Sevinç Kırıcı

1. Psk. Sevinç Kırıcı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi
Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı

2. Bellek
Değerlendirmesi
Testler
Tarama Testleri
Bellek Testleri
Sözel Bellek
Testleri
Görsel Bellek
Testleri
Öz Bildirim
Ölçekleri

3. • STANDARDİZE
MİNİ MENTAL
TEST (SMMT)
• MONTREAL
BİLİŞSEL
DEĞERLENDİRME
ÖLÇEĞİ (MOBİD)
• KISA BİLİŞSEL
DEĞERLENDİRME
ARACI (BCAT)
Tarama
Testleri

4. Folstein ve ark. (1975) tarafından geliştirilen SMMT’in (Mini
Mental State Examination -MMSE), türkçe geçerlik ve
güvenirlik çalışması Güngen ve ark. (2002) tarafından
yapılmıştır. Ayrıca Türkçe formun eğitimsizler için olan bir
versiyonu da Ertan ve ark.(1999) tarafından geliştirilmiştir.
 STANDARDİZE MİNİ MENTAL TEST El tercihi:
 YÖNELİM (Toplam puan 10)
 Hangi yıl içindeyiz....................................................................................................................( )
 Hangi mevsimdeyiz.................................................................................................................. ( )
 Hangi aydayız ...........................................................................................................................( )
 Bu gün ayın kaçı....................................................................................................................... ( )
 Hangi gündeyiz......................................................................................................................... ( )
 Hangi ülkede yaşıyoruz........................................................................................................... .( )
 Şu an hangi şehirde bulunmaktasınız........................................................................................( )
 Şu an bulunduğunuz semt neresidir ..........................................................................................( )
 Şu an bulunduğunuz bina neresidir ......................................................................................... ( )
 Şu an bu binada kaçıncı kattasınız .......................................................................................... ( )

 KAYIT HAFIZASI (Toplam puan 3)
 Size birazdan söyleyeceğim üç ismi dikkatlice dinleyip ben bitirdikten sonra tekrarlayın
 (Masa, Bayrak, Elbise) (20 sn süre tanınır) Her doğru isim 1 puan
...............................................................................................
 DİKKAT ve HESAP YAPMA (Toplam puan 5)
 100'den geriye doğru 7 çıkartarak gidin. Dur deyinceye kadar devam edin.
 Her doğru işlem 1 puan. (100, 93, 86, 79, 72, 65) ................................................................................................................................................ ( )

 HATIRLAMA (Toplam puan 3)
 Yukarıda tekrar ettiğiniz kelimeleri hatırlıyor musunuz? Hatırladıklarınızı söyleyin.
(Masa, Bayrak,Elbise)................................ ……………..( )
 LİSAN (Toplam puan 9)

 a) Bu gördüğünüz nesnelerin isimleri nedir? (saat, kalem) 2 puan (20 sn tut)
 ............................................................................................................................................ ( )

 b) Şimdi size söyleyeceğim cümleyi dikkatle dinleyin ve ben bitirdikten sonra tekrar edin.
 "Eğer ve fakat istemiyorum" (10 sn tut) 1 puan....................................................... ……. ( )

 c) Şimdi sizden bir şey yapmanızı isteyeceğim, beni dikkatle dinleyin ve söylediğimi
 yapın.
 "Masada duran kağıdı sağ/sol elinizle alın, iki elinizle ikiye katlayın ve yere
 bırakın lütfen" Toplam puan 3, süre 30 sn, her bir doğru işlem 1 puan............................. ( )

 d) Şimdi size bir cümle vereceğim. Okuyun ve yazıda söylenen şeyi yapın. (1 puan)
 "GÖZLERİNİZİ KAPATIN" ............................................................................................................................................... ( )

 e) Şimdi vereceğim kağıda aklınıza gelen anlamlı bir cümleyi yazın (1puan)................................................................................................................................. .( )
 KOPYALAMA
 f) Size göstereceğim şeklin aynısını çizin. (arka sayfada) (1 puan) ..................................................... ( )

5. MONTREAL BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ (MOBİD)
MOBİD (Montreal Cognitive Assessment-MoCA), Hafif Bilişsel Bozukluktan ayırt etmek amacıyla Nasreddine ve ark. tarafından (2005)
geliştirilmiş olup, çeşitli bilişsel işlevleri değerlendirmektedir. MOBİD’in Türkçe’ye uyarlaması Selekler ve Cangöz (2009) tarafından
yapılmıştır

6.  KISA BİLİŞSEL DEĞERLENDİRME ARACI (Mansbach ve ark, 2012)

 Tüm hakları saklıdır. William Mansbach, Ph.D. | www.thebcat.com

Ad Soyad: TC Kimlik No:
 Yaş: Cinsiyet: Kadın / Erkek
 Eğitim süresi (yıl): Tarih:
 Değerlendirici: Toplam puan:

 YÖNELİM PUAN

Yıl Ay Haftanın günü Semt Şehir Bina _____ / 6

 ANLIK SÖZEL GERİ ÇAĞIRMA
 (Yönerge: Sadece ilk denemeyi puanlayınız.)
 MUZ ADALET ESMA KÖPRÜ
_____ / 4
 1.Deneme
 2.Deneme
 GÖRSEL TANIMA/İSİMLENDİRME
 DİKKAT

 Harf Listesi: (Yönerge: Harfleri okuyun ve hastaya C harfini her duyduğunda eliyle masaya vurmasını söyleyin; hata yoksa=1 puan, hata varsa=0 puan)
_____ / 1
 C F B T O L C C O A Z C B R B O V D C S B L R B C B Z Ş C B

 Zihinsel Kontrol: (Yönerge: 20’den 1’e kadar geriye doğru sayınız) _____ / 1
 (Yönerge: Pazar’dan geriye doğru haftanın günlerini sayınız) _____ / 1

 Rakamlar: İLERİ 2 5 9 7 4 5 1 7 8 9 6 _____ / 2
 GERİ 6 2 7 4 1 8 9 _____ / 2


7.  SOYUTLAMA
 (Yönerge: Benzerlikleri bulunuz)
 Elma-Portakal Tren-Gemi Kitap-Gazete _____ / 3

 LİSAN
 Tekrarlama: (Yönerge: Hata yoksa=1 puan, hata varsa=0 puan) _____ / 1
 “Burak Burcu’nun babasıyla buluştu.”

 Akıcılık: (Yönerge: Kız isimleri/60 saniyede; _____ / 2
 n ≥ 15 = 2 puan, n = 8-14 = 1puan, n ≤ 7 = 0 puan)


 YÖNETİCİ İŞLEVLER
 Bilişsel değiştirme: (Yönerge: n ≥ 8 = 2puan, n = 6-7 = 1 puan, n ≤ 5 = 0 puan) _____ / 2
1A - 2B - 3C - 4D - 5E - 6F - 7G - 8H - 9I - 10J
 Aritmetik Akıl Yürütme:
 “Manava gittiniz ve 25TL paranız var. 3 TL ile süt aldınız. Kilosu 1TL’den iki kilo elma aldınız. Geriye ne kadar _____ / 1
paranız kalır?"
 Yargılama:
 “Doktor size öğlen saat 1 için randevu verdi. Oraya gitmeniz 45 dakika sürüyorsa, evden saat kaçta çıkmanız gerekir?” _____ /
1
 GÖRSEL UZAMSAL
 Şekil/Saat Çizme:

_____ /4
 GECİKMİŞ SÖZEL HATIRLAMA
 (Yönerge: Sadece ipuçsuz hatırlamayı puanlayınız.)
MUZ ADALET ESMA KÖPRÜ _____ / 4
 İpuçlu
 İpuçsuz



8.  ANLIK HİKAYE HATIRLAMA
 (Yönerge: n ≥ 8 = 2 puan, n = 4-7 = 1 puan, n ≤ 3 = 0 puan) _____ / 11 _____ / 2
 Ayşe/ geçen hafta/ ağabeyi/ Mehmet’ten/ 10TL / borç aldı / Ona borcunu geri veremedi/ çünkü kendine/
parktan / lezzetli/ bir dondurma aldı.


 GECİKMİŞ GÖRSEL BELLEK
 ______________ ____________ _____________ _____ / 3


 GECİKMİŞ HİKAYE HATIRLAMA
 (Yönerge: n≥ 8 = 2 puan, n = 4-7 = 1 puan, n ≤ 3 = 0 puan) _____ / 11 ____ / 2
 Ayşe/ geçen hafta/ ağabeyi/ Mehmet’ten/ 10TL / borç aldı / Ona borcunu geri veremedi/ çünkü kendine/
parktan/ lezzetli/ bir dondurma aldı.

 HİKAYE TANIMA

Parayı borç alan kızın adı neydi? Ayşe Melek Seda _____ / 5
 Ne kadar para borç aldı? 15 TL 10 TL 16TL
 Kızın ağabeyinin adı neydi? Hasan Ali Mehmet
 Kız parayla ne aldı? Dondurma Simit Gazoz
 Kız nereye gitmişti? Market Park Manav



9. Bellek
Testleri
3 KELİME 3
ŞEKİL TESTİ
SÖZEL
BELLEK
SÜREÇLERİ
TESTİ (SBST)
BENTON
GÖRSEL
BELLEK
TESTİ
ARTIRILMIŞ
İPUÇLU
HATIRLAMA
TESTİ (AİHT)

10. SÖZEL BELLEK SÜREÇLERİ TESTİ (SBST)
Öktem (2011) tarafından SBST’nin yaş ve eğitime göre
norm değerleri belirlenmiştir. Görme sorunu olan ya da düşük eğitimli
hastalarda kullanılabilen bir test olması en önemli avantajıdır.

11. 3 KELİME 3 ŞEKİL TESTİ
Weintraub ve Mesulam tarafından
geliştirilen (1985) testin,
Türkçe çalışması Kudiaki ve Aslan
tarafından 2007 yılında yapılmıştır.
Test öğrenme ve belleği dört farklı durumda
değerlendirir:
 Kopyalama denemesi,
 Anlık hatırlama denemesi,
 Gecikmiş hatırlama denemesi,
 Tanıma denemesi

12. BENTON GÖRSEL BELLEK TESTİ
Anlık görsel belleği ölçmede yaygın olarak
kullanılan Benton Görsel Bellek Testi 1974 yılında
Benton tarafından geliştirilmiştir. Artan zorluk
derecesi içinde yer alan 10 şekil 10 saniye kişiye
gösterilir ve kaldırıldıktan sonra aynısını çizmesi
beklenir. Kartların çoğunda iki büyük temel figür ve
bir küçük yan figür bulunmaktadır. Yapılan hata
tipinin analizi ile detaylı puanlamaya ulaşılır.

13. ARTIRILMIŞ İPUÇLU HATIRLAMA
TESTİ (AİHT)
Grober ve ark. (1988)
tarafından geliştirilmiş
Arttırılmış İpuçlu
Hatırlama Testi-
AİHT’nin (Enhanced
Cued Recall Test) Türk
örneklemi üzerindeki
geçerlik ve güvenirlik
çalışmaları Saka ve ark.
(2006) tarafından
yapılmıştır. AİHT bellek
sorununun kayıt
etmeden mi, yoksa geri
çağırmadan mı
kaynaklandığını ayırt
etmede kolaylık sağlar.
Ayrıca, düşük
eğitimlilerde
uygulanabilirliği yüksek
bir ölçektir.

14. ÖZBİLDİRİM ÖLÇEKLERİ
BİLİŞSEL KAYIP İÇİN
BİLGİLENDİRİCİYE
UYGULANAN ANKET
(BİLKAN)
ÖZNEL BELLEK
YAKINMALARI
ANKETİ (ÖBYA)

15. 1) Hafızanız ile ilgili sorun yaşıyor m
2) usunuz?
EVET HAYIR
1) Sizce hafızanız 10 yıl öncesine göre daha mı kötü? EVET HAYIR
1) Hafızanızın yaşıtlarınızdan daha zayıf olduğunu
düşünüyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Unutkanlığınızın günlük yaşamınızı etkilediğini
düşünüyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Yakın zamanda yaşanmış bir olayı hatırlamakta güçlük
çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Birkaç gün önceki bir konuşmayı hatırlamakta güçlük
çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Birkaç gün önceki bir randevuyu hatırlamakta güçlük
çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Tanıdık kişileri hatırlamakta güçlük çekiyor musunuz? EVET HAYIR
1) Eşyaları koyduğunuz yerleri hatırlamakta güçlük
çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Eskisine göre eşyaları daha sık kaybediyor musunuz? EVET HAYIR
1) Evinizin yakınlarında hiç kayboldunuz mu? EVET HAYIR
1) Alışveriş yaparken alacağınız şeylerden en az ikisi ya da
üçünü hatırlamakta güçlük çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
1) Işıkları ya da ocağı söndürmeyi unutuyor musunuz? EVET HAYIR
1) Çocuklarınızın telefon numaralarını hatırlamakta
güçlük çekiyor musunuz?
EVET HAYIR
Toplam (“evet” yanıtları):
SUBJEKTİF BELLEK YAKINMALARI ANKETİ
Adı Soyadı: Tarih:
ÖBYA, Youn ve ark. (2009)
tarafından geliştirilmiştir
Türkçe formunun geçerlik ve
güvenirliği Özel-Kızıl ve ark.
(2011) tarafından yapılmıştır.

16. Yaşlılarda Bilişsel Kayıp için Bilgilendiriciye Uygulanan
Anket (Uzun formu)

 Şimdi arkadaşınız ya da yakınınızın 10 yıl önce nasıl olduğunu hatırlamanızı ve şu andaki durumu ile karşılaştırmanızı
istiyoruz. 10 yıl önce 19… idi. Aşağıda bu kişinin belleğini ya da zekasını kullanması gereken durumlar verilmiştir ve
sizden son 10 yılda bunların düzeldiğini, aynı mı kaldığını, yoksa kötüye mi gittiğini belirtmenizi istiyoruz. Kişinin şu
anki performansını 10 yıl önceki ile karşılaştırmanız önemli. Eğer bu kişi 10 yıl önce de eşyaları nereye koyduğunu sürekli
unutuyorsa ve halen böyle ise bu “pek fazla değişmedi” olarak düşünülecektir. Lütfen gözlediğiniz değişiklikleri uygun
yanıtı daire içine alarak belirtiniz.
 Bu kişinin nasıl olduğunu 10 yıl öncesi ile karşılaştırınız:

 Akraba ve arkadaşlarının yüzlerini tanıma

 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Akraba ve arkadaşlarının isimlerini hatırlama

 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Akraba ve arkadaşlar hakkındaki bazı şeyleri hatırlama (örn. meslekler, doğum günleri, adresler)

 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Yakın zamanda olmuş olayları hatırlama
 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Konuşulanları birkaç gün sonra hatırlama
 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Konuşmanın ortasında söylemek istediklerini unutma
 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Kendi adresini ve telefon numarasını hatırlama
 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5

 Günü ve ayı hatırlama
 Oldukça düzeldi Biraz düzeldi Pek fazla değişmedi Biraz bozuldu Oldukça bozuldu
 1 2 3 4 5


Ölçek, Jorm ve Jacomb
(1989) tarafından
geliştirilmiştir.
BİLKAN’ın Türkçe
uyarlamasının geçerlik
ve güvenirlik çalışması
Özel-Kızıl ve ark. (2010)
tarafından yapılmıştır.

17. TEŞEKKÜRLER…