1. Onikişubat Sosyal Hizmet Merkezi
MEDYA OKURYAZARLIĞI
VE SOSYAL MEDYA
Mehmet Kaba/Psikolojik
Danışman
; )
2. • Yani gazete, radyo, televizyon, İnternet, dergi gibi
medya araçlarının özelliklerini ve işlevlerini bilir.
Bir ticari işletme olarak piyasa koşullarının medya
üzerindeki etkisinin farkındadır.
• İhtiyaçlarına en uygun medya aracını belirler.
Bunlara nereden ve nasıl ulaşacağını bilir.
• Medya mesajlarını farklı bilgi kaynakları ve
bilgilerle, kendi kültür ve değerleriyle karşılaştırıp
çözümler. Medya mesajlarının oluşum sürecinde
etkili olan unsurları bilir. Bunları eleştirel bir gözle
değerlendirip anlamlandırır.
• Medya içeriği ile ilgili değerlendirmelerini, hem o
içeriği oluşturanlarla hem de başka insanlarla
paylaşır.
2
Medya okuryazarlığı süreci
3. • Medya ve içerik seçiminde tercihler yapabilir.
• Elde ettiği bilgilerdeki iyi-kötü yönleri tespit eder, gerektiğinde geri
bildirimde bulunur.
• Gösterilen ile gerçek arasındaki farkı fark eder.
• Mesajlar karşısında sadece alan değil aynı zamanda veren bir taraf
olarak aktif olur.
• Kendisine sunulan içerikleri eleştirebilir ve onları değiştirebilir.
• Medyayı gerektiğinde ve gerektiği kadar takip
edebilir.
3
Medya Okuryazarı Ne Yapar?
4. • Türkiye’de bir kişi günde ortalama 3.5 saat televizyon izlemektedir.
• Türkiye'de günlük internet kullanımı 6 saat 57 dakikadır.
• Sosyal medyada bu süre 2 saat 44 dakikayı buluyor.
• Tüm bu verilerle dünya ortalamasının çok üstündeyiz.
• Neredeyse bir medya çalışanı kadar medyayı takip ediyoruz.
• O hâlde medyayı neredeyse onlar kadar iyi okuyup yazabilmeliyiz.
4
Medya Okuryazarı Olmak Neden Önemli?
5. • Medya okuryazarı İnternet’i veya diğer medya araçlarını kullanarak
medya içeriğine katkı sağlayabilirler.
• Kişi medya konusundaki fikirlerini aile bireyleriyle paylaştığında
herkesin söz konusu mesajlara karşı duyarlılığı artacaktır.
• Aynı zamanda demokratik bir toplumda bir vatandaş için gerekli olan
araştırma ve kendini ifade etme yeteneklerinin kazanılmasını da sağlar.
5
Medya Okuryazarı Olmak Neden Önemli?
6. • Sosyal medya günlük hayatımızda artık çoğu zaman kişiler arası
ilişkilerin yerine geçmektedir.
• Aile ilişkilerini genellikle olumsuz etkilemekte, aile içinde çeşitli
sorunların ortaya çıkmasına sebep olmaktadır.
• Oysa sosyal medya araçları etkili kullanıldığında ailedeki kişiler arası
iletişimi güçlendirebilecek, yeni paylaşım alanları oluşturabilecek bir
araçtır.
• Sosyal medyanın soğuk yüzüne karşılık yüz yüze iletişimin
sıcaklığının fark edilmesi ve önemsenmesi, aile ilişkilerinde ve aile içi
iletişimde son derece önemlidir.
6
Medya ve Aile
9. 9
Sosyal medyanın olumlu yanları
Sosyal medyayla birlikte;
• Arkadaşlarla daha kolay iletişim kurma olanağı sağlanmıştır.
• Bilgiye ve güncel gelişmelere daha hızlı şekilde ulaşılabilmeye
başlanmıştır.
• İş fırsatları ve iş bulma imkanı artmıştır.
• Kendini ifade etme ve yeteneklerini gösterme olanağı artmıştır.
• Topluma faydalı etkinlikler daha hızlı koordine edilmeye
başlanmıştır.
ve birçok fayda daha beraberinde gelmiştir.
10. .
10
Sosyal medyanın çocuklara olumlu yanları
Sosyal medya çocukların;
• Bir sosyal medya ağının parçası olarak sosyal becerilerini geliştirir.
• Belli bir arkadaş grubuyla sürekli irtibat halinde olmak aidiyet
hislerini geliştirir.
• Bilgi edinme olanaklarını arttırır.
• Kendi kimlikleri ve yaratılışlarını tanımaları ve karakterlerini
geliştirmeleri olanağı sağlar.
• Kendileriyle aynı fikirde olan akranlarıyla paylaşımda bulunarak
düşüncelerine destek bulmalarını sağlar.
11. 11
Sosyal medyanın olumsuz etkileri
Sosyal medyayla birlikte;
• Yanlış dilbilgisi kullanımı artmıştır. Günümüz çocuklarının çoğu
bilgisayarların, video oyunlarının ve İnternetin dijital dilini anadil olarak
benimsemekte ve ebeveynlerinin modası geçmiş bir dili konuştuğunu
düşünmektedirler.
• Yanlış bilginin hakikatmiş gibi yayılmasına imkan sağlanmıştır.
• Küçük bir yanlış yorum veya paylaşım geri düzeltilmesi çok zor zararlara
sebep olabilmektedir.
• Sıkça sosyal ağlardaki hesaplarına girme arzusu; öğrencilerin
verimliliğini düşürebilmektedir.
• Aşırı kişisel bilgi paylaşımı, kimlik hırsızlığı riskini arttırmıştır.
• Sanal ortamda insanlara zorba davranışlarda bulunulması ihtimali
artmıştır.
14. 14
Sosyal medyanın çocuklara olumsuz etkileri
Sosyal medyayla birlikte çocuklar;
• Siber zorbalığa maruz kalabilirler ve diğer kullanıcılar tarafından
rahatsız edilebilirler.
• Cinsel içeriklere muhatap olabilirler (cinsel açıdan açık mesajlar,
fotoğraflar veya görüntüler gönderebilir veya alabilirler).
• Kişisel ve mahrem bilgilerini deşifre edebilirler.
• Kötü niyetli kişilerin saldırılarına karşı açık ve korunmasız
kalabilirler.
• Yaşlarına uygun olmayan reklam içeriklerine maruz kalabilirler.
• Fiziksel aktivitelere daha az zaman ayırmak zorunda kalabilirler.
15. 15
Sosyal medya bağımlılığında ebeveynin rolü
Sosyal medyada ebeveynler ve çocuklar;
• Günümüzde çocuklar anne ve babalarının yaşadığı döneme hiçbir
şekilde benzemeyen bir medya ortamında yaşamaktadırlar. Bu
alışılagelmedik medya ortamı karşısında ebeveynlerin tepkileri çok
derin bir endişe yaşamaktan bu yeni medya dünyasının üretkenliğini
ve potansiyelini kucaklamaya kadar değişebilmektedir. Bazı aileler
çocuklarının medya alışkanlıklarını sıkı bir şekilde takip ederek
belli sınırlar koyarken, bazıları ise çocuklarının isteklerine yenik
düşmektedir. Anne babaların tavırlarının çok önemli olduğuna
ilişkin deliller vardır ve ebeveyn kontrolü medyanın çocukların
hayatında oynadığı rol üzerinde gerçekten bir fark oluşturmaktadır.
(Donald vd., 2003: 15).
16. 16
Sosyal medya bağımlılığında ebeveynin rolü
Ebeveynlere düşen görevler;
• Kendinizi eğitin, interneti ve sosyal medyayı öğrenin.
• Zaman sınırlaması yapın.
• İnternet kullanımıyla ilgili kurallar belirleyin ve bunu yazılı bir
anlaşma şekline getirerek çocuklarınızla altına imzanızı atın.
• Çocuğunuzu uygun bir şekilde uyarın.
• Çocuğunuzla bağlantıyı koparmayın.
• Çocuğunuzun dolaştığı mecraları bilmeye çalışın.
• Sosyal medyada da zararlı içerikli oyunlarla karşılaşma ihtimali
yüksek olduğundan, oynadığı oyunlara dikkat edin.
• Çocuğunuza aşırı tepkiler vermeyin.
• Her şeye inanmaması konusunda uyarın.
• Kişisel ve ailevi bilgileri paylaşmamasını öğütleyin.
17. 17
Sosyal medyadaki paylaşımlarınızı istemediğiniz kişilere kapatın;
• Gönderilerinizi
• Ailenizle ilgili bilgilerinizi
• İlişki durumunuzu
• İlgilendiklerinizi
• Dini inanç ve siyasi görüşünüzü
• Bulunduğunuz yeri
• Size ait fotoğraf ve videolarınızı
Sosyal medyada dikkat etmemiz gerekenler
18. .
18
Bir fotoğrafta hangi bilgilerimiz olabilir?
Kişisel bilgiler
Bir hikayesi
mi var?
Bir mesaj mı
veriyor?
Kendine güveni
var mı?
Bir izlenim
oluşturur ve
çevrimiçi itibarını
etkiler
Tanıdık çevresi
Konum bilgisi
Gerçek mi kurgu mu?
Hobileri neler
Sosyal medyada dikkat etmemiz gerekenler
19. 19
Çocuklarımıza bir öneri daha:
«Tanımadığınız kişilerin arkadaşlık tekliflerini reddedin.»
Çünkü;
• Tanımıyorsunuz.
• Niyetini bilmiyorsunuz.
• Zarar görebilirsiniz.
• Üzülebilirsiniz.
Sosyal medyada dikkat etmemiz gerekenler
20. 20
Sosyal medyada güvenlik ve gizlilik
Sosyal medyadaki güvenlik tehditleri
• Kimlik Hırsızlığı
• E-Dolandırıcılık
• Sahte Güvenlik Yazılımı Dolandırıcılıkları
• Başkası Adına Profil Oluşturma
• Sahte Ürün Satışı
• Kötü Bağlantı İstekleri
• İstenmeyen Epostalar (Spam)
• Arka Planda Çalışan Zararlı Kodlar
• vb.
21. 21
Sosyal medyada güvenlik ve gizlilik
Sosyal medyada;
• Bilgilerinizin paylaşılmasını önlemek için
gizlilik ayarlarınızı kontrol edin.
Güçlü şifreler oluşturun ve şifrenizi kimseyle paylaşmayın.
Çünkü;
• Sizin adınıza arkadaşlarınıza mesaj gönderebilirler, zor durumda
kalırsınız.
• Profilinizde sizin istemediğiniz şeyleri paylaşabilirler.
• Profil resim ve ayarlarınızı değiştirebilirler.
• Profilinizi kullanan arkadaşınız olur, sorumlu ise siz olursunuz.
22. .
22
Sosyal medyada güvenlik ve gizlilik
‘Facebook isminizi, resminizi, oluşturduğunuz
içerikleri ve sitemizde bulunan tüm bilgilerinizi
bize verdiğinizi ve bu bilgileri ticari, sponsorlu
içeriklerde kullanmamıza izin verdiğinizi
kabul edersiniz.’
23. 23
Sosyal medyada «Siber Zorbalık»
• Bir kişiye karşı, İnternet ya da cep telefonu kullanılarak sürekli bir
şekilde gerçekleştirilen saldırgan davranıştır.
• Onu önemseyin ve iyi bir dinleyici olun.
• Çocuğunuzla beraber neler yapılabileceğini gözden geçirerek bir eylem
planı oluşturun. Ona, yapması gerektiği şeyleri söylemek yerine
seçenekler sunun ve çözümü kendisinin seçmesine izin verin.
• Durum ciddiyse, mesela çocuğunuz okulda birisi tarafından tehdit
ediliyorsa, müdürle veya öğretmenlerle mutlaka görüşün.
• Çocuğunuz kendine zarar verme eğilimindeyse yalnız bırakmayın ve
mutlaka psikolojik destek almasını sağlayın.
• Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’yla da iletişime geçerek bu konuda
destek alabilirsiniz.
26. 26
Ebeveyn Denetim Araçları
Filtreleme Programları?
• Net Nanny
• MMGuardian Parental Control
• Funamo Parental Control
• Kids Place - Ebeveyn Kontrolü
• Screen Time Parental Control
• Kaspersky Safe Kids
• Norton Family Parental Control
• Qustodio Parental Control
• Kısıtlı Mod: Özellikle Youtube ve Tiktok için mevcut.
28. 28
Sosyal medyada «Haber Sorgulama»
• Facebook’u kullanan katılımcıların yarıdan fazlası haberleri de oradan
takip ettiğini belirtiyor.
• Temelde “fotoğraf” paylaşma amacı ile kullanılan Instagram’ dan yalan
haber-bilgi paylaşılmadığı anlamına gelmemeli. Zira günümüzde
infografikler ve görseller yoluyla da birçok yalan ve yanlış bilgi
üretilmektedir.
• Twitter kullananlar ise haberi, Twitter üzerinden daha yoğun takip
ediyor. Bu yüzden twitter’da karşılaşılan şüpheli haber ve bilgilere
doğrulama yapmadan kesinlikle itibar edilmemelidir.
• «teyit.org» sitesi üzerinden de haber doğrulama yapılabilir.
30. 30
Çocuğumuza vereceğimiz tavsiyeler
• Gerçek hayatta yapmadığını sanalda yapma.
• Kendinle ilgili hangi bilgileri kimlerle paylaştığını iyi düşün.
• Tüm sosyal ağlarda geçmiş paylaşımlarını kontrol et.
• Paylaşılmasının yanlış olduğunu düşündüğün içeriği sosyal medya
hesabından sil.
• Profilinize başkasının gözünden bakarak yeniden gözden geçir.
• Doğruluğundan emin olmadığın içeriği paylaşma.
• Çelişkili olma, Kendin ol.
31. 31
• İnsanlarla olan ilişkilerini geliştir.
• Okul değiştirdiğin vakit sürpriz paylaşımlarının seni
bulmasına izin verme.
• İstediğin meslek ve kariyer planını tehlikeye atma.
• İletişimini sağlam tut, samimi ol.
• Gerçek Dünya’nı unutma
• Bağımlı olma.
Çocuğumuza verebileceğimiz tavsiyeler
32. Sosyal medyayla veya internetteki diğer sorunlarla ile
ilgili olarak size yardımı olacaktır,
• www.gim.org.tr adresinden veya www.internetyardim.org.tr
adresinden yardım merkezinize ulaşarak iletişime geçebilirsiniz.
• www.guvenliweb.org.tr adresinden «Sosyal medya
platformlarındaki şikayet süreçleri» başlığını inceleyebilirsiniz.
• www.ihbarweb.org.tr adresinden internetteki zararlı yasadışı
içerikleri ihbar edebilirsiniz.
32
Ailelerimize tavsiyeler
