การส่งเสริมสุขภาพช่องปากคนพิการ

1. การส่งเสริมสุขภาพช่อง
ปากคนพิการ
ทพญ.ภัตติมา บุรพลกุล สถาบนัราชานุกูล
Free Powerpoint Templates Page 1

2. คนพิการ
หมายถึง บุคคลซึ่งมีข้อจำากดัในการ
ปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำาวันหรือเข้าไป
มีสว่นร่วมทางสังคม เนอื่งจากมีความ
บกพร่องทางการเหน็ การได้ยิน การ
เคลอื่นไหว การสื่อสาร จิตใจ อารมณ์
พฤติกรรม สติปัญญาและการเรียนรู้หรือ
ความบกพร่องอื่นใด ...
ประกอบกับมีอุปสรรคในด้านต่างๆ และมี
ความจำาเป็นเป็นพิเศษที่จะต้องได้รับความ
ช่วยเหลือดา้นหนึ่งดา้นใด เพอื่ใหส้ามารถ
ปฏิบัFree ติกิPowerpoint จกรรมในTemplates ชีวิตประจำาวันหรือเข้าPage ไป
2

3. ประเภทความพิการ
1. ความพิการทางการมองเห็น
2. ความพิการทางการได้ยินและสื่อ
ความหมาย
3. ความพิการทางการเคลื่อนไหว
หรือทางร่างกาย
4. ความพิการทางจิตใจหรือ
พฤติกรรม หรือออทสิติก
5. ความพิการทางสติปัญญา
6. ความพิการทางการเรียนรู้
Free Powerpoint Templates Page 3

4. คนพิการกับสุขภาพช่องปาก
• ทำาไมคนพิการจึงมี
ปัญหาสุขภาพช่อง
ปากมากกว่า
Free Powerpoint Templates Page 4

5. ข้อจำากัดด้านร่างกาย
• ข้อจำากัดของร่างกายในการดูแลช่อง
ปาก เช่น กล้ามเนื้อแขน มือ
• ข้อจำากัดด้านระบบประสาทและกล้าม
เนื้อทำาให้การควบคุมการเคลื่อนไหวไม่
ดีเสี่ยงต่ออุบัติเหตุพลัดตกหกล้ม ฟัน
กระแทก
• ความผิดปกติทางพันธุกรรมบางโรคส่ง
ผลต่อสภาพในช่องปาก เช่น เนื้อฟัน
อ่อนยุ่ย ลนิ้โต เพดานโหว่ ฟันเก ฟัน
ขาดหาย ฟันขึ้นผดิที่ ฟันขึ้นช้า ฟันรูป
ร่างผดิปกติ ขากรรไกรเติบโตไม่ได้
สัดส่วน
Free Powerpoint Templates Page 5

6. ข้อจำากัดด้านจิตใจ พฤติกรรม
• ความบกพร่องด้านการเรียนรู้ ปัญหา
พฤติกรรม ส่งผลต่อความร่วมมือ
• ผู้ป่วยจิตเวชไม่สามารถรับรู้เรื่องของ
การดูแลตนเอง
ในชีวิตประจำาวัน
Free Powerpoint Templates Page 6

7. ปัญหาด้านอาหารและวิธีการรับ
ประทาน
• ลักษณะอาหารทตี่้องแตกต่างไปจากคนอื่น
เช่น
อาหารอ่อน <<แป้งเป็นส่วนมาก
• วธิีการรับประทานอาหาร เช่น การดูดนมที่
ต้องใช้เวลานาน อาหารทางสายยาง
• ความถี่ในการรับประทานอาหาร
Free Powerpoint Templates Page 7

8. ปัญหาด้านอาหารและวิธีการรับ
ประทาน
• เด็กบางคนดื่มนำ้าไดน้้อย หรือไม่สามารถดื่ม
นำ้าได้เอง
• **การได้รับความรักความสงสารจากคนรอบ
ข้างเป็นพิเศษ มักจะได้รับรางวัลเป็นขนม
อาหารที่ชอบ
• คนพิการบางคนไม่ควบคุมการเคี้ยว การ
เคลอื่นไหวลิ้น
หรือกล้ามเนื้อกระพงุ้แกม้ได้ตามปกติ มี
Free Powerpoint Templates Page 8

9. ปัญหาทางด้านยารักษาโรค
ประจำาตัว
•กินยานำ้าเชื่อมต่อกันเป็นเวลา
นาน.- ฟันผุ
•ยารักษาโรคลมชกั -เหงือกโตขัด
ขวางการขึ้น
ของฟัน
Free Powerpoint Templates Page 9
•ยาจิตเวช - นำ้าลายไหลน้อย ปาก

10. ปัญหาทางสังคม
• ครอบครัวทุ่มเทให้กับสุขภาพทางกาย
มากกว่าช่องปาก
• ไม่มีเวลาเอาใจใส่หรือมองข้ามสิ่งธรรมดาใน
ชีวิตประจำาวัน
(มาเมื่อปวด)
• การยอมรับของสังคมเมื่อพาเด็กออกนอกบ้าน
• สถานะทางเศรษฐกจิสังคมของผปู้กครอง
เช่น การทำามาหากิน ฐานะทางการเงนิ
• ความFree เป็นPowerpoint ไปได้ในกาTemplates รเดินทางไปรับบริPage การ
10
เช่น ความใกล้ของสถานบริการ พาหนะเดิน

11. ข้อจำากัดในการดูแลช่องปาก
ตนเอง
• ข้อจำากดัด้านกล้ามเนื้อ ระบบ
ประสาททำาให้ไม่สามารถแปรงฟัน
ได้เองอย่างทั่วถึง
• ขาดอวัยวะที่ใช้ในการแปรงฟัน
เช่น มือ แขน
• เด็กทบี่กพร่องดา้นพัฒนาการฯ ไม่
สามารถเรียนรู้วิธีการแปรงฟันได้
อย่างเหมาะสม
Free Powerpoint Templates Page 11

12. ปัญหาที่พบจากผู้ปกครอง
ที่ดูแลช่องปากคนพิการ
• เกร็งกล้ามเนอื้ปาก กัดแปรงสฟีัน กดันิ้ว
มือผปู้กครอง
• บางรายขย้อน อาเจียนได้งา่ย
• เด็กไม่ยอมใหใ้ครจบัริมฝปีาก หรือตรวจ
ช่องปาก
• หายใจทางปาก กลืนผดิปกติ
Free Powerpoint Templates Page 12

13. ความแตกต่างของการดูแล
สุขภาพช่องปาก
• พึ่งพาการดูแลอย่างต่อเนื่องจากผู้
ปกครอง/ผู้ดูแล
• ต้องการความรัก ความเข้าใจ
ความอดทนในการดูแล
• โรคในช่องปากที่ไม่ได้รับการดูแล
ส่งผลต่อสุขภาพทรีุ่นแรงกวา่ (การ
ป้องกันให้ผลคุ้มค่ามาก)
• ต้องการการดูแลร่วมกันจากหลายๆ
ฝา่ย เช่น
ทนัตบุคลากร นักกายภาพบำาบัด
Free Powerpoint Templates Page 13

14. ความโชคดีของคนพิการใน
การมี
• โสชุขคดภี..าที่สพังคชม่อใหงค้ปวาามกสนทใจี่ดแีละมีนโย
บายดูแลคนพิการ
• โชคดี..ที่อาศัยอยู่ในชุมชนที่ดูแลสุขภาพ
ช่องปากเขา
เป็นอย่างดี
• โชคดี..ที่เขามีค่ารักษา มีรถ มีคนพาไป
สถานพยาบาล
• โชคดี..ที่มีสถานพยาบาลทันตกรรมใน
พื้นที่
• โชคดี...ที่ทันตบุคลากรสามารถและยินดี
Free Powerpoint Templates Page 14

15. การป้องกันสุขภาพช่องปากคน
พิการ
• การรับประทานที่มีประโยชน์ ตามรูป
แบบที่เหมาะสม
• การทำาความสะอาดช่องปากประจำาวันที่
เหมาะกับแต่ละคน
• ปรับสถานที่แปรงฟันสำาหรับคนพิการ
อย่างเหมาะสม -หอ้ง รถเข็น เตียง ที่
บ้วนปาก
• วธิีการแปรงฟัน เทคนิคการทำาความ
สะอาดเฉพาะ
• อุปกรณแ์ปรงฟันทเี่หมาะสม การ
Free Powerpoint Templates Page 15

16. ตัวอย่างการดัดแปลง
อุปกรณ์ที่ใช้ในการ
แปรงฟัน
Free Powerpoint Templates Page 16

17. หนังสติ๊กขนาดใหญ่ยึดแปรง
Page 17
ติดไว้กับ
มือเด็กเพื่อให้แปรงไม่หลุด
จากมือง่าย

18. ทำาด้ามแปรงให้ใหญ่ขึ้นหรือ
จับไดง้่าย โดยเสยีบลงใน
ลูกบอลหรือที่จับจักรยาน
Page 18

19. แฮนด์จักรยานหรือไม้ไผ่เหลา
Page 19

20. ทำาด้ามแปรงให้ยาวขึ้นโดยต่อ
เข้ากับไม้หรือพลาสติกหาก
Page 20
เอื้อมมือไม่ถึง

21. ทำาด้ามแปรงให้โค้งงอโดยใช้
ความร้อนลนแล้วดัดเป็นมุมเพื่อ
ให้สามารถวางแปรงลงบน
เหงือกหรือฟันได้สะดวกขึ้น
Page 21

22. แปรงไฟฟ้ากรณีขยับหมุนมือ
Page 22
ลำาบาก
(ระวังแปรงหลุดลงคอถ้าเด็กกัด
หรือเกร็งง่าย)

23. ไหมขัดฟัน แปรงซอกฟนัประเภท
Page 23
ต่างๆ

24. วิธีช่วยคนพิการในการแปรง
ฟัน
• คนพิการหรือเด็กพิเศษมักต้องให้ผู้
ปกครองเป็น
ผทู้ำาให้หรือดูแลความสะอาดหลัง
แปรงฟันเสมอ
• ท่าทางในการแปรงฟันของผู้
ปกครองเป็นสิ่งสำาคัญ
• ควรเป็นท่าทางที่สะดวกสบายทั้งสอง
ฝ่าย
Free Powerpoint Templates Page 24

25. นั่งบนรถเข็น/เก้าอี้– ผู้
ปกครองยืนข้างหลัง
ใช้แขนพยุงศีรษะให้ติดลำาตัว
หงายศีรษะเล็กน้อย ใช้หมอน
Page 25
หนุน
(ระวังในคนอาเจียนง่ายหรือ
กลืนลำาบาก)

26. คนพิการนั่ง
Page 26
พื้น
- เอนหลังเล็กน้อย
- ผู้ปกครองนั่งเก้าอี้
เข่าและขายึดหัวคน
พิการไว้
(ไม่เหมาะกับคนลำา

27. คนพิการนอนพื้นหนุนหมอน
Page 27
ใบใหญ่
ผู้ปกครองคุกเข่าทศีี่รษะ ยึด
ศีรษะให้นิ่งด้วยมือและแขนข้าง
หนึ่ง ขณะอีกข้างหนึ่งใช้แปรง
ฟัน

28. คนพิการที่นอนเตียงหรือเก้าอี้
Page 28
ยาว
ให้ศีรษะพาดบนตักของผปู้กครอง
มือหนึ่งโอบพยุงศีรษะให้นงิ่ อีกมอื
แปรง
(คนที่ไม่ร่วมมือสามารถให้คนอื่นมา
ช่วยจับแขนขาได้)

29. เด็กเล็กที่ไม่ให้ความ
ร่วมมือ
ผ้าห่มตัว หรือ คนช่วยจับ หรือ ขา
โอบลำาตัวเด็ก
Page 29

30. การที่คนพิการจะต้อง
เอนตัวไปด้านหลังจะ
ต้องระวังการสำาลักและ
ขย้อนเป็นพิเศษ
อาจแปรงโดยไม่ต้อง
Page 30
ใช้นำ้ามาก

31. คนพิการไม่สามารถอ้าปาก
แปรงฟัน?
• บางคนไม่ให้ความร่วมมือในการอ้า
ปาก หรือ ความพิการบางอย่างทำาให้
เขาไม่สามารถอ้าปากได้ตามปกติ
วิธีการดูแล
• การใช้อุปกรณ์สอดระหว่างฟันบนและ
ฟันล่างในด้านหนึ่ง จะทำาให้แปรงอีก
ด้านหนึ่งได้สะดวก
• ทันตบุคลากรควรสาธิตการใช้อุปกรณ์
ใหผู้้ปกครองดูก่อน มิฉะนั้นอาจเกดิ
การบาดเจ็บ
Free Powerpoint Templates Page 31

32. ตัวอย่างการดัดแปลง
อุปกรณ์ที่ช่วยในการ
อ้าปาก
Free Powerpoint Templates Page 32

33. ไม้กดลิ้นหรือไม้ไอศครีม5-
6อันวางซ้อนกันแล้วยึดติดกัน
ด้วยกระดาษกาวหรือเทปใส
Page 33

34. Page 34
สอดเข้าตามแนวนอน

35. ค่อยๆหมุนปรับขึ้นแนวตั้ง
Page 35

36. การช่วยอ้าปากในเด็กเล็ก
Page 36

37. การเตรียมระบบบริการทันต
กรรม
สำาหรับคนพิการ
Free Powerpoint Templates Page 37

38. การบริการทันตกรรมแก่คน
พิการ
• การเข้าถึงคลินิค
Free Powerpoint Templates Page 38

39. Free Powerpoint Templates Page 39

40. Free Powerpoint Templates Page 40

41. บริเวณนั่ง
คอย
Free Powerpoint Templates Page 41

42. บริเวณรักษา
Free Powerpoint Templates Page 42
ทั่วไป

43. การเตรียมยูนิต
ทำาฟัน
Free Powerpoint Templates Page 43

44. ตำาแหน่ง/การ
จัดการพฤติกรรม
ขณะทำาฟัน
Free Powerpoint Templates Page 44

45. ความพร้อมใน
ภาวะฉุกเฉิน
Free Powerpoint Templates Page 45

46. การสื่อสารกับคนพิการบาง
ประเภท
Free Powerpoint Templates Page 46

47. พื้นที่ทันต
สุขศึกษา
Free Powerpoint Templates Page 47

48. วิธี/เทคนิคการสอนแปรง
ฟัน
Free Powerpoint Templates Page 48

49. Free Powerpoint Templates Page 49

50. ข้อมูลที่สำาคัญ
Free Powerpoint Templates Page 50

51. คำายินยอม
ในการ
รักษา
Free Powerpoint Templates Page 51

52. การ
บันทึก
การรักษา
Free Powerpoint Templates Page 52

53. บทบาทของสหวิชาชีพในการ
ให้บริการ
ทันตกรรมแก่คนพิการ
Free Powerpoint Templates Page 53

54. ผู้ช่วยทันตแพทย์
การให้สุขศึกษา
Free Powerpoint Templates Page 54

55. ผู้ช่วยทันตแพทย์
การจัดตำาแหน่ง
ผู้ป่วย
Free Powerpoint Templates Page 55

56. การปรับพฤติกรรม
Free Powerpoint Templates Page 56

57. แพทย์
•โรคทางระบบ
•ปัญหาจิตเวช
•พัฒนาการเด็ก
•พันธุศาสตร์
• แพทย์ทางเลือก
•อื่นๆ
Free Powerpoint Templates Page 57

58. พยาบาล
จนท.
สาธารณ
สุข
• การให้ความรู้แก่ครอบครัว
• การคัดกรองสุขภาพช่องปาก
• การคัดกรองพฤติกรรมก่อนการทำาฟัน
Free Powerpoint Templates Page 58

59. นักจิตวิทยา
• การปรับพฤติกรรมก่อนทำาฟัน เช่น
ทำาร้ายตนเอง/ผู้อื่น
• การจัดการความเครียดของ
ครอบครัว
Free Powerpoint Templates Page 59

60. นักกายภาพบำาบัด
ท่าทาง-ตำาแหน่งบนเก้าอี้ทำาฟัน
เมื่อผู้ป่วยมีข้อจำากัดด้านการเคลื่อนไหว
Free Powerpoint Templates Page 60

61. นักกิจกรรมบำาบัด
• นำ้าลายไหลย้อย
• กัดฟัน
• ปัญหาการกลืน/อาเจียนง่าย
• การประดิษฐ์อุปกรณ์เฉพาะ
Free Powerpoint Templates Page 61

62. การบริการทันตกรรมในคน
พิการ
Free Powerpoint Templates Page 62

63. ผู้บกพร่องสติปัญญา
• มีความพิการที่สมองหยุดพัฒนาหรือพัฒนาได้
ไม่สมบูรณ์
• มีความบกพร่องด้านทักษะและพัฒนาการด้าน
ต่างๆ
• มีความลำาบากในการดำารงชีวิตประจำาวัน
• มีปัญหาในการเข้าสังคม
• อาจมีปัญหาด้านพฤติกรรม
Free Powerpoint Templates Page 63

64. ระดับความรุนแรง
ความรุนแรง ระดับเชาวน์
ปัญญา(IQ)
Mild 50-55
Moderate 35-40
Severe 20-25 ถึง 35-40
Profound ตำ่ากว่า20 หรือ 25
Free Powerpoint Templates Page 64

65. การสื่อสาร
• ค่อยๆฟังอย่างช้าๆและตั้งใจ
• ใช้เวลาบริการที่ไม่นาน
• เริ่มจากงานง่าย
• นัดแต่เช้า
Free Powerpoint Templates Page 65

66. การจัดการพฤติกรรม
• Mild MR: พูดชัดๆตรงประเด็น, คล้าย
การ คุยกบัเด็กทวั่ๆไป
• Moderate : สื่อสารอย่างง่าย,อาจะต้อง
ห่อตวั และให้แรงเสริมทางบวก
• Severe to profound: อาจสื่อสารไม่ได้
เลย, ใช้การห่อตวั หรือ ดมยาสลบใน
การทำาฟัน
Free Powerpoint Templates Page 66

67. กลุ่มอาการดาวน์
• เป็นความผิดปกติของโครโมโซมคู่ที่ ๒๑
• รูปร่างเล็ก กล้ามเนอื้อ่อนแรง เดินแกว่งไปมา(waddling gait)
• ศีรษะเล็ก หน้าแบน หางตาเฉียงขึ้น(mongoloid face)
• จมกูเล็ก แบน แฟบ
• คอสั้นกว่าปกติ นวิ้สั้น นวิ้ก้อยมรีอยพับเพียง ๑ รอยและเล็กกว่า
ปกติ
• ช่องว่างระหว่างนิ้วหัวแม่มือกับนิ้วชี้กว้างกว่าปกติทั้งนิ้วมือและ
นิ้วเท้า
• พัฒนาการช้า
• มีแนวโน้มนำ้าหนักเกินจากการรับประทานอาหารจำาพวกแป้งมาก
และไม่ค่อยมีกิจกรรม
Free Powerpoint Templates Page 67

68. Free Powerpoint Templates Page 68

69. โรคทางระบบของกลุ่มอาการดาวน์
• พบเป็นโรคหัวใจร้อยละ๓๐-๔๐
• มีการติดเชอื้ของระบบทางเดินหายใจได้ง่าย การขับ
เสมหะทำาได้ไม่ดี มีภาวการณ์อุดตันของทางเดินหายใจ
ชนิดเฉียบพลันและเรื้อรัง
• มี sleep apnea
• มีอัตราเสี่ยงสูงของการเกิดมะเร็งเม็ดเลือดขาว
• ระบบกล้ามเนื้อไม่แข็งแรง
• มีการชักร้อยละ ๕-๑๐
Free Powerpoint Templates Page 69

70. Free Powerpoint Templates Page 70

71. การจัดการพฤติกรรมของผู้ป่วยกลุ่มอาการ
ดาวน์
• ส่วนใหญ่มีความบกพร่องทางสติปัญญาระดับน้อย
• อารมณด์ี ยิ้มง่าย ดูสดชนื่
• สามารถให้ความร่วมมือระยะสั้นๆ
• สามารถใช้จิตวิทยาในการจัดการ
– Tell show do
– Distraction
– Positive reinforcement
Free Powerpoint Templates Page 71

72. ออทิสซึม (Autism)
• ในทางการแพทย์ ภาวะออทิสซึม (Autism) เป็นโรค
หรือกลุ่มอาการที่เกิดขึ้นในเด็ก เนื่องจากสมองผิดปกติ
• เด็กที่เป็นโรคนี้จะอยู่แต่ในโลกของตนเอง และขาด
ความสนใจที่จะมีสังคมร่วมกับคนอื่น เราเรียกเด็กที่เป็น
โรคออทิสซึม ว่า “เด็กออทิสติก”
Free Powerpoint Templates Page 72

73. ความบกพร่อง 3 ด้าน ใหญ่ๆ
• 1. ความบกพร่องในการมีปฏสิัมพันธ์ เช่น ไมแ่สดงสีหน้าทา่ทางใน
การตอบรับและสื่อสารกับผู้อื่น ไมส่บตา เรียกไมหั่น
• 2. ความบกพร่องในการสื่อสาร เช่น พูดช้าหรือไมพู่ดและไมม่คีวาม
พยายามในการสื่อสาร พูดตามหรือพูดสลับคำา
• 3. การแสดงออกทางพฤติกรรมทผีิ่ดปกติ เช่น หมกหมนุ่อยกูั่บการก
ระทำาอย่างใดอย่างหนึ่งทไี่มเ่หมาะสมหรือทำาซำ้าๆมากเกินไป ยึดติด
กับขั้นตอนในการทำากิจวัตรประจำาวัน
Free Powerpoint Templates Page 73

74. การจัดการทางพฤติกรรม
• ไมส่ามารถใช้วิธี Tell–show–do
• ห้าม Hand over mouth technic
• ใช้เทคนิคพิเศษให้เกิดการเรียนรู้ขั้นตอนต่างๆ ในการทำาฟัน
• นัดเป็นเวลาเดียวกัน สภาพแวดล้อมในคลินิกให้เหมือนเดิม
• บุคลากรต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น ทันตแพทย์ ผู้ช่วยทันตแพทย์
พนักงานต้อนรับ ต้องเป็นบุคคลเดิม
• การปรับพฤติกรรมของเด็กออทิสติกนั้น จะไม่ใช่การเลียนแบบหรือแบบอย่าง (modeling)
• แต่ใช้วิธีการซักซ้อมความประพฤติที่บ้านโดยพ่อแม่หรือผู้ดูแล
Free Powerpoint Templates Page 74

75. Cerebral palsy(สมองพิการ)
• กลุ่มอาการของความพิการทางสมองอย่างถาวร
• มีความผิดปกติทางประสาทและกล้ามเนื้อซึ่งมีผลต่อการ
เคลื่อนไหวของร่างกาย
• อาจมีความผิดปกติทางสายตา ดวงตา การได้ยิน และ
บกพร่องทางสติปัญญา
Free Powerpoint Templates Page 75

76. แบง่เป็น 3 กลุ่ม ดงันี้
• 1.กลมุ่แข็งเกร็ง(สปาสตกิ : spastic)
พบมากทสี่ดุ โดยกล้ามเนื้อจะมีความตงึตัวมาก
ผิดปกติทำาให้มีอาการเกร็ง
• 2.กลุ่มที่มีการเคลื่อนไหวที่เกิดขึ้นเอง(อะธี
ตอยด์ : athetoid ; อะแทกเซีย : ataxia)
• 3.กลุ่มอาการผสมกัน(mixed type)
Free Powerpoint Templates Page 76

77. ปัญหาและความผิดปกติที่เกิดร่วมกับเด็กสมองพิการ
• 1. ภาวะปัญญาอ่อน
• 2. ด้านการรับรู้ เรียนรู้และความคิด
• 3. ด้านอารมณแ์ละสงัคม
• 4. โรคลมชัก พบว่าประมาณ ร้อยละ 20-50
• 5. ด้านการมองเห็น ตาเหล่ร้อยละ 20-60
Free Powerpoint Templates Page 77

78. ปัญหาและความผิดปกติที่เกิดร่วมกับเด็กสมองพิการ
• 6. ด้านการได้ยิน ควรพดูอย่างนิ่มนวล พดูซำ้าๆ ถ้า
ตะโกนอาจทำาให้เด็กตกใจกลัว ร้องไห้
• 7. การสอื่ความหมาย
• 8. ด้านกระดูก เด็กสมองพิการมกัจะพบการหลุดออก
จากที่(dislocation) หรือการเคลื่อนออกจากที่บาง
ส่วน(subluxation) ของข้อต่อต่างๆของร่างกาย
• 9. ด้านฟันและร่องปาก ปญัหาฟันผุได้บอ่ย เนื่องจาก
การดูแลรักษาความสะอาดฟันและช่องปากทำาได้ยาก
ลำาบาก เด็กไม่สามารถอ้าปากหรือบ้วนนำ้าเองได้
Free Powerpoint Templates Page 78

79. ปัญหาโรคในช่องปากของผู้ป่วยสมอง
พิการ
• การดูแลช่องปากที่ลำาบากร่วมกับขา
กรรไกรทเี่ตบิโตผิดปกติ ทำาให้เกดิฟนัผุ
และเหงือกอักเสบได้มาก
• การกัดฟนั(bruxism)และ ขบเน้นฟนั
(tooth clenching)
• ฟันหน้าหักหรือหลุกจากช่องปาก (หกล้ม
ง่าย)
• แนวโน้ม class II malocclusion
Free Powerpoint Templates Page 79

80. การจัดการเพื่อการรักษาทางทันตกรรมใน
ผู้ป่วยสมองพิการ
• ควรจัดเก้าอี้ผู้ป่วยในตำาแหน่งที่ทันตแพทย์
จะทำาการรักษากอ่นจะวางเด็กลงบนเก้าอี้
ทนัตแพทย์ไม่ตอ้งปรับเก้าอใี้ห้เอนลงอกี
• การปรับเก้าอี้จะทำาให้เด็กตกใจและเกิด
การเกร็งของกล้ามเนอื้มากขึ้น
• ไม่ทิ้งผู้ป่วยอยู่บนเก้าอี้ตามลำาพังโดยเด็ด
ขาด
Free Powerpoint Templates Page 80

81. การจัดการเพื่อการรักษาทางทันตกรรมใน
ผู้ป่วยสมองพิการ
• ประเมินความสามารถของการทรงตัว
• และการเคลื่อนไหวของเด็กว่า อ้าปากได้หรือไม่ มีการก
ระตุกของแขน-ขาหรือไม่
• อาจต้องมีการควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกายด้วยชุด
ควบคุมการเคลื่อนไหวของร่างกาย (Papoose board)
• ต้องรัดไม่แน่นจนเกินไปและไม่ฝืนตำาแหน่งปกติของ
แขน-ขาของผปู้่วย
• การตรวจฟันครั้งแรก ควรเริ่มด้วยการใช้กระจกสอ่งปาก
เพียงอย่างเดียวก่อน
Free Powerpoint Templates Page 81

82. การจัดการเพื่อการรักษาทางทันตกรรมใน
ผู้ป่วยสมองพิการ
• ควรใช้ยาชาเฉพาะที่ชนิดออกฤทธริ์ะยะสนั้ เนื่องจาก
เด็กอาจกัดปากเป็น
• ใช้ Mouth gag ช่วยอ้าปากผปู้่วยและต้องควบคุมศีรษะ
ของเด็กให้นิ่งในขณะกรอฟัน
• ต้องมีผู้ช่วยทันตแพทย์อีก 1 คนช่วยประคองศีรษะของผู้
ป่วยให้อยู่นิ่ง Mouth gag ต้องไม่กดแก้มและริมฝีปาก
• ใช้เครื่องดูดนำ้าลายความเร็วสูงคอยดูดนำ้าลาย หรือ
เสมหะตลอดจนนำ้าจากหัวกรอมิให้ไหลลงคอผปู้่วย มิให้
ผู้ป่วยสำาลักนำ้า เนื่องจากผปู้่วยไม่สามารถควบคุมการ
กลืน จึงสำาลักนำ้าได้ง่าย
Free Powerpoint Templates Page 82

83. การจัดการเพื่อการรักษาทางทันตกรรมใน
ผู้ป่วยสมองพิการ
• เด็กสมองพิการบางคนที่ไม่ให้ความร่วมมือ ร้องไห้มาก
มักจะเกร็งตัว กลั้นหายใจจนเกิดอาการเขียวได้
• ต้องซักซ้อมและมีอุปกรณ์ช่วยฟื้นคืนชีพ เครื่องช่วย
หายใจ ถังออกซิเจนพร้อม เพื่อช่วยแก้ไขภาวะสมอง
ขาดออกซิเจน
• ขณะทำาการรักษา ทั้งทันตแพทย์ และผู้ช่วยทันตแพทย์
ต้องคอยสังเกตสีหน้า สขีองเนื้อเยื่อช่องปากและ
ปฏิกิริยาของผู้ป่วย
Free Powerpoint Templates Page 83

84. การจัดการเพื่อการรักษาทางทันตกรรมใน
ผู้ป่วยสมองพิการ
• ทันตกรรมป้องกันเป็นสิ่งที่มีความจำาเป็นและมีคุณค่า
มากกว่าการรักษา เนื่องจากเด็กมีขีดจำากัดของความ
อดทนและความสามารถในการร่วมมือ
• ต้องประเมินความสามารถของผู้ป่วยว่าช่วยตัวเองได้
มากน้อยเพียงไร แปรงฟันด้วยตัวเองได้หรือไม่หรือต้อง
ให้ผปู้กครองช่วยเหลือ
• ต้องแนะนำา ประยุกต์วิธีการแปรงฟันตลอดจนรูปร่างของ
แปรงให้เหมาะสมกับผู้ป่วย
Free Powerpoint Templates Page 84

85. การคัดกรองก่อนให้บริการ
• ด้านร่างกาย
– โรคประจำาตัว
– ข้อควรระวังในแต่ละความพิการในการให้บริการทันต
กรรม
• ด้านพฤติกรรม
– ความเสี่ยงของระดับพฤติกรรม
– การจัดการพฤติกรรมสำาหรับความพิการแต่ละประเภท
ในการให้บริการ
Free Powerpoint Templates Page 85

86. Free Powerpoint Templates Page 86