ეტაპი დადგა. ესპანელებმა
გრენადის გარდა ყველა ტერიტორია
დაიბრუნეს. რეკონკისტა 1492 წელს დასრულდა,
როდესაც ფერდინანდ არაგონელმა და ისაბელ
კასტილიელამა გრენადაც გაათავისუფლეს
945 წელს
ბუიდებმა აიღეს
ქალაქი ბაღდად
ი, რის
შედეგადაც
ხალიფებმა
დაკარგეს საერო
ხელისუფლება
და მათი
ადგილი
სულთანმა
დაიჭირა
1055 წელს
თურქ-
სელჩუკებ
მა
თოღრულ
-ბეგის
მეთაურო
ბით
აიღეს
ბაღდადი
და
1258 წელს
მონღოლებ
მა აიღეს
ბაღდადი
და
უკანასკნე
ლი
ხალიფა
ალ-
მუსთასიმი
სიკვდილი
თ
დასაჯეს.

8. ხელისუფლება
არაბული
არისტოკრატიის
ხელშია
ხალიფას
შემდგომი
თანამდებობის
პირი გახდა
ვეზირი
შეიქმნა
სახელმწიფო-
ადმინისტრაცი
ული სისტემა
მთელი მიწა-წყალი
სახელმწიფო
საკუთრებად
გამოაცადეს
დააწესეს
ხარაჯა და
ჯიზია
პროვინციები
მმართველებად
დანიშნეს ამირები
გაიზარდა
არმიის
გავლენა
ყველა მუსლიმი
უფლებებით არაბს
გაუთანაბრდა
შეიქმნა სახელმწიფო
მმართველობის
ცენტრალური ორგანოები -
დივნები, სადაც საქმის
წარმოება არაბულად
მიმდინარეობდა
სახელმწიფო
ირანულ
ყაიდაზე
გადაეწყო
სახელმწიფო
მოხელეებად
ირანელები
დაწინაურდნენ
შეიქმნა
საზღვაო
ფლოტი
დაიწყეს ვერცხლის და
სპილენძის ფულის
მოჭრა, რომელსაც
საერთააშორისო
ვალუტის მნიშვნელობა
მიენიჭა
შეიქმნა ხალიფას
გვარდია სადაც
თურქი მუსლიმები
( გულამები)
მსახურობდნენ

9. რუკის ანალიზი