Que noi 597

QUÏ NÖÅI 1
http://ebooks.vdcmedia.com
"LÚÂI NOÁI ÀÊÌU" TRONG BAÃN DÕCH QUÏ NÖÅI SANG TIÏËNG
PHAÁP, CUÃA ALICE KAHN
Khi giúái thiïåu quyïín truyïån "Quï nöåi" cuãa Voä Quaãng
ngûúâi ta baão töi: Àêy laâ möåt loaåi Töm Xêy-dú cuãa Viïåt Nam. Àaä tûâ
lêu töi rêët thñch taác phêím Töm Xêy-dú. Nhûng sau khi laâm quen
vúái taác phêím cuãa Voä Quaãng töi caãm thêëy mònh coân thñch caác nhên
vêåt Cuåc vaâ Cuâ Lao hún.
Voä Quaãng àaä àùåt cêu chuyïån xaãy ra taåi chñnh quï hûúng
mònh, êëy laâ laâng Hoâa Phûúác, tónh Quaãng Nam, möåt tónh nùçm giûäa
nûúác Viïåt Nam. úã àêy caác sûå kiïån nhoã àùåt liïìn nhau, khùng khñt
nhau taåo nïn cêu chuyïån. Cêu chuyïån bùæt àêìu sau Caách maång
thaáng Taám, sau ngaây lïî tuyïn böë àöåc lêåp cuãa nûúác Viïåt Nam nùm
1945, möåt thúâi kyâ maâ maäi àïën nay vêîn coân àïí laåi dêëu tñch trong
nïìn vùn hoåc Viïåt Nam.
Taác phêím phaãn aánh têm traång phêën khúãi coá phêìn húi
ngêy thú cuãa dên laâng, loâng tin tûúãng kyâ diïåu cuãa hoå vaâo tûúng lai
àêët nûúác.
Töi àaä coá dõp hoãi vaâi ngûúâi tûâng söëng trong thúâi kyâ êëy, khi hoå
coân treã. úã hoå àïìu coân àoång laåi möåt niïìm nhúá thûúng thùæm thiïët.
Baån àoåc ngûúâi Phaáp coá thïí tòm thêëy gò qua caác hònh tûúång
úã àêy? Coá thïí úã möåt söë ngûúâi sau böën mûúi nùm, nhûäng nöîi àau
xoát naãy sinh tûâ cuöåc chiïën tranh úã Àöng Dûúng chûa xoáa hïët àûúåc.
Trong truyïån, ngûúâi Phaáp hiïån diïån nhû keã aáp bûác, nhû nhûäng keã
thuâ. Taác giaã khöng nhaâo nùån laåi lõch sûã, nhûng úã àêy trong moåi thïí
hiïån àïìu coá mûác àöå. Coá möåt tñ gò móa mai nheå nhaâng vaâ thên aái
trong khi taác giaã nhùæc laåi baâi diïîn thuyïët coá phêìn khoa trûúng cuãa
möåt caán böå cú súã. Nhûng chuáng ta khöng thïí naâo nhêìm, vò àêy
khöng phaãi laâ nhûäng lúâi tröëng röîng. Chuá Nùm Muâi khöng hïì thuã
àoaån, khöng àêìu cú chñnh trõ. Chuá àêëu tranh cho caách maång, chuá
hiïíu roä baâ con trong laâng xoám cuãa mònh. Nhûäng lúâi noái cuãa chuá
khöng phaãi laâ nhûäng cêu chêm ngön saách vúã, chuá cuäng khöng phaãi
laâ keã khoe khoang. Traái laåi, trong nhiïìu trûúâng húåp chuá toã ra biïët

Voä Quaãng 2
nhiïìu kinh nghiïåm, coá nhûäng hiïíu biïët sêu sùæc vïì cuöåc söëng vaâ con
ngûúâi. Ngoaâi ra chuá khöng phaãi khöng biïët hoám hónh.
ÚÃ Viïåt Nam, Voä Quaãng àûúåc cöng nhêån laâ möåt trong nhûäng
nhaâ vùn ûu tuá viïët cho thiïëu nhi. Mùåc duâ sûå khan hiïëm vïì giêëy àaä
haån chïë gay gùæt söë lûúång baãn in, taác phêím cuãa Voä Quaãng àûúåc taái
baãn nhiïìu lêìn vaâ nhanh choáng àûúåc tiïu thuå.
Trûúác kia trong thúâi kyâ thûåc dên Phaáp àö höå, öng hoaåt àöång
caách maång chöëng Phaáp. Nùm 1941 öng bõ thûåc dên Phaáp bùæt giam.
Sau Caách maång thaáng Taám, öng phuå traách chñnh quyïìn Àaâ Nùéng,
phuå traách viïåc xeát xûã úã caác toaâ aán miïìn Trung. Tûâ nùm 1957 àïën
nay, öng chùm lo cöng viïåc giaáo duåc thiïëu nhi bùçng caác phûúng
tiïån vùn hoåc nghïå thuêåt.
Baãn dõch bùçng tiïëng Phaáp cuãa Quï nöåi àaáng tiïëc laâ chûa thïí
chuyïín àaåt hïët caái hay cuãa ngön ngûä àõa phûúng maâ taác giaã sûã
duång rêët coá tònh caãm. Baãn dõch cuäng khöng truyïìn àaåt àûúåc chêët
nhaåc trong ngön ngûä àöåc àaáo cuãa cêu chuyïån. Àöåc giaã Phaáp coá thïí
khöng àöìng caãm hïët vúái taác giaã, möåt sûå àöìng caãm naãy sinh tûâ chêët
nhaåc cuãa cêu vùn. Voä Quaãng trûúác tiïn laâ möåt nhaâ thú. aång saáng
taác cho caác em nhûäng baâi thú àêìy chêët nhaåc, àïën àöå caác em böën,
nùm tuöíi cuäng rêët thñch lùåp ài lùåp laåi.
Sûå àöìng caãm vïì ngön ngûä coá phêìn haån chïë nhûng baãn dõch ñt
nhiïìu cuäng gúåi lïn àûúåc phong caãnh, nhûäng cöng viïåc laâm ùn haâng
ngaây úã möåt vuâng quï Viïåt Nam. Chuáng ta hy voång taâi nùng cuãa taác
giaã trong viïåc saáng taåo nhûäng hònh tûúång vùn hoåc, trong viïåc taåo
ra sûå söëng àöång cuãa caác nhên vêåt. Khöng phaãi khöng àûúåc caãm
nhêån úã àêy. Laâm sao ngûúâi ta coá thïí quïn àûúåc quang caãnh nhûäng
ngoån àeân tröi doåc búâ raâo cuãa nhûäng ngûúâi ài hoåc lúáp xoáa naån muâ
chûä trong àïm töëi, quïn àûúåc nhûäng con gaâ tröëng úã Hoâa Phûúác,
con trêu Bónh bûúác giûäa ngaân sao, quïn baâ Hiïn... Chuáng ta hy
voång tñnh chêët kñn àaáo rêët mûåc tinh vi cuãa nhûäng tònh caãm böåc löå
trong cêu vùn seä àûúåc truyïìn qua baån àoåc. Chuá Hai Quên bõ lyá
trûúãng àaánh àoân buöåc phaãi boã laâng ra ài. Trûúác khi ài chuá sûãa laåi
tao nöi cuãa àûáa beá gaái con cuãa chuá. Nhûäng lúâi tûâ biïåt cuãa Cuåc vaâ
Cuâ Lao àûúåc thïí hiïån qua tiïëng haát cuãa caác cö laái àoâ xuöi Höåi An.
Lêìn chia tay thûá hai traái laåi laâ möåt sûå rûát ra àöåt ngöåt vaâo luác bïën
àoâ Hoâa Phûúác nhöën nhaáo giûäa chiïën tranh. Vaâ cêu chuyïån cuãa Cuåc
vaâ Cuâ Lao cuäng kïët thuác úã àêëy.

QUÏ NÖÅI 3
Caác àöåc giaã phûúng Têy coá leä seä ngaåc nhiïn trûúác bao nhiïu
khña caånh dên töåc cuãa ngûúâi Viïåt Nam. Chùèng haån sûå say mï xem
haát tuöìng cuãa dên laâng vaâ vai troâ quan troång cuãa sên khêëu trong
àúâi söëng cuãa hoå, caãnh chaåy tröën chiïën tranh hay chaåy tröën àoái
ngheâo keáo daâi suöët lõch sûã àêët nûúác Viïåt Nam qua bao thïë kyã àaä
tûâng taåo nguöìn caãm hûáng cho bao nhiïu baâi haát dên gian.
Vïì phêìn töi, töi mong muöën trûúác hïët àûúåc Cuåc vaâ Cuâ Lao
àûa laåi cho chuáng ta möåt sûå hiïíu biïët nhiïìu hún vïì möåt nûúác Viïåt
Nam hêìu nhû coân hoaân toaân xa laå àöëi vúái ngûúâi Phaáp.1
1987
1
Taác phêím "Quï nöåi" cuãa nhaâ vùn Voä Quaãng àaä àûúåc nhiïìu nhaâ vùn, nhaâ thú, nhaâ
phï bònh vùn hoåc Viïåt Nam bònh luêån. NXB Kim Àöìng àaä coá dõp giúái thiïåu nhûäng yá
kiïën àoá. Trong lêìn xuêët baãn naây, chuáng töi xin daânh viïåc àaánh giaá taác phêím "Quï
nöåi" dûúái caách nhòn cuãa möåt ngûúâi nûúác ngoaâi.

Voä Quaãng 4
I
Sau ngaây Töíng khúãi nghôa Caách maång thaáng Taám, töi
thûúâng thûác dêåy súám. Khi thûác giêëc, töi cûá tûúãng mònh nhû vûâa
chúåp mùæt, tai töi coân nghe tiïëng hö têåp tûå vïå cuãa chuá Nùm Muâi:
- Têët caã quay bïn phaãi! Bïn phaãi laâ bïn tay ta cêìm àuäa, nghe
chûa?
Chõ Ba töi àang têåp liïìn hoãi to:
- Töi cêìm àuäa tay traái, töi quay bïn naâo?
Chuá Nùm Muâi quaát:
- Àêy khöng phaãi viïåc cö giúän àêu! Àêy laâ viïåc quên! - Chuá
quùæc mùæt, hö àuáng laâ to:
- Nghiïm! Quay!
Töi nùçm nhúá laåi tûâng àöång taác luyïån têåp cuãa àöåi tûå vïå, chúåt
con gaâ tröëng úã phña nhaâ bïëp nöíi gaáy. Tiïëng noá lanh laãnh. Töi biïët
àoá laâ gaâ cuãa anh Böën Linh. Con gaâ naây coá böå löng maä tña, cöí baånh,
maâo haåt àêåu. Tiïëng noá doäng daåc nhêët xoám. Noá thûúâng laâm töi chuá
yá. Noá nhoán chên, bûúác tûâng bûúác oai vïå, ûác ûúän ra àùçng trûúác, coá
gan nhaãy lïn lûng trêu Bônh, vöî caánh phaânh phaåch röìi gaáy nhû
theát vaâo tai trêu. Bõ choá Vïån àuöíi, noá boã chaåy. Àöåt ngöåt noá quay
laåi nïån cho choá Vïån möåt àaá vaâo àêìu röìi nhaãy phoác lïn cêy raác
àûáng nhòn xuöëng veã phúát lúâ, nöíi gaáy nhû thaách thûác:
- Tao khöng súå ai hïët!
Sau gaâ anh Böën Linh, gaâ cuãa öng Kiïím Laâi gaáy theo. Tiïëng
cuãa noá nghe khaân khaân laâm töi nhúá àïën tiïëng rao cuãa öng thúå haân
nöìi khi ài qua xoám:
- Ai haân nöìi khöng?
Con gaâ cuãa öng Kiïím Laâi hay búái bêåy. Noá coá böå maä khaá àeåp,
löng trùæng, phao to, moã buáp chuöëi, maâo cúâ, hai caánh nhû hai voã
trai uáp, nhûng laåi hay taán tónh laáo khoeát. Noá àïën chöî búâ tre múâi
boån gaâ maái theo noá àïí noá àaäi giun. Búái àûúåc con giun, noá lêëy moã

QUÏ NÖÅI 5
keåp boã ra giûäa àêët, kïu tuåc tuåc múâi boån gaâ maái àïën xúi. Boån naây
vûâa xö túái, noá àaä nuöët chûãng con giun vaâo buång. Noá coân giaã vúâ
nghïính cöí kïu oaác nhû phên bua: "uãa! Chúá con giun àêu mêët röìi
heâ?" Boån gaâ maái tûng hûãng nhûng vöën dïî tñnh nïn boã qua. Noá coân
ra nûúng beã bùæp bõ töi bùæt quaã tang, xuyát choá cùæn cho möåt trêån.
Choá vùåt mêët tuám löng àuöi. Möåt con gaâ tröëng bõ mêët tuám löng àuöi
tröng cuåt nguãn, àêìu nhû bõ chuác vïì àùçng trûúác, nom hïët sûác buöìn
cûúâi. Sau gaâ öng Kiïím Laâi, gaâ baâ Hiïën nöíi gaáy theo. Noá phoáng ra
ba tiïëng khöng àïìu nhau eác, e, e. Gaâ baâ Hiïën laâ gaâ tröëng tú, löng
àen, chên chò, gioâ cao, cöí ngùæn. Tiïëng noá gaáy coân vûúáng trong cöí,
chûa ai mï àûúåc. Mêëy lêìn töi gùåp noá nhaãy toát lïn cêy raác thêåt cao
phoáng têìm mùæt nhòn quanh nhû muöën moåi ngûúâi haäy chuá yá, noá seä
gaáy möåt húi thêåt to, thêåt daâi. Noá xoâe caánh, nghïính cöí, nhûng röët
cuåc chó rùån ra ba tiïëng eác, e, e cuåt nguãn. Noá ngûúång quaá àoã chñn
mùåt, hêëp têëp nhaãy xuöëng àêët. Gaâ thêìy Lï Haão, gaâ öng Tû Àaâm, gaâ
chuá Nùm Muâi cuäng thi nhau gaáy. Gaâ trong laâng nöíi gaáy loaån xõ.
Töi nghe loaáng thoaáng gaâ öng Böën Rõ baán thõt choá úã dûúái xoám, gaâ
dûúång Hûúng Thû vaâ gaâ öng Hoaåt úã ngoaâi vaån Hoâa Phûúác cuäng
gaáy theo. aång Hoaåt vaâ dûúång Hûúng Thû úã thuyïìn, nhöët gaâ trong
möåt chiïëc löìng tre, chiïëc löìng treo bïn maån thuyïìn, nom xa giöëng
nhû quaã lûåu àaån. Möîi lêìn dûúång Hûúng Thû raãi thoác cho ùn boån
gaâ tranh nhau phoáng cöí ra ngoaâi. Caái löìng böîng nhiïn moåc àêìy
muäi nhoån. †n xong, nhûäng muäi nhoån àoá laåi thuåt ài mêët. Dûúång
Hûúng Thû múã löìng, boån gaâ bay ra tûá tung, tiïëng oang oaác nöí ra
inh oãi. Chuáng bay xuöëng àêåu chöî meá nûúác, coá con nöíi gaáy nùm ba
tiïëng.
Öng Hoaåt àêåu thuyïìn bïn caånh nhö caái àêìu coá buái toác ra khoãi
khoang, noái vúái dûúång Hûúng:
- Giöëng gaâ rûâng cuãa anh töët thiïåt! Lêìn sau ài Duâi Chiïng nhúâ
mua cho möåt àöi. Töi nuöi thiïën vaâi con ùn Tïët.
Thêåt ra gaâ dûúång Hûúng Thû khöng phaãi giöëng gaâ rûâng.
Chuáng cuäng laâ giöëng gaâ nhaâ. Dûúång Hûúng thûúâng mua gaâ úã trïn
rûâng, xûá Duâi Chiïng, vò quï dûúång trïn àoá!
*
* *
Dûúái nhaâ bïëp, chõ Ba töi cuäng thûác dêåy nhoám lûãa. Boáng chõ
chêåp choaång trïn vaách bïëp. Chõ àang àûa tay vuöët toác. Chõ Ba vûâa

Voä Quaãng 6
cùæt toác ngùæn. Caác chõ thanh nûä laâng töi, sau Töíng khúãi nghôa, àïìu
cùæt toác ngùæn, noái laâ àïí cùæt àûát vúái phong kiïën. Chõ Ba cêìm àeân
bûúác lïn nhaâ trïn vûát caái yïëm thao vaâ khùn ùn trêìu àem nheát vaâo
goái meå töi. Chõ noái vúái meå laâ chõ khöng duâng nhûäng thûá laåc hêåu àoá
nûäa. Chõ àaä mua thuöëc caåo hïët rùng àen. Rùng chõ hoáa trùæng noän.
Meå töi kïu lïn, veã thêët voång: "Rùng maây trùæng, tao thêëy nhû rùng
choá!" Chõ Ba àûa cêy àeân vïì phña töi, goåi:
- Cuåc úi! Trúâi saáng trùæng röìi! Dêåy àûa trêu ài ùn!
Töi rûúán ngûúâi nhoãm dêåy bûúác ra chuöìng trêu, múã dêy muäi
àûa con Bônh ài gùåm coã ngoaâi búâ söng.
Ra khoãi xoám, sao Mai trïn trúâi àaä baåc thïëch. Boáng töëi bùæt
àêìu rúâi khoãi cêy sung àêìu laâng. Möåt con cheâo beão àûáng trïn noác
miïëu baâ Tùçm àêåp caánh kïu mêëy tiïëng choeåt choeåt! Tûâ chöî sên
àònh vang lïn tiïëng hö cuãa àöåi tûå vïå. Anh Böën Linh laâm àöåi trûúãng
coá tiïëng hö töët lùæm. Àêy laâ àöåi tûå vïå noâng cöët, choån toaân nhûäng trai
traáng khoeã maånh trong laâng. Buöíi saáng súám hoå têåp nhûäng àöång
taác cú baãn, sau àoá coân luyïån nhiïìu miïëng voä dên töåc. Anh Böën
Linh daåy luyïån cön. Cêy cön trong tay anh quay vun vuát. Anh
quaát chuáng töi phaãi traánh thêåt xa, nhúä cêy cön va phaãi thò àêìu
chuáng töi bay mêët.
Töi ngöìi trïn lûng trêu Bônh ra àïën chöî cêy baâng, töi nhoán
ngûúâi, bùæt tay lïn miïång laâm loa goåi to: Hu hu, hu hu! Àoá laâ hiïåu
lïånh cuãa töi ra quên, baáo cho boån chùn trêu trong xoám biïët laâ töi
àaä sùén saâng "xuêët trêån" àïí chúi troâ giêåt laá.
Vïì phêìn luä treã cuäng phaãi mau mau àûa trêu ra söng àïí àaánh
baåi boån chùn trêu xoám dûúái. Chû tûúáng cuãa töi vûâa nghe tiïëng goåi
liïìn traã lúâi bùçng hai tiïëng hu, hu! Nhû vêåy coá nghôa laâ: Xin tuên
lïånh!
Sau ngaây cûúáp chñnh quyïìn, mön chúi giêåt laá úã quï töi hoáa
thõnh haânh. Chúi giêåt laá phaãi chia laâm hai phe. Ngûúâi tham gia
giùæt sau lûng möåt que dêu daâi chûâng böën têëc. Phaãi xöng ra giêåt
cho kò àûúåc que dêu cuãa àöëi phûúng. Àûáa naâo bõ giêåt mêët que dêu
thò xem nhû àaä bõ chùåt mêët àêìu, tûác khùæc phaãi nùçm lùn ra, mùåt uáp
xuöëng àêët khöng àûúåc ngoå nguêåy. Bïn naâo bõ chùåt àêìu nhiïìu nhêët
laâ bïn àoá bõ baåi. Töi àûúåc phong laâm nguyïn suyá. Khöng phaãi vò töi
àaánh giùåc gioãi maâ vò töi thuöåc nhiïìu tñch tuöìng. úã chúå Quaãng Huïë,
gêìn laâng töi, coá möåt raåp haát tuöìng. Thónh thoaãng chõ Ba cho töi hai
xu àïí mua veá vaâo xem. Do àoá tñch tuöìng töi àïìu biïët hïët. Phe

QUÏ NÖÅI 7
chuáng töi coá nùm àûáa, töi goåi laâ nùm tûúáng Nguä Höí. Töi tûå xûng laâ
Triïåu Tûã Long. Dûúái trêìn naây töi chûa thêëy ai vûâa àeåp vûâa oai
nhû võ tûúáng àoá. Mùåt àoã nhû son, mùæt sùæc nhû gûúm, xiïm giaáp
rûåc rúä àuã maâu, sau lûng coân cùæm bao nhiïu cung tïn cúâ xñ. Khi
Triïåu Tûã Long bûúác ra sên khêëu, töi choaáng ngúåp vò veã oai phong
lêîm liïåt. Böën àûáa khaác, töi cuäng phong cho möîi àûáa möåt tïn.
Tûúáng Trûúng Phi coá nhûäng cún thõnh nöå khuãng khiïëp. Tûúáng Lûu
Khaánh biïët bay trïn trúâi nhû chim. Tûúáng Haång Voä coá sûác maånh
vö àõch. Tûúáng Quan Cöng vûúåt nùm cûãa aãi cheám saáu tûúáng cuãa
Taâo Thaáo. Töi chöëng hai tay lïn höng theát vaâo mùåt boån chùn trêu
xoám dûúái:
- Húäi quên Taâo tùåc! Ta àêy laâ Triïåu Tûã Long! Chó caái tïn cuãa
ta cuäng àuã laâm boån bay khiïëp vña. Haäy mau mau giaãi giaáp quy
haâng thò ta tha chïët!
Boån chùn trêu xoám dûúái röëng to khöng keám:
- Chuáng bay laâ nhûäng thùçng àui! Chuáng tao laâ Lña àêy.
Khöng phaãi Taâo tùåc naâo caã.
Möåt thùçng mùæt gûúâm gûúâm chó vaâo àêìu cuãa mònh:
- Haäy xem quaã chuây cuãa tao àêy! Noá nùång nghòn cên. Cho
möåt chuây laâ boån Nguä Höí chuáng bay höìn vïì chñn suöëi!
Thùçng naây chiïën àêëu khaá lúåi haåi. Noá tïn laâ Thên úã xoám chúå,
coá caái àêìu troåc loác. Khi xaáp trêån, noá liïìu maång huác àêìu vaâo buång
chuáng töi laâm nhiïìu àûáa ngaä uyåch. Möåt thùçng khaác vöî hai tay
àaánh àeát, thõ uy:
- Coân tao laâ Voä Toâng, Voä Toâng àaã höí àêy! Tao tûâng nhai höí
nghe rau raáu. Saá gò nhûäng meâo ûúát chuáng bay!
Noái xong, noá nhoán möåt chên, quay voâng, trïì möi, meáo möìm,
àiïåu böå phaách löëi àïën cûåc àöå.
Nhûäng àûáa khaác cuäng nhaãy ra phuâng mang trúån mùæt tûå
xûng mònh laâ Cöët Àöåt, laâ Thiïn Löi. Coá àûáa coân xûng mònh laâ quyã
Àêìu Trêu, phen naây chuáng phaãi bùæt cho hïët boån Nguä Höí àem laâm
goãi ùn cho sûúáng. Töi cöë giûä nhuïå khñ:
- Boån bay laâ lúáp sinh sau àeã muöån, miïång coân höi sûäa, sao
daám ngaåo maån vúái caác tûúáng Nguä Höí chuáng tao!...

Voä Quaãng 8
Töi noái chûa dûát lúâi, thùçng Cöët Àöåt àaä nhaãy xöí ra. Noá laâm
àiïåu böå nhû xaách chiïëc àeân soi vaâo mùåt chuáng töi, cûúâi hïì hïì àêìy
veã khiïu khñch:
- Tûúãng laâ Triïåu Tûã Long naâo, teá ra maây laâ thùçng Cuåc!
Nguyïîn Vùn Cuåc haái tröåm öíi cuãa öng Baãy Hoáa laâ maây! Maây laâ
thùçng miïång huâm gan sûáa. Bõ choá àuöíi, maây boã chaåy vêëp gaäy möåt
chên. Coân möåt chên tao vùåt hïët lia choá gùåm. Coân thùçng naây, maây
khöng phaãi Quan Cöng Quan Kiïëc naâo caã. Maây laâ thùçng Kïì coá caái
buång chûãa to nhû caái cöëi. Maây ùn thõt choá bõ àau buång kinh niïn,
nûúác da vaâng nhû nghïå. Coân maây laâ Haång Voä! Haång Voä bõ muåt2
chuâm bao, chên ài caâ nhùæc, sûác khöng troái nöíi con gaâ. Coân maây
nûäa - noá vûâa noái vûâa chó vaâo mùåt Trûúng Phi - maây laâ thùçng höîn
ùn, toång baánh beâo noáng bõ ruång hïët rùng cûãa.
Haå uy thïë chuáng töi xong, noá hö to:
- Húäi chû tûúáng! Haäy xöng lïn cheám àêìu boån Nguä Höí. Boån
chuáng laâ phaát xñt Nhêåt àaä bùæn vaâo àöìng baâo ta úã aái Nghôa höm
cûúáp chñnh quyïìn.
Töi lêëy hïët gên cöí, cöë giaãng giaãi:
- Chúá noái baá laáp! Boån thùçng Lña chïët àúâi tu huyát tu lai, coân
boån phaát xñt àang söëng súâ súâ. Nïëu chuáng tao laâ phaát xñt thò laâm
sao àaánh nhau vúái thùçng Lña àûúåc?
Töi chûa noái xong, boån chuáng àaä aâo lïn nhû nûúác luä. Phe töi
phaãi nghïnh chiïën. Thïë trêån diïîn ra vö cuâng aác liïåt. Caát buåi trïn
búâ söng Thu Böìn tung bay muâ mõt. Tiïëng reo hoâ cuãa ba quên dêåy
àêët. Trûúng Phi gaåt têët caã nhûäng àoân chuây lúåi haåi cuãa thùçng Thên
àêìu troåc. Coá luác bõ ngaä tïnh hïnh, möåt tay phaãi öm quêìn, Trûúng
Phi böîng àûáng lïn vö cuâng mau leå. Boån giùåc mêët àaâ ngaä lùn löng
löëc. Haång Voä àuáng laâ möåt höí tûúáng, biïët giûúng àöng kñch têy döìn
boån thùçng Lña vaâo thïë bñ. Nhûng Haång Voä chó múái àaánh vaâi ba
hiïåp, möì höi möì kï àaä àöí ra nhû tùæm. Töi ra hiïåu cho caác tûúáng
Nguä Höí vûâa àaánh vûâa ruát lui. Àúåi àõch xöng àïën, chuáng töi reä ra
hai bïn, eáp àõch vaâo giûäa. Boån thùçng Lña khöng àoâi hoãi gò hún vò
chuáng seä coá dõp cùæt caác tûúáng Nguä Höí ra laâm àöi. Chúåt Trûúng Phi
ngaä quay lú, chûa kõp àûáng dêåy, caânh dêu vùæt sau lûng àaä bõ cûúáp
mêët. Boån thùçng Lña reo hoâ:
2
Nhoåt. Muåt chuâm bao: nhoåt laâm muã lêu khöng laânh.

QUÏ NÖÅI 9
- Trûúng Phi chïët röìi! Haäy lêëy àêìu Triïåu Tûã Long. Àûâng àïí
noá muáa meáp!
Thùçng Lña theát möåt tiïëng to, neám ngûúâi vaâo buång töi. Töi
chûa kõp traánh, hai caánh tay cuãa Lña àaä moác chùåt ngang höng,
quêåt töi ngaä xuöëng àêët. Hai tay töi giûä chùåt que dêu sau lûng, hai
chên àaåp loaån xaå. Tiïëng reo hoâ laåi nöíi lïn:
- Haång Voä ngoeão röìi! Chùåt lêëy thuã cêëp!
Töi cöë ngoi àêìu nhòn lïn. Caã Quan Cöng cuäng àang giaäy giuåa.
Quan Cöng àang bõ quãy Àêìu Trêu àeâ ngang buång lêëy tay boáp cöí.
Chó coân Lûu Khaánh laåch baåch àang boã chaåy. Tònh thïë rêët khoá
chuyïín baåi thaânh thùæng. Viïåc thua trêån cuãa phe Nguä Höí àaä hiïín
nhiïn. Trong nùm tûúáng Nguä Höí thò Trûúng Phi vaâ Haång Voä àaä bõ
mêët àêìu, caác tûúáng coân laåi cuäng sùæp bõ chùåt mêët thuã cêëp.
*
* *
Chúåt khöng hiïíu vò sao thùçng Lña àang vñt chùåt lêëy töi böîng
buöng töi ra. Noá àûáng phùæt dêåy, nhòn nhòn röìi ba chên böën cùèng boã
chaåy. Coá tiïëng kïu to:
- Chuáng bay úi! Coá thùçng moåi biïín! Mau ra coi!
Boån Cöët Àöåt, thùçng Lña, boån Thiïn Löi boã chaåy. Trûúng Phi,
Haång Voä, Quan Cöng böîng àûáng lïn. Têët caã chaåy àïën vêy quanh
möåt thùçng mùåt maây nom kò dõ. Noá coá cùåp mùæt xïëch, nûúác da noá àen
thui. Chûâng bao nhiïu tuöíi, töi khöng àoaán àûúåc. Coá thïí mûúâi
tuöíi, coá thïí mûúâi hai, mûúâi ba tuöíi gò àoá. Noá gêìy àeát. Àêìu noá àöåi
caái muä giöëng chiïëc muä nöìi, àuã maâu xanh àoã tûâng khoanh gheáp laåi.
úã laâng töi cuäng coá nhûäng ngûúâi úã Saâi Goân, Luåc Tónh vïì. Hoå àöåi
nhiïìu caái muä nom rêët laå. Nhûng töi chûa hïì thêëy möåt chiïëc muä
naâo laåi coá nhiïìu maâu sùæc sùåc súä nhû vêåy. Boån treã àûáng vêy quanh,
ài qua ài laåi - doâm doâm ngoá ngoá nhû nhûäng laái mua trêu. Möåt àûáa
chúåt noái toaåc:
- Àen quaá heâ!
Têët caã nöíi cûúâi öì. Möåt àûáa hoãi:
- Tïn maây laâ chi?

Voä Quaãng 10
Thùçng laå mùåt àûáng lùång thinh. Noá húi nuáng vò thêëy àûáa naâo
cuäng coá veã hung túån. Sau cuöåc chúi giêåt laá, mùåt maây boån chùn trêu
àang àöí lûãa phûâng phûâng.
Chúåt thùçng Thên úã xoám chúå nhaãy ra:
- Tïn laâ Cuâ Lao àoá!
Noá huú tay ra sûác giaãng giaãi:
- Noá úã xûá cuâ lao Chaâm ngoaâi biïín Àöng.
Tïn noá cuäng Cuâ Lao, tïn múái dõ chúá! Noá vïì àêy höm qua. úã
xûá biïín Àöng coá con caá aång to lùæm, bùçng caái àònh vêåy! Khi döng töë,
ghe thuyïìn bõ chòm. Ngûúâi ùn úã coá hêåu àaä coá aång coäng vaâo, khöng
chïët àêu maâ súå. Khi aång chïët, trúâi cuäng mõt muâ...
Thên àêìu troåc coân àõnh noái daâi nûäa, nhûng àûáa khaác àang
noáng ruöåt muöën hoãi thùçng Cuâ Lao.
- Phaãi vêåy khöng? Coá phaãi tïn laâ Cuâ Lao khöng?
Thùçng laå mùåt bûúác thuåt lui hai bûúác, quay lûng ài vïì phña búâ
cêy baä àêåu. Noá quay laåi nhòn nhòn röìi co gioâ boã chaåy. Boån chùn
trêu nöíi cûúâi öì.
Thên àêìu troåc noái aát têët caã:
- Noá úã dûúái biïín Àöng. Biïín Àöng laâ chöî mùåt trúâi moåc. úã àoá
gêìn mùåt trúâi, nûúác noáng lùæm!
- Heân gò! Mùåt trúâi àöët noá chaáy àen thui. -Möåt thùçng vûâa noái
vûâa gêåt guâ nhû vûâa khaám phaá möåt àiïìu bñ mêåt.
Têët caã nhûäng àûáa khaác cuäng gêåt guâ theo. Thên àêìu troåc caâng
quaã quyïët:
- Tao xem ài xem laåi, thùçng àoá cuäng laâ moåi biïín. Moåi biïín
thùçng naâo cuäng àen nhû àñt traä. Moåi nuái cuäng àen. Boån úã cao caâng
àen, vò gêìn mùåt trúâi. Moåi cao coá giöëng coá àuöi. Chuáng coá möåt thûá
"ngaãi" kinh lùæm!
Noá kïí laåi möåt lêìn ài theo cha noá lïn nguöìn gùåp moåi coá àuöi
biïët boã ngaãi. Bõ boã ngaãi laâ boã xûâ! Caái buång seä phònh lïn, to maäi,
cùng maäi röìi, àoaâng! Buång nöí nhû phaáo cöëi, ruöåt gan vùng tung ài
hïët...
Nhûng chuyïån buång nöí nhû phaáo cöëi khöng hêëp dêîn bùçng
chuyïån caái àuöi. Möåt thùçng hoãi:

QUÏ NÖÅI 11
- Nhûng tao muöën hoãi caái àuöi àoá moåc chöî naâo? Coá phaãi moåc
chöî naây khöng? - Vûâa hoãi noá vûâa súâ vaâo chöî möng cuãa thùçng àûáng
bïn caånh. - Noá to hay nhoã, giöëng caái àuöi lúån lùng quùng hay caái
àuöi trêu? Nhû vêåy noá cûá cöåm, laâm sao ngöìi àùång?
Thên àêìu troåc giú ngoán tay uát:
- Bùçng caái loáng tay naây neâ. Ghïë ngöìi àïìu phaãi àuåc möåt caái löî
tröëng.
Möåt vaâi àûáa tiïëc reã laâ luác naäy quïn xem thùçng moåi biïín coá caái
àuöi hay khöng?
Thên àêìu troåc quaã quyïët:
- Laâm gò coá àuöi! Nhûng noá biïët uöëng nûúác bùçng löî muäi, uöëng
àûúåc nûúác mùån!
Möåt thùçng úã xoám dûúái böîng nöíi cûúâi lùn cûúâi loác:
- Bay neâ! Tao gùåp noá ngoaâi chúå. Ai àúâi, hò hò! Caái "dung" àêåy
caái nöìi maâ noá noái laâ caái vung. Caái traä noá goåi laâ caái traách. Coá traách
moác ai àêu. Hò, hò! Noá noái vúái baâ baán nöìi: Baán cho töi caái vung àïí
àêåy caái traách. Baâ baán nöìi chõu chïët, khöng biïët noá noái caái chi chi,
hò, hò! Ài "dïì" nhaâ, noá noái ài huïì nhaâ, hò hò! Noá uöëng nhiïìu nûúác
mùån nïn bõ cûáng lûúäi! - Noái àïën àêy noá ngaä lùn xuöëng àêët, öm
buång cûúâi ruä rúåi.
Möåt àûáa khaác phuå hoåa:
- Noá chùèng biïët möëc gò caã. Höm qua tao laåi chöî noá. Noá lêëy tay
àaánh àöëp, àêåp chïët con muöîi. Noá lûúåm con muöîi àem ra sên ngùæm
nghña nhû möåt con gò laå. Thêëy ngûúâi ta ùn nhöång, noá súå mêët maáu.
Noá noái laâ ùn sêu.
Möåt thùçng khaác cheáp miïång tiïëc reã:
- UÁy! Nhöång ngon vêåy maâ khöng biïët ùn!
Noá ùn caái chi?
- Tao thêëy noá mua àûúâng vúái mùæm caái. - uáy meå úi! Kinh lùæm!
Ùn àûúâng vúái mùæm caái phaãi oeå ra hïët.
Möåt vaâi àûáa khaåc nhöí röìi nön oeå nhû chñnh mònh vûâa ùn
àûúâng tröån vúái mùæm caái.
- Thêëy con ngöîng, noá khöng biïët con chi.

Voä Quaãng 12
Gùåp trêu noá traánh xa, giûúng mùæt ïëch. Noá nhaát nhû caáy. Gùåp
noá, tao theát möåt tiïëng, noá hoaãng caái chúi!
Möåt àûáa àêìy veã quan troång:
- Tao xem thùçng naây dõ tûúáng! Noá laåi úã xûá biïín Àöng, chöî
mùåt trúâi moåc. Thêìy Lï Haão noái phaát xñt Nhêåt cuäng úã chöî àoá. úã cuâng
möåt chöî, chuáng phaãi quen nhau - Noá haå thêëp gioång -Phaãi coi chûâng
múái àûúåc!
Àïën àêy khöng khñ böîng àöíi khaác. Àûáa naâo cuäng hoáa nghiïm
nghõ tûúãng nhû mêåt thaám Nhêåt àaä àöåt nhêåp vaâo söng Thu Böìn.
Möåt àûáa nhòn khùæp chung quanh:
- Phaãi baáo uãy ban bùæt quaách!
*
* *
Trûa höm àoá, àûa trêu vïì nhaâ, töi thuêåt laåi vúái chõ Ba töi vûâa
gùåp möåt thùçng moåi biïín. Tïn noá laâ Cuâ Lao, úã ngoaâi cuâ lao Chaâm
múái vïì. Thêëy chõ Ba nghe coá veã chùm chuá, töi caâng nhêën thïm möåt
vaâi chi tiïët coá veã giêåt gên. Naâo laâ thùçng Cuâ Lao àoá tröng rêët gúám
ghiïëc. Noá biïët uöëng nûúác bùçng löî muäi. Cùåp mùæt noá con nhoã con to
cûá lêëm leát. Chõ Ba nghe xong xò möåt tiïëng:
- Laâm gò coá moåi biïín moåi nuái! Hoå cuäng laâ ngûúâi nhû ta caã.
Thùçng Cuâ Lao àoá laâ con cuãa chuá Hai Quên. Chuá Hai Quên úã ngoaâi
cuâ lao Chaâm vïì àêy höm qua. Trûúác kia bõ lñ trûúãng àaánh, chuá boã
laâng ài mêët. Chuá cuâng hoå vúái nhaâ mònh, chuá cuãa anh Böën Linh àoá.
Chuá coá àûáa con trai, chùæc laâ thùçng maây gùåp. Chuáng maây ma cuä chúá
ùn hiïëp ma múái. Chúá bõa àùåt nhûäng chuyïån bêåy baå!
Caách noái cuãa chõ Ba coá möåt caái gò quaã quyïët laâm têët caã nhûäng
àiïìu töi tûúãng vïì thùçng Cuâ Lao böîng tan ra mêy khoái. Chõ Ba baão
töi ài xuác ngö ra giaä. Töi xaách muãng leo vaâo coát xuác möåt muãng bùæp
àöí vaâo cöëi. Chõ Ba hûáa seä laâm moán lúá bùæp. Nghe vêåy töi giaä caâng
nhanh. Chúåt chõ Ba ra hiïåu baão töi dûâng chaây:
- Im àïí nghe thûã!
Hònh nhû coá tiïëng ai khoác. Töi dûâng chaây lùæng nghe. Roä raâng
coá tiïëng kïí lïí tûâ phña nhaâ anh Böën Linh àûa laåi. Chõ Ba gaác chaây
lïn cöëi, boã chaåy. Töi vûát chaây chaåy theo.

QUÏ NÖÅI 13
Trûúác nhaâ anh Böën Linh, boån treã con àang nhöën nhaáo. Trong
nhaâ coá tiïëng khoác öì öì vaâ tiïëng kïí lïí:
- ÖËi trúâi úi! Chõ chïët ài boã möåt mònh anh úã laåi... söëng möåt
ngaây dûúng gian bùçng nghòn ngaây êm phuã...
Quaái! Chõ Böën Linh höm qua bõ caãm àaä nhúâ chõ Nùm Nhû
caâo xöng. Sau àoá laåi laâm thïm mêëy baát chaáo haânh. Khöng nheä chõ
Böën laåi àaânh boã anh Böën vïì vúái öng baâ àöåt ngöåt nhû vêåy? Töi nhòn
quanh trong nhaâ cuäng chùèng coá ai nùçm im àùæp chiïëu, cuäng chùèng
thêëy coá cöî aáo quan naâo caã. Baác uác ngöìi xïëp haâng trïn phaãn cûúâi
tuãm tóm. Thêìy Lï Haão cûúâi haâ haâ. Chuá Nùm Muâi cûúâi hò hò. aång
Baãy Hoáa cûúâi nhû ngûúâi ta ho kheåc, kheåc! aång vûâa cûúâi vûâa vuöët
rêu ra böå khoan khoaái lùæm. Böå rêu cuãa öng Baãy vûâa rêåm vûâa daâi
toãa xuöëng àïën röën. Xem àiïåu böå öng vuöët rêu, ngûúâi ta tûúãng öng
coân muöën keáo rêu öng daâi àïën àêët. Möåt ngûúâi laå mùåt, toác hoa rêm
ngöìi caånh baác uác. Tiïëng khoác vaâ tiïëng kïí lïí nöíi lïn:
- ÖËi chõ Hai öi! Anh Hai àaä vïì àoá maâ chõ ài àêu?...
Thò ra baâ Hiïën àang ngöìi khoác. Baâ laâ ngûúâi khoác to nhêët. Chõ
Baãy Coá, chõ Nùm Nhû ngöìi chung quanh cuäng thuát thñt. Töi rêët laå
laâ trong luác caác baâ àang khoác loác thò bïn nam giúái laåi cûúâi noái öìn
aâo. Tûâ nhoã àïën lúán, töi chûa hïì thêëy möåt caãnh vûâa cûúâi vûâa khoác
nhû vêåy. Trong nhûäng höåi heâ àònh àaám têët caã àïìu uöëng rûúåu, ùn
thõt, àïìu cûúâi hïí haã, khöng ai khoác.
Töi cuäng coá ài xem nhûäng àaám ma, nhiïìu àaám to lùæm, cuäng
chó thêëy ngûúâi ta khoác. Nïëu khöng khoác cuäng laâm ra veã buöìn,
chùèng coá ngûúâi cûúâi ngûúâi khoác bao giúâ caã. Baâ Hiïën nêëc lïn: - Khi
anh Hai boã laâng ra ài thò chõ Hai cuäng ài biïåt tñch. Chõ em thûúng
nhau tûâ thuúã àïí choãm. Con rêån, con chñ cuäng cùæn laâm àöi, khöng
nhúá khöng thûúng sao àûúåc!
Öng Baãy Hoáa laåi vuöët rêu daâi cûúâi kheåc kheåc:
- Öi caái baâ naây! Trûúác àêy anh Hai bõ àïë quöëc phong kiïën aáp
bûác, cûåc chùèng àaä phaãi boã laâng ra ài. Nay Caách maång lïn röìi. Àêët
àaä laânh thò chim phaãi bay vïì àêåu. Anh Hai vïì tòm laåi quï cha àêët
töí, baâ con ta phaãi mûâng chúá laâm rùng baâ laåi khoác? - Öng bùæt chûúác
caách noái löëi cuãa haát tuöìng - Anh Hai giêån laâng ra ài, boã chõ Hai úã
laåi. Ra ngoaâi cuâ lao Chaâm laåi lêëy àûúåc möåt baâ khaác. Baâ sau sinh
àûúåc möåt cêåu quyá tûã. Thêåt laâ haånh ngöå!

Voä Quaãng 14
Öng Baãy Hoáa àûa mùæt nhòn quanh. Chúåt öng chó tay vaâo chöî
goác cöåt:
- Coá phaãi noá kia khöng?
Töi nhòn theo ngoán tay chó cuãa öng Baãy
Hoáa. Thò ra thùçng Cuâ Lao àang àûáng neáp sau göëc cöåt.
Öng Baãy Hoáa àûa tay vêîy vêîy:
- Ra àêy. Maây ra àêy àïí baác xem caái tûúáng maây ra sao? aái
chaâ! Traán cao, mùæt xïëch, tai xûâng, àûúâng àûúâng nhû Luåc Vên
Tiïn. Laåi àen thui àen thuãi! uáy, coá caái muä kheáo àaä hung! Cho baác
mûúån baác àöåi möåt chuát cho sûúáng.
- Öng quay vïì phña ngûúâi laå mùåt: - Neâ anh Hai, àaä vïì àïën
àêy, anh àïí cho em noá ùn mùåc chi laå vêåy? Quêìn daâi khöng ra quêìn
daâi, quêìn xaâ loãn khöng ra quêìn xaâ loãn. Phaãi sùæm cho em noá möåt böå
àöì têy, coá caái ca-vaát hùèn hoi, àöåi cho noá caái muä phúát, ngoá múái àûúåc!
Thùçng Cuâ Lao mùæc cúä laåi thuåt vaâo sau göëc cöåt.
Öng Baãy Hoáa cûúâi to:
- Con trai sao laåi thêåm thaâ thêåm thuåt laâm vêåy! Phaãi can
trûúâng lïn chúá! Luåc Vên Tiïn tuöíi vûâa àöi taám àaä àaánh àûúåc boån
lêu la. Vïì àêy, nïn duâi maâi kinh sûã. Caách maång àaä thaânh cöng,
phong vên ta àaâ gùåp höåi!
Öng Baãy Hoáa quay sang phña thêìy Lï Haão:
- Sùén àêy coá thêìy Lï Haão, anh Hai nïn nhúâ thêìy lo bïì àeân
saách cho em noá. "Danh con àùång raång thò tiïëng thêìy àöìn xa" àoá
thêìy!
Anh Böën Linh úã dûúái nhaâ bïëp bûúác lïn noái liïìn theo:
- Töi phaãi lo cho noá hoåc têåp caái àaä. Chuá töi vïì àûúåc àêy, öng
chùèng phaãi lo caái chi cho mïåt. Mêët cha coân chuá. Chuá cuäng nhû cha.
Vúå chöìng töi seä lo hïët cho chuá. Chûä hiïëu trung boån naây giûä troån.
Öng Baãy Hoáa kheåc kheåc to hún:
- Vêåy múái phaãi àaåo chúá! Töi coân muöën hoãi, vêåy caái khoaãn
mûâng anh Hai vïì laâng, anh chõ Böën àõnh sao?
- Trûa nay töi coá con gaâ, laâm bûäa qua loa.

QUÏ NÖÅI 15
Múâi öng Baãy úã laåi vúái chuá töi cho vui, khöng mêëy khi hai öng
gùåp laåi. Ngoaâi chuöìng, töi coân con heo. Töi baão muå Böën thuác cho noá
beáo uá uâ röìi múâi baâ con àïën cêìm... cheán rûúåu!
Dûúái nhaâ coá tiïëng gaâ bõ bùæt kïu oang oaác. Chúåt con Vïån nhaâ
anh Böën Linh suãa ran.
Con Vaâng nhaâ töi cuäng suãa. Choá nhaâ baâ Hiïën suãa röån lïn.
Öng Kiïím Laâi bïn haâng xoám chaåy qua, chuá Nùm Muâi, dûúång
Hûúng Thû, öng Böën Rõ úã xoám dûúái chaåy àïën. Öng Kiïím Laâi vûâa
bûúác vaâo cûãa àaä oang oang:
- AÂ anh Hai! Anh vïì àoá haã? Anh giêån coá ngûúâi, chúá sao laåi
giêån caã baâ con, boã ài biïåt tñch. Saáng nay anh vïì... Heân gò con chim
khaách cûá bay qua bay laåi kïu choeåt choeåt. Tûúãng coá khaách laå. Teá
ra anh Hai vïì.
Öng Baãy Hoáa vï rêu:
- Saáng nay töi cûá hùæt xò, hùæt xò, àoaán coá àiïìm laânh. Hoáa ra
thêåt!
Baác uác cûúâi:
- Bûäa nay maâ öng Baãy coân noái chuyïån mï tñn. Saách cuãa öng
Baãy cuäng phaãi àöët ài.
Öng Baãy nûãa àuâa nûãa thêåt:
- Thïë töi xem tûúáng coá sai khöng naâo?
Khi anh Saáu coân bõ àïë quöëc laâm tuâ, töi xem tûúáng biïët caái
hêåu vêån cuãa anh seä laâm öng lúán. Nay nghe noái anh laâm àïën chûác
gò röìi àoá! Coá àuáng khöng naâo?
Öng quay sang phña chuá Hai Quên chó vaâo caái cùçm cuãa chuá:
- Theo saách tûúáng, ngûúâi coá caái cùçm daâi vaâ nhoån nhû thïë naây
thò caã àúâi lao khöí. Nhûng àûúåc möåt caái thûúång àònh3
bùçng bùçng
nhû anh Hai thò hêåu vêån vïì sau phuá quyá.
Baác uác cûúâi to hún:
- Nûúác nhaâ àöåc lêåp, röìi àêy ai chùèng phuá quyá. Àoaán nhû vêåy
cuäng chùèng khaác chi thêìy boái "àoaán cho möåt queã trong nhaâ, vúå chuá
àaân baâ chùèng phaãi àaân öng".
3
Phêìn trïn cuãa mùåt.

Voä Quaãng 16
Moåi ngûúâi cuâng cûúâi. Baâ Hiïën nñn khoác cûúâi theo:
- Coân caái hêåu vêån cuãa töi neâ?
- Baâ hûã? Baâ coá hai tai to, hai maá bêìu bêìu. Nhû vêåy tûúáng baâ
àuáng laâ tûúáng phêåt. Tiïn phêåt ra àúâi phaãi nïëm àuã muâi cay àùæng.
Àûác Quan êm cuäng vêåy, phaãi chõu hïët oan khiïn. Àaá thûã vaâng
gian nan thûã sûác, sau àoá múái ngöìi àûúåc trïn toâa sen. Baâ tûâ nhoã
àïën giaâ, khöng núi chui ruác. Nhûng nhúâ caái hiïëu trung giûä troån
nïn àaä àïën luác... thaái lai. Vaâi ngaây nûäa baâ coá möåt gian nhaâ múái, coá
hai traái taám cöåt àaâng hoaâng!
- Phaãi chõu thêìy coi tûúáng gioãi! uãy ban àaä cêëp àuã tranh tre
keâo cöåt. Àúåi vaâi bûäa seä coá nhaâ múái.
Tiïëng cûúâi nhû phaáo nöí. Ai cuäng muöën hoãi chuá Hai rêët nhiïìu
chuyïån, múâi chuá Hai vïì nhaâ mònh chúi. Cho àïën luác chõ Böën Linh
nhùæc chöìng queát baân àïí doån cúm, moåi ngûúâi múái lêìn lûúåt giaãi taán.

QUÏ NÖÅI 17
II
Chuá Hai Quên laâ ngûúâi laâng Hoâa Phûúác, nùçm trïn búâ söng
Thu Böìn, hònh thïë giöëng nhû möåt con ruâa nùçm caånh búâ bïí. Bïí àoá
laâ möåt rûâng dêu xanh.
Chuyïån kïí laåi rùçng:
- Luác khai thiïn lêåp àõa, trúâi àêët coân höîn mang, chûa coá söng
Thu Böìn. Têët caã nguöìn nûúác khöng chaãy vïì phña àöng maâ cûá chaãy
loanh quanh úã phña têy, vò úã àoá coá con giao long khöíng löì huát hïët
nûúác. Thuúã êëy thêìn Mûa tñnh hay lú àïînh, coá luác quïn caã nhûäng
viïåc coá thïí gêy ra caái chïët cho caã trùm loaâi. Möåt nùm thêìn Mûa
quïn goåi Mêy tûúái nûúác xuöëng phña àöng, gêy ra nhûäng cún haån
haán khuãng khiïëp. Ao höì caån nûúác, cêy cöëi khö queo. Lûúái lûãa suöët
ngaây cûá bêåp buâng. Loaâi biïët boâ vaâ loaâi biïët bay, loaâi coá rêu vaâ loaâi
khöng rêu àïìu chaáy ra tro buåi. Höìi àoá trïn non cao coá möåt võ thêìn
tïn laâ Thûúång Ngaân. Ngaâi cao to khaác thûúâng. Ngûúâi àúâi phaãi coá
têìm mùæt thêåt xa múái nhòn thêëy àûúåc ngaâi trong raáng chiïìu löång
lêîy. Ngaâi hay qua laåi giûäa khoaãng trùng sao. Möåt höm nhòn vïì
hûúáng àöng, biïët coá cún haån lúán, ngaâi vöåi vaä ài tòm con giao long
huát nûúác. Ngaâi nhöí sùén nhiïìu cuåm nuái röìi àûáng àúåi. Giao long vûâa
haá möìm, ngaâi lêåp tûác toång nhiïìu quaã nuái vaâo hoång noá. Noá giêîy lïn
laâm nuái non aâo aâo suåp àöí. Möåt phen àêët chaåy àaá bay! Giao long bõ
quêåt chïët, ngaä soáng sûúåt, xûúng xêíu nanh vuöët cuãa noá chêët thaânh
nuái nhû nuái Mô Yïn, nuái Lêåp Thaåch truâng àiïåp vaâ lúãm chúãm àïën
vaâi mûúi dùåm, hiïån nay coân thêëy. Nûúác khöng bõ giao long huát cûá
traân ra. Võ Thûúång Ngaân phaãi cheã nuái, vaåch nguöìn Chiïn Àaân,
nguöìn Thu Böìn, vaâ nguöìn aå Da. Têët caã ba nguöìn Chiïn Àaân, Thu
Böìn, aå Da ngaâi cho nhêåp laåi thaânh möåt con söng to. Àoá laâ söng Thu
Böìn ngaây nay. Söng Thu Böìn chaãy àïën Vùn Li, ngaâi Thûúång Ngaân
cho cheã ra laâm àöi nhû àöi tay öm lêëy khu Goâ Nöíi. Võ Thûúång
Ngaân coân vaåch doåc theo búâ bïí söng Trûúâng Giang, söng Tam Kò,
söng Bêìu Bêìu... Ngang doåc chöî naâo cuäng coá söng, coá nûúác, àuã cho
dên cû naãy núã.
Nhûng viïåc múái laåi àeã ra.

Voä Quaãng 18
Dên cû trïn söng Thu Böìn hoáa àöng àuác. Söë ngûúâi àeã ra
nhiïìu thò söë ngûúâi chïët khöng ñt. Nhaâ cûãa dûúái êm phuã ngaây caâng
thêëy thiïëu, moåi viïåc trúã nïn phiïìn phûác. Vua Diïm Vûúng thêëy
cêìn thiïët phaãi xêy dûång thïm nhaâ cûãa vaâ cung àiïån. Ngaâi sai boån
Haâ Baá mang theo boån Thuöìng Luöìng, Baåch Tuöåc lïn nguöìn àöën
göî. Chuáng ngûúåc söng Thu Böìn, hö mûa goåi gioá gêy ra nhûäng baäo
taáp dûä döåi, vùåt hïët göî töët.
Võ Thûúång Ngaân phaãi àaánh traã. Ngaâi nhöí nhûäng nuái to neám
xuöëng. Boån thuyã quaái chïët coá haâng triïåu, thêy àùåc caã nûúác. Nuái rúi
loaån xõ cùæm xuöëng àêët, coá hoân cao ngêët nhû Nuái Chuáa, nuái Cu Àï,
nuái Phoâ Nam. Coá hoân laâm thaânh nhûäng hònh thuâ kò quaái: Hoân
Nghï giöëng nhû con sû tûã àûáng chöìm ra biïín, cuåm Nguä Haânh Sún
giöëng nhû nùm ngoån thaáp choåc trúâi xanh, nuái Quùæp giöëng nhû möåt
caái vuöët höí, daäy Phoâ Nam giöëng nhû àaân caá kònh vuâng vêîy...
Nhû vêåy sau nhûäng cuöåc chiïën àêëu aác liïåt, nuái cuäng nhû
söng úã quï nöåi cuãa thùçng Cuâ Lao àaä hònh thaânh, hiïån nay coân
nguyïn nhû cuä.
*
* *
Cêu chuyïån vêîn tiïëp tuåc.
Nhúâ nhûäng trêån àaánh traã quyïët liïåt cuãa võ Thûúång Ngaân,
nhên dên àaä söëng soát. Nhûng sau trêån luåt baäo, naån dõch taã laåi
hoaânh haânh. Möåt nùm bïånh àêåu muâa laâm ngûúâi chïët nhû raå. Viïn
quan dûúái êm phuã lo vïì nhên thïë böå khöng ghi hïët danh saách. Möåt
söë cö höìn phaãi úã laåi trêìn gian. Chuáng nöíi lïn phaá phaách, bùæt moåi
ngûúâi phaãi cuáng lïî. Möåt söë thay àöíi hònh daång. Coá luác chuáng biïën
thaânh chim, thaânh caá hoùåc hoáa thaânh nhûäng öng giaâ, hoùåc nhûäng
ngûúâi baån thên thiïët. Coá ngûúâi àang ngöìi noái chuyïån vúái möåt
ngûúâi baån, chúåt ngûúâi baån àoá hoáa thaânh hai, giöëng nhau nhû àuác.
Ngûúâi naâo cuäng cho mònh laâ baån thêåt, laâm khöng biïët àêu laâ thêåt,
àêu laâ giaã. Boån ma quyã gieo rùæc hoang mang giûäa baån beâ, anh em,
cha con. Cuöåc söëng bõ àaão löån. Vûâa luác àoá coá möåt võ àaåo sô ra àúâi.
Ngaâi biïët con àûúâng ài vaâo trùng sao vaâ con àûúâng ài vaâo loâng
ngûúâi. Do àoá thêåt hû ngaâi àïìu hiïíu roä. Ngaâi cêìm chiïëc quaåt nan,
mùåc aáo vaãi, ài chên àêët, nhûng àïën àêu boån ma quyã àïìu khiïëp súå.
Võ àaåo sô duâng buâa chuá, têåp húåp caác loaåi êm höìn giaãng giaãi:

QUÏ NÖÅI 19
- Ta khöng hiïíu sao caác ngûúâi cûá laâm töín haåi àïën sinh linh.
Nïëu ngûúâi söëng coân laåi ñt thò têët nhiïn viïåc lïî baái cuäng seä ñt ài. Söë
chïët ài biïën thaânh ma quyã ngaây caâng àöng, thò caái ùn cuãa caác
ngûúâi caâng bõ thiïëu. Caái ùn caâng thiïëu thò dïî sinh laâm bêåy. Ta
khuyïn caác ngûúi nïn têåp húåp laåi, laâm giêëy khai vúái Diïm Vûúng
àïí xin hoáa kiïëp. Keã vò viïåc nghôa phaãi chïët, àêìu thai laâm bêåc
thaánh hiïìn hoùåc laâm thaânh cêy tuâng cêy baách àuâa reo vúái gioá. Keã
vö töåi seä hoáa kiïëp laâm ngûúâi ài caây ài cêëy. Keã phaåm töåi seä àêìu thai
vaâo muön loaâi àiïíu thuá, tûå tòm lêëy maâ ùn, ung dung ngaây thaáng.
Coá cêìn gò phaãi laâm àiïìu phi nghôa. Ta coá thïí têu vúái Nam Taâo giuáp
caác ngûúi laâm viïåc àoá. Nïëu caác ngûúi truâ trûâ, seä mang lêëy hoåa!
Boån ma quyã nöíi lïn huá hñ om soâm. Röët cuåc chuáng chia laâm
hai phe: möåt phe ài àêìu thai hoáa kiïëp, möåt phe chûáng naâo têåt êëy
cûá phaá phaách trong nhên dên. Võ àaåo sô luyïån tay êën, duâng buâa
pheáp döìn chuáng laåi úã nhûäng núi ho-ang vùæng. úã quï töi, boån cûáng
àêìu cûáng cöí àoá bõ nhöët laåi úã choâm àa Lñ. Àoá laâ möåt maãnh àêët
hoang coá nhiïìu cêy àa êm u cao vuát. Göëc àa suâ sò àêìy hang höëc,
caânh àa cao to, löng laá cheáo nhau thaânh möåt voâm kñn mñt. Chöëc
chöëc vaâi quaã àa rúi löåp àöåp. Coá tiïëng raâo raâo nhû coá ai àang nhaãy
nhoát trïn cao, keã baåo daån nhêët qua àêy cuäng phaãi co gioâ boã chaåy.
Vaâo luác trúâi hûãng saáng hoùåc luác coá mûa lêm thêm, coá ngûúâi àaä
thêëy boån quyã Baåch Thöë Nùm Nanh ngöìi àu àûa trïn caânh cêy vûâa
ru con vûâa chaãi chêëy, toác xoaä daâi túái àêët. Ai chùèng may nhòn thêëy
chuáng àïìu bõ nöí mùæt hoùåc phaãi höåc maáu traâo cúm. Trûúác ngaây
Töíng khúãi nghôa, àïm àïm nhûäng ngoån lûãa úã àoá cûá chêåp chúân, luác
phuåt tùæt nhû ma trúi tröng rêët ghï súå!
Võ àaåo sô deåp xong boån ma quyã, nhên dên yïn öín laâm ùn. Luác
àêìu hoå chó biïët tröìng ngö vaâ cêëy luáa. Möåt höm coá võ tiïn nûä tïn laâ
Têy Lùng àang ài du sún du thuãy, chúåt thêëy trûúác mùæt phong caãnh
hûäu tònh. Àoá laâ con söng Thu Böìn giöëng nhû daãi thùæt lûng cuãa tiïn
nga muáa lûúån. Hoa maâu traãi ra nhû gêëm voác. Nhúá àïën caãnh nhûäng
naâng tiïn ngöìi quay tú ca haát, baâ Têy Lùng nghô nïn baây cho nhên
dên úã àêëy tröìng dêu vaâ nuöi tùçm. Nhúâ baâ Têy Lùng, baäi dêu doåc
söng Thu Böìn traãi ra xanh nghñt. Tiïëng thoi reo vui, luåa phúi oáng
aánh. Dên vuâng töi lêåp miïëu thúâ baâ. Hai chûä Têy Lùng húi khoá nhúá
nïn moåi ngûúâi àïìu goåi laâ Baâ Tùçm. Höm naâo cuáng tïë, miïëu Baâ Tùçm
múã cûãa. Lïå laâng cûá ba nùm möåt laåi töí chûác haát höåi àïí tïë baâ. Àoá laâ
nhûäng ngaây höåi lúán, khöng coá vui naâo saánh vúái caái vui àoá àûúåc!
*

Voä Quaãng 20
*
* *
Khi chuá Hai Quên ra àúâi röìi lúán lïn, chuá thêëy àaä coá miïëu Baâ
Tùçm dûång lïn thuúã naâo khöng biïët. Cuäng àaä coá söng Thu Böìn, coá
choâm àa Lñ. Trúâi àêët böën muâa vêîn thay àöíi. Muâa xuên dêu non
xanh mûúát. Cuäng laâ muâa tùçm tú röån rõp. Muâa heâ baäi dêu chuyïín
maâu xanh àêåm. Nùæng to. Àêët nûát. Àöî neã. Vûâng nöí. Cho àïën thaáng
chñn trúâi böîng êm u, röìi nhûäng cún mûa töëi àêët. Con söng Thu Böìn
duyïn daáng böîng phïình to vuâng lïn gaâo theát, giöëng nhû con baåch
tuöåc giûúng nhûäng voâi daâi vaâo caác laâng xoám, dòm têët caã xuöëng
nûúác. Giûäa doâng nûúác cuöìn cuöån àuåc ngêìu, nhûäng cêy to bõ vùåt, kïët
beâ tröi xuöi vun vuát. Chuá Hai tin àoá laâ Diïm Vûúng sai boån Haâ Baá
lïn nguöìn vùåt göî àem vïì laâm cung àiïån. Chuá Hai lúán lïn, biïët
tröìng dêu nuöi tùçm. Chuá Hai tin laâ úã trïn trúâi chöî xanh xanh kia
coá caác võ Thûúång Àïë àaä àõnh trûúác söë mïånh con ngûúâi. Chuá Hai lúán
lïn lêëy vúå. Hai nùm sau chuá sinh àûúåc möåt beá gaái àêìu loâng. Vaâ sau
khi mùåt trúâi moåc úã phûúng àöng vaâ lùån úã phûúng têy ba trùm saáu
mûúi lêìn thò beá gaái cuãa chuá cuäng vûâa troân möåt tuöíi. Vûâa luác àoá
laâng töi coá töí chûác haát böåi úã miïëu Baâ Tùçm. Caã laâng böîng röån lïn,
caái vui khöng biïët àïí chöî naâo cho hïët. Treã con àûáa naâo cuäng hoáa
nhanh nheån. Ngûúâi lúán àöång viïn: - Laâm cho gioãi ài! Tao cho ài
xem haát böåi!
Nhûäng àûáa lò lúåm nhêët cuäng hoáa nhanh chên nhanh tay, moåi
khoá khùn àïìu vûúåt àûúåc tuöët. Möåt thiïn àaâng sùæp múã cûãa.
Choá suãa gêu gêu nhû àoaán biïët möåt ngaây höåi to seä múã. Lúån
àang nguã trong chuöìng böîng bõ gêåy thoåc vaâo buång bùæt àûáng dêåy àïí
xem àûúåc bao nhiïu múä. Trêu cuäng nhúán nhaác lo cho söë phêån cuãa
mònh. Quaán thõt choá bùæt àêìu dûång. Boån cúâ baåc mang thuâng mang
àôa keáo àïën. Ngoaâi àònh tiïëng lúån röëng, tiïëng trêu boâ bõ choåc tiïët
êåm oâ. Dao maác chùåt xûúng nghe löëc cöëc. Àïën luác àaâo keáp tïì tûåu thò
caái vui lïn àïën cûåc àöå.
Chuá Hai Quên cuäng haáo hûác nhû moåi ngûúâi. Chuá thuöåc vaâo
haång giaáp phe trong laâng, nïn caâng phaãi laâm viïåc túái têëp trong
ngaây lïî höåi. Öng xaä goåi, öng hûúng kïu, chó daå daå vêng vêng cuäng
khöng kõp. Öng baão àùçng naây, öng sai àùçng noå, moåi viïåc caâng thïm
rùæc röëi. Àïm àêìu, laâng haát tuöìng Nguä Höí bònh Liïu, höm sau haát
tuöìng Sún Hêåu. Chuá Hai ngöìi bùm thõt, buång daå cûá àïí àêu àêu.
Ngûúâi laåi ngûúâi qua bïn caånh luön luön taán thûúãng:

QUÏ NÖÅI 21
- ÖËi chaâ chaâ! Vai Àöíng Kim Lên hay nöí trúâi nöí àêët!
- Thùçng Cöi taâi quaá! Tuyïåt diïåu! Tuyïåt diïåu!
Tröëng chêìu giuåc giaä. Loaáng thoaáng möåt vaâi cêu haát nam haát
khaách tûâ raåp àûa sang. Chuá Hai biïët àoá laâ lúáp Àöíng Kim Lên vaâ
Khûúng Linh Taá thûã loâng trung nghôa cuãa Tûã Trònh. Àoá laâ lúáp
Àöíng Kim Lên cheám tïn cai nguåc àïí àûa baâ Phi bïë con chaåy thoaát.
Tiïëng tröëng chêìu caâng döìn dêåp. Phêåt àang ngöìi trïn baân
cuäng phaãi nhaãy xuöëng ài xem. Chuá Hai chõu khöng àûúåc nûäa,
buöng con dao chaåy sang raåp haát luác naâo khöng biïët.
Ngûúâi xem khöng chen loåt. Chuá Hai treâo lïn möåt caânh cêy
thaã ngûúâi xuöëng maái raåp, vaåch tranh doâm xuöëng. Trïn sên khêëu,
möåt tûúáng mùåt àoã, mùæt sùæc, àêìu àöåi muä vùn coá cùæm hoa àoã, mùåc aáo
coá röìng thïu, chên ài hia, tay cêìm giaáo àêìy veã uy nghiïm. Àoá laâ
Àöíng Kim Lên àang phoâ baâ Phi chaåy tröën. Baâ Phi trong böå àöì tang
maâu trùæng, tay ùém hoaâng tûã vûâa loåt loâng meå. Àöíng Kim Lên giuåc:
- Xin baâ rúâi chöî chïët, maâ lïn ngûåa cho mau!
Àöíng Kim Lên àúä lêëy hoaâng tûã, ùém hoaâng tûã vaâo loâng, trao
cho baâ Phi cêy kiïëm. Àöíng Kim Lên múâi baâ Phi lïn ngûåa: - Chúâ
khi nguy biïën, ngùn boån tùåc binh, baâ kñp thûúång trònh, àïm thúâi
àaä àïën!
Àöíng Kim Lên cuäng lïn ngûåa röìi haát cêu nam chaåy:
- Àïm àïën mau mau tõ naån. Naát gan vaâng àoâi àoaån chua cay!
Baâ Phi haát tiïëp:
- Mêëy phen trúâi àêët àöíi thay! Caâng cao danh voång caâng daây
gian nan.
Caã raåp raâo raâo. Tiïëng tröëng chêìu döìn dêåp. Àöíng Kim Lên
vûúåt qua aãi. Àïm töëi trêåp truâng. Chúåt baâ Phi bõ laåc mêët. Khûúng
Linh Taá, baån söëng chïët cuãa Àöíng Kim Lên vûâa sa cú bõ giùåc giïët.
Trïn tay Àöíng Kim Lên, hoaâng tûã khaát sûäa nöíi khoác. Boån giùåc hoâ
heát àuöíi saát sau lûng. Àöíng Kim Lên bõ laåc giûäa rûâng sêu, àïm töëi
mõt muâng khöng tòm ra phûúng hûúáng. Böîng möåt cún gioá thöíi, röìi
möåt ngoån àeân böîng chêåp chúân bïn khe nuái. Àoá laâ höìn cuãa Khûúng
Linh Taá vûâa hiïån lïn:
- Em àêy laâ Khûúng Linh Taá!
Xûng tïn xong, Khûúng Linh Taá chó vïì phña trûúác:

Voä Quaãng 22
- Khöng quïn lúâi thïì ûúác, chên trúâi goác bïí phaãi coá nhau. Giùåc
àang àuöíi gêëp. Nhùæm thaânh Sún Hêåu khaá ài mau!
Àöíng Kim Lên baâng hoaâng hoãi:
- Töi vûâa chön anh àoá, vêåy trêìn gian êm phuã xa caách thïë
naâo?
Chuá Hai Quên bõ huát theo Àöíng Kim Lên àang gêåp ghïình
bûúác theo boáng ma cuãa Khûúng Linh Taá. Àöíng Kim Lên haát:
- Vin cêy, leo àaá ngaåi gò. Àeân soi chñnh nghôa, non ghi caãnh
tònh!
*
* *
Chúåt chuá Hai Quên nghe coá ai nùæm chên keáo. Chuá vúái tay
khöng kõp, ngaä quay xuöëng àêët. Chuá nöíi quaát:
- Chúi caái maã töí bay haã?
Chuá chûa dûát lúâi thò hai baåt tai nêíy lûãa vùng vaâo mùåt chuá.
Chuá Hai nhaâo sêëp xuöëng àêët, la to:
- Búá laâng! Búá laâng! Du cön àaánh töi!
Àöëp, àöëp! Nhûäng baåt tai khaác nïån vaâo mùåt, vaâo tai tuái buåi:
- AÁ! Tao laâ du cön haã! Maây chûãi tao laâ chûãi tiïn sû laâng naây.
Chuá Hai cöë múã mùæt. Thùçng lñ trûúãng mùåt àoã nhû lûãa, quaát:
- Viïåc cuáng tïë, viïåc trïn àêìu trïn cöí. Mêm cuáng chûa xong,
maây daám ài mêët. Goåi maây xuöëng, maây chûãi. Dên àêu! Troái noá laåi!
Cùng noá ra giûäa àònh cho tao!
Noá chó vaâo boån thuã haå, gêìm lïn:
- Truâ trûâ gò? Mau lïn!
Boån thuã haå xöng vaâo. Chuá Hai la laâng inh oãi:
- Búá laâng! Xaä Cöëng giïët töi! Búá laâng...
Chuá vûâa theát vûâa àêëm àaá, giaäy giuåa. Boån anh em xaä Cöëng êåp
laåi vêåt chuá ngaä xuöëng, àeâ lïn ngûúâi, cúãi dêy thùæt lûng troái quùåt hai
caánh tay vaâ hai chên chuá laåi.
- Búá laâng búá xoám! Cûáu töi vúái! Noá giïët töi röìi! Töí cha maây!

QUÏ NÖÅI 23
Thùçng xaä Cöëng chaåy ruát chiïëc roi mêy, quêët túái têëp:
- Chûãi naây! Chûãi naây! Phaãn naây! Nghõch naây!
Chiïëc roi trïn tay xaä Cöëng àaä naát. Quêìn aáo chuá Hai raách
bûúm, khùæp ngûúâi rúám maáu. Xaä Cöëng vûát roi, ài thùèng vaâo raåp
haát, cêìm duâi àaánh chêìu baão cûá tiïëp tuåc haát.
Khùæp sên àònh ngûúâi àöí ra àöng nhû kiïën. Hoå dúán daác goåi
nhau, chen lêën, xö àêíy, cöë xem têån mùæt ngûúâi bõ àaánh:
- Baâ con úi! Coá ngûúâi bõ giïët!
- ÚÁ laâng nûúác úi! Coá keã giïët ngûúâi!
- Noá sùæp chïët röìi! Coá aán maång röìi!
- Noá phaá laâng khöng cho haát!
- Mùåt maây noá hung aác lùæm!
- Noá laâ thùçng Hai Quên, du cön laâng naây àoá! Coá ngûúâi bõ àêíy
ngaä êåp lïn trïn chuá Hai. Chuá Hai bõ troái phúi giûäa sên àònh. Àïën
chiïìu tiïëng rïn ró cuãa chuá yïëu dêìn, cùåp mùæt chuá cûá nhùæm laåi. Thñm
Hai hoaãng súå chaåy lïn chaåy xuöëng kïu khoác êìm ô. Viïåc àaä khêín
cêëp. Coá ngûúâi baây cho thñm Hai àùåt möåt khay trêìu cau àïën xin xaä
Cöëng tha cho chuá. Boån haâo lñ baân ra baân vaâo cho laâ keã quên tûã
khöng nïn chêëp àûáa tiïíu nhên. Thñm Hai phaãi laåy mêëy laåy, xaä
Cöëng chõu cho chuá Hai cúãi troái.
Baâ con coäng chuá Hai vïì nhaâ, tòm ngaãi cûáu dêìm vúái rûúåu àùæp
vaâo nhûäng chöî toaåc maáu. Mûúâi lùm höm sau, chuá Hai ngöìi dêåy
àûúåc. Ngoaâi laâng, cöåt cúâ dûång giûäa sên àònh àaä haå xuöëng, raåp haát
tûâ lêu àaä dúä ài, cuöåc söëng àaä trúã laåi nhû cuä. Möîi buöíi súám, vêîn boån
böì chao huá goåi ngoaâi búâ tre laâng. Chiïìu töëi, vêîn tiïëng tröëng thu
khöng khùæc khoaãi. Moåi vêåt àêu àoá vêîn y nguyïn. Nhûng trong
loâng chuá Hai àaä coá caái gò raån vúä. Chuá khöng coân caái vui laâm luång
àïí nuöi vúå nuöi con. Chuá dûãng dûng vúái nuå cûúâi cuãa beá gaái. Thñm
Hai noái àöång gò laâ chuá nöíi lïn quaát mùæng. Cuöåc söëng chung quanh
trúã nïn bûác böëi. Nhûäng caãnh aáp bûác bõ xoáa múâ nay laåi hiïån lïn.
Chuá nhúá laåi coá lêìn chuá ài khiïng àaám ma, chuá khiïng chöíng àoân vò
ngûúâi chuá cao. Ngûúâi chuá cao hay thêëp, caái àoá do baâ muå nùån ra,
nhûng chuá bõ boån lñ hûúng quaát mùæng. Chuá nhúá laåi thaáng naâo
trong laâng cuäng coá tiïëng tröëng moä baáo àöång, viïåc àöët nhaâ tröåm
trêu xaãy ra liïn tiïëp. Ngûúâi bõ cuâm keåp úã àiïëm canh gaâo khoác
trong muâa sûu thuïë! Keã bùæt öëc moâ cua luâng suåc trong ao sònh vaâo

Voä Quaãng 24
nhûäng thaáng àoái. Nhûäng ma àêåu muâa, dõch tïî gaâo röëng. Chuá Hai
khöng hiïíu vò sao möåt khi con ngûúâi sinh ra phaãi chõu bao nhiïu
tai hoåa. Chuá nhúá àïën Àöíng Kim Lên, tai hoåa cûá döìn dêåp keáo àïën.
Àöíng Kim Lên coân àûúåc höìn Khûúng Linh Taá hiïån lïn soi àûúâng.
Coân thên phêån cuãa chuá!... Khi nhúá laåi mònh bõ cöåt úã sên àònh dûúái
cùåp mùæt chï cûúâi cuãa thiïn haå, chuá nghe hoaãng höët. Möåt tiïëng gaâ
gaáy. Chuá Hai giêåt mònh biïët suöët àïm chûa nguã. Chúåt möåt yá nghô
bêåt saáng:
- Phaãi boã laâng ra ài!
Caái yá nghô àoá cûá baám riïët lêëy chuá.
*
* *
Chuá Hai hoáa lêìm lò. Möåt höm chuá cùåm cuåi löåt laá mña àem gioåt
laåi chöî döåt trïn maái nhaâ, che laåi têëm phïn àïí gioá khoãi loåt, sûãa laåi
caái vaânh nöi cuãa con beá. Chiïìu àoá, chuá boã thïm gaåo vaâo nöìi. †n
xong coân goái möåt goái, noái laâ súám mai vaâo rûâng àöën cuãi. Töëi, chuá ài
nùçm súám. Möåt chöëc sau quanh laâng àaä im lùång. Chuá Hai khe kheä
ngöìi dêåy, chuá cöåt mo cúm trïn cêy àoân xoác, àêíy cûãa bûúác ra. Bïn
ngoaâi, trúâi töëi nhû mûåc. Trïn trúâi khöng möåt vò sao. Vaâi con àom
àoám keáo nhûäng vïåt saáng nhò nhùçng. Cún mûa àaä taånh, nhûng
tiïëng àöång cûá vang laåi tûâ xa. Chuá Hai ra khoãi laâng. Chuá vûâa ài vûâa
chaåy. Ài àêu chuá cuäng chûa biïët, chó biïët cêìn xa laâng, xa cuöåc söëng
chung quanh caái àaä. Coá thïí àïën möåt ngûúâi baâ con cuäng boã laâng ra
ài, hiïån nay àang laâm nghïì tröìng cheâ àêu úã vuâng nuái Trûúâng
Àõnh, Phoâ Nam bïn kia nuái Chuáa. Àïën àoá caái àaä, ài àêu haäy hay.
Chuá traánh nhûäng con àûúâng lúán. Trïn nhûäng àûúâng àoá coá vö söë
àiïëm canh. Ra khoãi laâng khöng coá giêëy cùn cûúác seä bõ bùæt. Chuá
men theo nhûäng con àûúâng nhoã, vûúåt qua caách àöìng àêìy tiïëng ïëch
nhaái van vó. Chuá xuöëng möåt caái döëc, vûúåt qua möåt baäi dêu. Möåt con
söng hiïån ra trûúác mùåt. Giûäa khuya, söng khöng coá àoâ. Trúâi bùæt
àêìu saáng. Chuá Hai chui vaâo giûäa möåt baäi mña ngöìi nghó. Nhûäng
xuác àöång laâm chuá mïåt nhoaâi. Chuá chúåp mùæt nguã luác naâo khöng
biïët. Khi tónh giêëc, trúâi àaä xïë chiïìu. Tiïëng con bòm bõp nghe rúâi
raåc. Trïn trúâi, möåt vaâi con dúi àen bay chêëp chúái. Chuá Hai chui ra
khoãi àaám mña, laåi tiïëp tuåc ài. Ngûúâi ta baão Trûúâng Àõnh, Phoâ Nam
úã bïn kia nuái Chuáa. Ài hïët àïm thûá ba, chuá dûâng trûúác möåt con
söng. Trúâi vûâa saáng, àoâ bïn kia söng vûâa sang. Chuá ngöìi neáp sau

QUÏ NÖÅI 25
möåt buåi dûáa, coá tiïëng ngûúâi baão nhau àêy laâ àoâ aái Nghôa. Chuá ngaåc
nhiïn, àûáng nhòn lïn. Àuáng bïn kia söng laâ Goâ Muân, trûúác mùåt laâ
söng aái Nghôa. Thò ra trong àïm töëi, chuá àaä laåc àûúâng, ài quay trúã
laåi. Sang bïn kia àoâ, ài saáu cêy söë laåi löån vïì thön cuä. úã àêëy thñm
Hai vaâ beá gaái àang àúåi. Möåt yá nghô vuåt ra: Hay laâ ta quay vïì vúái vúå
con! Chuá bûúác ra khoãi buåi dûáa, toan goåi àoâ. Nhûng chiïëc àoâ àaä xö
ra khoãi bïën. Chuá àaä lúä àoâ! Chuá Hai tin lúä àoâ laâ àiïìm khöng töët.
Chuá lûúäng lûå röìi quay goát ài luön, ài möåt maåch khöng nhòn laåi.
Chuá Hai nhùæm hûúáng mùåt trúâi lùån ài thùèng. Chuá ài maäi àïën
saát nhûäng daäy nuái phña têy. Ài lêîn vaâo nhûäng núi coá cêy cöëi rêåm
raåp. Gùåp rêîy sùæn rêîy khoai, chuá dûâng laåi moi mêëy cuã ùn àïí àúä àoái.
Nûãa thaáng sau, chuá Hai biïët mònh àaä úã bïn kia nuái Chuáa. Vò khi úã
nhaâ, aánh àiïån ban àïm cuãa xûá Haân úã vïì phña bùæc. Nay cuäng aánh
saáng àoá àaä nùçm vïì phña àöng nam. Nhû vêåy Phoâ Nam, Trûúâng
Àõnh, núi coá ngûúâi baâ con tröìng cheâ cuäng khöng coân xa nûäa.
Trûúác mùæt laâ möåt caánh rûâng. Vûúåt qua caánh rûâng, chuá Hai seä
men theo nhûäng sûúân àöìi thoai thoaãi ài xuöëng phña àöng. Núi àêy
àaä xa nhaâ, khöng coân lo súå coá ngûúâi rûúåt theo àuöíi bùæt. Buöíi súám
sûúng xuöëng daây àùåc, àoång maäi àïën nûãa buöíi chûa tan. Chuá Hai
nhúá mònh ài àaä lêu nhûng buåi búâ gai goác cûá traãi ra nhû khöng bao
giúâ hïët. Chúåt rûâng nuái chung quanh trúã töëi mõt. Gioá thöíi aâo aâo.
Möåt tia chúáp saáng loáa. Sêëm nöí! Mûa! Möåt trêån mûa to chûa tûâng
thêëy, tûúãng nhû coá haâng vaån chiïëc chum àang truát nûúác trïn cao!
Àoái reát vaâ gioá mûa àaä laâm chuá Hai kiïåt sûác. Chên tay tï coáng, chuá
Hai bûúác chêåp choaång. Chúåt chuá coá caãm giaác nhû mònh vûâa bõ rúi
vaâo möåt chöî naâo àoá, sêu lùæm, sau khöng coân biïët gò nûäa!
*
* *
Chuá Hai bûâng mùæt, thêëy mònh àang nùçm trong möåt cùn nhaâ
nhoã. Khùæp nhaâ vùæng tanh, xa xa möåt boáng àeân leo lùæt. Coá tiïëng
hoãi:
- Àaä tónh chûa?
Chuá Hai múã mùæt thêëy möåt öng giaâ. Öng giaâ hoãi:
- Coá biïët töi laâ ai khöng?
Chuá Hai nhòn chùm chùm röìi lùæc àêìu. Öng giaâ bûúác túái cêìm
tay chuá. Öng lêëy ngoán tay troã vaâ ngoán tay giûäa bêëm vaâo cöí tay chuá

Voä Quaãng 26
Hai xem maåch. Chuá Hai dêìn dêìn nhúá laåi nhûäng viïåc àaä xaãy ra.
Möåt võ quïë cay cay àoång laåi trong möìm. Öng giaâ lêëy chaáo loaäng àuát
cho chuá mêëy thòa, chuá Hai tónh hùèn laåi. Öng giaâ noái roä tûâng tiïëng:
- Cha meå úã hiïìn thò con chaáu gùåp laânh.
Laâm àiïìu aác thò aác baáo, laâm àiïìu thiïån thò thiïån baáo. Töi ài
vúái mêëy ngûúâi tòm cêy tòm laá, tûúãng àaä gùåp ngûúâi naâo bõ höí tha.
Khi àïën gêìn thò ra gùåp chuá, mònh mêíy thêëy vêîn coân nguyïn, ngûåc
nghe coân êm êëm. Töi noái vúái anh em nïn cûáu ngûúâi àïí lûu caái
phûúác cho con chaáu. Hoå coäng chuá vïì àêy, may chuá söëng àûúåc!
Öng giaâ hoãi chuá Hai úã àêu àïën vaâ àïën àêy coá viïåc gò. Chuá kïí
dêìn àêìu àuöi moåi viïåc. Öng giaâ thúã phaâo:
- Thïë thò Trûúâng Àõnh cuäng gêìn àêy thöi.
ÚÃ àêy nhiïìu cheâ. Ngûúâi baâ con tröìng cheâ úã àêu khöng biïët.
Öng giaâ khuyïn chuá Hai nïn úã laåi vúái öng, àúåi ñt lêu, thïë naâo
chuá cuäng gùåp àûúåc ngûúâi baâ con cuãa chuá.
Chuá Hai àaä úã laåi vúái öng giaâ. Chuá Hai tñnh vöën chõu khoá, chuá
cùæt tranh lúåp laåi maái nhaâ, àöët rêîy tröìng khoai, àan thuáng muãng.
Chuá tòm àaá àuåc àûúåc möåt caái cöëi giaä gaåo. Öng giaâ rêët mïën.
Öng giaâ cho biïët tïn mònh laâ Tuâng Sún. Baác Tuâng Sún
nguyïn laâ ngûúâi dûúái xuöi lïn àêy laâm rêîy. Möåt ngûúâi chaáu trai
lïn àêy vúái baác, nhûng ngûúâi àoá àaä boã vïì laâng vò khöng chõu nöíi caái
buöìn úã rûâng nuái. Khi troâ chuyïån, baác Tuâng Sún hay dêîn nhiïìu chûä
nho. Baác tûâng thi àöî tam trûúâng gò àoá, sau vïì laâm ruöång. Baác
thuöåc laâu caác saách sûã. Nhûäng àïm trùng, giûäa tiïëng cêy laá rò raâo,
baác kïí chuyïån àúâi Xuên thu Chiïën quöëc, chuyïån tûúáng naây àaánh
vúái tûúáng khaác, vua naây àaánh vúái vua khaác, àaánh úã àêu, vò leä gò, ai
thùæng, ai baåi, baác àïìu nhúá hïët. Baác Tuâng Sún giaãng giaãi:
- Àúâi naâo cuäng coá anh huâng. Àúâi nay cuäng khöng thiïëu. Hoå
thûúâng êín nuáp chöën nuái non.
Chuá Hai àaánh baåo:
- Gùåp àûúåc hoå, ta ài laâm giùåc coi cuäng sûúáng! Nghiïåt nöîi ta
khöng coá suáng!
- Khöng coá suáng laâ taåi ta! Ta hoåc haânh leâm nheâm quaá. Nïëu ta
biïët hïët àûúåc nhûäng leä huyïìn vi trong kinh àiïín ta cuäng àuác àûúåc
suáng. Nhû trong Kinh Dõch, pheáp àuác suáng, àuác maáy bay àïìu coá
daåy. Lúâi leä thaánh hiïìn thûúâng khoá hiïíu, khöng thïí biïët àûúåc!

QUÏ NÖÅI 27
Baác Tuâng Sún coân thuöåc vö söë nhûäng baâi thú cöí. Baác thuöåc
laâu laâu, khöng chó biïët tïn taác giaã maâ coân biïët tïn ngûúâi chuá thñch.
Nhiïìu cêu haát tuöìng, chuá Hai chûa hiïíu nghôa, baác Tuâng Sún
giaãng giaãi cho chuá nghe rêët roä raâng. Chuá Hai hoãi:
- Baác nhúá nhiïìu laâm chi cho nùång buång?
- Coá muöën vêåy àêu. Nhûng àoåc àêu nhúá àoá, caåy khöng ra
nûäa. Möåt lêìn töi ài thi, quan chuã khaão ra baâi phuá coá chûä "laäng",
nghôa noá laâ soáng. Töi thuöåc tûâ àiïín vêìn, biïët àoá laâ chûä "lang" chûá
khöng phaãi laâ chûä "laäng". Khi laâm baâi töi gieo vêìn theo vêìn lang.
Boån chêëm thi laâ àöì ngu döët. Töi bõ àaánh hoãng.
Chuá Hai cûúâi:
- Sao baác khöng laâm öng kñ öng thöng cho sûúáng? Lïn rûâng
laâm rêîy chi cho mïåt!
- Cûåc chùèng àaä töi phaãi boã laâng!
Chuá Hai ngúâ baác Tuâng Sún cuäng tûâng chaåm traán vúái lñ
trûúãng:
- Boån lñ trûúãng àaánh ngûúâi.
Baác Tuâng Sún liïìn nghiïm neát mùåt: - Chuáng khöng daám
àöång àïën caái löng chên töi àêu! Boån quan trïn cuäng phaãi nïí mùåt...
Thò ra khöng chó nhûäng ngûúâi bõ àaánh àêåp múái boã laâng ra ài.
Caã nhûäng ngûúâi hoåc gioãi, thöng minh, àûúåc võ nïí cuäng phaãi boã ài
lïn nuái.
Baác Tuâng Sún nhû ön chuyïån cuä:
- Töi nhû ngheåt thúã! Àïën àêu cuäng gùåp nhûäng troâ chûúáng tai
gai mùæt. Nhên têm thay àöíi, thïë sûå àaão àiïn. Boån tiïíu nhên gùåp
thúâi àùæc chñ lïn mùåt. Keã quên tûã bõ tai hoåa göng cuâm. Boån gian
nõnh vinh thên phò gia. Ngûúâi nghôa sô mùæc voâng hoaån naån. Hûáa
Do ngaây xûa vò nghe möåt lúâi vö àaåo phaãi ra suöëi rûãa tai. Baá Di,
Thuác Tïì phaãi lïn nuái ùn rau maâ söëng...
Baác Tuâng Sún ngûâng möåt luác laåi tiïëp:
- Chung quy cuäng vò ta mêët nûúác. Nûúác mêët thò nhaâ tan. Töi
boã laâng ra ài... Keã quên tûã luác thúâi loaån phaãi thñch rûâng nuái. Töi
cuäng muöën gùåp möåt ngûúâi "chún nhún" nhûng chûa gùåp àûúåc!
Baác Tuâng Sún coân biïët rêët nhiïìu cêy laá duâng àïí chûäa bïånh.
Baác haái vïì, chó tïn tûâng loaåi, baây cho chuá Hai caách sao chïë duâng àïí

Voä Quaãng 28
höå thên vaâ àïí cûáu ngûúâi. Baác àem tiïìn lo loát lñ trûúãng trong laâng
mua cho chuá möåt theã thuïë thên coá àoáng dêëu vaâ coá chûä kñ hùèn hoi.
Nhúâ àoá chuá ài khùæp vuâng Trûúâng Àõnh hoãi thùm töng tñch ngûúâi
baâ con tröìng cheâ. Coá luác chuá gaánh möåt gaánh cheâ xuöëng têån vuâng
xuöi àïí baán. Thónh thoaãng baác Tuâng Sún cuäng "xuöi" möåt chuyïën,
coá khi nûãa thaáng múái vïì.
Möåt chuyïën baác Tuâng Sún vïì thùm laâng, maäi khöng thêëy
quay laåi. Möåt thaáng, hai thaáng... Baác Tuâng Sún ài biïåt. Quï baác úã
àêu, chuá Hai khöng roä.
Vùæng baác Tuâng Sún, chuá Hai quay ra quay vaâo cuäng chó möåt
thên möåt boáng. Rûâng nuái caâng hoáa quaånh hiu. Suöët àïm vûúån huá.
Chuá Hai trùçn troåc nhúá nhaâ. Möåt tiïëng àöång rêët kheä. Chuá Hai nhòn
ra ngoaâi thêëy möåt vaânh trùng nhû gêìn lùæm. Chúåt chuá thêëy thñm
Hai bûúác vaâo. Thñm mùåc chiïëc aáo múái. Chuá Hai ngúâ ngúå hoãi thñm
ài àûúâng naâo. Thñm Hai baão thñm ài àûúâng thùèng, ài theo àûúâng
chim bay thò gêìn.
Chuá Hai hoãi:
- Thïë úã laâng ra sao?
- Ngûúâi àoái rêët nhiïìu. Mònh boã laâng ra ài laâ phaãi. Coân töi, töi
àaä vïì röìi!
Thñm Hai khoác thuát thñt.
Chuá Hai bûâng mùæt. Thò ra chuá vûâa nùçm mú. Bïn ngoaâi gioá beã
möåt caânh cêy kïu rùng rùæc. Chuá Hai nghe baâng hoaâng, biïët laâ thñm
àaä vïì baáo möång. Chuá nhúá cêu thñm Hai vûâa noái: "Töi àaä vïì röìi!"
Xûa kia thaánh hiïìn àaä noái "Söëng chó laâ úã taåm, chïët múái thêåt laâ trúã
vïì. Nhû vêåy thñm Hai àaä chïët! Mûa àöí aâo aâo. Muâa mûa àaä àïën.
Nhúá àïën thñm Hai, nhúá àïën con daåi, chuá Hai nghe àau nhû cùæt.
Roâng raä hai thaáng, rûâng nuái nhû traãi qua möåt cún àiïn loaån.
Têët caã àïìu ngêåp nguåa, cêy laá ngöín ngang. Caãnh hoang taân baây ra
khuãng khiïëp. Chuá Hai thêëy mònh àaä laåc vaâo möåt thïë giúái xa laå.
Caãm giaác àoá lúán dêìn laâm chuá hoaãng súå, chuá thêëy roä khöng thïí úã
laåi...
*
* *

QUÏ NÖÅI 29
Mûa chûa dûát hùèn, chuá Hai àaä chuêín bõ ài baán cheâ. Chuá Hai
coân mang theo cêy laá chûäa bïånh vaâ mêëy liïîn trêìu nguöìn àïí biïëu
nhûäng nhaâ quen biïët. Chuá Hai baán loaåi cheâ ngon. Uöëng möåt baát, ai
cuäng khen àuáng laâ cheâ nguöìn, vûâa thúm vûâa ngoåt. Coá ai àau àêìu
söí muäi, chuá biïëu cho vaâi võ thuöëc, trong uöëng ngoaâi xoa, baách bïånh
tiïu trûâ, hiïåu nghiïåm nhû thêìn nhû thaánh. Möåt vaâi baâ úã Nam aå
nhêån thêëy möåt viïåc laå. Ngûúâi naâo vïì Nam aå cuäng phaãi mua möåt
chai nûúác mùæm ngon vïì cho vúå. Àùçng naây chùèng thêëy chuá Hai laâm
viïåc àoá. Coá baâ doâ hoãi:
- Naây anh Hai, phaãi mua caái chi cho chõ Hai chúá?
Chuá Hai veã mùåt rêìu rêìu:
- Noá boã töi röìi!
- Thïë cö ta laåi coá möåt núi mö röìi haã?
- Noá chïët, töi múái tiïëc chúá!
- UÁy! Lêu chûa?
- Böën nùm!
- Vêîn úã vêåy?
- Chúá úã vúái ai?
- Töåi nghiïåp chûa! Nhûng röìi cuäng phaãi kiïëm núi mö chúá!
- Chûa daám.
- Hûâ! Taåi sao?
- Chûa coá ai nhúâ àúä möåt tay.
Caác baâ nöíi cûúâi:
- Vò mònh chûa nhúâ àoá thöi! Möåt cö chûa chöìng úã laâng naây coá
thïí lêëy möåt öng chûa vúå úã xaä khaác chúá!
- Nhûng ài theo töi thò phaãi ruác nuái! Hoå coá súå huâm beo hay
khöng?
- ÛÂ, àaân baâ xûá naây súå huâm lùæm. Hay laâ cûúái xong, anh vïì úã
quaách dûúái ni. Thïë gian cuäng lùæm ngûúâi úã theo quï vúå.
Caác baâ quaã quyïët:
- Vïì dûúái ni, hay àoá! Vûúåt suöëi bùng ngaân chi cho mïåt! Vïì
dûúái ni, ra khúi, möåt chuyïën àûúåc öng baâ phuâ höå, cuãa tiïìn khöng

Voä Quaãng 30
àïí àêu cho hïët. Khöng ra khúi thò muöëi mùæm, àoáng böång àoáng
thuâng. Thiïëu chi viïåc. Bùæt maåch böëc thuöëc cuäng àûúåc...
Noái vêåy cho vui chûá thêm têm chuá Hai khöng daám nghô àïën
nhûäng chuyïån àoá. Chuá laâ möåt thùçng tröën laâng, quan trïn bùæt àûúåc
khöng thoaát tuâ töåi. Chuá nghô coân phaãi bay xa. Cêy cung coân àang
chúâ chuá. Chuá noái cho qua chuyïån:
- Muön sûå röìi àêy phaãi nhúâ cö baác...
Möîi lêìn vïì Nam aå baán cheâ, chuá Hai thêëy nhiïìu thuyïìn àaánh
caá ra khúi. Chuá nghô: nïëu mònh àûúåc vûúåt biïín àïën möåt núi xa laå!
Giûäa möåt àaão vùæng, trúâi biïín mïnh möng, coân ai biïët àûúåc. Möåt
chuyïën xuöëng Nam aå, chuá Hai gúåi chuyïån vúái caác baâ quen biïët,
muöën ra ngoaâi àaão möåt chuyïën àïí kiïëm àöìng lúâi. Baâ Hûúng Quyá
buön trêìu cho biïët baâ seä ài cuâ lao Chaâm thùm ngûúâi baâ con ngoaâi
àoá. Chuá Hai muöën ài, seä theo thuyïìn àaánh caá cuâng ài.
- Chõ em mònh ra ngoaâi núá thùm chúi. Ngoaâi núá, töi coá con
chaáu goåi töi bùçng dò. Noá àeåp nïët, siïng laâm, chó phaãi caái hay keán
choån. Noái àïën chöìng con laâ noá cûá giaäy nêíy.
Chuá Hai nûãa àuâa nûãa thêåt:
- Thïë phaãi nhúâ möëi laái thêåt gioãi. Baâ chõ phaãi ra tay, moåi viïåc
múái xong àûúåc.
*
* *
Möåt con thuyïìn ra khúi àaánh caá, nhên tiïån àûa baâ Hûúng
Quyá vaâ chuá Hai ra cuâ lao Chaâm. Trúâi bïí mïnh möng, chiïëc thuyïìn
nhû nö àuâa trïn soáng. Chuá Hai àang vûúåt truâng dûúng àïí ài biïåt
tñch àïën möåt núi xa laå. Tûâ luác boã laâng ra ài, chuá chûa bao giúâ thêëy
möåt caãm giaác bònh tônh dïî chõu nhû luác àoá.
Baâ Hûúng Quyá giúái thiïåu vúái moåi ngûúâi baâ coá ngûúâi em bïn
chöìng ra thùm baâ con úã àaão. Nhên tiïån em chöìng cuãa baâ coá mang
theo nhiïìu "linh àún" àïí cûáu nhên àöå thïë. Baâ múã àöi bêìu, lêëy ra
tûâng võ thuöëc. Ai cuäng xuám laåi kïì muäi hñt hñt. Noá thúm tho, khöng
giöëng nhûäng rïî cêy àa cêy àïì cuãa nhûäng öng lang dûúái biïín. Chuá
Hai tùång cho baâ con möîi ngûúâi möåt thûá. Uöëng laânh àûúåc bïånh, sau
naây haäy mua, nay chuá khöng lêëy tiïìn, àûâng àûa vö ñch. Höm àoá, coá
möåt àûáa beá cûá kïu àau trong cöí, nûúác boåt cûá traâo ra. Chuá Hai lêëy
nùæm laá reã quaåt taán nhoã àem raâ vaâo hoång cho noá. Höm sau, àûáa beá

QUÏ NÖÅI 31
àaä laânh. Chuá Hai khöng ngúâ thuöëc mònh laåi hiïåu nghiïåm àïën thïë.
Baâ Hûúng Quyá àûa chuá àïën gùåp cö chaáu gaái. Cö khöng àeåp laåi bõ
guâ lûng. Chuá Hai nghô chûa phaãi cö chï chöìng maâ cö bõ chöìng chï.
Chuá Hai buång mûâng vò cö coá guâ lûng thò dò cuãa cö laâ baâ Hûúng Quyá
múái hïët loâng giuáp àúä nïn àöi nïn lûáa. Chuá Hai baão sau naây seä cho
cö vaâi laá cao laâ caái lûng guâ seä biïën mêët. Baâ Hûúng Quyá àang lo coá
thêåt chuá Hai goáa vúå hay khöng? Baâ hoãi laåi kô. Chuá Hai noái chuá seä
sùæp xïëp vïì úã quï vúå, nhû vêåy àïí baâ con hiïíu roä buång chuá.
Chuá Hai coáp nhùåt àûúåc söë tiïìn àem àûa cho baâ Hûúng Quyá
nhúâ baâ lo viïåc cûúái xin. Nhúâ baâ Hûúng Quyá, moåi lïî nghi àïìu àûúåc
miïîn giaãm. Bïn nhaâ trai chó öng Hûúng Quyá vïì dûå.
Chuá Hai àaä ra giêëu töng tñch úã cuâ lao Chaâm. Nhûäng höm
taånh trúâi chuá nhòn ra xa, rêët xa vïì phña àêët liïìn, loâng chuá nao nao,
bao nöîi nhúá thûúng dêng lïn cuöìn cuöån.
Hún möåt nùm sau, thùçng Cuâ Lao ra àúâi. Tiïëng khoác cuãa noá
hoâa lêîn vúái tiïëng soáng àaåi dûúng. Noá lúán lïn giûäa bao la trúâi biïín.
Lïn ba, meå noá mêët giûäa möåt àïm döng baäo. Höìi àoá noá àaä biïët chaåy
chúi trïn baäi caát trùæng. Nùm tuöíi, noá têåp àuâa nghõch vúái soáng. Taám
tuöíi, noá têåp ài khúi. Mùåt trúâi vaâ nûúác biïín àaä laâm da noá àen kõt,
thõt xûúng noá quaánh laåi. Àaä mûúâi hai tuöíi nhûng ngûúâi noá beá tñ teåo
nhû àûáa lïn chñn lïn mûúâi. Khoaãng röång àaä laâm àöi mùæt noá hoáa
tinh. Noá nhòn thêëy möåt àaân chim eán bay lêîn trong mêy khöng ai
thêëy àûúåc. Cho àïën Töíng khúãi nghôa! úã ngoaâi cuâ lao Chaâm, cúâ àoã
sao vaâng phêëp phúái. Caác uãy ban àûúåc thaânh lêåp. Chuá Hai nhêån ra
möåt viïåc kò diïåu: biïín caã khöng coân laâ núi caách biïåt. Con àûúâng vïì
laâng tûâ lêu bõ cùæt àûát böîng nhiïn nöëi laåi. Con söng Thu Böìn, böîng
thêëy gêìn àêu àêy. Chuá Hai biïët roä cún baäo taáp dûä döåi àaä queát saåch
mêy muâ úã quï. Àêët àaä laânh, chim bay vïì töí cuä. Chuá Hai dùæt thùçng
Cuâ Lao lïn thuyïìn. Thuyïìn reä soáng bay vïì Cûãa Àaåi. Chuá lïn phöë
Höåi An röìi vöåi vaä thuï àoâ vïì ngay Hoâa Phûúác.
*
* *
Chuá Hai Quên vaâ thùçng Cuâ Lao àaä vïì úã vúái anh chõ Böën
Linh. Nhaâ töi vúái nhaâ anh Böën Linh chó caách nhau möåt caái vûúân.
Ngöìi úã nhaâ töi thêëy àaân gaâ àang búái úã nhaâ anh Böën. Ra vaâo, töi
thûúâng gùåp thùçng Cuâ Lao. Töi biïët noá muöën laâm thên vúái töi. Thêåt
buång töi khöng thñch chúi vúái noá. Khöng phaãi töi muöën àoâi hoãi gò,

Voä Quaãng 32
nhûng nom noá buöìn cûúâi quaá. Chó caái muä nhiïìu maâu vaâ caái quêìn
coá quai cuãa noá cuäng àaä laâm cho boån treã cûúâi boâ. Laåi coân tiïëng noái
cuãa noá troå treå, àêìu noá laåi troåc loác, thò baão àûáa naâo muöën gêìn noá?
Nhûäng viïåc töi laâm dïî nhû chúi, thùçng Cuâ Lao xem nhû viïåc
phi thûúâng dûúái trêìn naây chó coá töi múái laâm nöíi. Àûúåc noá thaán
phuåc, töi caâng ra mùåt taâi gioãi. Thûúâng luác lïn lûng trêu, töi treâo
àùçng höng, hai tay cöë bñu vaâo söëng lûng trêu, möåt chên àùåt vaâo
khuyãu chên trêu, lêëy àaâ treâo lïn. Nhûng khi coá thùçng Cuâ Lao, töi
laåi lïn àùçng àêìu. Töi nhaãy lïn ngöìi trïn àêìu trêu Bônh giûäa hai caái
sûâng nhoån hoùæt, sau töi múái nhaãy lïn lûng trêu. Thùçng Cuâ Lao
nhòn töi, lùæc àêìu phuåc lùn phuåc loác:
- Tui khöng laâm nöíi!
Töi hoãi:
- Thïë sao tao laâm àûúåc?
Noá cûá trêìm tröì laâ úã àêy ai cuäng giaâu, cuäng nhiïìu àöì duâng,
nhiïìu cuãa. Caái gò nom cuäng laå, khaác chöî noá úã, chó thêëy lûúái vúái
thuyïìn. Thuyïìn naâo cuäng giöëng nhû nhau caã. Öng Kiïím Laâi laâm
nghïì traáng baánh àa, ngheâo xú xaác, noá cuäng cho laâ giaâu, vò öng coá
naâo laâ cöëi xay böåt, nöìi traáng baánh, caái sêëy bùçng tre, maânh bùçng
nan. Noá cho anh Böën laâ ngûúâi giaâu nhêët, vò anh coá àïën hai mûúi
caái nong, baãy caái nia, möåt caái àuöíi àïí tùçm. Ngoaâi heâ coân naâo laâ cêy
chöëng, neåp tre. Gioã tre caái naâo cuäng to bùçng vaåi muöëi mùæm. Caã baâ
Hiïën ngheâo chaáy gùæp noá cuäng khen nhaâ baâ coá lùæm caái àeåp. Baâ coá
möåt túâ tranh in hònh hai öng Têy. Möåt öng coá rêu, möåt öng khöng
rêu, hai ngûúâi àang cêìm li rûúåu múâi nhau uöëng. Xung quanh nhaâ
baâ coá vö söë nhûäng chum vúä, loå vúä, öëng bú, nhûäng àöì ngûúâi ta vûát ài,
baâ Hiïën nhùåt vïì, thùçng Cuâ Lao nhòn nhòn ra veã thñch thuá. Möåt
höm noá chaåy vïì thúã höín hïín. Noá cho biïët noá vûâa thêëy hai caái che
eáp mña úã nhaâ öng Tû Trai.
- Thïë maây thêëy caái phuã àùåt trïn àêìu öng che chûa?
Noá laåi chaåy sang nhaâ öng Tû Trai hoãi caái phuã. Boån choá thêëy
noá àöåi caái muä laå laå xöng ra à uöíi cùæn.
Töi huâa theo boån chùn trêu trïu noá:
- Naây Cuâ Lao, boån chùn trêu noái maây laâ moåi coá àuöi àoá!
Noá cûúâi thaãn nhiïn:

QUÏ NÖÅI 33
- ÛÂ, coá möåt caái àuöi thò töi thiïåt thñch! Àûúåc möåt caái àuöi daâi
nhû àuöi ngûåa, phêët qua phêët laåi maâ hay!
Noái xong noá cûúâi hò hò ra veã khoaái traá. Töi noái thùèng: - Chuáng
cho maây laâ dên daä man uöëng nûúác bùçng löî muäi àoá.
- Uöëng nûúác bùçng löî muäi! Phaãi têåp lêu múái uöëng àûúåc chúá!
Uöëng àûúåc bùçng löî muäi thò àûúåc vaâo laâm xiïëc, sang troång lùæm!
Töi ngúâ ngúå thêëy thùçng Cuâ Lao noái coá lñ. Giaã sûã töi coá möåt caái
àuöi vaâ uöëng nûúác bùçng löî muäi thò seä àûúåc moåi ngûúâi trêìm tröì,
chùèng coá gò daä man caã.

Voä Quaãng 34
III
Höm chuá Hai Quên vaâ thùçng Cuâ Lao vûâa vïì, anh Böën Linh
hûáa vúái öng Baãy Hoáa seä giïët lúån cuáng mûâng. Tûúãng anh noái chúi,
teá ra anh laâm thêåt. Anh Böën coá möåt con lúån. Luác múái mua vïì, noá
bùçng bùæp chên, gêìy giú xûúng, nùçm eáp trong möåt caái roå. Thûác ùn
thûâa, chõ Böën döìn hïët cho noá. Caách biïåt àaäi nhû vêåy àaä laâm choá
Vïån tûác löån ruöåt. Noá àûáng nhòn lúån ùn, cùåp mùæt naãy lûãa. Hïî gùåp
chõ Böën àêu con lúån cuäng kïu uåt õt, caái àuöi giöëng con giun caâng
nguác ngoùæc. Noá theo chõ Böën ài vaâo buöìng, lïn nhaâ trïn. Noá coân caã
gan ài ngang trûúác baân thúâ. Hïî chõ Böën súâ àïën, noá liïìn nùçm duöîi
chên, mùæt nhùæm laåi. Chõ Böën lêëy ngoán chên thoåc vaâo höng noá. Noá
baão:
- Chúá choåc, chúá choåc!
Noá lúán lïn nhû thöíi. Sau noá àöí àöën khöng giûä vïå sinh. Chõ
Böën phaãi töëng noá vaâo chuöìng. Anh Böën baão nhên dõp chuá Hai vïì
laâng, nïn baây tiïåc mûâng, múâi baâ con nhêåu möåt bûäa:
- Mêëy lêu nay mònh vaác miïång ài ùn cuãa nhaâ khaác cuäng
nhiïìu! Nay nïn traã laåi. Ai chúá ban chó huy dên quên phaãi múâi hïët,
vò mònh cuäng laâ chó huy.
Chõ Böën tuy loâng daå röång nhû biïín, nhûng giaá laâm thõt con
lúån nhoã bùçng nûãa con lúån nhaâ thò vêîn hún. Gùåp baác uác, baác uác
maách nûúác: - Hoå Nguyïîn nhaâ mònh trûúác àêy leáp quaá! Nay àaä múã
maây múã mùåt. Anh Saáu àaä laâm nïn. Trong hoå, coá àûáa laâm úã cêëp
huyïån, cêëp xaä, nay chuá Hai vïì, laâm tiïåc cuäng phaãi. Nhûng laâm vûâa
vûâa, phaãi luön luön giûä chûä cêìn, chûä kiïåm. Àem baán quaách con lúån
cho boån haâng thõt, ta chia laåi nûãa. Vêåy cuäng àuã. Nhaâ tao vaâ nhaâ
con Ba laâm vaâi thûá baánh. Töët lùæm röìi!
Baác uác coân dùån:
- Chùèng nïn noái cuáng mûâng cuáng miïëc chi caã. Noái coá àaám giöî
múâi baâ con àïën uöëng rûúåu, vêåy thöi!

QUÏ NÖÅI 35
*
* *
Chõ Böën lêëy nïëp ra hong. Anh Böën ài têåp tûå vïå vïì chûa kõp
àùåt cêy cön àaä vaác buáa ra sên bûãa cuãi. Nhaâ cûãa queát doån saåch seä,
baân thúâ lau chuâi saåch boáng. Cöëi chaây nöìi niïu nhaâ töi vaâ nhaâ chõ
Böën cûá lõch kõch löëc cöëc. Töi noái vúái thùçng Cuâ Lao:
- Maây vïì laâng sûúáng chûa? Àûúåc tiïëp nhû vua Baão Àaåi!
Töi àang àúåi möåt sûå kiïån lúán xaãy ra. Nhaâ töi àoáng goáp vaâo
bûäa tiïåc möåt khay xöi ngoåt. Töi àûúåc chõ Ba giao viïåc giaä nïëp. Töi
giaä hùng àïën nöîi chõ Ba phaãi giêåt chaây bùæt thöi, vò nïëp àaä trùæng
quaá. Chõ Ba vuöët nïëp, höng xöi, nêëu àöî tröån vaâo nhau, xeáo vúái
àûúâng laâm moán xöi ngoåt. Chõ Ba búái têët caã vaâo möåt caái khay, eáp xöi
laåi, rùæc vûâng. Muâi thúm cuãa xöi bay ra, tûúãng khöng coá muâi thúm
naâo thúm hún àûúåc. Töi ngöìi nhòn. Chúåt töi goåi chõ Ba khe kheä:
- Chõ Ba! Chõ coi coá miïëng chaáy...
Chõ Ba quùæc mùæt:
- Àöì àïí cuáng maâ maây àõnh ùn trûúác haã?
- Möåt miïëng chaáy nho nhoã thöi.
Chõ Ba caâng la to:
- Khöng coá miïëng chaáy naâo caã!
Laâm moán xöi ngoåt xong, chõ Ba coân laâm giuáp baác uác moán
baánh roâ. Chõ vuöët nïëp, höng àöî, lêëy laá dong goái thaânh nhûäng chiïëc
baánh vuöng vûác to bùçng àêìu göëi. Chõ Böën lêëy ra möåt boá vaãi súåi, vaác
thang ra vûúân chùåt ba traái mñt, àem ài chúå baán àïí sùæm hûúng àeân
mùæm muöëi. Töi cuâng ài chúå àïí gaánh giuáp cho chõ Böën. Anh Böën cho
thùçng Cuâ Lao cuâng ài theo.
Töi vúái chõ Böën möîi ngûúâi gaánh möåt gaánh nheå ài trûúác.
Thùçng Cuâ Lao theo sau. Ra khoãi búâ keo vûúân baác uác, con àûúâng
hoáa thïnh thang. Bïn traái laâ baäi dêu traãi ra lúáp lúáp. Doåc àûúâng,
chöëc chöëc möåt höì nûúác hiïån ra nhû möåt têëm gûúng saáng quùæc.
Quanh höì, nhûäng buåi tre xanh nghiïng nghiïng trïn nûúác. Àûúâng
vaâo chúå caâng röån rõp. Gùåp nhau ai cuäng hoãi han chaâo àoán. Chõ Böën
khen:

Voä Quaãng 36
- Àöå raây ài chúå sûúáng lùæm! Ùn maây, ùn cùæp boã nghïì ài àêu
mêët!
Chõ Böën lo baán vaãi súåi trûúác. Baån haâng tûâ Baão An lïn mua
súåi ài möåt haâng daâi. Ngûúâi naâo cuäng coá möåt caái cên moác trïn khuy
aáo trûúác ngûåc, trïn vai vùæt möåt khùn vuöng to. Cuöån súåi naâo cuäng
àûúåc ngûúâi mua súâ boáp, àûúåc vaåch ra xem röìi bõ chï laâ súåi chûa
nhoã chûa àïìu. Caái khùn vaãi vùæt vai cuãa ngûúâi mua phöìng dêìn to
bùçng quaã bûúãi, sau to bùçng caái cöëi. Baán vaãi xong, chõ Böën reä sang
haâng hoa quaã. Mñt chêët thaânh àöëng, coá traái to bùçng caái lu. Ngûúâi
mua lêëy tay vöî vïì. Baâ haâng mñt cêìm con dao to, cùæt phêìm phêåp
thaânh tûâng miïëng hònh lûúäi buáa. Mñt nghïå muái vaâng hûúâm. Mñt
dûâa muái trùæng baåch. Mñt dai hay mñt mêåt muâi thúm àïìu thúm
ngaát. Bñ vúái dûa gang gaánh àïën haâng gioã. Baâ baán hoa quaã thêëy
thùçng Cuâ Lao àöåi caái muä nöìi laå laå, liïìn nhùåt àûa cho noá hai quaã öíi
nïëp, hoãi thùm coá phaãi noá úã Luåc Tónh vïì khöng? Ai cuäng töët buång,
cuäng muöën cho ngûúâi khaác möåt vêåt gò. Moåi ngûúâi trong chúå àïìu vui
veã. Ngay caã muå Buáp, muå Xuâ trûúác àêy hay gêy göí, chuyïn nghïì
àaánh cùæp thõt caá, cuäng trúã nïn hoâa nhaä hiïìn laânh.
- Mònh laâ dên nûúác àöåc lêåp, Caách maång lïn röìi, "xúá" thõt caá
cuãa baâ con chi nûäa!
Chõ Böën àûáng trûúác àöëng dûáa Chiïn Àaân ngoåt nöíi tiïëng. Cêìm
loâng khöng àêåu, chõ mua chuåc quaã vïì boã mùæm. Chõ mua cho thùçng
Cuâ Lao möåt chuâm loân bon ùn cho biïët. Loân bon rêët quyá trûúác Caách
maång chó àïí dêng vua. Chúå coá chöî baán tranh tre, than cuãi. Caác baâ
baán than mùåt maây àen thui. Nhûäng chuá baán tre chên tay bõ gai
caâo sêy saát. Dêy dûâa khoanh thaânh kho-anh. Dêìu raái àûång thaânh
gaâu. Cheâ tûúi boá thaânh boá. Ngö khoai vûâng àöî phúi àuã maâu sùæc.
Thùçng Cuâ Lao dûâng trûúác haâng caá biïín, nhòn chùçm chùçm, miïång
haá höëc. Khöng ngúâ nhûäng loaâi vêåt noá thûúâng voåc, thûúâng bõ keåp, úã
àêy àïìu coá àuã. Tûâ nhûäng con cua lúán tuy bõ troái chùåt nhûng vêîn
ngo ngoe, nhûäng töm huâm lùæm rêu lùæm caâng, cho àïën caác loaåi caá
cúm, caá nhaám, caá chim, caá soâng sùæp àêìy meåt àêìy röí. Thùçng Cuâ Lao
tûúãng thêëy laåi muâa caá úã biïín. Chuáng töi keáo sang haâng baán baánh
àêìy hêëp dêîn. Baánh nêåm böåt mõn, nhên töm sùæp thaânh chöìng.
Baánh uá, baánh gio goái laá dong buöåc thaânh chuâm. Baánh beâo àöí trïn
baát, baát naâo cuäng nhêîy múä, rùæc àêìy nhên thõt vúái töm. Baâ baán
baánh xeâo àöí böåt vaâo chaão chöëc chöëc nghe "xeâo". Baâ baán baánh àa
phe phêíy chiïëc quaåt tre, trúã caán quaåt eáp baánh vaâo nöìi lûãa, baánh
phöìng gioân tan. Caác cö haâng xeán àïën chúå chó gaánh möåt gaánh trïn

QUÏ NÖÅI 37
vai. Gaánh àùåt xuöëng biïën thaânh caã möåt quêìy haâng, hai àêìu gaánh
lùæp khöng biïët bao nhiïu laâ muãng, caái nhoã lùæp trong caái lúán, àûång
àuã caác thûá trïn àúâi, tûâ cêy kim súåi chó, baánh xaâ phoâng, múá böì kïët,
cho àïën tiïu, haânh, toãi, úát, hûúng, àeân, giêëy maä, khöng soát thûá gò.
Duâ ai àaä ài khùæp thiïn haå, àoåc hïët saách vúã, nhûng nïëu chûa àïën
thùm chúå Quaãng Huïë thò trònh àöå vöën hiïíu biïët vêîn coân thêëp.
Chõ Böën mua mùæm, muöëi, dêìu laåc, dêìu dûâa, thûá naâo cuäng chó
àuâm trong laá chuöëi hú lûãa, khöng biïët bao nhiïu laâ àuâm to nhoã,
chùèng cêìn phaãi chai loå lónh kónh phiïìn phûác.
Töi vaâ thùçng Cuâ Lao daåo chúi quanh chúå.
ÚÃ goác chúå laâ hiïåu thuöëc bùæc. Töi chó cho thùçng Cuâ Lao thêëy
bûác tranh veä möåt ngûúâi trêìn truöìng bõ haâng trùm cêy kim àêm vaâo
àêìu, vaâo tim, vaâo buång. Thùçng Cuâ Lao khöng hiïíu ngûúâi àoá bõ töåi
gò maâ phaãi chõu möåt nhuåc hònh ghï súå vêåy. Töi giaãng cho noá biïët,
àoá laâ hònh veä nhûäng huyïåt trong thên thïí ngûúâi ta. Ai cuäng coá
trùm thûá bïånh, chó cêìn lêëy kim chñch vaâo nhûäng huyïåt àoá thò baách
bïånh seä tiïu tan. Trïn möåt caái tuã àêìy nhûäng höåc, töi chó cho thùçng
Cuâ Lao thêëy ba öng phuác, löåc, thoå laâm bùçng sûá. Öng naâo tröng
cuäng phûúng phi, cuäng coá veã thaãn nhiïn phúát lúâ. Àöëi vúái hoå, chúå
Quaãng Huïë àöng hay khöng àöng, thùçng Cuâ Lao àöåi muä nöìi hay
khöng àöåi muä nöìi laâ àiïìu khöng cêìn biïët àïën. Töi dêîn thùçng Cuâ
Lao lûúån qua chöî baán chiïëu, chöî baán nöìi àêët, caác quaán baán mò
quaãng, nhòn ngang nhòn ngûãa cöët àïí khoe vúái thùçng Cuâ Lao caái
hay caái laå baây trong chúå.
*
* *
Luác quay vïì nhaâ, trúâi àaä xïë. Àïën töëi, lúån àaä möí xong. Baâ con
àïën giuáp viïåc nêëu nûúáng àïìu coá mùåt. Têët caã nöìi niïu baát àôa nhaâ
töi vaâ nhaâ baác uác àïìu àûúåc àem ra, gaánh vïì nhaâ anh Böën. Tiïëng
giaä gioâ löëp böëp. Tiïëng bùm thõt löëc cöëc suöët àïm. Lûãa bïëp saáng têån
ngoaâi búâ tre. Chõ Ba, chõ Böën hïët hoãi moán naây àaä giaä haânh chûa,
moán noå àaä rùæc tiïu chûa, laåi goåi töi vaâ thùçng Cuâ Lao sai muác nûúác,
lêëy cuãi, khïu àeân, àaánh choá. Caác chõ thoâ àuäa vaâo nöìi àïí khuêëy. Hïët
khuêëy laåi ngûãi, laåi nïëm. Luác trúâi saáng, anh Böën giao töi ài múâi
khaách trong laâng. Anh Böën mûúån sùén cho töi caái aáo daâi àen. Caách
ài àûáng cuãa töi hoáa khaác. Boån choá thêëy töi ùn mùåc laå laå nöíi suãa rêët

Voä Quaãng 38
dûä. Töi dùæt thùçng Cuâ Lao ài theo. Hïî gùåp khaách phaãi múâi, töi
khoanh tay trûúác ngûåc lùåp laåi lúâi anh Böën dùån:
- Höm nay nhaâ anh Böën Linh töi coá giöî, nhên cuäng àïí mûâng
chuá Hai töi vïì laâng, múâi baác àuáng giúâ ngoå laåi nhêåu rûúåu!
Ài hïët xoám trïn, töi ra ngoaâi vaån àïí múâi öng Hoaåt. Öng Hoaåt
àang ngöìi trong thuyïìn. Töi khöng thïí àûáng khoanh tay, phaãi chui
vaâo thuyïìn, phaãi ngöìi xïëp laåi nïn gùåp nhiïìu luáng tuáng. Öng Hoaåt
àang noái chuyïån vúái öng Mûúâi yá. Öng Mûúâi yá hoãi to:
- Maây múâi öng Hoaåt, thïë coá múâi tao khöng?
Töi khöng biïët nïn giaãi quyïët thïë naâo. Nhúá roä anh Böën khöng
dùån múâi öng Mûúâi yá, töi noái dûát khoaát:
- Khöng múâi.
Caã thuyïìn cûúâi öì.
Chui ra khoãi thuyïìn öng Hoaåt, töi àïën xoám giûäa àïí múâi öng
Baãy Hoáa.
Töi sûåc nhúá öng Baãy vûâa mua àêu vïì möåt con choá mun rêët
dûä. Phen naây thêëy töi xuáng xñnh trong chiïëc aáo daâi, chùæc noá khöng
tha. Töi súå choá cùæn, caái súå tùng dêìn. Töi quay laåi gaå thùçng Cuâ Lao:
- Maây biïët öng Baãy Hoáa khöng?
Noá traã lúâi liïën thoùæng:
- Ngaây bûäa gò, öng Baãy Hoáa coá möåt vïët seåo trong möng.
Nghe noái chuyïån laå vêåy, töi bûåc mònh noái xùéng: - Caái vïët seåo
àoá coá trúâi biïët! Tao biïët öng Baãy Hoáa coá rêu thöi.
Nhûng nghô àïën con choá dûä cuãa öng Baãy Hoáa, töi dõu gioång: -
Thöi àûúåc. aáo daâi àêy, cho maây múâi öng Baãy möåt caái cho sûúáng!
Töi vûâa noái vûâa cúãi aáo daâi àûa cho thùçng Cuâ Lao. Noá sûúáng
ra mùåt vò noá cuäng thñch àûúåc ài múâi nhû töi.
Thùçng Cuâ Lao vaâo nhaâ öng Baãy. Töi ngöìi àúåi ngoaâi ngoä. Àúåi
maäi chùèng thêëy noá quay ra, töi buöåc phaãi goåi to. Con choá mun cuãa
öng Baãy chaåy vuåt ra, thêëy töi thêåp thoâ, xöng vaâo àuöíi cùæn.
Töi phaãi vûâa bûúác thuåt luâi vûâa chöëng àúä. Möåt luác sau thùçng
Cuâ Lao múái chõu hiïån ra. Noá coân khoe vúái töi laâ noá àûúåc öng Baãy
àaäi mñt. Sau khi ùn mñt, noá coân àûúåc xem tranh veä Thêåp Àiïån
Diïm Vûúng trïn baân thúâ thêìn trong nhaâ öng Baãy.

QUÏ NÖÅI 39
*
* *
Khi töi vaâ thùçng Cuâ Lao quay vïì àïën nhaâ, cöî baân àaä doån sùén.
Khaách khûáa àïën àöng àuã.
Anh Böën Linh, khùn aáo chónh tïì, thùæp hûúng àeân bùæt àêìu
laâm lïî. Töi àang chúâ anh Böën baái hai baái röìi thuåp xuöëng laåy nhû
moåi khi. Nhûng anh Böën àûáng yïn, hai tay buöng thoäng, cuái àêìu
nhùæm mùæt. Chúåt anh ngêíng lïn noái oang oang:
- Thûa baâ con cö baác, thön Hoâa Phûúác chuáng ta thiïåt àaáng tûå
haâo! Xûa kia coá öng Buâi Kiïåt theo àaãng Cêìn Vûúng boã nhaâ ra ài
mûu àöì viïåc lúán. Ai cuäng tûúãng öng bõ Têy giïët. Vûâa röìi múái biïët
öng thoaát lïn nuái. Con chaáu cuãa öng coân söëng úã Duâi Chiïng. Sau
höm cûúáp chñnh quyïìn, chaáu nöåi cuãa öng laâ öng Höåi Hiïåt vïì àêy
tòm laåi hoå haâng töng tñch. Nhû vêåy Caách maång àaä traã laåi laâng xoám
töí tiïn... Chuá Hai Quên chuáng töi trûúác àêy khöng chõu aáp bûác, boã
laâng ra ài, buång daå luön luön hûúáng vïì caách maång. Nay nûúác nhaâ
àöåc lêåp. Àêët laânh chim bay vïì àêåu. Vïì àêy chuá thêëy baâ con ai cuäng
tham gia caách maång, vui àoá khöng chi saánh kõp. Höm nay nhaâ coá
giöî, laåi coá chuá Hai chuáng töi vïì, múâi baâ con àïën cêìm cheán rûúåu
nhaåt...
Chúåt anh Böën Linh vung cao nùæm àêëm hö to:
- Caách maång muön nùm!
Tiïëng hö bêët ngúâ, chó thêìy Lï Haão hö theo. Trïn baân thúâ, hai
ngoån nïën run run. Nhû vêåy, theo meå töi, laâ vong linh öng baâ àaä vïì
hûúãng. Töi àúåi anh Böën tùæt àeân, cho haå cöî baân. Anh Böën vêîn
nghiïm trang:
- Xin múâi chuá Hai phaát biïíu yá kiïën.
Chuá Hai bõ goåi bêët ngúâ, giêåt thoát. Chuá àûáng lïn dùång hùæng
àaä mêëy lêìn nhûng chó lñ nhñ àûúåc mêëy tiïëng:
- Chuác baâ con hai chûä khûúng ninh4
. Anh Böën Linh sai doån
cöî, múâi khaách ngöìi vaâo mêm, bùæt àêìu roát rûúåu. Tiïëng so àuäa, tiïëng
múâi nhau röån lïn. Öng Tû Trai ngöìi úã mêm trïn hoãi to:
- Anh Hai vaâ chaáu nhoã àêu röìi? Múâi ngöìi lïn mêm trïn nêìy.
4
Maånh khoãe, bònh yïn.

Que noi 597

Recommended

Recommended

More Related Content

Viewers also liked

Viewers also liked (17)

Similar to Que noi 597

Similar to Que noi 597 (20)

Que noi 597