1. Денсаулық пен сырқат.
Адам ағзасындағы химиялық элементтер.
Д. И. Менделеевтің периодтық жүйесіндегі элементтердің көбісі ағзаның құрамдас бөлігі. Бірақ
олардың бірі көп, екіншісі аз мөлшерде болады. Ал бұл элементтер де өлі табиғат жиынтығы.Соңғы
жылдарда әлемдік жаһандану үрдісінде табиғатта тепе-теңдік жағдайында сақталып тұрған кейбір химиялық
элементтердің адам ағзасында бірден көбейе түсуі және ағза үшін маңызы бар элементтер мөлшерінің кеміп
кетуі байқалуда. Химиялық элементтердің барлығы да тиісті мөлшерден артық болса немесе азайып кетсе
адам ағзасына кері әсер ететіні анықталған.
Сұрақ 1. Суретті пайдалана отырып, адам ағзасында болатын тіршілікке қажетті
элементтерді атап, маңызын айтыңыз.
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Сұрақ 2. Адамзаттың даму тарихында металдардың рөлі қандай?
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Сұрақ 3. Ағзада кейбір элементтердің жетіспеушілігінен адамдар көптеген ауруларға
шалдығады. Сондай аурулардың сіз білетін түрлерін атаңыз.
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Табиғи ресурстар.
Кальций қосылыстары
2. Су H2O
БуКальций Ca (1)
Тұнба (4)
2 3
Жоғарыдағы суретте кальций қосылыстарының алыну жолдары сатылып көрсетілген.
Сұрақ 1. Кальций қосылыстары
Кальцийдің қосылыстары табиғатты кең таралған. Кальций қосылыстарының бір-біріне айналуы,
табиғаттағы кальцийдің айналымын іске асырады, сөйтіп, көптеген геологиялық процестер жүреді.
Осылайша бір-біріне айналуының нәтижесінде қальцийдің қосылыстары адам өмірінде маңызды рөл
атқарады.
Адам өміріне қажетті кальцийдің бір маңызды қосылысына мысал келтіріңіз және оның
маңыздылығын айтыңыз
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Сұрақ 2. Кальций қосылыстары
Суретте кальций қосылыстарының алыну жолдары 4 сатыдан (1-4 дейін нөмірленген) тұрады. Осы
сатының 3 кезеңінде су қолданылады.
Адам жылына тағамдармен бірге 500 кг дейін су тұтынатыны белгілі. Ал осы судың құрамындағы
кальций иондарының мөлшері 0,0001% құрайды. Егер суды қайнатпай және тазаламай қабылдаған жағдайда
онда адам ағзасына жылына кермек сумен кальций иондардың қандай массасы енер еді?
А) 0,5г
В) 0,6
С) 0,7
Д) 0,8
Сұрақ 3. Кальций қосылыстары
Адам тыныс алғанда оттек газы жұтылып, көмірқышқыл газы шығарылатыны белгілі. Кальций
қосылыстарының алыну жолдарының 3 сатысында үрдіске не себепті көмірқышқыл газын қосады?
3. _____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Сұрақ 4. Кальций қосылыстары
Сөндірілмеген әк – ақ түсті қиын балқитын зат. Сөндірілмеген әкті пайдалана отырып, жұмыртқаны
отсыз қалай пісіруге болады?
_____________________________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________________________
____________
Сұрақ 5. Кальций қосылыстары
Мерекенің жақандағаны еске түскен Айша апай әк сатып алу үшін шаруашылық дүкеніне бет алды.
Торына толтырып алған әкті көтеріп, апай үйге кешікпей оралды. Қарсы алған шалына шаршағаның айтып,
қолындағы торды қораға іліп қоюын өтінді. Арада бірнеше күн өтті. Үй ағартудың қамына кіріскен апай
ілулі тұрған торына жақындағанда таңғаларлық көрініске ие болды. Тастай қатты әгі үгіліп кетіп, жерге
төгілгенде, торы ілулі күйінде бос қалған.
Тордың бос қалу себебін қалай түсіндіресіздер?
«Ия» немесе «Жоқ» жауаптарын айналдыра сызыңыз
Тордың бос қалу себебі не? Ия немесе Жоқ
Қораға ұрылар түскен Ия/Жоқ
Кальций оксиді мен су буы қосылып, кальций
гидрооксиді түзілді
Ия/Жоқ
Ауадағы су буымен көмірқышқыл газы қосылып,
кальций корбанаты түзілді
Ия/Жоқ