polimeret sintetike

2. Termoplastet (plastomeret)
Termoplastet janë ndërtuar nga zinxhirë të gjatë të prodhuar nga lidhja e
molekulave të vogla apo të monomereve.
Ato zakonisht sillen në mënyrë plastike.
Me ngrohje ato zbuten, bëhen plastike, dhe në këtë gjendje mund të përpunohen
me lehtësi. Me ftohje ngurtësohen dhe ruajnë formën e re të fituar.
Në temperatura të larta, kalojnë në gjendje të lëngshme të viskozitetit të lartë.
Termoplastet shkrihen, por për shkak të strukturës amorfe nuk kanë temperaturë
të caktuar të shkrirjes.
Termoplastet mund të riciklohen lehtë.
Shembuj të termoplasteve janë:
•Polistireni
•Polietileni
•Polipropileni
•Poliklorur vinili
•Najloni
•Tefloni

3. Duroplastet(duromeret)
Duroplastet janë ndërtuar nga zinxhirë të gjatë të molekulave, të cilët janë lidhur fort
me njeri-tjetrin, tërthorazi për të krijuar strukturën tre-dimensionale të rrjetit.
Këto polimere janë më të forta, por më të thyeshme se termoplastet. Fortësohen gjatë
nxehjes dhe fitojnë formë të përhershme dhe më nuk mund të kthehen në gjendje
plastike .
Nuk zbuten, nuk digjen por në temperatura shumë të larta pëlcasin dhe shkatërrohen.
Plastika e tillë e fortë nuk mund të riciklohet lehtë.
Shembuj të duroplasteve janë:
•Bakeliti
•Goma
•Silikoni
•Epoksi rrëshira
•Poliesteri

4. Elastomeret
Elastomeret (duke përfshirë gomat) kanë strukturë me disa lidhje
zinxhirore terthore.
Elastomeret kanë mundësinë e deformimeve të mëdha elastike, pa
ndryshim të përhershëm të formës.
Elastomere quhen materialet të cilat në temperaturë të dhomës nëse
ngarkohen në tërheqje mund të rrisin gjatësinë së paku dyfish dhe pa
pesuar deformime pas ndërprerjes së ngarkesave në tërheqje dmth.
kthehen ne formen e tyre te meparshme.
Për këtë shpesh quhen edhe plastike me elasticitet të lartë.

5. POLIKLORUR VINILI (PVC)
Poliklorur vinili (ose PVC) është polimer termoplastik . Ai është një nga produktet
më të rëndësishëm ne industrinë kimike.
HISTORIA E ZBULIMIT DHE PERDORIMIT TE TIJ
Per here te pare PVC u zbulua ne menyre rastesore nga fillimi i shkullit XIX nga
Viktor Regnault ,i cili vuri re se masa e lenget e klorurit te vinilit,e ndodhur ne nje
shishe te ekspozuar ne driten e diellit,ishte kthyer ne gjendje te ngurte.
Me vone kjo gje u vu re edhe nga kimiste te tjere te cilet filluan perpjekjet per te
pergatitur dhe perdorur materialin plastik te porsa zbuluar.
Perpunimi i ketij materiali ishte i veshtire.
Nga viti 1926 kompanite prodhuese i shtuan perberjes materiale te tjera per te
permiresuar cilesine.
Ata arriten te perftonin nje material te lakueshem e te lehte ne perpunim .Filluan te
prodhoheshin produkte te ndryshme per tregtim dhe ne ditet e sotme eshte shume
i perhapur ne jeten e perditshme.
PVC konsiderohet si i treti polimet termoplastik ne perdorim pas polietilenit dhe
polipropenit.Eshte produkt shume i rendesishem ne industrine kimike.Eshte
material i forte,rezistent ndaj acideve dhe bazave dhe prodhimi i tij eshte me kosto
te ulet.

6. Prodhimi i PVC
Poliklorur vinili prodhohet nga polimerizimi i monomerit klorur vinili CH2=CHCl. Ne
kete proces kloruri i vinilit dhe uji futen ne aparatin e polimerizimit se bashku me
substancat ndihmese te procesit .Permbajtja e enes se reaksionit perzihet dhe i
shtohet uje vazhdimisht qe produkti te behet i njetrajtshem.Pas perfundimit te
reaksionit ,perzierja gjiysme e lengshme e PVC degezohet dhe nxirret sasia e tepert e
klorurit te vinilit qe nuk ka hyre ne reaksion dhe riciklohet. Me pas perberja kalon ne
centrifugim ku i hiqet uji i tepert .Me pas thahet me ajer te nxehte.
Ne forme te bute mund të përdoret në rroba dhe tapiceri, të bëjë çorape fleksible
dhe tuba, dysheme, çati, mbulesa membranore dhe izolues te telave elektrike.
Gjithashtu përdoret në produkte që mbushen siç janë dyshekët me ujë dhe lodrat
me ujë.
Në gjithë botën mbi 50 % e PVC që prodhohet përdoret në ndërtim. Si material
ndërtimi, PVC është me kosto të ulët, i fortë, dhe i lehtë të montohet.
Poliklorur vinili njihet si perberje kancerogjene.Nese nuk perpunohet me mjete
mbrojtese mund te shkaktoje demtime me natyre kancerogjene te personate qe
ndodhen aty prane kur perpunohet ose perdoret.Gjate prodhimit dhe djegies se tij
clirohet perberja toksike me emrin dioksin ,e cila ka efekte anesore mbi ne.Demton
sistemin imunitar ,riprodhimin si eshe shumellojshmeri kanceresh.

7. PVC
Kornizat e dritareve e dyerve
Produkte elektro-shtepiake
Ne rroba dhe tapiceri
Lodrat me uje/dysheke me uje
Izolues I telave elektikeGypaProdhim aksesoresh
Çorape elastike
Tuba te ndryshem
Dysheme plastike
Mbulesa membranore
çati

10. Polietileni
Polietileni eshte substanca plastike me e njohur ne jeten e perditshme.
Ai eshte perberes i shume artikujve te perdorimit te perditshem,si p.sh.,i shisheve
plastike qe perdoren per ambalazhimin e lengjeve te frutave ,shampove,lengjeve
larese,lodrave per femije.qeseve plastike ose koshat e rrobave etj.
Polieteni perbehet nga eteni.Ky hidrokarbur i pangopur,i cili eshte baza per
prodhimin e ketij polimeri.Prodhohet ne sasi te medha me ane te procesit te
krekingut te naftes. Polietenet prodhohen duke perdorur gjate reaksionit
katalizatore te ndryshem ne kushte te ndryshme temperature e trysnie.
Polieteni duke u krahasuar me substancat e tjera plastike eshte nje nga polimeret
sintetike me te thjeshta.Molekula e tij eshte nje varg I gjate atomesh karboni te
lidhur midis tyre ,ku çdo atom karbon lidhet edhe me dy atome hidrogjen.
Polietenet me mase molare teper te madhe perdoren per prodhimin e fibrave
rezistente.
Vetite fizike te polietenit dhe klasifikimi i tyre
Polieteni eshte mjaft rezistent ,i perkulshem dhe izolator i shkelqyer elektrik.
Ai i reziston temperaturave shume te larta ,po ashtu edhe atyre shume te uleta.

11. Polietenet me dendesi te larte
Perbehen nga molekula lineare shume te medha.Keto molekula lineare mund te
marrin formen e nje strukture kristaline mjaft te rregullt , e cila u jep atyre
ngurtesi dhe rezistence me te madhe,i ben ato me pak elastike ne krahasim me
substancat e tjera me baze etenin.Polietenet lineare perdoren per kapake te
filetuar te shisheve, skara te radiove dhe te aparateve televizive,lodra dhe gypa te
diametrave te medhenj.
Polietenet me dendesi te ulet
Kane me shume zinxhire te degezuar,molekulat e te cileve jante te gjata dhe si te
kryqezuara.Zinxhiret anesore parandalojne molekulat qe te marrin formen e nje
strukture kristaline.Polietenet e dendesise se ulet jane te lemuara,gjysme te
ngurta,te tejdukshme ose gjysme te tejdukshme dhe rezistente ndaj
kimikateve.Ato perdoren per te prodhuar çanta plastike,pjata frigoriferike edhe
per shum artikuj te tjere shtepiake.
Polietenet jane materiale termoplastike ,pra mund te zbuten nga nxehtesia dhe
pastaj te rrimarin formen e meparshme.

14. Polisterini
•Eshte nje nder llojet me te zakonshme ne plastike dhe mund te gjehet ne shtepi, zyra,
ndertesa te industrive te ndryshe dhe ne cdo vend ku mund te gjehet plastika.
Bizneset mbeshteten te polisterini ne disa perdorime, duke perfshire prodhimin,
paketimin dhe ndertimin e produkteve te tyre.
•Nga polisterini behen pirunet plastike, kapaket e DVD-ve, pjeset qe ndertojne
kompjuterin, lodrat, gomat, kreherit e flokeve.
•Gjehet shpesh ne industrine ushqimore dhe perdoret si sistem i disponueshem i
transportit per te mbajtur ushqimet e ngrohta dhe te ftohta ne temperaturen e
deshiruar.
•Industria e paketimeve gjithashtu perdor polisterine. Materialet paketuese qe
perbehen nga polisterini mbajne sende delikate ne menyre te sigurte ne kuti, si
objektet elektronike, qelqi, kimikatet, etj.
•Polisterina gjendet gjithashtu ne biznesin e ndertimit. Tullat prej polisterine perdoren
si mjet efikas i energjise per ndertimin e shtepive dhe bizneseve. Me kete lloj ndertimi
reduktohet zhurmat, blerjen e mjeteve ngrohese apo ftohese.

16. Polipropileni
•Paketimin e ushqimeve
•Tekstile
•Pjese plastike dhe ene te ndryshme te ricikuleshme
•Bluza dhe pantallona termike qe behen per ushtri
•Pajisje laboratorike
•Altoporlante
•Pjese te ndryshme te makinave
•Kartmonedhat e ndryshme prej polipropileni
•Produkte te tjera si mobilje, lodra, tenxhere, etj.

17. Bakelit
•Eshte i njohur si nje nga plastikat e para sintetike qe rrjedhin nga metanoli dhe
katrani. Dikur ka pasur nje shumellojshmeri perdorimesh, por sot perdoret
kryesisht per gjera si bizhuteri te cilesise se larte, topat e bilardos, lodra, pjese te
ndryshme te armeve te zjarrit, etj.
•Nga bakeliti behen gjithashtu radiot, cilindrat e frenave te makines, zgjatuesit
elektrike, hekuri i rrobave.
•Eshte perdorur me shume ne vitet 1920-1930 ne Shtetet e Bashkuara dhe ne
Mbreterine e Bashkuar. Si material eshte vendosur ne telefonat me rrotullisje,
radio, kitaret elektrike, dorezat e dyerve, byzylyqe, etj.
•Perdorimi i ketij materiali u rrallua shume pas Luftes se II-te Boterore, ku u
zhvilluan materiale plastike shumengjyreshe dhe me te lehta.

18. Poliester
Tekstile industriale dhe te konsumit: canta, pelena, filtra, pambuku, stofi, letra,
shirita, tenda, litare, vela te varkave, rripat e sigurimit ne makina, rrjeta peshkimi,
qese lavanderish.
Veshje: rroba prej pelhure, atlete, te brendshme, rroba prej leshi, veshje nate.
Per shtepi: jasteke dhe carcafe, peshqire, perde, tapiceri, mbeshtjellese
krevatesh, batanije.
Najloni
Najloni eshte nje fiber shume i fuqishem. Perdoret per te bere rrjeta peshkimi,
litare, parashuta dhe
Perdoret per te bere pelhura ne industrine e tekstilit.
Fibrat prej najloni jane perdorur per te bere corape elastike.
Najloni është përdorur gjerësisht si plastike për të bërë pjesët e makinerive te
ndryshme. Bashkohet me leshin per tu bere nje material me i forte.
Perdoret gjithashtu per paketimin e ushqimeve, filamente, ne instrumenta te
ndryshme muzikore.