1. Զվարթնոց տաճարը, որը կոչվել է Նաև
Սուրբ Գրիգոր, ինչպես նաև. ոչ հեռու
գտնվող կաթողիկոսական պալատը
կառուցել է տվել Ներսես 3-րդ Շինող
կաթողիկոսը 641–661թթ:
Էջմիածին քաղաքում , Երևան
տանող խճուղով
գնալիս, ճանապարհից ձախ
գտնվում է հայ
ճարտարապետության կոթողներից
մեկի՝ Զվարթնոցի տաճարի
ավերակները։ Ի դեպ, տաճարը
կառուցվեց այն ճանապարհի
վրա, որտեղով Գրիգոր Լուսավորիչը
Վաղարշապատ ժամանեց, և նրան
դիմավորելու գնաց Տրդատ
թագավորը։ Ենթադրվում է, որ
Ներսես Գ. կաթողիկոսը ի
հավերժացումն այդ

2. Ներսես Շինարար կաթողիկոսը Ժամանակի ընթացքում
որպես նրբանկատ մարդ՝ Առապարի սբ.Գրիգոր
անհարմար գտավ բազմաթիվ տաճարը ավելի հայտնի
կրոնավորների նման դարձավ Զվարթնոց
Վաղարշապատ քաղաքի անունով կամ Երկնավոր
կենտրոնում, Կաթողիկեի մոտ Զվարթնոց։ Այդպես էր
բնակվելը։ Այդ նպատակով էլ կոչվում, որովհետն այն
կենտրոնից մոտ յոթ կիլոմետր նվիրված էր նաև երկնային
հեռու Առապար զվարթուններին։ Չէ՞ որ
Վաղարշապատի կոչվող զվարթուն հայերեն
դաշտում կառուցվեց հոյակապ նշանակել է նաև հրեշտակ։
տաճար, որին անվանում էին Այնպես որ Զվարթնոց
Առապարի սբ.Գրիգոր։ Եվ նշանակում է նաև
քանի որ հիմքում «Հրեշտականոց»:
ամփոփվեց Գրիգոր Տաճարը բարձր
Լուսավորչի մասունքը, իսկ էր, զարմանալի
տեղագրական առումով էլ հոյակապ, արժանի
գտնվում էր Առապար աստվածային իր պատվին
Վաղարշապատի հարթության ու կոչմանը։
սահմաններում, այստեղից էլ
տաճարը կոչվեց Առապարի

3. Զվարթնոցը մարմնավորել է
իր ժամանակի հայ
ճարտարապետության
նվաճումները։ Իրավացիորեն
համարվում է
համաշխարհային
ճարտարապետության
գլուխգործոցներից մեկը։
Պատմության թանգարան
այցելողները երկար ժամանակ
կանգ են առնում
մանրակերտի առջև և
հիանում հոյակապ
շինվածքով։

4. Ս. Գայանե եկեղեցի, գմբեթավոր բազիլիկ տիպի եկեղեցի Էջմիածին քաղաքում, Հայ
Առաքելական Եկեղեցու գլխավոր սրբավայրերից մեկը, հայկական
ճարտարապետության
հուշարձան: Պլաստիկ և
ավարտուն այս շինությունը զուրկ
է հատուկ դեկորատիվ
տարրերից: Իր տիպով՝
գմբեթավոր բազիլիկ տիպի
եկեղեցի է, ունի դասական, պարզ
ձև։ Կառուցվել է շուրջ 630 թ՝
տեղում եղած մատուռի
փոխարեն, Սուրբ Գայանե կույսի
գերեզմանի վրա։Եկեղեցու բոլոր
տարրերը՝ թաղերը, կամարները և
այլն, ներդաշնակ են ու խոսուն։
Ավագ սեղանի տակ գտնվում է Ս.
Գայանեի տապանաքարը։