1. Үйлдвэрлэл урлалын политехник коллеж Д. Батсуурь
ГАЛ ХАМГААЛАГЧ
 Үүрэг
 Хугацааны барилгүй Гал
хамгаалагч
 Хугацааны барилтай гал
хамгаалагч
 Ангилал
 Санамж

2. Гал хамгаалагч
Хамгийн энгийнээр тайлбарлахад гал хамгаалагч нь
тодорхой температурт хүрхэд хайлах богино хэмжээтэй дамжуулагч
(хайламтгай тавил буюу элемент)-с өөрч юу ч биш юм. Өөр төрлийн
шал хамгаалагч гэдэг нь уг элементийг өөр өөр аргаар битүүлсэн
гэсэн үг.

3. Гал хамгаалагч 2 үүрэг гүйцэтгэнэ
Илэвхигүй хэлбэрт шал хамгаалагч хэт халах, удаан ашиглагдах
зэргэт чанар нь муудахгүйгээр хэвийн ачааллын гүйдлийг
дамжуулах ѐстой.
А. Хэт ачааллаас үүсэх хэт гүйдэл: Энэ нөхцөлд гүйдэл тогтвортой
өссөөр эцэст нь элемент хайлна.
Б. Богино холболт буюу гэмтлийн улмаас үүсэх хэт гүйдэл:
Гэмтлийн өндөр гүйдэл элементийн температурыг маг богино
хугацаанд өсгөснөөр элемент хайлах дохиолдолд энэ нөхцөл үүсдэг.
Гал хамгаалагч бөглөө юм уу хонгио хэлбэртэй байж болно.

4. Хугацааны барилгүй гал хамгаалгч
Хугацааны барилгүй гал хамгаагч нь хэлхээний гүйдэл гал
хамгаалагч нь хэлхээний гүйдлээс гарсан дохиолдолд тэр дороо
хайлдаг нэг элемент бүхий байдаг. Хугацааны барилгүй гал
хамгаалагч ерөнхийдөө богино хугацааны хэт ачааллыг
өнгөрөөдөггүй бөгөөд гүйдлийг хэмжээ гал хамгаалагчийн удаан
хугацаагаар барих гүйдлээс илүү гармагц хэлхээг бараг тэр даруй
тасална.

5. Хугацааны барилтай гал хамгаалагч
Хугацааны барилтай гал
хамгаалагч буюу заримдаа хос
элементтэй гал хамгаалагч гэж
нэрлэдэг. Энэ төрлийн гал хамгаалагч
нь хөдөлгүүрийн хэлхээ буюу
залгалтын эхэн үеийн гүйдэл ихтэй
хэлхээг хамгаалах зорилготой
хийгдсэн. Хугацааны барилтай гал
хамгаалагч удаан хугцааны
гүйдлийнхээ 500% -ийг ойролцоогоор
10 сек хугцаанд дааж чаддаг. Энэхүү
шинж чанар нь ийм төрлийн гал
хамгаалагчийг залгалтын үеийн
гүйдэл ихтэй хэлхээнд хэрэглэхэд
ачллын гүйдэл нь ойролцоогоор
тааруулах боломж олгоно.

6. Гал хамгаалагчийн ангилал
Бөглөө гал хамгаалагч:
Энэ төрлийн гар хамгаалагч гэрлийн эрэгддэг патротой адил
сууринд суурилуулдаг. Тэднийг цахилгаан зуух мэтийн
хэрэглэгчдэд ихээр ашигладаг. Одоо зөвхөн хуучны монтажтай
газруудад үзэгддэг. Тэдний хүчдлийн хэмжээ газартай
харьцангуйгаар 125В, гүйдлийн хэмжээ 30А , таслах чадвар
10000А –р хязгаарлагдана.

7. Стандарт хонгион гал хамгаалагч
Стандарт хонион гал хамгаалагчийг (Н ангилал ) голдуу
дүрмийн гал хамгаалагч гэж нэрлэнэ. Тэдгээрийг шатсан буюу
тасарсан үед нь сольдог ( нэг удаагийн ). СГХамгаалагчийн таслах
дээд чадварын хэмжээ нь 10000А , удаан хугацааны дээд гүйдлийн
хэмжээ 600А байдаг. 250В ба 600В хутган хэлбэрийн төгсгөлтэйгээр
үйлдвэрлэнэ. Тэд Р төрлийн буюу хугацааны барилгүй, Б төрлийн
хугацааны барилтай байж болно.

8. Таслах чадвар өндөртэй гал хамгаалагчид
Олон үйлдвэр болон хувиарлах системиийн гэмтлийн гүйдлийн
хэмжээ 10000А –аас дээш гардаг учраас өндөр таслах чадвартай гал
хамгаалагч хэрэглэх шаардлагатай.
Боломжит гэмтлийн Н ангиллийн гал хамгаалагчийн 10кА таслах
чадвараас илүү дохиолдолд сонгох ѐстой. Н ангиллын гал хамгаалагчийн
оронд өндөр таслах чадвартай гал хамгаалагч шаардлагатай дохиолдолд
CA,CB,CC,G,J,K,L,R,T буюу HRCI-MISC ангиллуудыг сонгож болдог. Хэт
ачааллаас өөр аргаар хамгаалж байгаа дохиолдолд хэи гүйдлээс хамгаалах
С ангилалыг сонгож болно.

9. Санамж :
Зөвхөн цөөн хэдэн тохиодлыг үл тооцвол гал хамгаалагч шатсан
тохиолдолд заавал ижил төрлийн гал хамгаалагчаар сольдог. Зөвхөн
стандарт хонгилон гал хамгаалагч Н ангилал илүү таслах чадвар
бүхий К ангиллын гал хамгаалагчаар сольж болно.
Гал хамгаалагчаас барьж , түүнийг хэлхээний дамжуулагчтай холбож өгдөг
хавчууруудын хэмжээ нь өөр өөр ангиллын хувьд өөр өөр байж болно.
Гал хамгаалагчийн суурийн энэ онцлогийн ачаар тухайн сууринд зөвхөн
өөрийнх нь ангиллын гал хамгаалагч таарч, буруу гал хамгаалагч орохоос
сэргийлж өгдөг.