veza

1. Shkolla e Mesme Bujqësore ”Arberia”
Gjilan
Profili arsimor: Kuzhinier
Lënda: Lënda e parë ushqimore
Tema: Ruajtja e vezës, kontrolli i cilësisë dhe
vlerësimi i vezëve
Klasa: X-9
Mësimdhënësja: Shpresa Devaja

2.  Me qene se veza është produkt shumë i rëndësishëm për ushqim
andaj për të ruajtur këtë produkt janë gjetur mënyra të ndryshme të
ruajtjes.
Më pare vezët populli I ka ruajtur duke I future në rërë të thatë, në
hi, etj, mirëpo ruajtja e vezëve në këtë mënyrë preferohet për një
periudhë të shkurtër kohore sepse në këtë mënyrë veza ruhet vetëm
nga temperaturat e larta dhe avullimi I tepërt I ujit ndërsa nga
mikroorganizmat jo.
Mënyra tjetër e ruajtjes së vezës është në ujë gëlqeror. Për këtë
mënyrë përgatitet tretësira kështu: 1kg gëlqere në 100L ujë kjo masë
përzihet mire dhe lihet të kullohet 24 orë, pastaj merret tretësira e
përgatitur e gëlqeres ndahet ne 10 pjese dhe I shtohet një pjesë
kripë gjelle dhe pastaj bëhet zhytja e vezëve dhe konservimi.
RUAJTJA E VEZËS

3.  Ruajtja më e mire e vezëve është në frigorifer kjo mënyrë ka
përparësi sepse mund të ruhen sasira të mëdha të vezëve. Koha e
ruajtjes në frigorifer varet nga cilësia e vezës që duhet të jenë të
freskëta, të pastra dhe jo më të vjetra se 8 ditë. Koha maksimale e
ruajtjes së vezëve është 6-8 muaj në pranverë kurse ne verë 4-5
muaj.

4.  Nga këndvështrimi tregtar, karakteristikë kryesore dhe
vlera e vezës është freskia.
 Për tregtinë moderne janë interesante vetëm vezët e
freskëta.
 Në kushte normale të ruajtjes, vezët gjatë verës ruhen deri
në 10 ditë, dimrit deri në 21 ditë, ndërsa vetëm
përjashtimisht dhe në kushte të veçanta të ruajtjes edhe
më shumë.
KONTROLLI I CILËSISË DHE VLERËSIMI I VEZËVE

5. Vezët e freskëta të cilësisë së parë (I.) në qarkullim duhet të
përmbushin këto kërkesa të cilësisë:
 Që ta kenë lëvozhgën normalisht të zhvilluar, të
shëndoshë, të pastër, dhe të mos jetë e larë;
 Që lartësia e dhomës së ajrit të jetë jo më e madhe se 6
mm;
 Që e bardha e vezës të jetë e kthjelltë, kompakte dhe
transparente (e tejdukshme);
 Që e verdha e vezës gjatë ndriqimit të vezës të jetë e
dukshme si një hije e mjegulluar dhe që gjatë lëvizjeve të
shpejta të jetë e palëvizshme ose me lëvizshmëri shumë
dobët të shprehur;
 Që embrioni të mos jetë i zhvilluar në mënyrë të qartë;
 Që të jenë pa aroma të huaja dhe papastërti;
 Që të kenë një aromë të këndshme dhe shije karakteristike
të vezëve të freskëta.

6.  Vezët e prodhuara në amvisnitë rurale (vezët e fshatit) në
raport me vezët e prodhuara në fermat e pulave janë disi
me lëvozhgë dhe të verdhë më të errët dhe janë më të
vlerësuara në treg.
 Duke pasur parasysh që fitohen me blerjen nga
kooperuesit, shpesh herë janë të vjetra prandaj në
qarkullimin e tyre duhet pasur më shumë kujdes.

7.  Është e ndaluar vënia në qarkullim:
 E vezëve të kalbura,
 E vezëve që kanë erën dhe shijen e mykut,
 E vezëve me embrionet e zhvilluara (ose vezët të cilat
përmes ndriçimit tregojnë ndryshime të tjera më të
mëdha ose përmbajnë trupa të huaj), janë të prishura,
ose të kalbura, si dhe
 E vezëve që përmbajnë antibiotikë qoftë edhe në
gjurmë.

8.  Freskia e vezëve përcaktohet përmes metodave të
dëshmuarat të kontrollit të vezëve të tëra apo të rrahura
(tundura).
 Për këtë arsye, metoda më e përshtatshme është ndriçimi i
vezës me llampat ovoluks ose ovoskop (pajisje e veçantë
për të kontrolluar përmes ndriçimit, ngjashëm me pajisjet
industriale).

9.  Freskia dhe cilësia e vezëve përcaktohet përmes
krahasimit me standardin dhe përcaktimin e
transparencës, lartësisë së dhomës së ajrit dhe formën e të
verdhës së vezës, uniformitetin e konzistencës, pastërtisë
së vezës, primesave të huaja, dëmtimeve etj.
Ovoskopi

10.  Në mungesë të ovoskopit në tregti, për përcaktim të shpejtë të freskisë
së vezëve, mirë mund të aplikohet metoda e thjeshtë e zhytjes së
vezëve në tretësirë ujore 12% të kripës:
 Vezët e freskëta fundosen,
 Vezët e vjetra dy ditë notojnë pezull afër fundit të enës,
 Vezët e vjetra katër ditë notojnë afër sipërfaqes ndërsa
 Vezët 15 ditë të vjetra notojnë mbi sipërfaqe të tretësirës.
 Aroma, shija dhe pamja e vezëve të freskëta më së miri identifikohen
përmes provës së vezëve butë të ziera.
Metoda e thjeshtë e zhytjes së
vezëve në tretësirë ujore 12 %
të kripës

11.  Vezët paketohen dhe vehen në qarkullim si:
 Vezë të paketuara në ambalazhë të mbyllur nga të gjitha
anët;
 Vezë të paketuara në ambalazhë të hapur-në tabaka
(zakonisht 30 vezë në gjashtë rreshta me nga pesë vezë),
në të cilat nuk janë të mbrojtura nga të gjitha anët;
 Vezë të paketuara në paketa përmbledhëse-të
përbashkët (transportuese) duke futur paketimet e
mbyllura ose të hapura të vezëve në kuti kartoni ose
ambalazhë të ngjashme.
PAKETIMI DHE RUAJTJA E VEZËVE

12.  Ambalazha për vezë duhet të jetë e pastër dhe e
qëndrueshme ndaj goditjeve mekanike.
 Ambalazha duhet të mbrojë vezët nga ndikimet e jashtme
(tabaka, kuti kartoni, kuti plastike, arka druri, etj).
 Përmes ambalazhave të përbashkëta (transportuese) duhet
të sigurohet mbrojtja e vezëve në transport dhe qarkullim.
 Në të njëjtat hapësira deponuese me vezë nuk guxojnë të
ruhen ushqime me erë të fortë ose ushqime të dëmtuara,
ndërsa ajri duhet të jetë relativisht i lagësht dhe rregullisht
i ventiluar.

13. 1. Sa kohë ruhen vezët në kushte normale?
2. Për çka shërben ovoskopi?
3. Përshkruaj metodën e thjeshtë e zhytjes së vezëve në
tretësirë ujore 12 % të kripës?
4. Si bëhet paketimi i vezëve?
Pergjigjjet i dergoni ne viber +383 44 781 591 si dhe ne email
shpresadevaja64@gmail.com
PYETJE