ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΝΕΡΟ

1. Τ Ο Ζ Ω Ν Τ Α Ν Ο Ν Ε Ρ Ο

2. Β. Καρούζου
Το νερό είναι σύμβολο γένους θηλυκού,
συνώνυμο της ευφορίας αλλά και χθόνιο,
μυστηριακό σύμβολο σύμφωνα με την αρχαία
ελληνική κοσμολογία. Στη Λιβαδειά ή
Λειβαδιά, που το γλυκό νερό ρέει άφθονο, το
θηλυκό γένος κρατά τα ηνία. Και σαν αληθινό
θηλυκό τινάζεται, αφρίζει, μουρμουρίζει,
μαίνεται, χτυπιέται, κυματίζει, καταπίνει,
καταστρέφει, ελίσσεται, καθαρίζει, ανανεώνει,
θεραπεύει, διασφαλίζει τη ζωή.
Ναϊάδες νύμφες ντυμένες με λευκούς χιτώνες
περιδιαβαίνουν το φυσικό πάρκο των πηγών
της Κρύας και της Χλιάς-Χλιαρής με πρώτη και
καλύτερη την Έρκυνα, το θηλυκό ποτάμι της
πόλης. Ακολουθούν η φίλη της η Περσεφόνη, η
Λήθη, η Μνημοσύνη και οι Αμαδρυάδες,
νύμφες που ζουν στο διπλανό άλσος, στην
έξοδο του φαραγγιού του Ξηριά, μέσα σε
πλατάνια, πεύκα, έλατα.
ΤΟ ΖΩΝΤΑΝΟ ΝΕΡΟ
ΕΡΚΥΝΑ, ΛΙΒΑΔΕΙΑ
Και η Μίδεια, μητέρα του Ασπλήδονα από τους
γειτονικούς Μινύες. Νύμφη και αυτή,
της Βοιωτίας. Χάρισε το όνομά της στην παλιά,
την πρώτη πόλη πάνω στο ύψωμα.
Αργότερα, ο Λέβαδος από την Αθήνα, μια
μυθική πόλη που καταποντίστηκε στη λίμνη της
Κωπαΐδας, ψάχνοντας τόπο να εγκαταστήσει
όσους επέζησαν, έφτασε στο ποτάμι, και έκτισε
έναν οικισμό. Κατέβηκαν χαμηλότερα και οι
κάτοικοι της Μίδειας και όλοι μαζί ενώθηκαν.
Προς τιμήν του πρώτου οικιστή, έδωσαν στην
νέα πόλη το όνομα του. Λεβάδεια.
Στους διαυγείς καταρράκτες των κρύων νερών
λούζονται, καθρεφτίζονται και στολίζονται οι
ημίθεες για να μαγέψουν τον επισκέπτη, που
βλέπει έκπληκτος το όμορφο κεφάλι της
Έρκυνας να ξεπροβάλει από τον γυάλινο
παράδεισο.

3. Και οι Μούσες του Ελικώνα, κόρες του Δία
αφού κοιμήθηκε με τη Μνημοσύνη-Μνήμη
εννέα μέρες στη σειρά, κατεβαίνουν από το
ελικοειδές βουνό που φυλάει την πλάτη της
πόλης.
Υπό τους ήχους της λύρας της Πολύμνιας, που
στέκεται στην άκρη του ποταμού, παίζουν
κρυφτό με τις νύμφες: στις κρύπτες και τις
κόγχες, γύρω από τον πετρόλοφο του
Καταλανικού κάστρου, μέσα-έξω στους
υδρόμυλους, στη ρόδα, στα θυροφράγματα.
Παίζουν κυνηγητό στα πλακόστρωτα
μονοπάτια, και περνά-περνά η μέλισσα στα
τοξωτά γεφύρια. Κουτσό μέσα στις πέτρες του
ποταμού. Ταΐζουν τις πάπιες ρύζι και σπόρους.
Ξαποσταίνουν για λίγο στα πέτρινα φυσικά
‘καρεκλάκια’ και ανηφορίζουν στο ανοιχτό
πέτρινο θέατρο όπου τραγουδούν με τις γλυκές
φωνές τους και χορεύουν. Η ηχώ είναι
μοναδική. Ανεβαίνουν τα 700 σκαλοπάτια και
φτάνουν στη Ζωοδόχο Πηγή, το ξωκλήσι στο
βράχο, και ξεδιψούν με το αγίασμα.
Ακολουθώντας τη διαδρομή του νερού ή και
αντίθετα στο ρεύμα, διαφυλάσσουν την
αειφόρο ροή της ενέργειας του, αιώνες τώρα.
Όταν το νερό του ποταμού φουσκώνει ή
λιγοστεύει απειλητικά, μεσολαβούν στον
τοπικό φωτοχθόνιο θεό που κατοικεί στο
περιβόητο Μαντείο-Άδυτο του, γνωστό και ως
καταβάσιο. Η λειτουργία του άνδρου του είναι
εξάλλου στενά συνδεμένη με το νερό της
Έρκυνας. Μορφή σε φέτες σχιστόλιθου, έχει
βρει το στασίδι του στα αριστερά του ποταμού.
Τον φιλοτέχνησε ο ντόπιος καλλιτέχνης ως
άλλος Δαίδαλος, γιατί ο Τροφώνιος ήταν και
‘πολύτεχνος πετροπελεκητής’ συν τοις αλλοις.
Περιμένει στωικά τους επισκέπτες-πιστούς του
που προσέρχονται για χρησμοδοσία
κουβαλώντας δώρα που τοποθετούν στις
αναθηματικές κόγχες: Παυσανίας, Δικαίαρχος -
ο αγαπημένος μαθητής του Αριστοτέλη,
Φίλιππος Β', Κροίσος, Μαρδόνιος, Αιμίλιος-
Παύλος, Λουκιανός, Φιλόστρατος.
Έχουν καταληφθεί από τρόμο, όπως μαρτυρεί ο
Αριστοφάνης στις Νεφέλες του. Παρ' όλα αυτά,
δεν θέλουν να χάσουν τη μοναδική ευκαιρία να
εξαγνίσουν την ψυχή, να θεραπεύσουν το
σώμα, να πάρουν το ελιξίριο της αθανασίας
από τον Ασκληπιό θεραπευτή, κατεβαίνοντας
στο υπόγειο χάσμα μέσα από το στενό στόμιο.
Μυστηριακή μαγεία. Δέος.

4. Η Έρκυνα ακολουθεί τον κύκλο των εποχών
που υφαίνουν ένα τοπίο μοναδικό σε χρώματα,
γραμμές, υφές, μορφές.
Όταν η φίλη της η Περσεφόνη κοιμάται στην
αγκαλιά της γης, η φθινοπωρινή βροχή
φιλιώνει με τις υπόγειες πηγές του ποταμού και
το νερό αυγαταίνει.
Κατεβαίνει και ο κακός νοτιάς, που τραβάει τα
πέπλα των γαλαζοπράσινων παραποτάμιων
όγκων, και γκρίζες ανάγλυφες επιφάνειες
αποκαλύπτονται. Τις κρύες μέρες του χειμώνα
το ποτάμι εξαγνίζεται κάτω από πέπλο ομίχλης.
Και όταν η φίλη της ξυπνά, αμέτρητες νύμφες
υμνούν την Αναγέννηση. Και τα δέντρα
τριγύρω, σαν άλλοι Νάρκισσοι, σκύβουν στο
ποτάμι να τις πιάσουν. Στον καύσωνα του
καλοκαιριού, που το φως αφανίζει την πόλη,
δροσερό αεράκι κατεβαίνει από το βουνό. Και
στα Τροφώνεια ξεκινούν οι εκδηλώσεις. To
ποτάμι φωτίζεται από διάπλετο φως.
Ανάσταση.
Οι δε κάτοικοι, δράστες σε συμβίωση με το νερό,
το επηρεάζουν και επηρεάζονται από αυτό
μέσα στο χρόνο.
Άλλοτε το αντιμετωπίζουν ως ζωντανό
οργανισμό με μνήμη και συναίσθημα, και
εναρμονίζουν τους βιορυθμούς τους μαζί του.
Όταν βρίσκονται σε δύσκολες στιγμές και δεν
ξέρουν σε ποιον να απευθυνθούν για βοήθεια,
ακούνε τη μουσική του. Τότε, όλα θα πάνε
καλά.
Παραποτάμια αναψυχή, άσκηση, πεζοπορικές
εξορμήσεις, οικολογική εκπαίδευση, ευρωπαϊκά
προγράμματα, κοινωνικές εκδηλώσεις,
θρησκευτικές τελετές, Πάσχα στον παρόχθιο
αμφιθεατρικό χώρο, Θεοφάνεια, πέριξ και μέσα
στο ποτάμι.
Άλλοτε το χρησιμοποιούν ως οικονομικό και
κοινωνικό πόρο αλλάζοντας την
γεωμορφολογία της περιοχής σε μια ποικιλία
ανθρωπογενών κατασκευών και χρήσεων.
Καλλιέργεια ρυζιού στις όχθες του ποταμού,
χαμάμ, νεροτριβές, οχύρωση στο κάστρο,
μεταποίηση τοπικών αγροτικών προϊόντων,
όπως βαμβάκι και σιτάρι, ρίψη βιομηχανικών
και αστικών λυμάτων και απορριμμάτων,
επανάχρηση βιομηχανικών κτιρίων ως
εστιατόρια, καφέ, μουσεία, συνεδριακά, και
τόσα άλλα. Ανοικτό μουσείο νερού.