Smart Thai Rice

1. ข ้าวไทย
Thai Rice
พิสุทธิ์ ไพบูลย์รัตน์
ศูนย์เทคโนโลยีอิเล็กทรอนิกส์และคอมพิวเตอร์แห่งชาติ

2. เหลียวหน้า-แลหลัง
สถานภาพการเกษตรไทย
• การก ้าวเข ้าสู่สังคมผู้สูงวัยของประเทศ โดยเฉพาะประชากรในกลุ่มนี้ที่
ประกอบอาขีพการเกษตร
• ลูกหลานเกษตรกร(ส่วนใหญ่) ไม่สืบต่ออาชีพเกษตร
• ขาดแคลนแรงงานที่มีประสบการณ์ในอาขีพเกษตรเฉพาะทาง
• แรงงานในภาคการผลิตหายาก และมีค่าใช ้จ่ายที่สูงขึ้น
• ปัจจัยการผลิตที่ราคาสูงขึ้น
• ขาดโอกาสในการเข ้าถึงเทคโนโลยีที่เหมาะสม เฉพาะทาง-เฉพาะพื้นที่

3. เหลียวหน้า-แลหลัง
สถานภาพการเกษตรไทย
• ขาดการลงทุนโครงสร ้างพื้นฐานที่จาเป็นสาหรับภาคการผลิต
• ขาดแรงกระตุ้นในการรวมกลุ่มเพื่อบริหารจัดการข ้อมูลและทรัพยากร
ร่วมกัน
• ช่องว่างของความคิดและความต ้องการระหว่างรัฐและเกษตรกร
• พฤติกรรมผู้บริโภคที่เปลี่ยนไป
• ตลาดไร ้พรมแดนที่เป็นทั้งวิกฤติและโอกาส
• กฏ กติกาสากลในเวทีการค ้าโลกที่เป็นอุปสรรคต่อการส่งออก

4. เหลียวหน้า-แลหลัง
สถานภาพการเกษตรไทย
• การเข ้ามาของบริษัทข ้ามชาติด ้าน Smart Farm หาผู้ร่วมธุรกิจในประเทศและ
AEC
• การถ่ายโอนความรู้และประสบการณ์ (บุคลากร) จากในประเทศไปสู่รูปแบบ
ธุรกิจที่ปรึกษาและบริการภาคเกษตร (Agricultural Services Consultant)
• การเข ้ามาของผู้ประกอบการทางการเกษตร ในลักษณะของผู้ลงทุน
(agricultral investers)
• ต ้องการความชัดเจนและต่อเนื่องของนโยบายภาครัฐ (National Agenda)
และการวางทิศทางการพัฒนาทั้งระบบ supply and value chain ภาคเกษตร
• เกษตรกรขาดโอกาสในการร่วมวางแผนพัฒนาการเกษตรเชิงพื้นที่และการ
ผลิต

5. การเปลี่ยนผ่านของภาคการเกษตรไทย
• การรวมตัวของกลุ่มผู้ผลิตรุ่นใหม่บนเครือข่ายสารสนเทศ(social
network) เช่น กลุ่ม Smile Farm Group, กลุ่มมะพร ้าวน้าหอมไทย,
กลุ่มชาวสวนทุเรียนจันทร์, สถาบันทุเรียนไทย, กลุ่มมะละกอเพื่อการค ้า
ยุคใหม่, กลุ่มผู้ปลูกพืชไม่ใช ้ดิน, กลุ่มจัดการ ดิน น้า ปุ๋ ย, กลุ่มผู้ปลูก
ข ้าวอินทรีย์ทุ่งกุลา...เป็นต ้น
• การรวมตัวของเกษตรกรผู้ผลิตในรูปแบบ กลุ่ม วิสาหกิจ สหกรณ์ เพื่อ
บริหารจัดการต ้นทุน การผลิต การขนส่ง และการตลาดร่วมกัน
• สร ้างเครือข่ายของกลุ่มเกษตรกรในสินค ้าประเภทเดียวกันเพื่อ
แลกเปลี่ยนประสบการณ์ รวมกันผลิตและสร ้างตลาดที่ใหญ่ขึ้น

6. การเปลี่ยนผ่านของภาคการเกษตรไทย
• ทาแผนงานร่วมกันระหว่างกลุ่มผู้ผลิตและหน่วยงานสนับสนุนด ้าน
เทคโนโลยีและบริการภาคเกษตร
• เปิดช่องทางพิเศษสาหรับการให ้งบประมาณสนับสนุนภายใต ้แผนการ
ทางานร่วมกัน
• แนวคิดในการพัฒนาสถาบันวิชาชีพเพื่อภาคเกษตร ในการผลิตแรงงาน
คุณภาพ เพื่อตอบโจทย์การขาดแรงงานคุณภาพ และความต ้องการ
แรงงานระดับที่มีความสามารถในการบริหารจัดการการผลิตได ้

7. ข ้าวญี่ปุ่ น
Koshihikari (コシヒカリ) is a particularly esteemed cultivar and one of the
most commonly grown in Japan. Akitakomachi is also quite
popular. Sasanishiki is a cultivar known for keeping the same taste when
cooled down. Yamada Nishiki is the most famous cultivar grown specifically
for sake.

8. ข ้าวเกาหลี

9. รูปแบบ packaging

10. ความหลากหลายของผลิตภัณฑ์

11. ผลิตภัณฑ์แปรรูป

12. เราทาอะไรกันอยู่?

13. Source: UNCTAD

14. Source: UNCTAD

15. Source: IRRI

16. Source: UNCTAD

17. Source: UNCTAD

18. ความรู้(จริง)เกี่ยวกับข ้าวไทย
• มีเชื้อพันธุ์ข ้าวในธนาคารเชื้อพันธุ์ข ้าวมากกว่า 20,000 ตัวอย่างเชื้อพันธุ์
และเป็นพันธุ์ข ้าวพื้นเมืองของไทย 17,000 ตัวอย่างเชื้อพันธุ์
• ประชากรชาวนามีประมาณ 3.7 ล ้านครัวเรือน
• พื้นที่ปลูกข ้าวกว่า 70% อยู่ในเขตน้าฝน
• พื้นที่ปลูกส่วนใหญ่สภาพดินเสื่อมโทรม ขาดความอุดมสมบูรณ์
• ผลผลิตคุณภาพต่าลง ข ้าวมีความชื้นสูงขณะเก็บเกี่ยว เกิดความสูญเสีย
ขณะเก็บเกี่ยว ประมาณ 5-10%
• ต ้นทุนการผลิตสูง
• ขาดแคลนเมล็ดพันธุ์ดี การผลิตและการกระจายเมล็ดพันธุ์ข ้าวที่มี
คุณภาพได ้มาตรฐาน ยังไม่ทั่วถึง

19. ความหลากหลาย... เป็นฐานการนามาพัฒนาต่อยอด
Source: IRRI

20. Rice Gene Bank
Source: IRRI

21. ความรู้(จริง)เกี่ยวกับข ้าวไทย
• ขาดงานวิจัยพัฒนาผลิตภัณฑ์ข ้าวเพื่อสร ้างมูลค่าเพิ่ม
• ชาวนารายย่อยยังขาดทักษะการใช ้เทคโนโลยีและการบริหารจัดการในการ
ผลิตข ้าว
• อายุเฉลี่ยของชาวนาสูงขึ้นเฉลี่ยประมาณ 57 ปีโดย ในกลุ่มอายุ 60 ปีขึ้นไป มี
11.6% อายุ 40-59 ปี มี 67.9%
• องค์กรที่เกี่ยวข ้องกับชาวนายังขาดเอกภาพในการมองปัญหาและร่วมกัน
แก ้ไข
• หน่วยงานวิจัยยังขาดเงินงบประมาณสนับสนุนการวิจัย และขาดการบูรณาการ
งานวิจัยให ้ครบความต ้องการในห่วงโซ่การผลิต
• ขาดเอกภาพด ้านนโยบาย ทาให ้ขาดทิศทางการพัฒนาที่ชัดเจน
• ขาดการนาเอาระบบ GAP และ traceability มาใช ้งานเชิงการผลิตและ
การตลาดอย่างจริงจัง

23. ความจริงเกี่ยวกับข ้าวไทย
World
670
Vietnam
780
China
1029
Thailand
453
Average Yield(kg/rai)
World Vietnam China Thailand

24. Source: IRRI

25. Source: IRRI

26. Source: IRRI

27. มาตรฐานสินค้าข้าวของไทย
1. ข้าวขาว (ข้าวสารจ้าว) แบ่งเป็ น ข้าว 100% ชั้น 1, 100% ชั้น
2, 100% ชั้น 3, 5%, 10%, 15%, 25% เลิศ, 25%, 35%
และ 45%
2. ข้าวขาวหัก แบ่งเป็ น เอวันเลิศพิเศษ, เอวันเลิศ และ เอวันพิเศษ
3. ข้าวกล้อง แบ่งเป็ น ข้าว 100% ชั้น1, 100% ชั้น2, 100% ชั้น3,
5%, 10%, 15%
4. ข้าวเหนียวขาว แบ่งเป็ น 10%, 25%
5. ข้าวเหนียวขาวหัก มี เอวัน
6. ข้าวนึ่ง แบ่งเป็ น 100%คัด, 100%, 5%คัด, 5%, 10%คัด,
10%, 15%, 25% ในกลุ่มข้าวนึ่งนี้ ในกลุ่มข้าว 100%, 5%
และ 10% มีทั้งชนิดที่ผ่านการคัดเมล็ดด้วยเครื่องคัดสี (Color
Sorter) และไม่ผ่านเครื่อง
ที่มา : มาตรฐานสินค ้าข ้าว พ.ศ. 2540 กระทรวงพาณิชย์

28. (ร่ารวย)ยุทธศาสตร์

29. ทาไมต ้องมียุทธศาสตร์
• ผลผลิตเฉลี่ยต่าเนื่องจากสภาพพื้นที่ปลูกที่ขาดการจัดการ ดินมีความ
อุดมสมบูรณ์ต่า และอยู่ในเขตนาน้าฝน
• ต ้นทุนการผลิตสูง ประมาณไร่ละ 3765 บาท หรือตันละ 10,767 บาท
(2555/2556)
• ขาดเทคโนโลยีการจัดการการผลิตและหลังการเก็บเกี่ยวและการรับมือ
กับการเปลี่ยนแปลงสภาพอากาศ
• ปัญหาคุณภาพข ้าวและการปนเนื่องจากรถเกี่ยว
• ขาดเมล็ดพันธุ์คุณภาพ
• ขาดนวัตกรรมการแปรรูป
• ขาดการรวมกลุ่มของผู้ผลิต

30. ยุทธศาสตร์งานวิจัยข ้าวไทย(ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2555-2559
(ทีม ผชช.กรมการข ้าว เนคเทค วช.)
1. ยุทธศาสตร์ด ้านพันธุ์ข้าว ประกอบด ้วยยุทธศาสตร์ด ้านการวิจัยและพัฒนา
พันธุ์ 4 ด ้าน
2. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการผลิตข้าว ประกอบด ้วยยุทธศาสตร์การวิจัย
เทคโนโลยีการผลิต 5 ด ้าน
3. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว ประกอบด ้วย
ยุทธศาสตร์การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีวิทยาการหลังการเก็บเกี่ยว 3
ด ้าน
4. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการแปรรูป ประกอบด ้วยยุทธศาสตร์การวิจัย
เทคโนโลยีการแปรรูป 4 ด ้าน
5. ยุทธศาสตร์ด ้านเศรษฐกิจและการตลาดข้าว ประกอบด ้วยยุทธศาสตร์การ
วิจัยด ้านเศรษฐกิจและการตลาดข ้าว 6 ด ้าน

31. ยุทธศาสตร์ด ้านพันธุ์ข ้าว
ยุทธศาสตร์ NECTEC AAERU
การวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าวและพันธุ์
ข ้าวลูกผสม เพื่อให ้ได ้ผลผลิตและ
คุณภาพที่เป็นที่ต ้องการของตลาด
ต่างประเทศ
Phytotron,
การวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าว เพื่อ
รองรับการเปลี่ยนแปลงสภาพ
ภูมิอากาศ
Field server,
การวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าว เพื่อเพิ่ม
ประสิทธิภาพการผลิตในพื้นที่นา
น้าฝนและนาชลประทาน เพื่อความ
มั่นคงทางอาหารของประเทศ
Field server,
การวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าว เพื่อเพิ่ม
คุณภาพทางโภชนาการ เภสัชวิทยา
และข ้าวลักษณะเฉพาะ

32. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการผลิตข ้าว
ยุทธศาสตร์ NECTEC AAERU
การวิจัยการผลิตเมล็ดพันธุ์ข ้าว C-rice, M-rice,
การวิจัยและเพิ่มศักยภาพผลผลิต
และประสิทธิภาพนาน้าฝน
Moisture sensors, Field server, UAV,
การวิจัยเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการ
ผลิตและลดต ้นทุนการผลิตข ้าวใน
นิเวศนาชลประทาน
Moisture sensors, Tailor made
fertilizer app., UAV,
การวิจัยการใช ้เครื่องจักรกล
การเกษตรเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการ
ผลิตและคุณภาพข ้าว
การวิจัยพัฒนาสถาบันชาวนาและ
เสริมสร ้างขีดความสามารถของ
เกษตรกร

33. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการจัดการหลังการเก็บเกี่ยว
ยุทธศาสตร์ NECTEC AAERU
การวิจัยและพัฒนาระบบประเมิน
คุณภาพข ้าว
E-Nose,
การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการ
เก็บเกี่ยวที่เหมาะสมในเขตผลิตข ้าว
นาปรังและข ้าวหอมมะลิ การผลิต
ข ้าวในเขตชลประทาน
การวิจัยและพัฒนาเทคโนโลยีการ
เก็บรักษาข ้าวเปลือกและข ้าวขาว
เพื่อชะลอการสูญเสียเมล็ดทั้งด ้าน
คุณภาพและปริมาณ รวมทั้งความ
ปลอดภัยในการบริโภค

34. ยุทธศาสตร์ด ้านเทคโนโลยีการแปรรูป
ยุทธศาสตร์ NECTEC AAERU
การวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์แปรรูป
และบรรจุภัณฑ์ ตลอดจนการควบคุม
คุณภาพข ้าวไทยที่มีความ
หลากหลาย
การวิจัยและพัฒนากระบวนการผลิต
ผลิตภัณฑ์ข ้าวสู่อุตสาหกรรม
การวิจัยและพัฒนาเพื่อเพิ่มคุณค่า
ผลิตภัณฑ์จากข ้าวเพื่อการ
โภชนาการและเภสัชกรรม
การวิจัยและพัฒนาเพื่อเพิ่มมูลค่า
ข ้าวคุณภาพต่าและข ้าวนึ่ง

35. ยุทธศาสตร์ด ้านเศรษฐกิจและการตลาดข ้าว
ยุทธศาสตร์ NECTEC AAERU
การวิจัยเชิงนโยบายและพัฒนา
เศรษฐกิจการผลิตข ้าว
การวิจัยและพัฒนาการรวมกลุ่ม
เกษตรกรเพื่อสร ้างประสิทธิภาพใน
การดาเนินธุรกิจของเกษตรกร
การวิจัยเพือส่งเสริมตลาดภายใน
และตลาดต่างประเทศ
การวิจัยเพื่อสนับสนุนและส่งเสริม
ธุรกิจการค ้าข ้าวภาครัฐ
การวิจัยเพื่อพัฒนาเศรษฐกิจ สังคม
และวิถีชีวิตชาวนา
การวิจัยประเภทข ้าวที่ผู้นิยมในแต่ละ
ภูมิภาคของประเทศและต่างประเทศ

36. สัดส่วนเงินลงทุนเพื่อวิจัย-ไปไหน? (พ.ศ. 2549-2553)
งบประมาณที่ใช ้รวม 1,283 ล ้านบาท
0
100
200
300
400
500
600
700
800
Chart Title
จำนวนโครงกำร งบประมำณจ

37. ยุทธศาสตร์ ที่ 1 : การพัฒนาข ้าวและชาวนาไทย โดยยึดแนวทางปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง
1) จัดสร ้างศูนย์การเรียนรู้ชุมชนเพื่อพัฒนาข ้าวและชาวนา เพื่อเสริมสร ้างองค์ความรู้ให ้ชาวนา
และชุมชนชาวนารวมทั้งเป็นศูนย์กลาง ในการพัฒนาและกลไกการขับเคลื่อนเศรษฐกิจการผลิต และการค ้า
ข ้าวภายในชุมชน
2) การสร้าง Smart Farmer เพื่อยกระดับมาตรฐานชาวนา ให ้เป็นเกษตรกรที่มีคุณภาพ มี
ผลงานดีเด่นในเรื่องการลดต ้นทุน เพิ่มผลผลิต การรักษาคุณภาพพันธุ์ข ้าว การคิดค ้นเทคโนโลยีภูมิปัญญา
ชาวบ ้านในการผลิต รวมทั้ง ให ้เชิดชูกลุ่มเกษตรกร หรือ วิสาหกิจชุมชน ที่มีความเข ้มแข็ง หรือ ที่ประสบ
ความสาเร็จ
3) การปรับเปลี่ยนไปสู่การผลิตข้าวคุณภาพ เพื่อสร ้างความจาเพาะในตัวของสินค ้า (Niche
Product) เช่น การปลูกข ้าวพันธุ์พิเศษ หรือ ข ้าวอินทรีย์ปลอดสารพิษ พร ้อมกับการสนับสนุนให ้เกิดการ
เชื่อมต่อในห่วงโซ่อุปทาน และห่วงโซ่คุณค่าให ้เข ้มแข็ง และเป็นทางเลือกใหม่เพื่อให ้สินค ้าข ้าวจากชุมชนสู่
ตลาดจาเพาะ (Niche Market)
4) การพัฒนาระบบ Value Chain ให ้เข ้มแข็ง เพื่อเชื่อมโยง Supply Chain สร ้างความเชื่อมโยง
ชาวนารายย่อยของหน่วยการผลิตต ้นน้า เข ้ากับผู้ประกอบและกิจกรรมการตลาดกลางน้า และรวมถึงผู้บริโภค
ปลายน้า ในรูปแบบของการจัดการห่วงโซ่อุปทาน ร่วมกัน และมีการจัดแบ่งผลประโยชน์ในแต่ละฝ่ ายที่เป็น
ธรรม (Fair Trade) เพื่อสร ้างต ้นแบบในการพัฒนาข ้าวไทย โดยกระจายในทุกภูมิภาค ทั้งนี้รัฐบาลสนับสนุน
ด ้านงบประมาณ
แนวทางการพัฒนาข ้าวไทย (หอการค ้าเสนอรัฐบาล)

38. ยุทธศาสตร์ ที่ 2 : เกษตรสมัยใหม่ (Modern Farming) เพื่อเพิ่มผลผลิตและลด
ต ้นทุน
1) การส่งเสริมระบบวิสาหกิจชุมชน สหกรณ์การเกษตร หรือ กลุ่ม
เกษตรกร โดยมีวัตถุประสงค์ เพื่อความเข ้มแข็งของชุมชนในการผลักดันการเกษตรที่
มุ่งลดต ้นทุน เพิ่มผลผลิต การแลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างกัน และมีการบริหารจัดการร่วมกัน
ของชุมชน ซึ่งจะสร ้างความเข ้มแข็งให ้กับชุมชนท ้องถิ่น
2) การรวมแปลงการผลิตเป็ นพื้นที่เพาะปลูกขนาดใหญ่ขึ้น เพื่อสามารถใช ้
เครื่องจักรการเกษตร (Mechanization) ในการเพาะปลูก เก็บเกี่ยว และขนส่ง อย่างมี
ประสิทธิภาพ เพื่อเพิ่มผลผลิตและลดต ้นทุน ซึ่งจะเป็นเรื่องที่สาคัญในการทาให ้เศรษฐกิจ
ข ้าวไทยมีความเข ้มแข็งยั่งยืน ต่อไป
แนวทางการพัฒนาข ้าวไทย (หอการค ้าเสนอรัฐบาล)

39. ยุทธศาสตร์ ที่ 3 : เขตเกษตรเศรษฐกิจทางเลือก (Alternative Crops
Zoning)
1) เป็นมาตรการทางเลือก ไม่ได ้บังคับ และใช ้หลักการตลาดนา โดย
ภาคเอกชน เข ้ามามีส่วนร่วม
2) มีการปรับเปลี่ยนพืชเศรษฐกิจอื่น ที่มีความเหมาะสมกับพื้นที่
ประกอบด ้วย อ ้อย มันสาปะหลัง ข ้าวโพดเลี้ยงสัตว์ ยางพารา และปาล์มน้ามัน
3) รัฐบาลลงทุนโครงสร้างพื้นฐาน เช่น ระบบชลประทาน ระบบการ
ขนส่ง ระบบโลจิสติกส์ การพัฒนาแหล่งน้า การปรับปรุงคุณภาพดิน และโครงสร ้าง
พื้นฐานที่จาเป็นในการเกษตร
แนวทางการพัฒนาข ้าวไทย (หอการค ้าเสนอรัฐบาล)

40. ยุทธศาสตร์ ที่ 4 : การวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าว
1) การส่งเสริมนวัตกรรมและเทคโนโลยีใหม่ในการผลิต การต่อยอดการวิจัยและพัฒนา (R& D)
เพื่อสร ้างมูลค่าเพิ่มให ้กับข ้าวไทย
2) การพัฒนาระบบการประกันภัยการผลิตข้าวและพืชผลการเกษตร เพี่อเป็นหลักประกันจากภัย
พิบัติทางธรรมชาติ เพื่อให ้ตลาดการรับประกันภัยเอกชน เข ้ามามีบทบาทในการป้องกันความเสี่ยงให ้กับชาวนา
ทั้งในด ้านผลผลิต และราคาได ้ครอบคลุมในวงกว ้างมากขึ้น
3) จัดตั้งกองทุนเพื่อพัฒนาข้าวและชาวนาไทย เพื่อส่งเสริมการวิจัยและพัฒนาพันธุ์ข ้าวไทย
รวมทั้งเทคโนโลยีการผลิต และสร ้างมูลค่าเพิ่ม รวมทั้ง ช่วยประกันภัยพิบัติทางธรรมชาติ ตลอดจนการพัฒนา
คุณภาพชีวิตชาวนาไทย โดยอาจจะนาเงินเข ้ากองทุน โดยพิจารณานาเงินจาก 1) กระทรวงการคลัง โดยเรียก
เก็บค่าธรรมอัตราร ้อยละ 1 จากผู้ส่งออก (แทนภาษี หัก ณ. ที่จ่าย 0.75ที่เรียกเก็บจากโรงสี ) 2) เงินโควต ้า
สหภาพยุโรป ที่กระทรวงพาณิชย์เรียกเก็บจากผู้ส่งออก เพื่อนามาเป็นกองทุนฯ ปีละประมาณ 2,000 ล ้านบาท
4) จัดตั้งคณะกรรมการ Rice Board โดยมี Stakeholders หรือผู้ที่มีส่วนได ้เสียเข ้ามาเป็น
คณะกรรมการ อาทิ ผู้แทนชาวนา โรงสี ผู้ส่งออกข ้าว ภาคราชการ นักวิชาการ และผู้ทรงคุณวุฒิ เป็นต ้น โดย
บทบาทของ Rice Board จะทาหน้าในการที่กาหนดทิศทางอนาคตของข ้าวไทย
5) การจัดทาแผนแม่บทข้าวและชาวนาไทย โดยให ้คณะกรรมการ Rice Board เป็นผู้จัดทาแผน
แม่บทการพัฒนาข ้าวและชาวนาไทย เพื่อเป็นทิศทางอนาคตของข ้าวไทยตามยุทธศาสตร์ (Road Map) ข ้าว
ไทย ในอนาคตอย่างยั่งยืน

41. ยุทธศาสตร์ ที่ 5 : การตลาดข ้าวไทย
1) รัฐบาลต ้องส่งเสริมกลไกการตลาดเสรี โดยเปิดเอกชนได ้มีการแข่งขัน
เสรีอย่างแท ้จริง โดยรัฐบาลเป็นผู้รักษากฎ ระเบียบ ผ่านคณะกรรมการนโยบายบริหาร
จัดการข ้าว (นบข.)
2) ปรับปรุงตลาดสินค ้าเกษตรล่วงหน้าแห่งประเทศไทย ให ้สามารถเป็น
ตลาดที่สะท ้อนราคาสินค ้าเกษตรได ้อย่างแท ้จริง โดยการส่งเสริมให ้ตลาดเติบโต จาก
การมีผู้ลงทุนมากขึ้น โดยการนาตลาดสินค ้าล่วงหน้าออกจากการดูแลของกระทรวง
พาณิชย์ ให ้ไปอยู่ในการดูแลของตลาดหลักทรัพย์
3) แก ้ไขกฎระเบียบที่เป็นอุปสรรคในระบบการตลาดข ้าว เพื่อเป็นการส่งเสริม
การตลาดข ้าวไทยและสร ้างความโปร่งใส ในการเปิดเผยข ้อมูล ตัวเลขการค ้าการ
ส่งออก ให ้เป็นที่ประจักษ์ต่อสังคม

42. แนวทางการพัฒนาข ้าวหอมมะลิ พ.ศ. 2558-2567
รัฐบาลมอบหมายกรมการข ้าว
1. แนวทางการผลิตและบริหารจัดการข ้าวหอมมะลิ
คุณภาพ
2. แนวทางการผลิตและบริหารจัดการข ้าวหอมมะลิ
คุณภาพชั้นเลิศ
3. แนวทางการผลิตและบริหารจัดการข ้าวหอมมะลิ
อินทรีย์

43. แนวทางการพัฒนาการผลิตข ้าวหอมมะลิไทย ปี 2559-2567
1. การบริหารจัดการพื้นที่ปลูกและปริมาณผลผลิตข ้าวให ้
เหมาะสม
2. การเพิ่มประสิทธิภาพการผลิตข ้าว ยกระดับคุณภาพข ้าวและ
การเพิ่มมูลค่าข ้าว
3. การสร ้างความเข ้มแข็งแก่ชาวนาและองค์กรชาวนา
4. ลดต ้นทุนการผลิต
5. พัฒนางานวิจัยให ้เกิดนวัตกรรมเพิ่มมูลค่าข ้าวหอมมะลิ

44. เป้าหมายการผลิตข ้าวหอมมะลิไทย ปี 2559-2567
1. ส่งเสริมการผลิตข ้าวหอมมะลิคุณภาพ พื้นที่ 11.27 ล ้านไร่ ผลผลิต
5.8 ล ้านตันข ้าวเปลือก
2. ข ้าวหอมมะลิชั้นเลิศ 5.5 ล ้านไร่ ผลผลิต 2.8 ล ้านตันข ้าวเปลือก
3. ข ้าวหอมมะลิอินทรีย์ 1.5 ล ้านไร่ ผลผลิต 7 แสนตันข ้าวเปลือก
4. มีผลผลิตเพียงพอต่อการบริโภคในประเทศ ประมาณ 6.7 ล ้านตัน
ข ้าวเปลือก
5. เพิ่มผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่ไม่ต่ากว่า 516 กก./ไร่ ต ้นทุนการผลิตไม่เกิน
3600 บาท/ไร่

45. เป้าหมายการผลิตข ้าวหอมมะลิไทย ปี 2559-2567
62%
30%
8%
เป้ าหมายการผลิต(พื้นที่)
ข้ำวหอมมะลิ premium
ข้ำวหอมมะลิคุณภำพ
ข้ำวหอมมะลิอินทรีย์

46. พื้นที่ปลูกแปลงใหญ่(ข ้าวหอมมะลิ)

48. ข ้าวหอมมะลิ
• ตลาดข ้าวหอมของโลก ประกอบด ้วย ข ้าวหอมมะลิ(Jasmine rice) ข ้าวบาสมาติ
(Basmati Rice)
• ปริมาณการซื้อขายในตลาดโลก เป็น ข ้าวหอมมะลิประมาณ 3.5 ล ้านตัน และข ้าวบา
สมาติ ประมาณ 5 ล ้านตัน (2557)
• ปี 2557 ประเทศไทยส่งออกข ้าวหอมมะลิ ประมาณ 1.91 ล ้านตัน มูลค่าประมาณ 5
หมื่นล ้านบาท หรือเป็นร ้อยละ 17 มีตลาดส่งออก 168 ประเทศ สหรัฐอเมริกานาเข ้า
มากที่สุดหรือร ้อยละ 22 ของประมาณส่งออก (ตามด ้วยฮ่องกง จีน สิงค์โปร์)
• ราคาข ้าวเปลือกข ้าวหอมมะลิ ประมาณ กก.ละ 13.42 บาท ราคาส่งออก(FOB) ตัน
ละ 975 $US
• สัดส่วนการส่งออก ข ้าวหอมมะลิ 100% ชั้น 2 ข ้าวหอมมะลิ 100% ชั้น 1 ข ้าวขาว
5% ข ้าวขาวหอมมะลิ 10% ข ้าวกล ้องหอมมะลิ 100% และปลายข ้าว
• ประเทศที่ส่งออกข ้าวหอมมะลิ ได ้แก่ เวียดนาม กัมพูชา สหรัฐอเมริกา สปต.ลาว
และพม่า

49. ข ้าวหอม Basmati และข ้าวหอมมะลิ

50. รูปแบบ packaging

51. 0
100
200
300
400
500
600
700
2499
2502
2520
2521
2530
2540
2540
2541
2543
2547
2550
ผลผลิต(กก./ไร่)
ปีที่รับรอง
ข้าวเจ้าหอมพันธุ์ที่นิยม
นำงมล เอส4
KDML105
ดอก
พะยอม
กข15 ปทุมฯ60
คลองหลวง1
สุพรรณฯ
พิษณุโลก1
ปทุมฯ1
ชัยนำท2
กข33
ข้ำวเจ้ำหอม
ข้ำวเจ้ำหอมพันธุ์นิยม
ข ้าวในกลุ่มข ้าวหอมของไทย
Source: Rice Department

52. 0
100
200
300
400
500
600
700
2499
2502
2520
2521
2530
2540
2540
2541
2543
2547
2550
ผลผลิต(กก./ไร่)
ปีที่รับรอง
ข้าวเจ้าหอมไม่ไวต่อช่วงแสง
นำงมล เอส4
KDML105
ดอกพะยอม
กข15
ปทุมฯ60
คลองหลวง1
สุพรรณฯ
พิษณุโลก1
ปทุมฯ1
ชัยนำท2
กข33
ข้ำวเจ้ำหอมไวต่อช่วงแสง
ข้ำวเจ้ำหอมไม่ไวต่อช่วงแสง
ข ้าวในกลุ่มข ้าวหอมของไทย
Source: Rice Department

53. 0
100
200
300
400
500
600
700
2499
2502
2520
2521
2530
2540
2540
2541
2543
2547
2550
ผลผลิต(กก./ไร่)
ปีที่รับรอง
ข้าวเจ้าหอม ต้านทานโรคขอบใบแห้ง
นำงมล เอส4
KDML105
ดอกพะยอม
กข15
ปทุมฯ60
คลองหลวง1
สุพรรณฯ
พิษณุโลก1
ปทุมฯ1
ชัยนำท2
กข33
ไม่ต้ำนทำนโรคขอบใบแห้ง
ต้ำนทำนโรคขอบใบแห้ง
ข ้าวในกลุ่มข ้าวหอมของไทย
Source: Rice Department

54. 0
100
200
300
400
500
600
700
2499
2502
2520
2521
2530
2540
2540
2541
2543
2547
2550
ผลผลิต(กก./ไร่)
ปีที่รับรอง
ข้าวเจ้าหอม ต้านทานเพลี้ยกระโดดสีน้าตาล
นำงมล เอส4
KDML105
ดอกพะยอม
กข15
ปทุมฯ60
คลองหลวง1
สุพรรณฯ
พิษณุโลก1
ปทุมฯ1
ชัยนำท2
กข33
ไม่ต้ำนทำนเพลี้ยกระโดดสีน้ำตำล
ต้ำนทำนเพลี้ยกระโดดสีน้ำตำล
ข ้าวในกลุ่มข ้าวหอมของไทย
Source: Rice Department

55. 0
100
200
300
400
500
600
700
ขำวดอกมะลิ105
ดอกพะยอม
กข15
ปทุมธำนี60
หอมคลองหลวง1
หอมสุพรรณบุรี
หอมพิษณุโลก1
ปทุมธำนี1
ชัยนำท2
กข33
ผลผลิต(กก./ไร่)
คุณสมบัติพันธุ์ข้าวหอม
ต ้านทานเพลี้ยกระโดด
สีน้าตาล
ต ้านทานโรค
ขอบใบแห ้ง
ต ้านทานโรค
ไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ยกระโดดสี
น้าตาล
ต ้านทานโรค
ขอบใบแห ้ง
ต ้านทานโรค
ไหม ้
ไท ้ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทาน
โรคไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทานโรค
ขอบใบแห ้ง
ต ้านทานโรค
ไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทาน
โรคไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทานโรค
ไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทาน
โรคไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทาน
โรคไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสี
น้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทานโรค
ไหม ้
ไม่ไวแสง
ต ้านทานเพลี้ย
กระโดดสีน้าตาล
ต ้านทาน
โรคขอบใบ
แห ้ง
ต ้านทาน
โรคไหม ้
ไม่ไวแสง
ข ้าวในกลุ่มข ้าวหอมของไทย
Source: Rice Department

56. ข้าวหอมมะลิ
• ประเทศไทยมีพื้นที่ปลูกและส่งออกข ้าวหอมมะลิ มากเป็นอันดับหนึ่ง
ของโลก มีพื้นที่ปลูกประมาณ 24 ล ้านไร่(2556) หรือร ้อยละ 60 ของ
พื้นที่ปลูกข ้าวทั้งประเทศ อยู่ในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ประมาณ 21
ล ้านไร่ ภาคเหนือประมาณ 2 ล ้านไร่ และภาคกลางประมาณ 1 ล ้านไร่
ผลผลิตเฉลี่ย 350 กก./ไร่(2556)
• มีจานวนผู้ปลูกข ้าวหอมมะลิประมาณ 1.7 ล ้านครัวเรือน หรือร ้อยละ 46
ของจานวนชาวนาทั้งประเทศ
• ผลผลิตใช ้บริโภคภายในประเทศ ประมาณร ้อยละ 65 ที่เหลือส่งออก
หรือเก็บเป็นสต๊อกข ้าว

57. Source: UNCTAD

58. ข ้าวหอมมะลิ
• ข ้าวหอมมะลิประกอบด ้วย ข ้าวหอมมะลิ 105 ข ้าวและ กข.15 เป็นข ้าวไว
แสง ปลูกในฤดูนาปี
• พม่า มีพันธุ์ Perl Paw San ชนะเลิศการประกวดข ้าวที่อร่อยที่สุดในโลก
ปี 2554 คุณสมบัติพิเศษเป็นข ้าวหอมเมล็ดสั้นแต่เมื่อหุงสุกเมล็ดจะยืด
ขยายตัวได ้ 3 เท่า
• กาพูชา มีพันธุ์ นางมะลิ พันธุ์ลาดวน พันธุ์สาระวัน เน้นตลาดยุโรป เช่น
เยอรมัน
• เวียดนาม ทีพันธุ์ Jasmine-85 ที่มีเป้าหมายจะชนะประเทศไทยในปี
2562 (Jasmine-85 มีผลผลิตเฉลี่ยประมาณ 800 กก.ต่อไร่)
• สหรัฐอเมริกา มีพันธุ์ Jasmine-85, Jazzman, JES

59. ข้าวหอมมะลิ
• ข ้าวหอมมะลิ 105 ข ้าว ได ้จากการเก็บรวบรวมพันธุ์ข ้าวพื้นเมืองจาก อ.
บางคล ้า จ.ฉะเชิงเทรา เมื่อปี 2493 นามาคัดเลือกสายพันธุ์บริสุทธิ์และ
รับรองพันธุ์ในปี 2502
• กข.15 เป็นพันธุ์ข ้าวหอมมะลิ 105 ที่ได ้รับการปรับปรุงพันธุ์ด ้วยการใช ้
รังสีแกมม่า ได ้ข ้าวหอมที่มีอายุสั้นกว่าข ้าวหอมมะลิ 105 ประมาณ 15
วัน
• ข ้าวหอมมะลิ 105 ที่ปลูกในเขตพื้นที่ทุ่งกุลาร ้องไห ้5 จังหวัด ได ้รับการ
ขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ หรือ GI

60. ใน Supply Chain และ Value Chain ของข ้าว
จะใส่เทคโนโลยีเข ้าไปตรงไหน

61. แนวทางการสนับสนุนเทคโนโลยีกับผลิตข ้าวหอมมะลิไทย ปี
2559-2567
ด้านการผลิต NECTEC AAERU
สนับสนุนอุปกรณ์ลดความชื้น และ
silo
Moisture sensor,
เทคโนโลยีควบคุมมอด
ระบบ traceability, GAP, GMP TAMIS, traceability,
เทคโนโลยีการเก็บรักษา ที่คงความ
หอม
E-Nose
เทคโนโลยีและนวัตกรรมที่เพิ่ม
มูลค่า
ข ้อมูล demand-supply เมล็ดพันธุ์
คุณภาพ
เทคโนโลยีที่ใช ้กับการผลิตแปลง
ใหญ่
เทคโนโลยีการผลิตข ้าวแบบปราณีต Photonic.
เทคโนโลยีเกี่ยวกับระบบ logistics

62. แนวทางการสนับสนุนเทคโนโลยีกับผลิตข ้าวหอมมะลิไทย ปี
2559-2567
ด้านการผลิต NECTEC AAERU
เครื่องจักรกลการเกษตรและการ
ควบคุมระยะไกล
UAV,
เทคโนโลยีการตรวจวิเคราะห์ดินด ้วย
การสารวจภาคสนาม และข ้อมูล
ระยะไกล
Tailor made fertilizer app.,
การจัดการปริมาณน้าที่เหมาะสม Field server, sensors,
การทาข ้อมูล zoning ข ้าวแต่ละ
ประเภท
ระบบเตือนภัยศัตรูพืช Image processing, DSS,
ระบบเตือนภัยสภาพอากาศ DSS, Field server, Scada,
Crop insurance
Knowledge based Ontology, Big Data,
ฐานข ้อมูล demand side-supply
side ของข ้าว
DSS

63. Beyond Farm Farm
Tier-1
Tier-2
Tier-3
Table
Harvest
Post harvest,
Packing,
Processing
Market & Trade
• Labor
• Source of KM
• Cargo
• Certify Body
• International standard
• Wholesale markets
• Retail markets
• MRA
• Consumer preferences
• Trust
• Trade promotion
Perishable Products Grains Products
Logistics
Traceability
• Rice mill
• Silo
• Warehouse
• Registered nursery
• Registered
Agriculture Chemical
• References
• Micro-finance
• GAP & Farm
management
• KM
• Human resources
• Harvesting technology
• Grading
• Standard & quality
• Packaging
• Cooling & cool storage
• Human resources
• Value added
• Brand
• Market oriented
เริ่มจาก Physical evidence to Data visualization

64. Tier-1
ข ้าวเปลือก
Thailand’s Rice Value Chain
พื้นที่ปลูก/ผลผลิต
Tier-2
ข ้าวสาร
ปริมาณข ้าวเปลือกเข ้าโรงสี
ปริมาณข ้าวขาว แบ่งตาม
%ความชื้น
Rice Mill
ชนิดข ้าวตามมาตรฐาน
สินค ้าข ้าว (กระทรวง
พาณิชย์)
ชนิด/ปริมาณการส่งออก
Silo ข ้าวที่มีมูลค่า
การตลาดสูง
Silo สาหรับ
ข ้าวหอมมะลิ
(ข ้าวเปลือก)
Warehouse ใหญ่
รอการส่งออก
Warehouse
กลาง-ใหญ่
ข ้าวขาว
Warehouse ขนาดเล็ก
o เก็บไว ้บริโภค
o ทาพันธ์
o รอราคา
Cold Storage/
CA ข ้าวบรรจุถุง
ตลาดบน
Storage
Food Security
Tier-3
ข ้าวสารส่งออก
เริ่มจาก Physical evidence to Data visualization

65. Thailand’s Rice Value Chain
โรงสี
ภาคกลาง 61 โรง กาลังการผลิต
รวม 4,404 ตัน/วัน
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 73 โรง
กาลังการผลิตรวม 2,966 ตัน/วัน
ภาคเหนือ 24 โรง กาลังการผลิต
รวม 1,022 ตัน/วัน
ภาคตะวันออก 7 โรง กาลังการ
ผลิตรวม 216 ตัน/วัน
ภาคใต ้5 โรง กาลังการผลิตรวม
98 ตัน/วัน
100 % เกรด B
Parboiled 5%
Broken rice 15%
Broken rice 35%
WBR A1 special
ตลาดข้าวหอม ได้แก่ ไทย ปากีสถานและอินเดีย
ตลาดข้าวคุณภาพดี ได้แก่ ไทยและ สหรัฐ
ตลาดข้าวคุณภาพปานกลางได้แก่ ไทย เวียตนาม
จีน และปากีสถาน
ตลาดข้าวคุณภาพต่า ได้แก่ ไทย เวียตนาม พม่า
และปากีสถาน
Silo ข ้าวที่มีมูลค่า
การตลาดสูง
Silo
ภาคกลาง 4 แห่ง ความจุ
88,200 ตัน
ภาคตะวันออกเฉียงเหนือ 2
แห่ง ความจุ 5,050 ตัน
ภาคเหนือ 1 แห่ง ความจุ
96,300 ตัน
Warehouse ใหญ่ รอการ
ส่งออก
Warehouse
ภาคกลาง 3 แห่ง ความจุ
40,694 ตัน
ภาคเหนือ 1 แห่ง ความจุ
29,520 ตัน
Warehouse ขนาดเล็ก
-เก็บไว ้บริโภค
-ทาพันธ์
-ขอราคา
Cold Storage/CA
ข ้าวบรรจุถุงตลาดบน
Storage
Food Security
ข้าวนาปี
พท.ปลูก 46/47 57.5 ล ้านไร่
ผลผลิต 46/47 21 ล ้านตัน
ข้าวนาปรัง
พท.ปลูก 46/47 8.4 ล ้านไร่
ผลผลิต 46/47 5.9 ล ้าน
ตัน
Tier-1
ข ้าวเปลือก
Tier-2
ข ้าวสาร
Tier-3
ข ้าวสารส่งออก

66. ตัวอย่าง Supply Chain ของข้าว จ.นครสวรรค์
โรงสี
โรงสีสสหกรณ์ จานวน 2 โรง
กาลังการผิต 80 ตันต่อวัน
โรงสีเอกชน จานวน 163 โรง
กาลังการผลิต 10,900 เกวียน
ต่อวัน
Warehouse
จานวน 2 แห่ง ความจุ
115,200 ตัน
Warehouse ขนาดเล็ก
-เก็บไว ้บริโภค
-ทาพันธ์
-รอราคา
Storage
ข้าวนาปี
พท.ปลูก 46/47 2,343,410 ไร่
ผลผลิต 46/47 1,026,260 ตัน
ข้าวนาปรัง
พท.ปลูก 46/47 557,155 ไร่
ผลผลิต 46/47 414,523 ตัน
Tier-2
ข ้าวสาร
Tier-1
ข ้าวเปลือก

67. ใครคือเกษตรกร
การบริการเทคโนโลยีและความรู้ให้เกษตรกร
Smart Officers
เจ้าหน้าที่ของรัฐที่ทาหน้าที่เป็ นพี่เลี้ยงด้านการใช้ข้อมูล
เทคโนโลยี และการจัดการ เชิงพื้นที่
Smart Farmers
เกษตรกรที่ติดอาวุธทางความคิด เปิดรับการใช้
เทคโนโลยี ข้อมูลและการจัดการการผลิต อย่าง
เป็ นระบบ
Smart Farm
การจัดการการเกษตรรูปแบบใหม่ที่อาศัยเทคโนโลยี
ข้อมูล และการจัดการเชิงพื้นที่
เทคโนโลยีที่
เหมาะสมสาหรับ
3 สมาร์ทเกษตรกร
โดยอาชีพ
เกษตรกรรุ่นใหม่
เกษตรกรที่มา
จากอาชีพอื่น
ผู้ลงทุนภาคเกษตร

68. การเตรียมดิน-รู้จักดิน
• Tailor Made Fertilizer
• ปุ๋ ยตามค่าวิเคราะห์ดิน (Lab test, Multi-spectrum camera)
• ปริมาณ organic matter และ สารเคมีตกค ้างในดืน สาหรับ
ข ้าวอินทรีย์
• การจัดการชั้นดินดาน
• Land leveling

69. UAV, multi-spectrum camera, GPS, automatic fertilizer
releasing

70. Commercial Variable Application/Yield Mapping Systems
SST SoftwareZUKOSHA
Fertilizer/Chemical Spraying
Business

71. Precision Agriculture

72. Yield and Taste monitoring

73. Tailor made fertilizer services
Understanding soil condition, right fertilizer formula, right time
Safe cost, safe time,
better quality of rice and life

74. Soil testing – Tailor made fertilizer
Image processing, mobile application for fertilizer calculation
การตรวจสอบคุณสมบัติดินและธาตุอาหารเพื่อเตรียมความพร ้อมสาหรับการผลิต

75. การสร้างเครือข่ายบันทึกและสังเคราะห์ข้อมูลระดับพื้นที่
Agricultural Information Services

81. <ชื่อวำระ>
1. การคานวณสัดส่วนแม่ปุ๋ ย (Calculation):- คานวณสัดส่วนโดยน้าหนักของแม่ปุ๋ ยในการผสมปุ๋ ยเคมีขนาด
หน่วย (กระสอบ) ละ 50 กิโลกรัม ตามสูตรปุ๋ ยที่ผู้ใช้ระบุ โดยแสดงผลลัพธ์เป็นน้าหนักของแม่ปุ๋ ยจานวน 3 ตัว (Urea,
DAP และ MOP) และสารตัวเติม (Filler) (ในกรณีที่ต้องการใช้)
2. การตรวจสอบสูตรจากสัดส่วนแม่ปุ๋ ย (Verification):- คานวณสัดส่วนน้าหนักของแม่ปุ๋ ยว่าประกอบกันแล้ว
เป็นปุ๋ ยผสมสูตรอะไร และเทียบกับมาตรฐานอุตสาหกรรมปุ๋ ยว่าผ่านตามมาตรฐานที่กาหนดของปุ๋ ยสูตรที่ระบุหรือไม่
3. ข้อแนะนาการให้ปุ๋ ยจากฐานข้อมูล (Database):- ข้อมูลค่าธาตุอาหารที่เหมาะสมของพืชเศรษฐกิจที่สาคัญ โดย
ข้อมูลจะดึงมาจากฐานข้อมูลบนเครื่องแม่ข่ายซึ่งจะได้รวบรวมข้อมูลมาจากข้อแนะนาของหน่วยงานภาครัฐ
Mobile Application (Android) เพื่อช่วยคานวณการผสมปุ๋ ยเคมีจากแม่ปุ๋ ย

82. การเตรียมเมล็ดพันธุ์-ต ้นทุนต ้องดี
• ชนิดพันธุ์ข ้าว
• แหล่งผลิต
• อายุการเก็บเกี่ยว
• ปริมาณเมล็ดพันธุ์-วิธีปลูก
• ระยะเวลาปลูก

83. Seedling preparation

84. Transplanting

85. ระบบติดตามการเจริญของต้นข้าวในระนาบสามมิติ
• ลักษณะทำงกำยภำพของทรงพุ่มของต้นข้ำวในสำมมิติที่ให้ควำมละเอียดในกำรวัด 110
ไมโครเมตร และ ควำมถูกต้อง 50 ไมโครเมตร (วัดที่ระยะ 1-1.5 เมตร จำกต้น)
• ข้อมูลพื้นที่ใบ, ขนำดของกิ่งก้ำน, ควำมสูง, ควำมยำวของลำปล้อง และ ระดับสีใบ
• ระบบบันทึกและอ่ำนข้อมูลแบบอัตโนมัติด้วย RFID

86. <ชื่อวำระ>
เครื่องตรวจเมล็ดข้าวแดงและข้าวเหนียว
ที่ปนมากับข้าวเจ้า

87. อุปกรณ์ตรวจสอบเมล็ดข ้าวปน
(ข ้าวแดง ข ้าวท ้องไข่)

88. การเตรียมกล ้า
• วิธีปลูก หว่าน ดา โยนกล ้า
• การทาแปลงกล ้า

89. การปลูก
• คน
• เครื่องจักร

90. Farm mechanics for Paddy plantation
rice transplanted

91. Rice Planting Machine
Agricultural Services – Platform as a Services

92. การดูแล-การกาจัดวัชพืช
• การถอนแยก
• การใช ้สารเคมี

93. การดูแล-การป้องกันศัตรูพืช
• ฉีดด ้วยคน
• Air spray

94. ระบบการเฝ้ าระวังและเตือนภัยศัรูพืช

95. <ชื่อวาระ>
ระบบฐานข้อมูลเพื่อสนับสนุนการวิเคราะห์การแพร่ระบาด
ของเพลี้ยกระโดดสีน้าตาล
Insect Shot :
โปรแกรมช่วยถ่ายภาพแมลงที่
มีขนาดเล็ก
Insect Server:
โปรแกรมช่วยส่งภาพถ่ายไปยัง
เครื่องแม่ข่าย
ปีที่1 พัฒนา Web Application และอบรมการ
ใช้
ปีที่ 2 เก็บข้อมูลภาพจากเว็บที่แต่ละศูนย์ข้าวส่ง
1. ข้อมูลภาพและจานวนเพลี้ย
จากเว็บนามาเป็นข้อมูลสอน
ให้ระบบคอมพิวเตอร์
2. พัฒนาโมเดลการรู้จาเพลี้ย
ให้ได้โปรแกรมการตรวจนับ
เพลี้ยที่มีประสิทธิภาพมากขึ้น
ปีที่ 2 สร้างศาลาเก็บข้อมูลเพลี้ยจากเครื่องกับดัก
และพัฒนา Mobil Application
96/25

96. การดูแล-การควบคุมปริมาณน้า
• Wetting & Drying System
• Monitoring stress
• Crop water requirement

97. ข ้อมูลจากสถานีตรวจอากาศขนาดเล็ก เพื่อให ้ทราบการเปลี่ยนแปลงของสภาพอากาศ ที่เป็น
วิทยาศาสตร์ เพื่อนาไปสู่การเตรียมรับมือกับสิ่งที่เกิดขึ้นด ้วยการจัดการ

98. การจัดการใช ้น้าอย่างมีประสิทธิภาพ
เตรียมพร ้อมกับ
Water foot print
Water harvest
Methane emission

99. เทคโนโลยีการปลูกแบบเปียกสลับแห ้ง
การนาไปสู่การควบคุมปริมาณน้าที่เหมาะสม
• เซนต์เซอร์วัดความชื้นดิน
• เซนต์เซอร์วัดอุณหภูมิ
• ระบบสื่อสาร
• โมเดลการขาดน้าของข ้าว
• โปรแกรมแสดงผลบนมือถือ
• solar water pump เครื่องสูบน้าพลังแสงอาทิตย์

100. การดูแล-การให ้ปุ๋ ย
• หว่านโดยคน
• ใช ้เครื่องพ่น

101. <ชื่อวาระ>
แอพ “ใบข้าว” สาหรับประเมินความต้องการธาตุอาหารไนโตรเจนของพืช
ระยะแตกกอ
Color level < 3: Urea fertilizer 12 kg./rai
Color level = 3: Urea fertilizer 8.5 kg./rai
Color level > 3: Urea fertilizer 5 kg./rai
ระยะสร้างรวงอ่อน
Color level < 3: Urea fertilizer 16 kg./rai
Color level = 3: Urea fertilizer 12.5 kg./rai
Color level > 3: Urea fertilizer 9 kg./rai
• บอกระดับสีใบได้ 5 ระดับ
• ประเมินการขาดธาตุโปแตสเซียมได้
• ทางานบนระบบ Android 2.2
ขึ้นไป
คุณสมบัติเบื้องต้น

102. การเก็บเกี่ยว
• คน
• Harvester

103. Harvester

104. การเก็บรักษา
• เครื่องฆ่ามอด
• Silo
• ยุ้งฉางขนาดเล็ก

105. Weevil (Sitophilus oryzae) eradication machine
by microwave energy
เครื่องฆ่ามอดด ้วยไมโครเวฟ

106. อุปกรณ์ที่ใช ้ตรวจสอบความชื้นของข ้าวเปลือก

107. บรรจุภัณฑ์-การแปรรูป
• ข ้าวชุมชน
• ข ้าวถุง
• ผลิตภัณฑ์จากข ้าว

108. การขนส่ง
• การรักษาคุณภาพระหว่างการขนส่ง

109. การตรวจสอบคุณภาพการผลิต
• E-Nose
• GAP
• GMP
• Traceability

110. Standard
Food Traceability
EU Footraces
Bio-terrorisms ACT
....

111. Traceability and MRA in International Trade
Farm Rice Mill Processing & Packaging Table
AC in Traceability Process AC in Traceability Process AC in Traceability ProcessLab Lab Lab Lab
AC ACACAC
Food Safety and Food Security Standard
Logistic Logistic Logistic
Standard, Regulation, ACT
MRA
National Accredited Body National Accredited Body
Certified Exporters Certified Importers
Bilateral Agreement
Certified Certify Certified Certify
Supply Chain
Traceability
BU-3 BU-4 BU-5

112. 113
Food Safety
Fresh Products
Energy
Food Security
Food Industry
Agriculture Production Supply Chain Value Chain
Agriculture Research
Rural Economy
Logistics Research
Market & trend
Economic Research
New Innovation
New Market frontiers
Generate new income
GAP Traceability MRA
Biodiesel
Gasohol
Brand & trust
Value Creation
Food Balance SheetCluster ของการผลิต
Area Based
Problems Based
Phase-I Phase-II Phase-III

113. ระบบตรวจสอบมาตรฐานการผลิตข้าว
Mobile GAP Assessment System

114. ความร่วมมือกับกรมการข้าว
มหาวิทยาลัยแม่โจ้ มทร.ล้านนา
และชุมชนบ้านสามขา

115. การให ้บริการ Services Innovation in Agriculture
• Drone mapping
• Remote monitoring
• Mobile application
• Quality assessment system

116. ปัญหาการเกษตร ไทย-ญี่ปุ่ น ความเหมือนบนความแตกต่าง
Source: Kubota

117. Services in Agriculture เนคเทคเคยเริ่มงานนี้เมื่อปี 2554/ความไม่คงที่ของนโยบาย
Source: Kubota

118. Precision Agriculture : yield, quality, management
Source: Kubota

119. IoTs for Agriculture
Source: Kubota

120. From data to management
Source: Kubota

121. Source: Kubota

122. Precision and more intensive farming
Source: Kubota

123. Agriculture Information Services
NARO + IHI + JA

124. Field Touch
Tokachi Food Valley, Hokkaido, Japan

125. ภาพอนาคต ที่จาเป็ นต้องมีอุปกรณ์ เก็บข้อมูลภาคสนามมากขึ้น และ
การประมวลผลข้อมูลที่กลับมาเป็ นการบริการผ่านอุปกรณ์เคลื่อนที่
Agriculture Information Services (Hauy Kamin model)
NECTEC + AIT + NGOs + Fertilizer Company

126. What2Grow
Optimization model, Data Visualization

127. What@Grow
P (phenotype) = G (Genetic) * E (environment)

128. ข ้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร ้องไห ้
• ทุ่งกุลาร้องไห้ เป็นที่รำบขนำดใหญ่ มีพื้นที่
ประมำณ 2 ล้ำนไร่ อยู่ในเขต จังหวัด
สุรินทร์ (อำเภอชุมพลบุรี อำเภอท่ำตูม) , จังหวัด
มหำสำรคำม (อำเภอพยัคฆภูมิพิสัย) , จังหวัด
บุรีรัมย์ (อำเภอพุทไธสง) , จังหวัดศรีสะ
เกษ , จังหวัดยโสธร (อำเภอมหำชนะชัย)
และ จังหวัดร้อยเอ็ด (อำเภอปทุมรัตต์ อำเภอ
เกษตรวิสัย อำเภอสุวรรณภูมิ และ อำเภอโพน
ทรำย)

129. ข ้าวหอมมะลิทุ่งกุลาร ้องไห ้

130. GAP ข ้าวหอมมะลิ
ยโสธร ร้อยเอ็ด สุรินทร์ สกลนคร นครพนม ศรีสะเกษ
กลุ่ม
จานวนสมาชิก
นาร่อง
พื้นที่
ชนิดข ้าว หอมมะลิ 105
อินทรีย์
หอมมะลิทุ่ง
กุลาฯ
หอมมะลิทุ่ง
กุลาฯ
หอมมะลิ
อินทรีย์
มาตรฐานการ
ตรวจรับรอง
การผลิต
IFOAM
มกษ. 9000
IFOAM
หมายเหตุ นาร่องในพื้นที่
ปี 2557
ปรับแผน
5/04/58
17/02/58 วัน
ข ้าวหอมมะลิ
โลก
17/03/58
ประชุม
คณะทางาน
04/2558
พบ รอง ผวจ.
ขยายงาน
ร่วมกับไบโอ
เทค
ขยายงาน
ร่วมกับไบโอ
เทค
04/2558 พบ
กลุ่มผู้ผลิต

131. 133

132. Agriculture Information Services
เครื่องมือสาคัญในการจัดการเชิงพื้นที่

133. อีกนานแค่ไหน?

134. Basis of Information
Utilization
Type of Information Sources
Daily • selected Commodity Prices(Rice,
Rubber, Corn, Cassava, Oil Palm,
Shrimp, Boiler)
• Bird Flu/others agriculture risks
Office of Agricultural Economics
MoAC
Weekly • Selected commodity situation (Rice,
Rubber, Corn, Cassava, Oil Palm,
Shrimp, Boiler)
OAE
Monthly • Commodity
Prices/comparison/analyze with past
records (Rice, Rubber, Corn, Cassava,
Oil Palm, Shrimp, Boiler)
• Import/export data (Rice, Rubber,
Corn, Cassava, Oil Palm, Shrimp,
Boiler)
• Agriculture Price Index
• GAP services
• Selected commodity situation report
Office of Agricultural Economics
MoAC
Quarterly • Selected commodity situation report
• Agriculture shared to GPP
• Farmer’s performances-income/loss
and gain/poverty indicator
OAE
Thai Farmer Bank
Agricultural Information Utilization:
Chronology

135. Basis of Information
Utilization
Type of Information Sources
Annually
National Agriculture
KPI
• Socio-economic Information
• Production area
• Agricultural Information
(International market)
• Risk Areas Information
• Commodity supply chain
• Farmer’s household profiles
• Public Health Information
• Energy Information
• Education Information
• Labor Information
• Demographic Information
Economic Development Board
OAE
ITC, FAO
MoAC
MoAC
DOAE
Ministry of Public Health
Department of Energy Business, EGAT
National Statistical Office
National Statistical Office
National Statistical Office
NESAC
Agricultural Information Utilization:
Indicators

136. Farmers
Agriculture
Infrastructure
• rice mill
• storage
• processing
• logistics
• markets/distributors
•Traceability
and Food Safety
•On-line Services
Village Data Book: Community
Competitiveness,
Micro finance, Micro water
management
Farmer’s household data
•Bird Flu/
•Others Agriculture
Risk Area
•Commodity Prices
•Market Driven
Information
•Value Chain
Development
•Consumer
Preferences
•GAP Registered Farms
•Production Area-crop,
Livestock and aquaculture
Agricultural Information Services : Components
Profile Production Farmers

137. 144
Production area by
commodities
Production

138. 145
MIS table shows data in each
categories by area
Production

139. 146
Comparison of data
over a period of time
Production

140. 147
Production

141. 148
Telemetering data
Agriculture climatic

142. พื้นที่ปลูกข้าวนาปี ฤดูการผลิต 2546/47 รายจังหวัด
ประมาณ 58 ล้านไร่
พื้นที่ปลูกข้าวนาปรังฤดูการผลิต 2546/47 รายจังหวัด
ประมาณ 8.6 ล้านไร่
ที่มา สานักงานเศรษฐกิจการเกษตรกระทรวงเกษตรและสหกรณ์

143. ตาแหน่งที่ตั้งโรงสีข้าวในแต่ละพื้นที่การผลิต
จานวนประมาณ 3,044 โรง
ที่มา สมาคมโรงสีข้าวไทย กรมโงงานอุตสาหกรรมกระทรวงอุตสาหกรรม
กรมส่งเสริมสหกรณ์กระทรวงเกษตรและสหกรณ์