1. ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
1922 -1940

2. Μεταξύ δύο δεινών, μεταξύ ενός «ωχ» και
ενός «όχι» ορίζεται ο ελληνικός
Μεσοπόλεμος.
«Γεννήθηκε» στις στάχτες της Σμύρνης και στις
μαύρες σελίδες της Μικρασιατικής
Καταστροφής και πέθανε την (γνωστή) 28η
Οκτωβρίου με την διάσημη άρνηση.
Τι συνέβη όμως σε αυτές τις δύο δεκαετίες
που καθόρισαν την πορεία της χώρας στον
20ό αιώνα; Οι ιστορικοί επιμένουν πως στον
Μεσοπόλεμο διαμορφώθηκε ο κορμός του
σύγχρονου ελληνισμού, γι’ αυτό και
αναζητάμε τα χνάρια και την μυρωδιά του
στην πορεία της Ιστορίας και αναρωτιόμαστε:
Είναι τελικά τόσο μακρινή όσο ακούγεται
εκείνη η εποχή;

3. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Τα μεγάλα
γεγονότα του
πρώτου τετάρτου
του αιώνα
Α΄ Παγκόσμιος
Πόλεμος (1914-
1918)
Σοβιετική
επανάσταση
(Οχτώβρης 1917)

4. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
η νεοελληνική
περιπέτεια του ’22

5. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
πολιτική
αστάθεια

6. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
συσσώρευση
κοινωνικών
προβλημάτων

7. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στις αρχές της δεκαετίας του 1930 η
παγκόσμια οικονομική κρίση είχε
ανεβάσει στα ύψη την ανεργία και τον
πληθωρισμό στην Ελλάδα. Οι
συνθήκες διαβίωσης για το
μεγαλύτερο μέρος του ελληνικού
πληθυσμού ήταν δύσκολες και τα
κατώτερα αστικά στρώματα των
πόλεων, μαζί με τους εργάτες και τους
πρόσφυγες, συχνά επιβίωναν χάρη
στα δημοτικά συσσίτια. Είναι μια
περίοδος που ο τιμάριθμος καλπάζει
και τα ευρέα λαϊκά στρώματα ζουν σε
συνθήκες εξαθλίωσης. Η
αισχροκέρδεια και η νοθεία στα
τρόφιμα συμπληρώνουν και
επιβαρύνουν το αρνητικό κλίμα.

8. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στα χρόνια της φτώχειας και της
ανεργίας, ο ναργιλές, το χασίσι κι ο
μπαγλαμάς που τραγουδάει την επιθυμία
για το βοτάνι της Προύσας –αυτό που
«ακόμη και τον πόνο των αμαρτωλών
στον Άδη μπορεί να γιάνει»– αποτελούν
την καθημερινότητα μιας αρκετά μεγάλης
ομάδας ατόμων.
Είναι ακατανόητο για όσους
ευημερούν, για τους πολιτικούς, τους
ανθρώπους του τύπου και των
γραμμάτων ή τους λιμοκοντόρους, τους
βαρυσήμαντους εν ολίγοις της εποχής,
πώς γίνεται μια ολόκληρη κατηγορία
ανθρώπων να υπερβαίνει την
καθημερινή μιζέρια και την αβεβαιότητα
της επιβίωσής της, ρουφώντας τα
ντουμάνια μιας αμφιλεγόμενης δρόγης,
ακολουθώντας μια ιεροτελεστία που
ενισχύει την αδερφικότητα, την ταύτιση
και τον κοινό αναστεναγμό για όσα
πληγώνουν.

9. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Ρεμπέτικο τραγούδι (ή γενικά στον
πληθυντικό Ρεμπέτικα) ονομάζεται το
ελληνικό αστικό λαϊκό τραγούδι που
εμφανίστηκε στα τέλη του 19ου αιώνα
και απέκτησε τη γνώριμη μορφή του,
περίπου μέχρι την τρίτη δεκαετία του
20ού αιώνα. Εξελίχθηκε κυρίως στα
λιμάνια ελληνικών πόλεων όπου
ζούσε η εργατική τάξη (τον Πειραιά, τη
Θεσσαλονίκη, τον Βόλο) και στη
συνέχεια πέρασε και σε άλλα αστικά
κέντρα.

10. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Στον αντίποδα, η κοσμική ζωή των
ανώτερων τάξεων συνεχιζόταν
απρόσκοπτα με χαρτοπαιξία, παιχνίδια
στον ιππόδρομο και κοσμικές
εκδηλώσεις.
Ο νέος τρόπος ζωής θεμελιώνεται πάνω
στο μοντέλο του καταναλωτισμού και
εισάγονται καινούργια υλικά σύμβολα
όπως το ραδιόφωνο και το αυτοκίνητο τα
οποία, στο εξής, θα καθορίσουν την
κοινωνική ιεραρχία.
Φοξ τροτ και τσάρλεστον ακούγονται
από τα καλύτερα σαλόνια.
Κυρίες περνούν επιδεικνύοντας τον
φετιχισμό τους στα καπέλα, ενώ τα
καλοκαίρια οι πλαζ φιλοξενούν τα πρώτα
«μπεν-μιξτ», τα προκλητικά μικτά
μπάνια.
Από την Μάντρα του Αττίκ ακούγονται
νοσταλγικές μελωδίες, ο Ελύτης συζητά
με τον Εμπειρίκο στις γωνιές της πόλης,
ενώ στην Αθήνα καταφθάνουν οι
ευρωπαϊκές μόδες της φυσιολατρίας, της
Κοκό Σανέλ και των καζίνο.

11. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η άλλοτε περίφημη Μάνδρα του Αττίκ, ή
Μάντρα του Αττίκ, δεν ήταν κάποιος
περίφρακτος χώρος όπως αφήνεται να
εννοηθεί αλλά ένα περισπούδαστο για
την εποχή του καλλιτεχνικό συγκρότημα
τραγουδιστών και άλλων αυτοσχέδιων
παρουσιαστών, μίμων κλπ με διάφορες
και πολλές δημόσιες εμφανίσεις και
εκδηλώσεις στην Αθήνα, του οποίου την
καλλιτεχνική διεύθυνση, "κομπέρ", είχε ο
Κλέων Τριανταφύλλου γνωστότερος ως
Αττίκ.
Την πρωτοβουλία της ίδρυσης αυτής της
καλλιτεχνικής ομάδας με τον τίτλο
"Μάνδρα" είχε ο Αττίκ το θέρος του 1931
σε συνεργασία με τους Δ. Ευαγγελίδη,
τον Βώττη και τον Παντελή Χορν οπότε
και πρωτοπαρουσιάσθηκε αυτή σε
υπαίθριο θέατρο, της οδού Μηθύμνης
στην Πλατεία -τότε- Αγάμων. Από τότε η
"Μάνδρα του Αττίκ" κάθε καλοκαίρι
εμφανίζονταν στην Αθήνα και το χειμώνα
περιόδευε στις επαρχίες μέχρι το 1938
οπότε και εγκαταστάθηκε μόνιμα σε μια
αθηναϊκή ταβέρνα, την "Μονμάρτη", στη
διασταύρωση των οδών Αχαρνών και
Ηπείρου, η λειτουργία της οποίας
εξακολούθησε μέχρι την κήρυξη του
ελληνοϊταλικού πολέμου.

12. Ο ΜΕΣΟΠΟΛΕΜΟΣ
ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
• κοσμική ζωή στην
Αθήνα
• ρηχός ρομαντισμός
(οι χοροί της εποχής:
τσάρλεστον και τανγκό)
• πάθος για ζωή και
έρωτα
• ο κόσμος θέλει να
ζήσει τη ζωή του,
επιστρέφει στον
εαυτό του

13. .

16. Πρώτος στη Γαλλία ο Μποντλέρ
θέλησε να εφαρμόσει στην ποίηση τη
μουσικότητα και την αοριστία, γι’ αυτό
θεωρείται «πατέρας του
συμβολισμού».
Στην προσπάθειά του αυτή βρήκε
μιμητές και άλλους «ποιητές της
παρακμής» ή «καταραμένους
ποιητές» (Μαλαρμέ, Βερλέν, Ρεμπό,
Λαφόργκ, Βαλερί κ.ά.)

17. Με το ρεύμα αυτό η ποίηση έγινε
υπαινικτική, αλλά και «μοντέρνα»
Οι συμβολιστές επιδίωξαν
να αναδείξουν τη μαγεία του
ανεξιχνίαστου κόσμου του
ασυνειδήτου.
Για τους συμβολιστές, κάθε
αίσθημα ή εντύπωση που
έχουμε είναι μοναδική και
ανεπανάληπτη και
επομένως είναι δύσκολο να
αποδοθεί με τη συμβατική
γλώσσα, αλλά με την
ιδιαίτερη γλώσσα των
συμβόλων.
Τα σύμβολα του
συμβολισμού είναι
μεταφορικά σχήματα
αποκομμένα από τα θέματά
τους.

18. Τα γνωρίσματα του συμβολισμού
Η μουσικότητα, η
υποβλητικότητα, η
μελαγχολική διάθεση
• δημιουργούν ένα κλίμα ασάφειας
και ρευστότητας
Το εννοιολογικό περιεχόμενο
του ποιήματος περιορίζεται
στο ελάχιστο
Τα αντικείμενα του
εξωτερικού κόσμου γίνονται
σύμβολα εσωτερικών
ψυχικών καταστάσεων.
Η μορφή χαλαρώνει από
τους αυστηρούς κανόνες της
παραδοσιακής ποίησης
(ομοιοκαταληξία και μέτρο)
Εισάγεται νέο λεξιλόγιο
• επιλέγονται οι λέξεις που
υποβάλλουν λεπτά, τρυφερά
συναισθήματα
• οι λέξεις αποσυνδέονται από το
νόημά τους κι αποκτούν δικό τους
ήχο

19. Ο ελληνικός
συμβολισμός
• Η πρώτη ομάδα εμφανίζεται γύρω στο
1900-1910 και αντλεί κυρίως από τη γενιά
του Παλαμά, παρουσιάζει όμως σαφείς
ανανεωτικές τάσεις: Γ. Καμπύσης, Κ.
Χατζόπουλος, Σπ. Πασαγιάννης, Μ.
Μαλακάσης, Λ. Πορφύρας, Ι. Γρυπάρης κ. ά.
• Η δεύτερη ομάδα (που διακρίνεται από την
πρώτη με το όνομα «νεοσυμβολιστές»)
κάνει την εμφάνισή της γύρω στο 1910-
1920 και γράφει ποίηση χαμηλόφωνη και
αδιέξοδη: Απ. Μελαχρινός, Ρ. Φιλύρας,
Ναπ. Λαπαθιώτης, Μ. Παπανικολάου, Κ.
Ουράνης, Κ. Καρυωτάκης, Μ. Πολυδούρη, Τ.
Άγρας, Τ.Κ.Παπατσώνης κ. ά.
Στην Ελλάδα
παρατηρούνται δύο
ομάδες συμβολιστών
ποιητών

20. Διαφοροποίηση της γενιάς της
δεκαετίας 1920-30
από την γενιά του 1880
Η ειδοποιός
διαφορά της
γενιάς
Η ποίηση της γενιάς του
’80 είναι λογοκρατική. Το
πρώτο ρήγμα σ’ αυτή τη
λογική συγκρότηση του
ποιήματος γίνεται με την
ποίηση του Χατζόπουλου
κι ολοκληρώνεται με την
ποίηση της γενιάς του ’20
Ο ποιητής του 1880-1915,
και γενικότερα ο λόγιος,
συμμετέχει στους κοινούς
αγώνες, είναι γεμάτος
πίστη κι εμπιστοσύνη στο
μέλλον της φυλής. Ο
ποιητής της γενιάς του
’20 είναι το μοναχικό
άτομο που έχει χάσει την
πίστη του, κάθε πίστη.
Η ποιητική της
Η γενιά του ’20 κινείται
μέσα στο κλίμα του
συμβολισμού
Ο μόνος που θα
εγκαταλείψει τον
απαλό λυρισμό του
συμβολισμού και θα
χρησιμοποιήσει μια
οξύτερη σάτιρα είναι ο
Καρυωτάκης
Ο ψυχικός και
αντικειμενικός
της χώρος
Η ποίηση της γενιάς
αυτής είναι ποίηση του
μοναχικού ατόμου, που
διακατέχεται από
απαισιόδοξη διάθεση,
αίσθημα ανίας και
ελαττωμένη αντίσταση
στην πραγματικότητα

21. Η νεοελληνική πραγματικότητα διοχετεύει στην
ποιητική έκφραση των συμβολιστών της δεύτερης
ομάδας την πίκρα και την απογοήτευση μιας
ολόκληρης γενιάς

22. Η ποιητική
γενιά του 1920
Κ. Καρυωτάκης:
ο τυπικότερος
και
δραματικότερος
εκπρόσωπος

23. Κ. Γ. Καρυωτάκης
(1896-1928)
Γεννήθηκε στην Τρίπολη. Το
επάγγελμα του πατέρα του που ήταν
νομομηχανικός, έγινε αφορμή να
μετακινηθεί η οικογένειά του σε
διάφορες επαρχιακές πόλεις
(Λευκάδα, Αργοστόλι, Λάρισα, Πάτρα,
Χανιά). Τελέιωσε τις γυμνασιακές του
σπουδές στα Χανιά και κατόπιν
γράφτηκε στη Νομική Σχολή του
Πανεπιστημίου Αθηνών, από την
οποία πήρε το 1917 το πτυχίο του.
Εργάστηκε ως δημόσιος υπάλληλος σε
διάφορες πόλεις (Θεσσαλονίκη, Σύρο,
Άρτα, Αθήνα, Πάτρα). Τελευταίος
σταθμός της υπαλληλικής του
σταδιοδρομίας ήταν η Πρέβεζα, όπου
και αυτοκτόνησε στις 21 Ιουλίου 1928.
Η ποίηση του Κ. Καρυωτάκη αποτελεί
σημαντικό σταθμό στην ιστορία της
νεοελληνικής λογοτεχνίας.

24. Κ. Καρυωτάκης,
«Στο άγαλμα της ελευθερίας που
φωτίζει τον κόσμο»
Ελεγεία και Σάτιρες, 1927

25. Το άγαλμα
της Ελευθερίας
στη Νέα Υόρκη
Χρήσιμες πληροφορίες
• Το άγαλμα της Ελευθερίας ζυγίζει 225
τόνους και καλύπτεται από ένα περίβλημα
χαλκού.
• Το ύψος του χωρίς τη βάση είναι 46,5
μέτρα, ενώ με τη βάση διπλασιάζεται.
• Στο εσωτερικό του, 168 σκαλιά επιτρέπουν
την άνοδο στο κεφάλι και άλλα 54 στο χέρι
που κρατάει τον πυρσό.
Είναι ίσως το πιο αναγνωρίσιμο σύμβολο
στον κόσμο, το σύμβολο της ελευθερίας και
του αμερικάνικου ονείρου, που επί 100 και
πλέον χρόνια υποδεχόταν τα εκατομμύρια
των μεταναστών που έφταναν στο Έλις
Άιλαντ.
Εμπνευστής του ήταν ο γάλλος ιστορικός
Εντουάρ ντε Λαμπουλέ, που πρότεινε την
κατασκευή του μετά τον αμερικανικό
εμφύλιο, προς τιμήν της γαλλοαμερικανικής
φιλίας. Οι Γάλλοι έπρεπε να φροντίσουν για
το άγαλμα και οι Αμερικανοί για τη βάση
του. Το 1874, ο Φρεντερίκ Μπαρτολντί,
έμπειρος γλύπτης σε κατασκευές μνημείων,
άρχισε να εργάζεται στο Παρίσι με τη
χρηματοδότηση ενός γαλλοαμερικανικού
ιδρύματος, ενώ τη στατική δομή του
μελέτησε ο Γκιστάβ Άιφελ.
Δέκα χρόνια αργότερα, το άγαλμα
ολοκληρώθηκε και στη συνέχεια
αποσυναρμολογήθηκε σε 350 κομμάτια για
να σταλεί ατμοπλοϊκώς στη Νέα Υόρκη, όπου
τοποθετήθηκε -κατόπιν απόφασης του
αμερικάνικου κογκρέσου- στην είσοδο του
λιμανιού, στη νησίδα Μπελντόε, που σήμερα
ονομάζεται Λίμπερτι Άιλαντ. Τα εγκαίνιά του
έγιναν στις 28 Οκτωβρίου του 1886.

26. Το άγαλμα
της Ελευθερίας
στη Νέα Υόρκη
Χρήσιμες πληροφορίες
Από το 1972 η βάση του Αγάλματος της
Ελευθερίας φιλοξενεί το Μουσείο
Μετανάστευσης, που είναι αφιερωμένο
στην ιστορία της μετανάστευσης στις
ΗΠΑ. Η επιγραφή στην είσοδο γράφει:
«Δώστε μου τους κουρασμένους
σας, τους φτωχούς σας,
τις άμορφες μάζες σας που
λαχταράνε να αναπνέουν
ελεύθερα,
τα άθλια απορρίμματα που
βρίθουν στις ακτές σας.
Στείλτε μου τους άστεγους, τους
θαλασσοδαρμένους.
Σηκώνω τον πυρσό μου δίπλα στην
χρυσή πύλη».

27. Χρήσιμες πληροφορίες
σάτιρα
 Είδος της Λατινικής Ποίησης με ποικίλο
(satur) αρχικά δραματικό και εν συνεχεία
διδακτικό και συνήθως σατιρικό, σκωπτικό ή
χλευαστικό περιεχόμενο. Πρωτογράφτηκε από
τον Ρωμαίο ποιητή Έννιο και στη συνέχεια από
τους Λουκίλιο, Οράτιο, Πέρσιο και Γιουβενάλη.
Δεν έχει σχέση με το σατυρικό δράμα. Η
ποιητική συλλογή Σάτιρες του λατίνου ποιητή
Γιουβενάλη γράφτηκε στα τέλη του 1ου αι. μ.Χ.
 Λογοτεχνικό/θεατρικό είδος σε έμμετρο ή πεζό
λόγο, στο οποίο διακωμωδούνται,
παρωδούνται, καυτηριάζονται ή
αναδεικνύονται δημόσια ή ιδιωτικά ήθη,
χαρακτήρες, καταστάσεις, πρόσωπα κ.ά.
Η σάτιρα επιχειρεί τον εμπαιγμό κάποιας
έννοιας ή προσώπου που ο σατιρικός
καλλιτέχνης θεωρεί ότι αξίζει τέτοια
αντιμετώπιση με σκοπό συχνά τη βελτίωση του
αντικειμένου. Γίνεται μέσω μεθόδων όπως η
παρωδία, η υπερβολή, η σύγκριση, η αναλογία
και η ειρωνεία.
ελεγεία
Είδος της λυρικής ποίησης. Είναι
δημιούργημα των Ιώνων και εμφανίζεται
κατά το 700-600 π.Χ.
Πήρε το όνομά της από τη λέξη "έλεγος",
που, σύμφωνα με τους Αλεξανδρινούς
φιλόλογους, είναι ελληνική και σημαίνει
θρήνος.
Οι νεότεροι όμως ερευνητές κατέληξαν σε
άποψη εντελώς διαφορετική. Πιστεύουν ότι
η λέξη είναι φρυγική και σημαίνει αυλός.
Συνεπώς ελεγεία σημαίνει άσμα που
ψάλλεται με τη συνοδεία αυλού. Για να
στηρίξουν την άποψη αυτή επικαλούνται και
το περιεχόμενο των σωζόμενων ε., που δεν
είναι θρηνητικό, αλλά ποικίλο. Ο Καλλίνος
και ο Τυρταίος π.χ. συνθέτουν πολεμικές ε.,
ο Μίμνερμος ερωτικές, ο Θέογνης και ο
Φωκυλίδης γνωμικές και ο Σόλωνας ηθικές
και πολιτικές.

28. Στο άγαλμα της ελευθερίας που
φωτίζει τον κόσμο
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει.

29. Στο άγαλμα της
ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο Στο άγαλμα της ελευθερίας που
φωτίζει τον κόσμο
• βαρύγδουπος, μακρόσυρτος τίτλος
Λευτεριά, λευτεριά:
ηχηρή επαναλαμβανόμενη
επίκληση στην αρχή κάθε
στροφής
• η Ελευθερία του τίτλου μεταπλάθεται
στην ηχηρή Λευτεριά της επίκλησης
φορτίζοντας το συναίσθημα
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει.

30. περιεχόμενο:
απροσδόκητη
σύγχυση ασυμβίβαστων
Στο άγαλμα της
Ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο /
Λευτεριά, λευτεριά /
το στέμμα /
το φως /
πεταλούδες/
υπερούσιο
σχίζει /
δαγκάνει /
τυφλώνει /
χρυσές /
λογαριάζουν /
δολάρια /
μέταλλο
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
σάτιρα μέσω
ειρωνείας που
αγγίζει τα όρια του
σαρκασμού

31. Στο άγαλμα της
ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο
• Η Λευτεριά παραποιείται. Το άγαλμα δεν
εκφράζει πια την ιδέα, αλλά μέσο
οικονομικής συναλλαγής
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.

32. περιεχόμενο:
απροσδόκητη
σύγχυση ασυμβίβαστων
Στο άγαλμα της
Ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο /
Λευτεριά, λευτεριά
αγοράσουν/
έμποροι/
κονσόρτσια/
εβραίοι/
χρέη/
αμαρτίες /
πορτρέτο του Dorian Gray
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
σάτιρα μέσω
ειρωνείας που
αγγίζει τα όρια του
σαρκασμού

33. Στο άγαλμα της
ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
• Η Λευτεριά δεν είναι πια ιδέα , αλλά
αντικείμενο συναλλαγής εμπόρων,
μεταπρατών και οικονομικών οίκων, είναι
αλλοιωμένη, παραποιημένη, φωτίζει έναν
κόσμο ανταγωνισμού, κερδοσκοπίας

34. περιεχόμενο:
ο τόνος αλλάζει
Στο άγαλμα της
Ελευθερίας
που φωτίζει
τον κόσμο /
Λευτεριά,
λευτεριά
σε
νοσταλγούνε
μακρινά δάση,
ρημαγμένοι
κήποι
όσοι άνθρωποι
προσδέχονται
τη λύπη σαν
έπαθλο του
αγώνος
όσοι άνθρωποι
μοχθούνε και
τη ζωή τους
εξακολουθούνε
άνθρωποι
νεκροί
που η
καθιέρωσις
τους λείπει
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει.
απεγνωσμένη κραυγή
βοήθειας
η τραγικότητα του
χαμένου στην εποχή του
ανθρώπου

35. Στο άγαλμα της
ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο
• Η ελευθερία στην πραγματική της υπόσταση. Η
απομάκρυνση και η απομόνωση των
ευαίσθητων και πληγωμένων ανθρώπων μέσα σ’
έναν απελπισμένο αγώνα, σε μια άχαρη ζωή. Οι
ξεχασμένοι και αδικαίωτοι άνθρωποι.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει.

36. Στο άγαλμα της
ελευθερίας που φωτίζει
τον κόσμο
Στοιχεία μορφής:
• το απροσδόκητο
ενισχύεται και από
τη συντακτική αταξία
τη στιχουρχική αταξία
• απουσία
αισθηματολογίας
• απλότητα, λιτότητα
• λέξεις κοινές, ρήματα
συνηθισμένα
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει

37. παράδειγμα
συντακτικής αταξίας
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
το στέμμα σου
σχίζει (τους
ουρανούς) δαγκάνει τους
ουρανούς
το φως σου
χωρίς να καίει,
τυφλώνει το
λαό σου
οι Αμερικάνοι
λογαριάζουν
το υπερούσιο
μέταλλό σου
πόσα δολάρια κάνει σήμερα
πεταλούδες
χρυσές

38. παραδείγματα
στιχουργικής αταξίας
ακανόνιστος τονισμός/ μεικτά μέτρα
• Λευτεριά, λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
•   ~ /   ~ / ~  /  ~ 
• ανάπαιστος/ανάπαιστος/τροχαίος/μεσότονος
διασκελισμοί
• Λευτεριά, λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
• τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
μετάθεση της τομής
• είναι πολλά || του αιώνος μας τα χρέη
χασμωδίες
• εβραίοι
• όσοι άνθρωποι
πρωτότυπη ομοιοκαταληξία
• 1η στροφή: 1/5, 2, 3/6, 4/5
• 2η στροφή: 1/4/5, 2/3/6
Λευτεριά, Λευτεριά, σχίζει, δαγκάνει
τους ουρανούς το στέμμα σου. Το φως σου,
χωρίς να καίει, τυφλώνει το λαό σου.
Πεταλούδες χρυσές οι Αμερικάνοι,
λογαριάζουν πόσα δολάρια κάνει
σήμερα το υπερούσιο μέταλλό σου.
Λευτεριά, Λευτεριά, θα σ’ αγοράσουν
έμποροι και κονσόρτσια κι εβραίοι.
Είναι πολλά του αιώνος μας τα χρέη,
πολλές οι αμαρτίες, που θα διαβάσουν
οι γενεές, όταν σε παρομοιάσουν
με το πορτρέτο του Dorian Gray.
Λευτεριά, Λευτεριά, σε νοσταλγούνε,
μακρινά δάση, ρημαγμένοι κήποι,
όσοι άνθρωποι προσδέχονται τη λύπη
σαν έπαθλο του αγώνος, και μοχθούνε,
και τη ζωή τους εξακολουθούνε,
νεκροί που η καθιέρωσις τούς λείπει.

39. Τελικά συμπεράσματα
 Το ποίημα κινείται ανάμεσα στο ρεαλισμό και το ρομαντισμό. Το
ανικανοποίητο όραμα του ποιητή συγκρούεται με την
πραγματικότητα που αρνείται να δεχτεί.
 η ποιητική διαμαρτυρία του Καρυωτάκη εκφράζεται με
έντονο το στοιχείο της σάτιρας (ρεαλισμός)
 ο σαρκασμός του γίνεται στο τέλος κραυγή βοήθειας του
απομονωμένου και ευαίσθητου ανθρώπου, που αρνείται να
προσαρμοστεί στη συμβατική βίωση των αξιών,
προσεγγίζοντας έτσι το τραγικό, ο τόνος ελεγειακός
(ρομαντισμός)
σάτιρα σαρκασμός κλαυσίγελος ψυχικό κενό

40. Τελικά συμπεράσματα
Η ποίηση του Καρυωτάκη απομακρύνεται
από τις παραδοσιακές αντιλήψεις για την
ποίηση
Η χαλάρωση της λογικής «συνέχειας» και
«συνέπειας» (απροσδόκητο, οξύμωρο, στυγνά
ρεαλιστικό στοιχείο) είναι ο προάγγελος της νέας
ποίησης
Η στιχουργική του αταξία προαναγγέλλει μιας
άλλης μορφής ποίηση, τη νεωτερική ή μοντέρνα
ποίηση

41. Λουκάς Θάνος, Νίκος Ξυλούρης

42. Θανάσης Γκαϊφύλλιας