Welke vaardigheden zijn het meest relevant voor succesvolle serie-ondernemers? Vanuit de Nyenrode Business Universiteit is een onderzoek onder 350 Nederlandse MKB-ondernemers uitgevoerd. Het onderzoeksrapport geeft verfrissende inzichten op het gebied van vakinhoudelijke, management- en ondernemersvaardigheden. Welke typen ondernemers zijn er? Hoe ziet hun profiel er uit en hoeveel omzet genereren ze? Waar besteden zij hun tijd aan? Hoe tevreden zijn ze met hun succes? De conclusies worden kort maar krachtig in een infographic gepresenteerd. Via een interview delen de auteurs hun kijk op de bevindingen.

1. “Empirische analyse
van vakinhoudelijke,
management- en
ondernemersvaardigheden
onder novice, serie- en
portfolio-ondernemers
binnen het MKB
in Nederland”
SERIE
ONDERNEMERSCHAPOnderzoek door Jan-Hein Boll en Harm-Jan van Veldhuizen
januari
2014
ONDERZOEKSRESULTATEN
De
NOVICE
Ondernemer
De
HABITUAL
Ondernemer

2. VOORWOORD
Een ontwikkelkans voor ondernemers
Bij het doen van een masterstudie bedrijfskunde aan Nyenrode hoort
een afsluitend onderzoek. In een aantal brainstorm-sessies in de zomer
van 2012 gaven we het onderzoeksonderwerp vorm. Omdat wij
ondernemers zijn en van deze gelegenheid gebruik wilden maken om
het ondernemerschap in Nederland te stimuleren, lag het onderwerp
voor de hand: serie-ondernemerschap.
Na een uitgebreide literatuurstudie kreeg de onderzoeksvraag
gestalte. We gingen ons richten op de vaardigheden van
MKB-ondernemers. Met speciale focus op verschillen tussen
ondernemers met één bedrijf en ondernemers met meerdere
bedrijven. We wilden onderzoeken over welke vaardigheden op het
gebied van vakmanschap, management en ondernemerschap deze
verschillende typen ondernemers moeten beschikken om succesvol te
kunnen zijn.
Aan onze studie werkten 350 ondernemers mee. In dit rapport
presenteren we de resultaten. Welke typen ondernemers zijn er? Hoe
ziet hun profiel er uit en hoeveel omzet genereren ze? Waar besteden
zij hun tijd aan? Hoe tevreden zijn ze met hun succes?
Nieuwsgierig geworden? We presenteren de conclusies kort maar
krachtig in een infographic. Via een interview delen we onze kijk op de
bevindingen.
Jan-Hein Boll en Harm-Jan van Veldhuizen
Breukelen, februari 2014

3. OVER DE AUTEURS
SERIE
ONDERNEMERSCHAP
Op zestienjarige leeftijd richtte Jan-Hein NedStars op,
een websitehostingsbedrijf op de zolder van zijn
ouderlijk huis. In twaalf jaar tijd groeide deze
zolderonderneming uit tot een veelbelovend IT-bedrijf
met ruim dertig werknemers en een breed klanten-
bestand. Als 100ste deelnemer aan het programma
Groeiversneller, een initiatief van het Ministerie van
Economische Zaken voor ambitieuze ondernemers, was
verder groeien een logische strategie. Eerder dan verwacht bereikte NedStars het
beoogde resultaat en bundelde haar krachten met ICT-bedrijf Acknowledge. Eind
2012 startte Jan-Hein zijn tweede onderneming: Comaxx. Met inmiddels alweer
twintig werknemers zorgt Comaxx ervoor dat de websites van vandaag mooier en
intuïtiever worden. Naast zijn werk zit Jan-Hein niet stil: hij is businesscoach voor
startende ondernemers, begeleidt jongeren bij het vormgeven van hun verdere
loopbaan, volgde een bedrijfskundemaster aan Nyenrode en studeerde daar cum
laude af. Jan-Hein is 30 jaar oud en woont samen met zijn vriendin in Eindhoven.
Jan-Hein Boll
Sinds 2010 is Harm-Jan directeur/eigenaar van de
HAVE-groep, als vijfde generatie ondernemer. Dit
Lunterse familiebedrijf bestaat ruim 130 jaar, telt bijna
vijftig medewerkers en groeit tegen de crisis in.
Groothandel en importeur HAVE Verwarming levert
haarden, kachels en alle mogelijke toebehoren aan de
vakhandel, terwijl HAVE Brandstoffen met drie eigen
tankstations hoofdzakelijk B2C opereert. Harm-Jan is
ambitieus en heeft uitdagingen nodig om optimaal te kunnen presteren. Hij wil in
de toekomst nog meer bedrijven gelijktijdig succesvol leiden, bij voorkeur in
verschillende branches. Het is zijn passie om het succes van zakelijke klanten te
vergroten met teams waarin blije medewerkers kunnen groeien. Voor zijn master
aan Nyenrode heeft hij HEAO (MER) gestudeerd. Harm-Jan is 33 jaar oud,
getrouwd, en trotse vader van drie zoons.
Harm-Jan van Veldhuizen

4. Empirische analyse van
vakinhoudelijke, management-
en ondernemersvaardigheden
onder novice, serie- en portfolio-
ondernemers binnen het MKB
in Nederland
n=108
STEEKPROEF
gem.
2,8 mln.
JAAROMZET
gem.
20 FTE
MEDEWERKERS
gem.
43 jaar
LEEFTIJD
gem.
9 jaar
ERVARING
gem.
89% man
GESLACHT
n=190
STEEKPROEF
gem.
6,2 mln.
JAAROMZET
gem.
35 FTE
MEDEWERKERS
gem.
44 jaar
LEEFTIJD
gem.
13 jaar
ERVARING
gem.
95% man
GESLACHT
De
NOVICE
Ondernemer
DE NOVICE ONDERNEMER
DRIJFT ÉÉN ONDERNEMING
Deze ondernemer besteedt meer tijd aan
het vervaardigen van een product of
dienst en aan zakelijke adviseurs/
netwerken dan andere ondernemers.
Start eerste en enige onderneming op
een leeftijd van gemiddeld 34 jaar.
1
De
HABITUAL
Ondernemer
DE HABITUAL ONDERNEMER
DRIJFTMEERDEREONDERNEMINGEN
Deze ondernemer besteedt meer tijd aan het
spotten van zakelijke kansen en aan
businessplanning dan andere ondernemers.
Creëert meer werkgelegenheid volgens
diverse studies. Start eerste onderneming op
een leeftijd van gemiddeld 31 jaar.
De
PORTFOLIO
Ondernemer
De
SERIE
Ondernemer
De portfolio-ondernemer
drijft meerdere
ondernemingen gelijktijdig
en besteedt meer tijd aan
managementtaken dan de
serie-ondernemer.
n=128
STEEKPROEF
gem.
7,2 mln.
JAAROMZET
De serie-ondernemer drijft
meerdere ondernemingen
achter elkaar en besteedt
meer tijd aan zakelijke
netwerken dan de
portfolio-ondernemer.
n=62
STEEKPROEF
gem.
4,2 mln.
JAAROMZET
De deelnemende
ondernemers hebben
via een online vragenlijst
hun eigen vaardigheidsniveau
beoordeeld en aangegeven hoe
relevant zij deze vaardigheden
voor hun succes achten.
2
TOTSTANDKOMING VAN
HET ONDERZOEK
VERSCHILLENDE TYPEN ONDERNEMERS
EN HUN KARAKTERISTIEKEN
IBM SPSS STATISTICS IS GEBRUIKT OM
MEER DAN 10 MULTIVARIATE
STATISTISCHE ANALYSES UITTEVOEREN
75%VAN DE ONDERNEMERS HEEFT EEN
HBO- OFWO-OPLEIDING GENOTEN
350
MKB
19
10
75%
3%
ONGEVEER 350 ONDERNEMERSVANUIT
HEEL NEDERLAND HEBBEN
DEELGENOMEN
ALLÉÉN MKB-ONDERNEMERS ZIJN IN
DE RESULTATEN MEEGENOMEN
MAAR LIEFST 19VERSCHILLENDE
BRANCHES ZIJN ONDERZOCHT
3% STARTTE HET EERSTE BEDRIJF
MINDER DAN ÉÉN JAAR GELEDEN,
20% MEER DAN 20 JAAR GELEDEN
DE CONCLUSIES ZIJN GETEST OP
SIGNIFICANTIE,VALIDITEIT EN
BETROUWBAARHEID
GETEST

5. HN
HN
Opmerkelijk: het
gepercipieerde vakinhoudelijke
vaardigheidsniveau start hoog,
daalt naarmate het aantal
ondernemingen toeneemt en
neemt vervolgens weer toe.
3 OPVALLENDE RESULTATEN
UIT HET ONDERZOEK
5
VERSCHILLEN TUSSEN KLEINE
EN GROTE PORTFOLIO’S
4 VERSCHILLEN TUSSEN DE NOVICE
EN DE HABITUAL ONDERNEMER
Emotioneel succes
(geluk/plezier)
Sociaal (omgeving/
maatschappij)
Persoonlijke
ontwikkeling
MEESTE
TIJD
MINSTE
TIJD
Marketing/sales
Management
(plannen&
organiseren)
Mensen/personeel
Inkoopvan
grondstoffen
Juridisch/structuur/
wet-enregelgeving
Businessplanning
Waar
besteden
ondernemers
hun tijd
aan?
Hoe
tevreden zijn
ondernemers
met hun
succes?
“Ultiem succes in ondernemerschap vereist
bepaalde vaardigheden. Deze kunnen worden
ontwikkeld en niet iedereen heeft hetzelfde
vaardigheidsniveau.” (Thomas S. Lyons)
VAKINHOUDELIJKE
VAARDIGHEDEN
“Technisch en/of functioneel
vakmanschap binnen de kern-
activiteiten van de onderneming”
Hoeveel tijd wordt eraan besteed?
Wat is de relevantie voor succes?
Wat is het competentieniveau?*
MANAGEMENT-
VAARDIGHEDEN
“Directe aansturing / organiseren
van het dagelijkse werk”
Hoeveel tijd wordt eraan besteed?
Wat is de relevantie voor succes?
Wat is het competentieniveau?*
ONDERNEMERS-
VAARDIGHEDEN
“Het ontwikkelen en vermarkten van
bestaande of innovatieve producten
door oplossingen te bedenken voor
behoeften in de markt”
Hoeveel tijd wordt eraan besteed?
Wat is de relevantie voor succes?
Wat is het competentieniveau?*
*) gepercipieerd vaardigheidsniveau
volgens online zelfbeoordeling
VAKINHOUDELIJK MANAGEMENT ONDERNEMERSCHAPCOMPETENTIE*
RELEVANTIE*
portfolioformaat1 6+ portfolioformaat1 6+portfolioformaat1 6+
De
NOVICE
Ondernemer
De
HABITUAL
Ondernemer
MINST
TEVREDEN
MEEST
TEVREDEN
0 20 40 60 80 1000 20 40 60 80 100
0 20 40 60 80 1000 20 40 60 80 100
0 20 40 60 80 1000 20 40 60 80 100
Opmerking: tussen de serie- en
portfolio-ondernemer zijn geen
significante verschillen
gevonden.
Zakelijke
tijdsverdeling/focus
Financieel (rijkdom)
Work/life balance

6. INTERVIEW MET DE AUTEURS
SERIE
ONDERNEMERSCHAP
“Wij kijken in ons onderzoek inderdaad niet naar de onderneming, maar naar de ondernemer.
Hierbij maken we onderscheid tussen ondernemers die hun eerste en enige
onderneming drijven (novices) en ondernemers die meerdere ondernemingen
drijven of hebben gedreven (habituals). Uit ons literatuuronderzoek komen meerdere
interessante verschillen tussen de novice en habitual ondernemers naar voren. Zo starten
habitual ondernemers hun eerste onderneming meestal op jongere leeftijd dan de novices. Onder
de habitual ondernemers bevindt zich een groter aandeel mannen dan onder de novice ondernemers. Relatief
vaker zijn zij ook schoolverlaters en hebben de ouders een ondernemers-/managementachtergrond.
Jullie
onderscheiden
verschillende typen
ondernemers.
Waarom?
“Dit onderzoek was het onderwerp van onze afstudeeropdracht
voor de studie die wij volgden aan de Business Universiteit
Nyenrode. Omdat wij zelf ondernemers zijn, zijn we
geïnteresseerd in factoren die het succes van ondernemers
bepalen. Bovendien voelen we het als onze missie het
ondernemerschap in Nederland te stimuleren. Om succesvol te
ondernemen heb je namelijk bepaalde persoonlijke vaardigheden nodig.
Natuurlijk heeft niet iedere ondernemer hetzelfde vaardigheidsniveau, maar
kan hij of zij deze vaardigheden vaak wel ontwikkelen. Wij denken dat
ambitieuze ondernemers voortdurend aan de slag willen met hun
leerpunten en groeimogelijkheden. Daarom geven wij graag inzicht in de
vaardigheden die voor hen belangrijk zijn.”
Waarom
hebben jullie
dit onderzoek
uitgevoerd?
“Nee, dat is zeker niet waar. Onderzoek laat zien dat habitual ondernemers de potentie hebben
een fundamentele bijdrage te leveren aan het proces van waardecreatie in een samenleving. Ze
zijn creatief, vernieuwend en scheppen daarmee banen. Maar het is niet dat ze beter presteren
dan novice ondernemers. Enerzijds kan opgebouwde ervaring door het drijven van meerdere
bedrijven positieve invloed hebben op de prestaties van deze ondernemingen. Anderzijds kan dit
positieve effect een negatief effect worden zodra de ondernemer een te groot aantal ondernemingen
tegelijk moet besturen. Uit onze gesprekken met ondernemers met meerdere ondernemingen kwam vaak
naar voren dat het ingewikkeld is om synergie te creëren en focus aan te brengen.”
Is het waar
dat habitual
ondernemers beter
presteren?
“Dit was de meest verrassende uitkomst. Wij hadden verwacht dat de novice ondernemer
een hogere score op vakinhoudelijke vaardigheden zou laten zien, omdat deze
ondernemer de focus heeft op één onderneming en waarschijnlijk dichter bij de
activiteiten betrokken is. Op zichzelf blijkt dit te kloppen. We hadden ook verwacht dat
wanneer het aantal ondernemingen toeneemt, de score op vakinhoudelijke vaardigheden
zou afnemen. Wat ons verrast, is dat het vakinhoudelijke vaardigheidsniveau in eerste
instantie inderdaad afneemt, maar bij het voeren van een groter aantal ondernemingen juist een
toename te zien valt.
Is het aantal
ondernemingen van
invloed op de
relevante
vaardigheden?
Jan-Hein Boll en Harm-Jan van VeldhuizenInterview
door Corina Blommendaal

7. “We hebben geen enkel ander onderzoek gevonden naar de vaardigheden van Nederlandse
habitual ondernemers. Dat is op zich al uniek. In het buitenland is wel onderzoek gedaan naar de
vaardigheden van habitual ondernemers, maar door culturele verschillen kunnen we zeker niet
zomaar aannemen dat deze uitkomsten ook voor de Nederlandse ondernemers gelden.
Daarnaast hebben we twijfels over bepaalde wetenschappelijke standpunten over verschillen in
vaardigheden tussen twee soorten habitual ondernemers.”
Wat maakt
dit onderzoek
zo uniek?
“Dat we ondernemers verder kunnen inspireren om succesvol te zijn. Want uit onderzoek blijkt
dat er nog te weinig ambitieuze ondernemers in Nederland zijn. Volgens een studie van de
Adviesraad voor het Wetenschaps- en Technologiebeleid komt dit door ‘de welvaartsstaat’: veel
mensen vinden het erg comfortabel om in dienstverband te werken. Maar ook door de relatief
geringe prestatiegerichtheid van de Nederlandse bevolking.”
Wat hopen
jullie met dit
onderzoek te
bereiken?
“We weten nu welke vaardigheden relevant zijn voor de novice ondernemer. We weten ook welke
vaardigheden relevant zijn voor de habitual ondernemer. Het is mooi dat we hierover belangrijke en
consistente resultaten hebben gevonden in het kwantitatieve onderzoek. Hiermee kunnen we voor
elk type ondernemer een ideaalprofiel opstellen. Deze kennis willen we beschikbaar stellen aan alle
ondernemers in Nederland via een smartphone-app. Daarmee kunnen ze met een assessment hun eigen
vaardigheidsniveau inzien en dit zowel vergelijken met de voorbeeldprofielen als met andere ondernemers.
Daarmee geven we ondernemers een extra instrument in handen om aan hun persoonlijke ontwikkeling te
werken.”
Wat is de
vervolgstap?
Mogelijk zijn de ondernemers bij de start meer opportunistisch: ze zijn begonnen met één onderneming en
vanwege succes zijn er twee of drie ondernemingen bij gekomen. Bij grotere portfolio’s wordt de synergie
tussen ondernemingen belangrijker en daarmee het belang van vakinhoudelijke vaardigheden. Daarnaast
werd duidelijk dat een aantal ondernemers met grote portfolio’s zichzelf nieuwsgierig vindt. Ze willen
voortdurend nieuwe ondernemingen opstarten, maar ook nieuwe kennis opdoen. Ook al geven ze het niet
altijd toe of zijn ze zich er minder van bewust, toch denken wij dat ze veel kennis hebben over de
kernactiviteiten van hun ondernemingen.”
“Ja, we maken onderscheid tussen de ondernemer die meerdere ondernemingen achter
elkaar drijft (de serie-ondernemer) en de ondernemer die meerdere ondernemingen
tegelijk drijft (de portfolio-ondernemer). Volgens de wetenschappelijke literatuur zijn
er redenen om aan te nemen dat er vaardigheidsverschillen tussen deze
ondernemers zijn. Zo zou de portfolio-ondernemer meer vakinhoudelijke vaardigheden
hebben, vanwege de mogelijk technische synergie die hij tussen zijn ondernemingen wil
bereiken. Ook worden er meer managementvaardigheden verwacht, omdat er meer coördinatie tussen de
ondernemingen nodig kan zijn. Dit is echter niet wetenschappelijk bewezen. Wij hebben dan ook geen
duidelijke verschillen in vaardigheden gevonden tussen deze ondernemers. Dat kan komen doordat het niet
altijd duidelijk is of een ondernemer zich meer als een serie- of een portfolio-ondernemer typeert. Sommige
ondernemers gedragen zich namelijk als serie-ondernemers en starten steeds nieuwe bedrijven op met
focus op één onderneming. Maar omdat ze de bedrijven niet verkopen, zijn ze volgens de wetenschappelijke
definitie portfolio-ondernemers. Daarom mag wat ons betreft de definitie worden aangescherpt met de focus
en de synergie tussen ondernemingen.”
Jullie
onderscheiden dus
ook nog binnen de
habitual
ondernemers?

8. Onderzoek Jan-Hein Boll
Harm-Jan van Veldhuizen
Design Luca Gonzato
Interview Corina Blommendaal
Redactie Steven van der Kwartel
Foto’s Judith Keessen
Wiep van Apeldoorn
LEADERSHIP
ENTREPRENEURSHIP
STEWARDSHIP
A REWARD FOR LIFE