2015

1. Projekt
Lënda:Gjuhë shqipe dhe letërsia
Viti shkollor: 2014-2015
Tema: Lasgush Poradeci,filozofia dhe simbolika e tij perballë filozofisë
dhe simbolikës së Naim Frashërit
Nëntema e trajtuar:
2.E përbashkëta dhe tipikja e filozofisë së Poradecit me atë të Naim
Frashërit
Përgatiti: Mehmet Emiri

2. Objektivat që synohen të përmbushen gjatë analizës së kësaj
nënteme janë:
1.Të nxjerrim në dukje të përbashkëtat në procesin artistik të
Naim Frashërit me Lasgush Poradecin.
2.Të bëjmë krahasiminmidis tyre, duke veçuar tipiken
idividuale të secilit prej tyre.

3. Dy nga kolosët më të mëdhenj të letërsisë shqipe janë Naim Frashëri dhe Lasgush Poradeci, të
cilët jetuan fill njëri pas tjetrit dhe praktikisht ky I fundit ishte më I vonë. Ata nuk janë vetëm
artistë e shkrimtarë ,por janë filozofë dhe mendimtarë për t’u lavdëruar. Krijimtaria e tyre jo
vetëm që i ka bërë te famshëm,por mbi të gjitha I ka bërë njerëz që do të mbahen mend për një
kohë të gjatë. Temat që ata trajtuan ishin kaq të goditura dhe me vend ,saqë edhe pse koha
kalon dhe jeta vazhdon, veprat e tyre duken universale dhe të paprekshme nga efekti I kohes.
Ata ishin të vendosur në synimet e tyre dhe të palëkunshëm nga realiteti në të cilin jetonin
edhe pse drejtimi I tyre ishte I kundërt me atë të rrymës. Të dy kërkonin një përmirësim të
jetës në tërësi , duke e shprehur qartë opinionin ,sigurisht me anën e penës sepse mënyrë
tjetër nuk ekzistonte dhe ishte diçka absurde veprimi në një formë tjetër.
Naim Frashëri në poezinë “Fjalët e Qiririt” flet hapur për misionin e tij si poet ndriçues e me
dhunti të veçanta,të cilat I vë në shërbim të njerëzimit.Në këtë poezi duket me lehtësi qëllimi
që autori synon të përcjellë.Ai është gati të vetëflijohet vetëm e vetëm që të bëjë një
progresion sado të vogël në të mirë të së ardhmes së ndritshme. Janë disa arsye për të cilat
poeti dëshiron të vetëflijohet:
 Dashuria për njeriun: Në shpirtin tim kam dashurinë
pa digjem për njerëzinë….
 Dëshira për të sjellë dituri: Se ma k’ënda t’u bënj mirë
Të mos mbeti n’errësirë.
 Qellimi për drejtësi: Mirësin e utësinë
Ne bëhi shokë me mua’
 Dëshira për trashëgimi: Kur më shihni që jam tretur
Mos pandehni se kam vdekur
Jam I gjall e jam ndë jetë
Jam në dritë të vërtetë…
 Qëllimi për pastrim shirtëror: Mbase krahët t;I përvëlon,
Po dhe shpirtin ta shenjtëron
Në mënyrë analoge edhe Lasgush Poradeci në “Vdekja e Nositit” shpreh gatishmërinë e tij për
t’u vetësakrifikuar,vetëflijuar për të njëjtin ideal,ndriçimin e shoqërisë, daljen e saj prej
gjendjes që e ka pllakosur dhe e ka paralizuar duke e bërë të paaftë të kërkojë me zë atë që me
të vërtetë ëndërron.Kjo pasqyrohet në:

4. Me zjarr ju flas, me zjarr.
Në gjirin tim kam hapur varr…
Po zemra ime kullon gjak
Të dy autorët janë të zhgënjyer nga ajo çka shohin dhe nuk gjejnë ngushëllimmë të mirë sesa
vetëflijimi për trashëgimtarët e tyre.Ky mision shpirtëror I ushqen në çdo çast , duke I bërë
edhe më radikalë në mendimet e tyre. Në të dy veprat vetë koncepti kryesor simbolizon autorin
përkatës,ku Qiriri,duke u djegur tregon Naimin e rraskapitur me qëllimin final për të ndikuar në
ndërgjegjësimin e këtij populli të përhumbur, e nga ana tjetër Nositi identifikon vetë Poradecin,
në përpjekjen e tij të pafundme për të shpërndarë dritë, dituri.
Një tjetër pikëtakim I këtyre dy penëartëve është koncepti i Dashurisë.Nuk ka lumturi pa
Dashuri.Çdo gjë rrjedh nga ky burim I pashtershëm, që është I destinuar të jetë bashkëudhëtari
I gjithsecilit deri në momentin e fundit,deri në vdekje.Ajo i jep ngjyrat origjinale gjithçkaje,duke
I dhënë karakterin vetjak.Dashurinë është e kotë ta shpjegosh sepse ajo zotërohet vetëm me
anën e ndjenjës.Kjo ndjenjë platonike merr kuptimin e energjisë shpirtërore dhe jetësore ,
gjithashtu mposht ftohjen,plakjen e vdekjen.
Naimi e bën të dukshëm këtë fakt në “Bukuria”, ku thotë:
Pse s’ka fjalë të dëftenjë
Dashurin’ e bukurinë
Nuk’ e them dot atë ndjenjë,
Nuk’ e them dot perëndinë.
Të njëjtën gjë bën edhe Poradeci në:
….Kur prej syresh rreh të ftohtet
Shoq i vet, nga mall’ ti,
Më me zjarr zë përvëlohet…

5. Ashtu sikurse ekzistojnë pikëqasje të përbashkëta, ka edhe dallime dhe specifika përkatëse
njëkohësisht.
Naimi shfaq pikëpamjen panteiste.Panteizmi përbën thelbin e mendimit filozofik naimjan.
(Panteizëm-doktrinë që e identifikon Zotin me botën)
Se e tërë gjithësia
Që nuk I gjindet fundit
Është vetë Perëndia…
Naimi mendon se shfaqja më e përsosur e Zotit në jetë është njeriu,njeriu I ditur dhe me moral
të lartë:
Për t’u treguar I tërë
Vet’Ay njeri ësht’bërë.
Tipike tjetër e Naimit është dukuria e metempsikozës, gjthçka që ekziston nuk humbet dhe në
përsëritjen e saj, ajo shndërrohet nga një formë në tjetrën:
Qeshë diell,ishja hënë…
U bësh ujë,e baltë e erë…
Një element dallues që gjendet në shumë vepra të Poradecit është natyrshmëria e tij lirike, më
saktë lirshmëria ne mënyrën e tejçimit të mesazhit. Kjo gjë realizohet nga sinteza e ndjenjave
personale me gjendjen apo paraqitjen e peizazhit natyror, pra futet në funksion paralelizmi
figurativ. Menjëherë autori heq dy vija paralele ndërmjet tyre, duke formuar atë që quhet çift
analog, ku njëra zëvendëson plotësisht tjetrën.Ky aspekt shkrihet njëtrajtësisht te poezia
“Poradeci” në çdo varg përbërës.