Eνημερωτική εκδήλωση με θέμα «ΕΜΒΟΛΙΑ & ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ: Ενημερώνομαι-Προλαμβάνω», Δευτέρα 21 Οκτωβρίου 2019. Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος (ΠΦΣ) και Μορφωτικό Ίδρυμα της Ενώσεως Συντακτών Ημερήσιων Εφημερίδων Αθηνών (ΕΣΗΕΑ)

1. Μύθοι και αλήθειες
για τη γρίπη και
τον αντιγριπικό
εμβολιασμό
Ευάγγελος Α. Φραγκούλης, MD, MSc
Γενικός Οικογενειακός Ιατρός
Αν. Αρχίατρος ΕΔΟΕΑΠ
Αντιπρόεδρος Β’ Ελληνικής Εταιρείας Γενικής
Οικογενειακής Ιατρικής

3. “The results of this survey have shown that achieving high vaccination coverage
rates for those particularly at risk of developing severe complications remains a
serious public health challenge”
Pasi Penttinen, ECDC Head of Influenza Disease Programme.

5. • Influenza is not serious so I don’t need the vaccine
• The flu vaccine can give me the flu
• The flu vaccine can cause severe side effects
• I have had the vaccine and still gotten the flu, so it doesn’t work
• I am pregnant so shouldn’t get the flu vaccine
5 myths about the flu vaccine

6. Median annual DALYs per 100,000 population for selected infectious diseases,
EU/EEA countries, 2009–2013
One DALY can be thought of as one lost year of "healthy" life
Cassini et al, Eurosurveillance 2018
Myth: Influenza is not serious so I don’t need the vaccine

7. Bubble chart of the burden of selected infectious diseases in terms
of mortality and incidence, EU/EEA countries, 2009–2013
Cassini et al, Eurosurveillance 2018

8. • Single-stranded RNA virus
• Orthomyxoviridae family
• 3 types: A, B, C
determined by the
nuclear material
• Subtypes of type A
determined by
hemagglutinin and
neuraminidase
Ιός της γρίπης

9. Influenza Virus Strains
● Type A-moderate to severe illness
■ all age groups
■ humans and other animals
● Type B-milder disease
■ primarily affects children
■ humans only
● Type C-rarely reported in humans
■ no epidemics

11. 100 years ago 1918
SPANISH FLU
estimated 21.000.000 deaths

14. The onset of
fever is often so
abrupt that the
exact hour is
recalled by the
patient

19. Η επίδραση της γρίπης στον πληθυσμό και τα συστήματα
επιδημιολογικής επιτήρησης του ιού
374
154

20. Συνολικός αριθμός φαρυγγικών δειγμάτων και απομονωθέντων
στελεχών ιού γρίπης στα Εργαστήρια Αναφοράς Γρίπης
περίοδος γρίπης 2018 - 2019
24 – 30 Δεκεμβρίου 2018
4 – 10 Φεβρουαρίου 2019

21. Αριθμός εισαγωγών σε ΜΕΘ ανά εβδομάδα, σε ασθενείς με
εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη
εβδομάδα 40/2018 έως εβδομάδα 20/2019 (13–19 Μαΐου 2019)
374
ιός γρίπης τύπου Α: 98,7%
- Α(H1N1)pdm09: 73,5%
- Α(H3N2): 26,5%

22. Αριθμός θανάτων (σε ΜΕΘ & εκτός ΜΕΘ) ανά εβδομάδα, σε ασθενείς με
εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη. Σύνολο Ελλάδα από εβδομάδα 40/2018 έως
εβδομάδα 20/2019 (13–19 Μαΐου 2019)
154

23. Θάνατοι αποδιδόμενοι στη γρίπη>>
θάνατοι με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη
• οι θάνατοι με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη μέρος
μόνο του συνόλου της θνησιμότητας που προκαλεί η
γρίπη στον πληθυσμό.
Μεγάλο μέρος των θανάτων που σχετίζονται με τη γρίπη
καταγράφονται ως θάνατοι από άλλες αιτίες (π.χ.
έμφραγμα μυοκαρδίου, πνευμονία κλπ.)
• στατιστική μεθοδολογία, εκτίμηση της «αποδιδόμενης στη
γρίπη θνησιμότητας» (influenza-attributable mortality)
στον πληθυσμό της χώρας
• 2018-2019 στην Ελλάδα: 1071 θάνατοι (95% ΔΕ: 733–1380)
μπορούν να αποδοθούν στον ιό της γρίπης
MYTH: The flu is just a bad cold.

24. Σύνολο εκτιμώμενων θανάτων αποδιδόμενων στη γρίπη
και επικρατών τύπος/υπότυπος του ιού
περίοδοι επιτήρησης γρίπης 2013-14 έως 2018-19

25. • Μόνο 56/374 (15,0%) σοβαρών κρουσμάτων
με νοσηλεία σε ΜΕΘ είχαν εμβολιαστεί
έναντι της εποχικής γρίπης
• Ενώ 287/ 374 (76,7%) ανήκαν σε ομάδες
υψηλού κινδύνου για τις οποίες συνιστάται
κατά προτεραιότητα ο αντιγριπικός
εμβολιασμός

26. Ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης της γρίπης
είναι ο εμβολιασμός με το αντιγριπικό εμβόλιο.
• Προφυλάσσει από τη μετάδοση του ιού της γρίπης.
• Συμβάλλει στην προστασία από τις σοβαρές επιπλοκές της γρίπης.
• Ελαττώνει θανάτους, νοσηλείες, κρούσματα, επισκέψεις σε γιατρούς,
απουσίες από την εργασία, το σχολείο και κάθε άλλη κοινωνική εκδήλωση.
Είναι πιθανό να αρρωστήσετε με γρίπη, ακόμη και αν έχετε εμβολιαστεί.
Ωστόσο, ο εμβολιασμός έχει αποδειχθεί σε μελέτες πως μειώνει τη σοβαρότητα
της ασθένειας σε άτομα που εμβολιάστηκαν.

28. Seasonal influenza vaccine doses distributed in
2014/2015 according to country income status
HIC = high income countries,
UMIC = upper middle income countries,
LMIC = lower middle income countries
Income categories according to The World Bank
Jorgensen P et al, Vaccine 2018

29. ΑΝΤΙΓΡΙΠΙΚΑ ΕΜΒΟΛΙΑ
O ΕΟΦ ενημερώνει τους πολίτες και τους επαγγελματίες υγείας ότι η ποσότητα
των αντιγριπικών εμβολίων που έχει ήδη διατεθεί στη χώρα μας ανέρχεται σε
1.500.000 περίπου δόσεις, ενώ μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου θα είναι διαθέσιμες
ακόμη 1.100.000 δόσεις, όπως είχε αρχικά προβλεφθεί για την τρέχουσα
εμβολιαστική περίοδο.
Υπενθυμίζουμε ότι το Υπουργείο Υγείας, με έγγραφό του από 20/12/2018, έχει
δώσει σαφή οδηγία για την εκτέλεση συνταγών με εμπορική ονομασία των
εμβολίων VAXIGRIP TETRA, FLUARIX TETRA και INFLUVAC TETRA η οποία έχει
υλοποιηθεί στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης. Βάσει αυτής,
υπάρχει δυνατότητα ανταλλαξιμότητας των αντιγριπικών εμβολίων κατά τη
συνταγογράφησή τους.
Η όποια παραπληροφόρηση περί «ανεπάρκειας» ή «μη διαθεσιμότητας» των
εμβολίων δημιουργεί ψευδείς εντυπώσεις με κίνδυνο να οδηγηθούμε στην
καθυστέρηση του εμβολιασμού, και δη των ευπαθών ομάδων του πληθυσμού.
ΑΠΟ ΤΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ

30. Ομάδες αυξημένου κινδύνου
συστηματική εφαρμογή αντιγριπικού εμβολιασμού
• Εργαζόμενοι σε χώρους παροχής υπηρεσιών υγείας
• ≥ 60 ετών
• Παιδιά (≥ 6 μηνών) και ενήλικες με ≥1επιβαρυντικούς παράγοντες ή χρόνια
νοσήματα:
– Άσθμα ή άλλες χρόνιες πνευμονοπάθειες
– Καρδιακή νόσο με σοβαρή αιμοδυναμική διαταραχή
– Ανοσοκαταστολή (κληρονομική ή επίκτητη)
– Μεταμόσχευση οργάνων
– Δρεπανοκυτταρική αναιμία (και άλλες αιμοσφαιρινοπάθειες)
– Σακχαρώδη διαβήτη ή άλλο χρόνιο μεταβολικό νόσημα
– Χρόνια νεφροπάθεια
– Νευρολογικά -νευρομυϊκά νοσήματα
• Έγκυες (ανεξαρτήτου τριμήνου κύησης), λεχωίδες και θηλάζουσες
• Άτομα με νοσογόνο παχυσαρκία (ΒΜΙ >40Kg/m²) και παιδιά με ΒΜΙ>95η ΕΘ
• Παιδιά που παίρνουν ασπιρίνη μακροχρόνια για τον πιθανό κίνδυνο εμφάνισης
συνδρόμου Reye μετά από γρίπη
• Άτομα που βρίσκονται σε στενή επαφή με παιδιά <6 μηνών ή φροντίζουν άτομα με
υποκείμενο νόσημα
• Οι κλειστοί πληθυσμοί, όπως προσωπικό και εσωτερικοί σπουδαστές (σχολείων,
στρατιωτικών και αστυνομικών σχολών και τρόφιμοι και προσωπικό ιδρυμάτων κ.ά.).
• άτομα που έρχονται σε συστηματική επαφή με πτηνά ή χοίρους
Εγκύκλιος ΥΥ «Οδηγίες για την Εποχική Γρίπη 2019-2020 – Αντιγριπικός Εμβολιασμός»

31. Η αποτελεσματικότητα του εμβολίου
Μπορεί να ποικίλλει. Η προστασία του εξαρτάται:
• από την ηλικία και την κατάσταση υγείας του ατόμου
που εμβολιάζεται
• το βαθμό ομοιότητας ή «αντιστοίχισης» μεταξύ των
ιών στο εμβόλιο και εκείνων που κυκλοφορούν. Κατά
τη διάρκεια των περιόδων γρίπης ένας ή περισσότεροι από τους
κυκλοφορούντες ιούς δυνατόν να είναι διαφορετικοί ή να
αποκλίνουν από τους ιούς του εμβολίου, οδηγώντας σε μειωμένη
αποτελεσματικότητα του εμβολίου.

32. Seasonal Flu Vaccine Effectiveness
CDC calculates vaccine effectiveness estimates through the U.S. VE Network
Η αποτελεσματικότητα του αντιγριπικού εμβολίου στην πρόληψη της νοσηλείας με
εργαστηριακά επιβεβαιωμένη γρίπη εκτιμήθηκε ότι ήταν 42%
Ελλάδα, Περίοδος γρίπης 2018-19, ΕΟΔΥ

33. 7.100.000 κρούσματα
3.700.000 ιατρικές επισκέψεις
109.000 νοσηλείες
8.000 θανάτους

34. Children who were vaccinated were half as likely to be hospitalized with the flu as
those who were not (49% in the 2016/17 season and 51% in 2017/18 season).
Protection was 33% for H3N2 viruses, 76% for H1N1 viruses, and 59% for B viruses
when we combined the two seasons.
IDWeek2019, Campbell et al

35. Ετήσια επανάληψη εμβολιασμού
• η ανοσολογική απάντηση του οργανισμού στον
εμβολιασμό -προστατευτικά αντισώματα-
μειώνεται με την πάροδο του χρόνου
• οι ιοί γρίπης αλλάζουν διαρκώς,
η σύσταση του εμβολίου αναθεωρείται κάθε χρόνο
και ενημερώνεται κατάλληλα για να συμβαδίζει με
τους επικρατούντες ιούς
MYTH: You don't need to get a flu shot every year.

36. MYTH: You don't need to get a flu shot every year.

41. The risk for severe outcomes was 36% lower in patients who had been
vaccinated than in those who had not.
For patients 65 years and older, vaccination reduced the risk for:
- ICU admission by 28%
- mechanical ventilation by 46%
IDWeek2019, Garg et al

42. IDWeek2019, Garg et al

43. Ποσοστά αντιγριπικού εμβολιασμού των εργαζομένων σε χώρους παροχής
υπηρεσιών υγείας
περίοδοι γρίπης 2013-2014 έως 2018-2019
Η Δραστηριότητα της Γρίπης στην Ελλάδα Περίοδος 2018-2019

44. Πότε πρέπει να χορηγείται το αντιγριπικό εμβόλιο;
• πριν ξεκινήσουν να εξαπλώνονται οι ιοί της γρίπης στην κοινότητά σας, καθώς
χρειάζονται περίπου δύο εβδομάδες μετά τον εμβολιασμό για την ανάπτυξη
αντισωμάτων στο σώμα και την παροχή προστασίας από τη γρίπη.
• Κατά προτίμηση ο εμβολιασμός θα πρέπει να ολοκληρώνεται τουλάχιστον 4-6
εβδομάδες προς της ενάρξεως του ετήσιου επιδημικού κύματος της γρίπης, στην
Ελλάδα περί τα μέσα-τέλη Νοεμβρίου.
• Ωστόσο, ο εμβολιασμός ακόμα και αργότερα μπορεί να είναι επωφελής και θα
πρέπει να συνεχίσει να προσφέρεται καθ 'όλη τη διάρκεια της εποχής της
γρίπης, ακόμη και τον Ιανουάριο ή αργότερα.
• Αν εμβολιαστείτε νωρίς (για παράδειγμα τον Αύγουστο), είναι πιθανό να
παρουσιάσετε μειωμένη προστασία προς τα τέλη της εποχής της γρίπης,
ιδιαίτερα οι ηλικιωμένοι

45. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός γενικά περιλαμβάνει
μία μόνο δόση του εμβολίου ετησίως
• Βρέφη και παιδιά < 9 ετών που εμβολιάζονται
για πρώτη φορά ή εκείνα < 9 ετών, που στο
παρελθόν είχαν λάβει μόνο μία δόση εμβολίου
γρίπης, χρειάζονται δύο δόσεις αντιγριπικού
εμβολίου με μεσοδιάστημα >28 ημερών
• Σε μελέτες σε ενήλικες περισσότερες από μια
δόσεις εμβολίου την ίδια εποχή γρίπης δεν
έδειξαν όφελος, ακόμα και σε ηλικιωμένους με
εξασθενημένα ανοσοποιητικά συστήματα
Myth: vaccinating someone twice provide added immunity

46. Μπορείς να κολλήσεις γρίπη από το εμβόλιο;
• Τα εμβόλια κατά της γρίπης που κυκλοφορούν στην Ελλάδα
παράγονται από ιούς γρίπης που έχουν θανατωθεί
(αδρανοποιημένοι) και ως εκ τούτου δεν μπορούν να
μεταδώσουν τη γρίπη.
• Πόνοι ή δεκατική πυρετική κίνηση μετά τον εμβολιασμό,
είναι φυσιολογική αντίδραση του ανοσοποιητικού
συστήματος στο εμβόλιο και γενικά κρατούν 1-2 μέρες.
MYTH: You can catch the flu from the vaccine

47. Αντενδείξεις αντιγριπικού εμβολιασμού
• παιδιά < 6 μηνών- είναι πολύ μικρά για να εμβολιαστούν για τη
γρίπη
• Άτομα με ιστορικό σοβαρής, απειλητικής για τη ζωή αλλεργίας
στο εμβόλιο της γρίπης ή σε οποιοδήποτε συστατικό του
εμβολίου, όπως ζελατίνη, αντιβιοτικό ή άλλο συστατικό.
Μην εμβολιαστείτε εάν δεν έχετε την έγκριση του γιατρού σας, εάν:
- είστε αλλεργικοί στα αβγά (θα πρέπει να γίνει υπό την επίβλεψη
γιατρού σε ιατρικό περιβάλλον) ή σε οποιοδήποτε από τα
συστατικά του εμβολίου
- εμφανίσατε ποτέ σύνδρομο Guillain-Barré (ειδικά <6 εβδομάδες
από αντιγριπικό εμβολασμό)
- Είστε μέτρια ή σοβαρά άρρωστος, με ή χωρίς πυρετό- θα πρέπει
συνήθως να περιμένουν μέχρι να αναρρώσουν

48. Flu Vaccine Safety and Pregnancy
• Changes in the immune system, heart, and lungs
during pregnancy make pregnant women (and women
up to two weeks postpartum) more prone to severe
illness from flu
• Getting vaccinated can also help protect a baby after
birth from flu because Mom passes antibodies
• A 2018 study showed that getting a flu shot reduced a
pregnant woman’s risk of being hospitalized with flu
by an average of 40%.
• Multiple studies have shown that women who have
gotten flu shots during pregnancy have not had a
higher risk for spontaneous abortion (miscarriage).
Thompson M et al, Clinical Infectious Diseases 2019
Donahue J et al, Vaccine 2019

49. Myth: The flu vaccine can cause severe side effects
Guillain-Barré Syndrome (GBS) : 1/1.000.000
Anaphylaxis: 1.35/1.000.000

50. https://www.edoeap.gr/wp-content/uploads/2019/10/actions_vaccination.pdf

53. Administration with Other Vaccines
• KIDS: Giving influenza vaccine with PCV13 increases the risk for febrile
seizures in children according to a Vaccine Safety Datalink study. However, CDC
made no changes in the recommendations; these vaccines may be given
at the same time.
• ADULTS: A randomized double-blind trial with adults 65 years old or older found
that concomitant administration of PCV13 and TIV produced a reduced
immune response for some pneumococcal serotypes and one influenza
subtypes (influenza A [H3N2]) compared to individuals who received PCV13 alone
or TIV alone. However, studies demonstrate concomitant administration of PCV13
and TIV is immunogenic and safe. You can administer PCV13 during the same
visit with TIV in an adult immunization program.
• ADULTS: A randomized clinical study found that concomitant administration of
PPSV23 and zoster vaccine produced a reduced immune response to
zoster compared with individuals who received these vaccines 4 weeks apart.
However, to avoid introducing barriers to vaccination, CDC
continues to recommend administration of zoster vaccine and PPSV23 at
the same visit if the person is eligible for both vaccines.
https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/pneumo/hcp/administering-vaccine.html

61. Γιαμαρέλλου Ε, 2014. Κατανάλωση Αντιβιοτικών και Αντοχή: Μπορεί να Λυθεί το Πρόβλημα

62. Klebsiella pneumoniae combined resistance 50,4%
(3rd gen-cephalosporins, fluoroquinolones, aminoglycoside)
ECDC, Surveillance Atlas of Infectious diseases 2018

63. Acinetobacter spp. Combined resistance 81.3%
(fluoroquinolones, aminoglycosides, carbapenems)

64. Staphylococcus aureus Meticillin-R (MRSA) 36,4%

65. Pseudomonas aeruginosa combined resistance 28,7%

66. Γιαμαρέλλου Ε, 2014. Κατανάλωση Αντιβιοτικών και Αντοχή: Μπορεί να Λυθεί το Πρόβλημα

67. GRE 36,3
EU/EEA 21,9
NETHERLANDS 10,4

68. Γιαμαρέλλου Ε, 2014. Κατανάλωση Αντιβιοτικών και Αντοχή: Μπορεί να Λυθεί το Πρόβλημα

69. Γιαμαρέλλου Ε, 2014. Κατανάλωση Αντιβιοτικών και Αντοχή: Μπορεί να Λυθεί το Πρόβλημα