Ιστορία Στ΄ δημοτικού http://users.sch.gr/dimylonaki/mathimata_istoria_st_impraim_papaflessas.htm

1. Κεφάλαιο 11
Ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο-Ο Παπαφλέσσας
Τον χειμώνα του 1824-1825 ο Ιμπραήμ Πασάς αποβιβάστηκε στην
Πελοπόννησο. Η Επανάσταση περνούσε δύσκολες στιγμές. Τότε ο
Παπαφλέσσας με τους άνδρες του οχυρώθηκαν στο Μανιάκι. Στην άνιση
μάχη που ακολούθησε, ο Παπαφλέσσας έχασε τη ζωή του..

2. Ο Σουλτάνος ζήτησε τη βοήθεια τηςΑιγύπτου για
να καταστείλει την Επανάσταση, οπότε ο Μεχμέτ
Αλή έστειλε τον γιο του Ιμπραήμ Πασά με πολύ
στρατό και εφόδια.

3. Αφού κατέστειλαν την επανάσταση στην Κρήτη και κατέστρεψαν την Κάσο και
τα Ψαρά, οι αιγυπτιακές δυνάμεις κινήθηκαν προς την Πελοπόννησο. Τον
χειμώνα του 1824-1825 ο Ιμπραήμ Πασάς, αποβιβάστηκε στη Μεθώνη.
Μεθώνη

4. Την ίδια στιγμή οι Έλληνες επαναστάτες είχαν διχαστεί από τις εμφύλιες
διαμάχες για την εξουσία. Πρόκειται για τον εμφύλιο πόλεμο 1823-1825, με
αποκορύφωμα τη φυλά-
κιση του Κολοκοτρώνη
στις 23 Ιανουαρίου του
1825 και άλλων γνωστών
οπλαρχηγών.
Καθώς λοιπόν οι Έλληνες
ήταν απροετοίμαστοι,
δεν μπόρεσαν να
συγκρατήσουν τα
τουρκοαιγυπτιακά
στρατεύματα.
https://neosagon.gr/

5. Με ορμητήριο τη Μεθώνη, ο Ιμπραήμ και οι Γάλλοι σύμβουλοι και επιτελείς του
επιχείρησαν να καταλάβουν τον όρμο του Ναυαρίνου, για την ασφάλεια των
πλοίων τους. Στη συνέχεια, τα τουρκοαιγυπτιακά στρατεύματα περικύκλωσαν
τα κάστρα χρησιμοποιώντας κανόνια και ανάγκασαν τους πολιορκημένους να
τα παραδώσουν. Ο Ιμπραήμ είχε τώρα στόχο τηνΤρίπολη.
Μεθώνη
Σφακτηρία
Ναυαρίνο

6. Μπροστά στον κίνδυνο να σβήσει
η Επανάσταση, ο υπουργός των
Εσωτερικών Παπαφλέσσας
ζήτησε από την κυβέρνηση την
αποφυλάκιση των οπλαρχηγών.

7. Μεθώνη
Σφακτηρία
Ναυαρίνο
Μανιάκι
Ο ίδιος πήγε στη Μεσσηνία και
οχυρώθηκε με τους άνδρες του στο
ορεινό χωριό Μανιάκι, αποφασι-
σμένος να μην αφήσει τον Ιμπραήμ
να περάσει στο εσωτερικό της
Πελοποννήσου.

8. Στις 19 Μαΐου φάνηκαν τα αιγυπτιακά στρατεύματα. Η ελληνική δύναμη δεν
αριθμούσε γύρω στους 500 πολεμιστές. Η μάχη άρχισε το πρωί της 20ης
Μαΐου 1825 και ήταν άνιση. Οι άλλοι Έλληνες οπλαρχηγοί συμβούλευσαν τον
Παπαφλέσσα να επιχειρηθεί έξοδος ώστε να γλυτώσουν όσο γίνεται
περισσότεροι πολεμιστές, ωστόσο ο Παπαφλέσσας δε δέχθηκε για διάφορους
λόγους.
https://el.wikipedia.org/

9. Όχι μόνο δεν ήθελε να γυρίσει ηττημένος στο Ναύπλιο αλλά επίσης πίστευε ότι
ελάχιστοι θα γλύτωναν από τα πυρά του αιγυπτιακού τακτικού στρατού.
Επιπλέον, ήταν βέβαιος πως σύντομα θα κατέφθαναν οι ενισχύσεις.
https://greeceparadise.gr/

10. Όταν οι Αιγύπτιοι πραγμα-
τοποίησαν γενική έφοδο,
εισέβαλαν στα ταμπούρια
των Ελλήνων και τους σκότω-
σαν σχεδόν όλους, ανάμεσά
τους και τον Παπαφλέσσα,
του οποίου το σώμα και το κε-
φάλι βρέθηκαν σε διαφορε-
τικά σημεία. Οι ενισχύσεις
που περίμενε ο Παπαφλέσ-
σας δεν έφθασαν ποτέ.
https://greeceparadise.gr/

11. Σύμφωνα με την παράδοση μετά το τέλος της μάχης ο Ιμπραήμ ζήτησε από
τους στρατιώτες του να αναζητήσουν και να βρουν το νεκρό σώμα του
Παπαφλέσσα. Όταν εκείνοι το βρήκαν, τους διέταξε να τοποθετήσουν πάνω
στο ακέφαλο πτώμα το κεφάλι και να το στήσουν σε μια βελανιδιά που
βρισκόταν εκεί.
https://www.protothema.gr/

12. Τότε ο Ιμπραήμ θαύμασε το
επιβλητικό παράστημα του
νεκρού Παπαφλέσσα και είπε:
«Πράγματι αυτός ήτο ικανός
και γενναίος άνθρωπος. Καλύ-
τερα να επαθαίναμεν άλλην
τόσην ζημίαν, αλλά να τον
επιάναμεν ζωντανόν». Κατά
μία λαϊκή αφήγηση, τον φίλησε
στο μέτωπο σε ένδειξη ανα-
γνώρισης της γενναιότητας και
του ανιδιοτελούς θάρρους του.
Ο Ιμπραήμ ασπάζεται τον νεκρό
Παπαφλέσσα, ελαιογραφία του Α.
Γεωργιάδη, Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό
Μουσείο

13. Οι πηγές αφηγούνται...
2. «Πριν φτάσει ο Κολοκοτρώνης, ο
Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας και
ο Παναγιώτης Κεφάλας είχαν καταλά-
βει μία θέση, το Μανιάκι, στηνΑρκαδία
με 600 περίπου άνδρες. Σ' αυτούς
επιτέθηκε ο Ιμπραήμ και αφού πολέ-
μησαν ανδρεία, όπως άλλοι Λεωνί-
δες και Σπαρτιάτες, σκοτώθηκαν
όλοι στη θέση αυτή, ακλόνητοι, σφά-
ζοντας και σφαζόμενοι. Και κοντά σε
αυτά και άλλο δυστύχημα συνέβη:
σκοτώθηκε και ο γιος του Εμμανουήλ
Παπά».
Νικολάου Κασομούλη ((1795-1872) από τους
σημαντικότερους αγωνιστές, καθώς και ιστορικός
της Ελληνικής Επανάστασης του 1821), Ενθυμή-
ματα Στρατιωτικά, εισαγωγή-σημειώσεις Γιάννης
Βλαχογιάννης, τόμ. 2,Αθήνα 1998, σ. 68.
Μνημείο στο Μανιάκι προς τιμήν των νεκρών Ελλήνων

14. Μετά τη μάχη στο Μανιάκι, η κυβέρνηση αποφάσισε γενική αμνηστία. Οι
φυλακισμένοι οπλαρχηγοί ελευθερώθηκαν και ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης
διορίστηκε αρχιστράτηγος.

15. Ο Ιμπραήμ από την άλλη με 10.000 πεζούς, όλο το ιππικό του και το ορεινό
πυροβολικό του, κατέλαβε την Αρκαδιά (Κυπαρισσία), την Καλαμάτα και
άλλες μεσσηνιακές κωμοπόλεις και τις πυρπόλησε. Έφτασε τότε πολύ
γρήγορα στα αριστερά του ελληνικού στρατοπέδου, καίγοντας χωριά και
προκαλώντας μεγάλο πανικό και σύγχυση στους Έλληνες στρατιώτες και τους
αμάχους της περιοχής, που έτρεχαν κυνηγημένοι να σωθούν.
Μεθώνη
Σφακτηρία
Ναβαρίνο
Μανιάκι
Κυπαρισσία

16. Ο Ιμπραήμ, ανεμπόδιστος, και αφού ο Κολοκοτρώνης δεν κατάφερε να τον
σταματήσει παρόλες τις μάχες, έφτασε στην Τριπολιτσά, την κατέλαβε
αμαχητί στις 11 Ιουνίου 1825 και δύο ημέρες μετά προχώρησε εναντίον του
Ναυπλίου, της πρωτεύουσας των επαναστατών.
Μεθώνη
Σφακτηρία
Ναβαρίνο
Μανιάκι
Κυπαρισσία

17. Συγκρούστηκε όμως στους Μύλους τηςΑργολίδας με ελληνικές στρατιωτικές
δυνάμεις, που είχαν επικεφαλής τον Υψηλάντη και τον Μακρυγιάννη.
Μεθώνη
Σφακτηρία
Ναβαρίνο
Μανιάκι
Κυπαρισσία
Μύλοι

18. Οι Έλληνες αυτή τη φορά κατάφεραν και απέκρουσαν με επιτυχία τον
αιγυπτιακό στρατό του Ιμπραήμ πασά. Ήταν η πρώτη μεγάλη νίκη τους
εναντίον του και έσωσε το Ναύπλιο από την απειλή του Ιμπραήμ, που
επέστρεψε στηνΤριπολιτσά.
https://el.wikipedia.org/

19. Ο Κολοκοτρώνης για ν' αντιμετωπίσει τον στρατό του Ιμπραήμ, που ήταν
οργανωμένος σύμφωνα με ευρωπαϊκά πρότυπα, επέλεξε την τακτική του
κλεφτοπόλεμου. Τι είναι;

20. Έλληνες ένοπλοι έκαναν αιφνιδιαστικές επιθέσεις κατά τις νυχτερινές κυρίως
ώρες και προκαλούσαν στον εχθρό μεγάλες φθορές. Όμως είχε γίνει φανερό
πως ο τρόπος αυτός του πολέμου δεν ήταν πλέον αποτελεσματικός.

21. Έ τ σ ι , η ε π α ν α σ τ α τ ι κ ή
Κυβέρνηση ανέθεσε την
οργάνωση τακτικού στρατού
στον Γάλλο συνταγματάρχη
Κάρολο Φαβιέρο.

22. Οι πηγές αφηγούνται...
Ο Κολοκοτρώνης μιλά για τον Ιμπραήμ
«Ξέρω θέσεις όπου ούτε η τακτική των
Αιγυπτίων ούτε το ιππικό τους θα τους
χρησίμευαν σε τίποτα. Ξέρετε τι έδωσε τη νίκη
στους Αιγυπτίους; Η ενότητα στη διοίκηση, ενώ
οι Έλληνες καταστρέφονται με τη μανία, που
έχουν όλοι, να θέλουν να διοικήσουν χωρίς την
αναγκαία πείρα.».
Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμ. ΙΒ΄, σ. 385

23. Ματιά στο παρελθόν
Εμφύλιες διαμάχες
Από το φθινόπωρο του 1823 έ-
ως τις αρχές του 1825 η Επα-
νάσταση δοκιμάστηκε σκληρά
από τις διαμάχες και τις έριδες
ανάμεσα στους Έλληνες
επαναστάτες. Προσωπικά
συμφέροντα, τοπικές διενέξεις
και μικροψυχίες απείλησαν να
καταστρέψουν όσα με τόσες
θυσίες και κόπους είχαν
κερδηθεί στα πεδία των μαχών
τα δύο πρώτα χρόνια. Χρειά-
στηκε να αποβιβαστεί στην
Πελοπόννησο ο Ιμπραήμ Πα-
σάς, για να διαπιστώσουν οι
Έλληνες πόσο κακό είχαν
κάνει μονάχοι τους στην εθνική
υπόθεση. https://enromiosini.gr/

24. Οι παρακάτω στροφές από τον «Ύμνο εις
την Ελευθερία» του Διονύσιου Σολωμού
εκφράζουν τα αισθήματά του για
τις εμφύλιες διαμάχες των Ελλήνων:
Ύμνος εις την Ελευθερία,
στροφές 144-145
«ηΔιχόνοια που βαστάει
Ένα σκήπτρο η δολερή.
Καθενός χαμογελάει,
Πάρ' το, λέγοντας και σύ.
Κειό το σκήπτρο που σας δείχνει
Έχει αλήθεια ωραία θωριά.
Μην το πιάστε, γιατί ρίχνει
Εισέ δάκρυα θλιβερά».
Διονυσίου Σολωμού. Άπαντα, τόμ. 1,
Ποιήματα,Αθήνα 1993, στ' έκδοση, σ. 95.
Οι εμφύλιες διαμάχες σκόρπισαν την απόγνωση στους Έλληνες,
ελαιογραφία τον 19ου αιώνα, Αθήνα, Μουσείο Μπενάκη

25. Ο Σπυρίδων Τρικούπης ( από τις σημαντικότερες πολιτικές μορφές των
πρώτων 50 χρόνων του νεοσύστατου ελληνικού κράτους) καυτηριάζει τη
διχόνοια των Ελλήνων
«Κινδυνεύει η Πατρίς. Όλοι το βλέπομεν, όλοι το φωνάζομεν. Και δεν κινδυνεύει
βέβαια, διότι δεν έχει στρατεύματα και φιλοκίνδυνα και εμπειροπόλεμα, και δεν
κινδυνεύει, διότι δεν έχει χρηματικούς πόρους. Κινδυνεύει η δυστυχισμένη
Πατρίς, επειδή ο ζήλος του λαού εσβύσθη, και
εσβύσθη, φρίττω όταν το συλλογίζωμαι, από
ημάς τους ιδίους (...) διότι η φιλαρχία πολιορκεί τον
νουν μας, ο φθόνος και το εμφύλιον μίσος
κατατρώγει τα σπλάχνα μας, η ιδιοτέλεια οδηγεί τα
έργα μας, αι σκευωρίαι και τα διαβούλια είναι η
πολιτική μας».
Απ. Βακαλόπουλος (ιστορικός, συγγραφέας και
πανεπιστημιακός), Επίλεκτες βασικές ιστορικές πηγές της
ελληνικής επαναστάσεως, τόμ. 3, Θεσσαλονίκη 1993, σ. 39.

26. Ερώτημα
lΠοια ήταν τα αποτελέσματα της μάχης στο Μανιάκι;

27. Απάντηση
lΠοια ήταν τα αποτελέσματα της μάχης στο Μανιάκι;
Στη μάχη στο Μανιάκι οι Έλληνες προσπάθησαν να εμποδίσουν τον Ιμπραήν να
περάσει στην Πελοπόννησο χωρίς επιτυχία. Σκοτώθηκαν σχεδόν όλοι, μαζί
τους και ο Παπαφλέσσας. Η πανωλεθρία αυτή έκανε τους Έλληνες να
καταλάβουν ότι η διχόνοια θα τους καταστρέψει. Έτσι ελευθερώθηκαν οι
φυλακισμένοι οπλαρχηγοί και ο Κολοκοτρώνης, τον οποίο έκαναν
αρχιστράτηγο.

28. Ερώτημα
lΜε βάση τα κείμενα των πηγών, ποιο ήταν το ηθικό των Ελλήνων αγωνιστών
που πολέμησαν τον Ιμπραήμ στο Μανιάκι;

29. Απάντηση
lΜε βάση τα κείμενα των πηγών, ποιο ήταν το ηθικό των Ελλήνων αγωνιστών
που πολέμησαν τον Ιμπραήμ στο Μανιάκι;
Οι Έλληνες πολέμησαν όπως άλλοι Λεωνίδες και Σπαρτιάτες, σκοτώθηκαν
όλοι στη θέση αυτή, ακλόνητοι, σφάζοντας και σφαζόμενοι.

30. ΤΕΤΡΑΔΙΟ ΕΡΓΑΣΙΩΝ
1 ΠΟΝΤΟΣ

32. Παρουσίαση: ΔΗΜΗΤΡΑ ΜΥΛΩΝΑΚΗ