Recommended
Recommended
More Related Content
What's hot
What's hot (20)
Viewers also liked
การจำแนกสารเนื้อผสม
- 1. โรงเรียนเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระศรีนครินทร์ กาญจนบุรี กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ รายวิชา วิทยาศาสตร์ 3 ( ว 22101) เรือง การแยกสาร โดยครูสุกัญญา นาคอ้น 1
- 2. จุดประสงค์การเรียนรู้ 1. ทดลองและอธิบายเกี-ยวกับการแยกสารโดยการกลั-น กรอง สกัดและโครมาโทกราฟีกระดาษ 2. อธิบายและยกตัวอย่างการนําหลักการแยกสารไปใช้ใน ชีวิตประจําวัน 2. อธิบายและยกตัวอย่างการนําหลักการแยกสารไปใช้ใน ชีวิตประจําวัน 3. อธิบายความหมายของคําต่อไปนี6ได้การกรอง การกลั-น การสกัดด้วยตัวทําละลาย การสกัดโดยการกลั-นด้วยไอนํ6า โครมาโทกราฟี 2
- 3. การจําแนกประเภทของสาร การจําแนกสารออกเป็นหมวดหมู่ สามารถแบ่งได้หลายวิธี ขึ6นอยู่กับ เกณฑ์ในการแบ่ง เช่นสถานะของสารเป็นเกณฑ์ แบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือประเภท คือ 1. แก๊ส เช่น แก๊สคาร์บอนไดออกไซด์ แก๊สออกซิเจน เป็นต้น 2. ของเหลว เช่น นํ6า นํ6าเชื-อม เป็นต้น 3. ของแข็ง เช่น โลหะ พลาสติก เป็นต้น 3
- 4. ลักษณะเนือสารเป็นเกณฑ์ แบ่งออกเป็น 2 ประเภท คือ 1. สารเนื6อเดียว 4 1. สารเนื6อเดียว 2. สารเนื6อผสม
- 5. สารเนือเดียว หมายถึง สารที-มองเห็นผสมกลมกลืนเป็นเนื6อเดียวกัน ตลอดทั6งสาร อาจเกิดจากสารหนึ-งชนิดหรือมากกว่าหนึ-ง ชนิดก็ได้ 5 ชนิดก็ได้ ตัวอย่าง เช่น นํ6า นํ6าเชื-อม เหรียญบาท โซดาไฟ แอลกอฮอล์ เป็นต้น
- 6. สารเนือผสม สารเนื6อผสม คือ สารที-มีองค์ประกอบมากกว่าหนึ-งส่วน สารที-มองไม่เป็นเนื6อเดียวหรือองค์ประกอบเดียว แต่จะสารที-มองไม่เป็นเนื6อเดียวหรือองค์ประกอบเดียว แต่จะ สามารถเห็นเป็น 2 องค์ประกอบขึ6นไป 6
- 8. การแยกสาร 1. สมบัติของสาร สิงทีต้องคํานึงถึง!! 1. สมบัติของสาร 2. ความสะดวก 3. ประหยัด 4. จุดประสงค์การนําไปใช้ประโยชน์ 8
- 9. การกรอง ( Filtration ) 9
- 10. แยกของแข็งออกจากของเหลว โดยใช้กระดาษกรอง ผ้าขาวบาง วัสดุอื-นๆ ตามความเหมาะสมของอนุภาค หลักการการกรอง ( Filtration ) ผลการแยก - ของแข็งติดภาชนะที-กรอง - ของเหลวขนาดอนุภาคเล็กกว่า ผ่านการกรอง 10
- 12. ใช้แยกสารเนื6อผสมที-เป็นของเหลวผสมอยู่ กับของเหลว ซึ-งไม่รวมเป็นเนื6อเดียวกัน โดยของเหลว ที-มีความหนาแน่นน้อยอยู่ข้างบน ของเหลวที-มีความ หนามากอยู่ข้างล่าง หลักการ ผลการแยก การใช้กรวยแยก ผลการแยก - ไขก๊อกด้านล่างจะได้ของเหลวที-มี ความหนาแน่นมาก - เทของเหลวออกทางปากด้านบนจะ ได้ของเหลวที-มีความหนาแน่นน้อย 12
- 14. การใช้มือหยิบหรือเขียออก ใช้แยกของผสมเนื6อผสม ที-ของผสมใช้แยกของผสมเนื6อผสม ที-ของผสม มีขนาดอนุภาคใหญ่พอที-จะหยิบออกหรือเขี-ยออกได้ เช่น ข้าวสารที-มีเมล็ดข้าวเปลือกปนอยู่ 14
- 15. การร่อน การร่อน ใช้กับการแยกสารผสม 2 ชนิด ทีมีขนาดเล็ก ไม่สามารถใช้มือหยิบออกได้ เช่น ทรายปนอยู่กับก้อนกรวด จะใช้การร่อนผ่านตะแกรง เม็ดทรายทีเล็กกว่าจะผ่านรูจะใช้การร่อนผ่านตะแกรง เม็ดทรายทีเล็กกว่าจะผ่านรู ตะแกรงลงไปได้ ส่วนกรวดผ่านไม่ได้ 15
- 16. แยกของแข็งในของผสมออก จากสารละลาย เช่น แยกเกลือออกจาก นํ6าเกลือ หลักการ การระเหยแห้ง (evaporation) ผลการแยก - ของเหลวระเหยไปหมดเหลือ ของแข็งในภาชนะที-ให้ความร้อน 16
- 17. แยกของแข็งที-ระเหิดง่ายออก จากของผสม เช่น แยกพิมเสนออกจาก เกลือ หลักการ การระเหิด ผลการแยก - สารที-ระเหยง่ายเมื-อได้รับ ความร้อนจะกลายเป็นไอและควบแน่น เป็นของแข็งแยกออกมา 17
- 18. การตกตะกอน - แยกของแข็งที-แขวนลอยใน ของเหลวเนื6อผสม - ของแข็งที-แขวนลอยมีนํ6าหนัก มากขึ6น ตกตะกอนอยู่ด้านล่างภาชนะ หลักการ มากขึ6น ตกตะกอนอยู่ด้านล่างภาชนะ - ถ้าต้องการให้ตกตะกอนเร็วขึ6น อาจทําได้โดยใช้สารตัวกลางที-ทําให้อนุภาค ของตะกอนมาเกาะ เพื-อให้มีมวลมากโดยเร็ว เช่นการใช้สารส้มแกว่ง 18
- 19. การตกตะกอน ผลการแยก - ตะกอนรวมตัวมี- ตะกอนรวมตัวมี นํ6าหนักมาก ตกอยู่ที-ก้นภาชนะ 19
- 20. หลักการ การแยกสารตัวถูกละลายใน สารละลายอิ-มตัวในรูปผลึกของแข็ง สารละลายอิมตัว คือ การตกผลึก ( Crystallization) สารละลายอิมตัว คือ สารละลายที-มีตัวถูกละลายละลายได้ สูงสุด ณ อุณหภูมินั6น เมื-อเพิ-มตัว ละลายอีกก็จะไม่ละลาย 20
- 21. การตกผลึก ( Crystallization) สภาพการละลายได้ของสาร คือ ปริมาณของตัวถูก ละลายในสารละลายอิ-มตัวที-อุณหภูมินั6น 21
- 22. การตกผลึก ( Crystallization) ผลการแยก 1. สารที-มีคุณสมบัติละลายได้น้อย จะอิ-มตัวก่อน จะตกผลึกและแยกตัว ออกไปก่อน จะได้ผลึกเล็กออกไปก่อน จะได้ผลึกเล็ก 2. สารที-มีคุณสมบัติละลายได้มาก จะอิ-มตัวช้า จะตกผลึกและแยกตัว ทีหลัง จะได้ผลึกใหญ่ 22
- 23. การสกัดด้วยตัวทําละลาย (Solvent extraction) หลักการ การสกัดสารโดยใช้ตัวทําละลาย ที-เหมาะสม สารที-ต้องการสกัดจะต้อง 23 ที-เหมาะสม สารที-ต้องการสกัดจะต้อง ละลายในตัวทําละลายที-ใช้สกัดได้ดีกว่า สารอื-นๆ ในของผสมที-นํามาสกัด
- 24. การสกัดด้วยตัวทําละลาย (Solvent extraction) สมบัติของตัวละลายทีใช้สกัด 1. ละลายสารที-ต้องการสกัดได้ดี แต่ไม่ละลายสารอื-นที-ไม่ต้องการสกัด 24 แต่ไม่ละลายสารอื-นที-ไม่ต้องการสกัด 2. แยกออกจากสารที-สกัดได้ง่าย 3. ไม่ทําปฏิกิริยากับสารที-สกัด *สารที-นิยมใช้สกัด ได้แก่ นํ6า เฮกเซน แอลกอฮอล์เบนซิน อีเทอร์
- 27. การกลั-น ( Distillation) ประเภทของการกลัน 1. การกลั-นแบบธรรมดา 2. การกลั-นลําดับส่วน ( Fractional distillation) 3. การกลันด้วยไอนํ6า ( steam distillation) การกลั-นลําดับส่วน 3. การกลันด้วยไอนํ6า ( steam distillation) หลักการ 1. การระเหย 2. การควบแน่น 27
- 28. การกลันแบบธรรมดา - เป็นการแยกตัวทําละลายออก จากตัวละลายที-มีตัวถูกละลายระเหยได้ ยาก เช่นนํ6าเกลือ (นํ6า+เกลือ) กลั-นแยก หลักการ ยาก เช่นนํ6าเกลือ (นํ6า+เกลือ) กลั-นแยก นํ6าออกจากเกลือ - แยกสารจากของเหลวเนื6อเดียวที- มีจุดเดือดต่างกันอย่างน้อย 20 °C 28
- 29. การกลันแบบธรรมดา ผลการแยก สารที-มีจุดเดือดตํ-า ระเหยง่าย จะเดือดกลายเป็นไอ แล้วควบแน่นจะเดือดกลายเป็นไอ แล้วควบแน่น แยกออกมา สารที-มีจุดเดือดสูงอยู่ใน ภาชนะที-ต้มกลั-น 29
- 30. การกลันลําดับส่วน ( Fractional distillation) ใช้แยกสารละลาย หลักการ ใช้แยกสารละลาย ตั6งแต่ 2 ชนิด ขึ6นไป ซึ-งมีจุด เดือดใกล้เคียงกัน เช่นการ กลั-นนํ6ามันดิบ 30
- 31. การกลันลําดับส่วน ( Fractional distillation) จุดเดือดตํ-าแยกออกมาก่อน การ กลั-นนํ6ามันดิบ สารที-มีจุดเดือดตํ-าจะควบแน่น อยู่บนหอกลั-นด้านบน ส่วนสารที-มีจุดเดือดสูง หลักการ อยู่บนหอกลั-นด้านบน ส่วนสารที-มีจุดเดือดสูง จะอยู่ด้านล่างของหอกลั-นเรียงลําดับจาก จุดเดือดตํ-าไปสูง คือ แก๊สหุ้งต้ม เบนซิน นํ6ามันก๊าด นํ6ามันดีเซล นํ6ามันหล่อลื-น นํ6ามันเตา ยางมะตอย 31
- 32. การกลันด้วยไอนํา ( steam distillation) ใช้ความร้อนแฝงจากไอ นํ6าแยกสารที-ระเหยง่าย และไม่ หลักการ นํ6าแยกสารที-ระเหยง่าย และไม่ ละลายนํ6าออกจากของผสม เช่น การแยกนํ6ามันหอมระเหยออกจาก ส่วนต่างๆ ของพืช 32
- 33. 1. สกัดแยกนํ6ามันหอม ระเหยออกจากส่วนต่างๆ ของ พืช เช่น นํ6ามันหอมระเหยจาก การกลันด้วยไอนํา ( steam distillation) ตัวอย่าง พืช เช่น นํ6ามันหอมระเหยจาก ดอกกุหลาบ , นํ6ามันหอมระเหย จากผิวมะกรูด 2. สกัดแยกนํ6ามันพืช จากเมล็ดพืช 33
- 34. การกลันด้วยไอนํา ( steam distillation) ผลการแยก นํ6ามันหอมระเหยจะ ถูกไอนํ6าพามาควบแน่นแยกถูกไอนํ6าพามาควบแน่นแยก ชั6นกับนํ6า (นํ6ามันหอม ระเหยอยู่ด้านบน นํ6าอยู่ ด้านล่าง 34
- 36. ในการทดลองทุกครั6ง จะต้องปิดฝา เพื-อป้องกันตัวทํา หลักการสําคัญ การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) จะต้องปิดฝา เพื-อป้องกันตัวทํา ละลายแห้ง ในขณะที-เคลื-อนที- บนตัวดูดซับ 36
- 37. - ถ้าสารเคลื-อนทีใกล้เคียงกันมาก แสดงว่าสารมีความสามารถในการละลาย และดูดซับได้ใกล้เคียง และ จะแก้ไขได้โดย หลักการสําคัญ การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) และดูดซับได้ใกล้เคียง และ จะแก้ไขได้โดย การเปลี-ยนตัวทําละลาย หรือ เพิ-มความยาว ของดูดซับได้แต่ สารที-เคลื-อนที-ได้ ระยะทางเท่ากัน ในตัวทําละลาย และ ตัวดูดซับใกล้เคียงกัน มักจะสรุปได้ว่า สารนั6นเป็นสารเดียวกัน 37
- 38. การคํานวณหาค่า Rf ( Rate of Flow ) อัตราการเคลื-อนที-ของสารบนตัวดูดซับ (Rf : Rate of flow) หาได้จาก ระยะทางที-สารเคลื-อนที-ได้ ระยะทางที-ตัวทําละลายเคลื-อนที- Rf = หมายเหตุ : Rf มีค่าไม่เกิน 1 38
- 39. ตัวอย่างผลการแยก กําหนดให้ ระยะ ab = 10 cm ระยะ a ก = 4 cm ระยะ a ข = 6 cm ระยะ a ค = 8 cm Rf ของสาร ก = 4 = 0.4 10 Rf ของสาร ข = 6 = 0.6 10 Rf ของสาร ค = 8 = 0.8 10 สาร ค มีค่า Rf มาก แยกออกมาก่อน สาร ก มีค่า Rf น้อย แยกออกมาที-หลัง 39
- 40. ค่า Rf ไม่มีหน่วย ค่า R หาได้จากการทดลองเท่านั6น สมบัติของค่า Rf การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) ค่า Rf หาได้จากการทดลองเท่านั6น ค่า Rf มีค่าไม่เกิน 1 ค่า Rf ขึ6นอยู่กับชนิดของสารและชนิดของตัวทําละลาย ค่า Rf เป็นค่าเฉพาะค่าคงที-ของแต่ละสาร 40
- 41. การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) ผลการแยก สารที-ละลายได้ดีในตัวทําละลาย แต่ถูกดูดซับได้น้อยบนตัวดูดซับ จะเคลื-อนที-ไปได้ไกล (เร็ว) และแยกออกมาก่อน มีค่า Rf มาก สารที-ละลายได้น้อยในตัวทําละลาย แต่ถูกดูดซับได้ดีบนตัวดูดซับสารที-ละลายได้น้อยในตัวทําละลาย แต่ถูกดูดซับได้ดีบนตัวดูดซับ จะเคลื-อนที-ไปได้ช้า (ช้า) และได้ระยะทางสั6น แยกออกมาทีหลัง มี ค่า Rf น้อย ในตัวทําละลายและตัวดูดซับเดียวกัน ถ้าค่า Rf ของสารเท่ากัน แสดงว่าสารนั6นอาจเป็นสารชนิดเดียวกัน 41
- 42. การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) ข้อดีของวิธีโครมาโทกราฟี 1. สามารถแยกสารที-มีปริมาณน้อยได้ 2. แยกได้ทั6งสารที-มีสีและไม่มีสี2. แยกได้ทั6งสารที-มีสีและไม่มีสี 3. สามารถวิเคราะห์ได้ทั6งเชิงปริมาณและเชิง คุณภาพ คือ สามารถบอกได้ว่าสารที-แยก ออกมามีปริมาณเท่าใด และสารนั6นเป็นสาร ชนิดใด 42
- 43. การโครมาโทรกราฟี (Chromatography) ข้อดีของวิธีโครมาโทกราฟี 4. แยกสารออกจากกระดาษกรองหรือตัวดูดซับ โดยการสกัดด้วยตัวทําละลาย 5. ในกรณีที-สารมีความสามารถในการละลาย5. ในกรณีที-สารมีความสามารถในการละลาย และการถูกดูดซับได้ใกล้เคียงกันมาก ในตัว ทําละลายเดียวกัน ให้แก้ไขโดย - เปลี-ยนตัวทําละลายใหม่ - เพิ-มความยาวหรือระยะทางของตัว ดูดซับ 43
- 44. จงอธิบายการแยกสารต่อไปนี 1. แยกผงถ่านออกจากนํา 2. แยกก้อนกรวดออกจากข้าวสาร 3. แยกดินออกจากนําโคลน 4. แยกตะกอนออกจากนําบาดาล 5. แยกนํามันออกจากนํา 44 5. แยกนํามันออกจากนํา 6. แยกการบูรออกจากเกลือแกง 7. แยกของผสมระหว่างเกลือ และผงถ่าน 8. แยกของผสมระหว่างไอโอดีน ทราย และเกลือแกง 9. แยกผงตะไบเหล็กออกจากผงชูรส 10. แยกนํากะทิออกจากกากมะพร้าว 44