1. ΔtΙΜoΣ NΙΓPΙTAΣ
Κc,lνστα,ντTνο5Σιαμ&xηlt
Ι-ΙTEPΠNΙ.Ι KAΙ TΟ ΔLIMOTΙKO TΡAΓoΥΔΙ
ToΥMΑΥ"oΥΔΙ-Ι
ΔΙA MΕΣoY TFΙΣ ΙΣToΡΙAΣ
Πραιtτιxα B, Eπιoτη μovηoq Συμπoofoυ
.Νιγρiτα
t7.2a aιιτωβΦυ1996
2000

2. q
Κων oτ αντiν oE Σ ιαμ ιf,,κη
H TEPΠNH KAΙ To ΔHMOTIKO TPAΓoYΔΙ
ToY MAYPoYΔH
Tδ δημoτικδτραγoriδιτoδ Mαυρoυδfr* παραδiδεται oτδ νoμδ Σερ-
ρ6ν oδ τρεig παpα}λαγdg, (τoδλαγιaτoαtτδg E2goυv καταγραφfr καt δη.
μooιευτfr),μiα τδν Σερρδν1,μiα τfrgNιγρi"ηq', καi μiα τfrgTερπνfrg3
Tδ πρ6oωπoτoδ νεoμdρτυρog Xριoτιανικfrg πioτεωgMαυρoυδfr,
τfrg
πoδ εTναι δ fiρωαgτoδ τραγoυδιoδ, εiναι θρυλικδ καi &καθ6ριστo, κι
αδτδ γιατt πpot'pγεται dπδ oriγ26υoι oυμπiληoι διio πρoocbπων,
καi πoδ
μαρτιiρηοαν oδ διαφoρετικoδg 1ρ6νoυ9καi, τ6πoυ9καi εiγαν κoινδ τδ
δνoμα Mι26αrjλ. Πρiν πρo2gωρτjoω φιλoλoγικfi θξdταoι τoδ τραγoυ.
oτi1
διoδ, Θ&δciloω πoλδ συνoπτικ&τδ ioτoρικδ πλαioιo τfr6δπoΘdoεcilg τoυ,
δι6τι αδτδ Θ& βoηΘτioη πoλδ oτi1νκαλλiτερη φιλoλoγικi θκτiμηoι τoδ
τραγoυδιoδ.
Γtρω oτδ 1490μαρτriρηoε oτflv ,Aδριαvoriπoλιδ ,Aδριανoυπoλiτηg
Mι26αfiλMαυρoειδτ{ζ,f1λικιωμdνog oiκoγεvειαpγuτηζ,
πλoιioιog καi &ρ.
χoνταg dνdμεoα oτoδg.,EλληνεgXριoτιανoιig, τιμημdνog &πδ τδ ooυλ-
τdνo καi &πδ τig τoυρκικδg αρ1dg. Πρiν &πδτfi θανdτωoiτoυ τoδ πρo-
.H
τdθηκε ν& γiνη Toδρκogμoυooυλμdνog &ρνrjΘηκε. θανdτωoi τoυ
καt
Eγινε μδ &πoκεφαλιoμδμδ ξiφog..o Mι1αfiλ Mαυρoειδfig εiναι δ πρδ-
τo6 μνημoνευ6μεvog νεoμ&ρτυtτfr6 Xριoτιαvικfrg πi,oτεωg κατ& τi1v
τoυρκoκρατiα. μαρτιiρι6τoυ &φηγoδνται oιlγ26ρoνoi λ6γιoι, δ
Tδ διio τoυ
,Ιωd,ννηgM6o26og, πdθανετδ t494, κι δ Mαvoυfiλ δ μdγαgβ'i.ωρ.
πoδ
Mετ& 60 περiπoυ1ρ6vια, τδ t544, oτfi Θεooαλoνtκη μαρτriρηoεδ
νεoμdρτυ6Mι26αiλ δ E$ρυτdν,πoδ καταγ6ταν &πδ τi1 Γρανiτoα τ6ν
,Aγρdφωνκαi Kατη.
fiταν vdogκαi θγγαμog, &ρτoπcΙlληg θπdγγελμα.
oτδ
γoρriΘηκεδτι &'πoπειpαΘηκε πρooηλυτioη oτfi Xριoτιανικfi πioτι
ν&
* 'Aρ2giζoνταg εiofγηot μoυ αioΘιiνoμαι τfiv dνιiγκη ν& εδ2gαριοτfoω
τfiv &πδ τi Θdoι αiτiι
τoδqκ.κ. Παo1ιiλη ,Aγγελ6πoυλοκαi,Aθαvιiοιo Ρdπτη, πoδ φρ6ντιoανγι& τt1oυμμετo2gτi oτδ
μoυ
oυμπ6oιo αδτ6.
(|957) |70.
1. N. E. Πdτρoβιτq, ",Eξιoλαμιoμoi'',Σερραtκd Χρoνικd2
2. ,A. Θηλυκ69, "Tδ τραγo$δι...o
Mαυρoυδfrq,,,,,ΣερραtκdXρoνικd 3 (1959)29Ο.
3. Eι). Δ. Παπαθαvαoioυ,Βιoαλτ tα, Σ6ρρeg γ.γ.,c, 59,

3. ,H Tερπvi1καi τδ δημoτικδ
τραyoιiδι τoδ Mαυρoυδfi 705
Πdρυoι,τδ 1995,μ6νoνδ Eδ. Παπαθανασιoυ,oτδ Eργoτoυ Βιoαλ"-
τ{α7,
ταriτιoε τδ Mαυρoυδfrτoδ δημoτικoδτραγoυδιoδκαt μ' iνα τρiτo
πρ6oωπo, λfoταPxo Nικ6λαo &πδ τfiν Toιαρπioτα ii Toερπtoταs,τi1
τδ
oημερινi1Tερπντ{, δπoioυ δ πατ€ p αq λεγ6ταv oτδ μικρ6 τoυ δνoμα
τoδ
Mαυρoυδfrgg. .o Nικ6λαog
fiταν dρxηγδg δωδεκαμελoδgλ1oτρικfrg
7. Eδ. Δ. Παπαθαvαoioυ,6,π., 58-59(τδπαρδν βιβλto δδν E1ει1ρ6voκαi τ6πo θκδ6oεωq,
oo.
&λλ& oτi1βιβλιoγραφiαπoδ χρησιμoπoιεiπεριλαμβdvεικαi δlio βoηΘτ]ματα θκδεδoμdvα l995.
τδ
βλ. oελ. 173).
8. Στδ Ekrem Hakki Ayverdi, Ανrupα,dαosmαnli Mimαri E,serleri, istanbul |982, a,284, L"γρα.
φi No 266|,γp&φεται. <2661CERPΙSTE(?) Κariyesi CAMΙΙ: (Ev. K.K.) 178.def.de mi.inderiοdiυ.
Στfiv παριiδooι τδν Tερπvιωτδν τδ 1ωριδ }νβ^γeτα.ι' Toιαρπioτα fi Toερπtoτα fi Toιρπ{oτα, Tδ Tζ
&ντi To o} δριoμdvεqγραπτδq πηγ}6πρoφερ6ταv δπωqκαt oτδ Nικ6δημo .Aγιoρεiτη τ& γvωoτ&
τo,
6τζι, Γραν{τζα, κoρtτζι κλπ. πρoφι{ρoνταν Ε'τoι, Γρανiτoα, κoρiτoι κλπ. EΙvαι &πλδg ζτiτημα
γραφικfrζπαραoτιioεωg καi δ1ι πραγματικfrg πρoφoρdg. τoυρκικδδνoμα Toιαρπioτα,πoδ φαi.
Tδ
vεται δτι ε[vαι τδ &ρ1ικδ αl)τoδ τoδ τιiπoυ, παριiγεται &πδ τδ τoιdρπ, δηλαδil &ντλητικδ κoυβα-
διiκι vερoδ ff κατ' θπdκταoι &vτλητικδgτρo1δgμ} τdτoια κoυβαδ&κια fi καi πηγτ], δπ6τετδ dνoμα
oημαiνει περiπoυ IΙηn i Κρiνη fi Aiγαi. Πρoφαν69δφεiλεται oτi1μεγιiλη πηγi1πoδ δπιiρ2gει oτδ
νoτιoδυτικδ &κρo τoδ 1ωριoδ,οτfi θ€oι Kηφιoιιi. .Yπdρ1ει καt
παλι& o1ετικi1παρdδooι oτt1vTερ-
πvτ],πoδ Μει &κριβδg αυτ6.
9. Tδ πρακτικδ τfrgδi,κηgτδν ληoτδν, δπωgμεταφ ρ&ζεται &πδ τδ τoυρκικδ &ρ2gεio, E1ει δg
εζηζ.
143. Κ . 36l |3|
Tδ μεoovfκτιov τfrgTετιiρτηg,2ξqΣιαψc&v τoδ Eτoυgτoιiτoυ,διilδεκα λ11oταt εiofrλΘovεiq
τi1voiκiαν τoδ Χατζfr 'Eλι&g υioδ Σινιiν, κατoi,κoυτoδ 2gωρioυ Bυoιilκαg τoδ δτ]μoυMπoγδ&v τfrg
Θεooαλoνiκηg, καi θλfoτευoαv καi διτjρπαoαv τ& πραγμαπ&. θπι1ειρτjoαντεg φoνεtiooυν
τoυ v&
τoδτoν.
,Eρειiνηgκαi
διιilξεωqτ6τε γενoμdηg, ε[1ε oυλληφΘfr τoδ τιμαριoιi1oυ τfrgBυoιδκαg δ θκ
δι&
τoδ 1ωρioυToερπioτηgτoδ καζ& Σερρδv ληoτfiqNικ6λαog υiδ6 Mαυρoυδfr, πρoοα2gΘεi,qθvd}-
δδ
πιov τoδ tερoδικεioυκαi κατ'dvτιμωλiαv τoi βηΘdντog Xατζfl ,Eλι&gκαi δικαoθεig,δμoλ6γηoεv
δτι: "Eiofrλθov τδ μεooνliκτιoν εig τi1νoiκiαν αιiτoδ, δηρπαoα τiι πp&γματιiτoυ καi θπε2gεiρηoα
v& φovε6oωκαi τδν iδιoν". ,Eκ τδν ληoτευθivτωv πραγμιiτων αtτoδ τιv& εδρεθdwα θπεoτριiφη-
oαv, δ δδ ληoτi1g θξετελdoΘη.
Kατ6πιv τoιiτoυ dνεζηττjΘηoαv oi oιivτρoφoiτoυ, oυνελ{φθηoαν δ} δπδ τoδ Moυoταφ&,,
καi
τιμαριoιi2goυ πληoioν τoδ 1ωρioυτoliτoυ κειμdvoυ1ωρtoυΣω1oδ,oi βαγιιiδεg καi θκ τoδ καζ&
τoδ
γενιτζ} Ndoτoυ καταγ6μενoι Σταμιiτηg υiδg Bαρoιiμη Σαπoυvrζfr,καi Στoγιιiννηg υiδ6 Zα2gαρioυ,
otτιvεg πρooα2gΘdvτεg θνι6πιovτoδ iερoδικεtoυ δμoλ6γησαν θπioηq δτι fioαv orivτρoφoιτoδ
dvωτdρωληoτoδ,δτι εiofλΘov δμoδ κατ& τδ μεoov6κτιoντfrgβηθεioηgf1μερoμηνiαg τfiv oiκi,αν
εiq
τoδ Xατζfr ,Eλι&q καi, διτ]ρπαoαvτ& πρθ.γματ&, καi δτι € λ αβov δ6 μερtδιov dv& θξτjκoντα
τoυ
γρ6oια Eκαoτog.Mετ& ταδτα θξητιioθη f1διαγιογfi καi τδ παρελθδv τoιiτωv &πδ τoδg θκ τdrvκα-
τoiκων τoδ 1ωρtoυΣω1oδ,Ιμπρα1i1μ Toελεμπfrυiδν Mα1μoδτ, Moυoταφi Toελεμπfrυiδv,Ιoματ,jλ,
Δεμiρ Moυoταφ& υiδv ,A1μdτ,καi θκ τ6v βαγιιiδωv τoδ 1ωρioυ τoιiτoυ Zα1αρiαν υiδv Διjμoυ,
Πo$λιoν υiδγ Γιdκoυ, Πιiρρovυiδv Δημητρioυ, Γειilργιoνυiδv Παoαμdρη,Mi1ov υiδv Δoιiκα, καi
,Aoτ€ριoν υi,δvΠoρ6δoυ,
&,παvτεg κατdΘεoαvδg μιiρτυρεgδτι oi βηΘdvτεg
δ} Σταμιiτη5 καi Στo-
γιdwηg εivαι ληoταi καt καθ' €ξιv ληoτειioυν καi φovε$oυv&vθριilπoυg, καταγiνoνται δδ μθ κα-
κoυργτiματα πρdπειv& θξovτωθoδv.
καi. .Yπιiρ1ει θπioηgκαi
φετβig διαλαμβιivωv δτι ληoταi, o[τι-
vεg E1oυνδιαρκ69 δg iργoν των τi1vληoτεiαν τδν φ6voνκαi τt1νδημιoυργiαvdvαoτατιΙrεωv, εivαι
πρ€πoν ν& Θαvατ6ιrταιδιαταγfrτoσ E1oντo6 δικαiωμα τoδτo."oθεν θπi,τfr βιioει τoδ φετβd τoli-
τδ
τoυ διετιi1Θηδπδ τoδ iερoδικεioυ f1Θαvιiτωoιgαl)τδv. 'Eφ,Φ θξεδ6θηκατ6πιv αiττ]oεωq παρ6ν'
τδ
Tn lη Σεβ&λ 1138(= ||.6'1726).

4. Kωvoταwiνo6 Σιαμd,η5
συμμoρiαg,πoδ μαζι μ, αδτfi τδ |726 μπfrκεμι& νri2gτα oπiτι θνδg
οτδ
Toιiρκoυ τfrgBυocilκαg(oημεριvflg,,oooη€ ) , τδν λfoτεψε, κι &πoπειρd-
Θηκεv& τδν oκoτιiloηκι6λα6. .,Yoτερα&πδ λiγo δ τιμαριoδ2gog Bυ. τfrg
oιilκαg Moυoταφe &γ&goυνdλαβετδ Nικ6λαo, δ δπoiogδδηγτiθηκεoτδ
iερoδικεio. ,Eκεi δμoλ6γηoετfi ληoτεiα καi τfiν &π6πειραφ6νoυ. Κατα.
δικdoτηκε oδ Θdνατo,καi θκτελdoτηκε. Mετ& λiγεg μdρεgoυνελτ{φΘη-
oαν καi δrio &λλoι &πδ τfl oυμμoρiα, oi δπoioι μδ τfl μαρτυρiα θνvdα
μαρτriρων, τριdrvToιiρκων καt Eξ .EλλτiνωνΧριoτιαν6ν, καταδικdoτη.
καv θπioηgσδ Θdνατoκαi θκτελdoτηκαν. Δδν δπdρ1ει καμμiα απoλιi.
τωg πληρoφoρiαii ,,ηγi πληρoφoριδνfi παρdδooι, &πδ τfiν δπoiα ν&
πρoκriπτηEoτωκαi o&ν δπαινιγμδgδτι f1ληοτρικfi πρeξi τoδ Nικoλdoυ
&πδ τfiν Toιαρπioτα καi τfrgουμμoρiαgτoυ εi1ε κdπoιo θπαναoτατικδ
1αρακτfrραfi δτι πfrρεΕπειταoτδ δικαoττ]ριoθoτωκαi θν μdρειτil μoρ.
φfi δμoλoτiαqτfrgXριoτιανικfr5 πioτεωg, τfiv δπoi,αν& μαρτr3ρησαν,
γι&
i| δτι oi κd,τoικoιτfrgToιαρπiσταt θεωρoδoαντδ Nικ6λαo fiρωα, αγω.
νιoττ],θπαvαoτd"η,μdρτυρα,fi δτι τδν ταιiτιζαν μδ τδ Mαυρoυδfrτoδ
δημoτικoδ τραγoυδιoδ,fi doτω δτι Eλεγαν Mαυρoυδfrτδ Nικ6λαo. Tδ
γνωoτ6τoυζ δημoτικδτραγoιiδι,πoδ τραγoυδoδoαν, fiταν γι, αδτoδgτε-
λεiωg &aγετoμδ τδ λ;fiaταpγo Nικ6λαo, τδν δπoio oδτε πoτδθυμoδνταv
oiiτε κ&ν γνrilριζαν.Στfiv κατoπινfi Toιαρπioτα καi, oημερινfi Tερπνfi δ
}νfioταpγog Nικ6λαog δπfrρξεληoμoνημdνog τελεiωg&γvωoτo6.
καi M6-
νo oτ{μεραεiναι γνωoτδgκαi μ6νo oδ εiδικoδg &πδ μtα oriντoμη καi
τdωg&oημη θγγρoφil τoυρκικδδικαoτικδ &ρ1εioτfrgΘεoοαλoνiκη6,
oτδ
πoδ Eγινε γνωoτfiμ6νo μετ&τi1μετdφρασικαt δημooiευoι τoδ &ρ1εioυ
&πδτδ Bαoδραβdλητδ t952.
Tδ δημoτικδ τραγoιiδι τoδ MαυρoυδfrεTναιoτδ εiδog τoυ θπικoλυ.
ρικδ μδ δραματικ&oτoι26εiα, δηλαδt1 παραλoγτil0,δπω6λdγεταιτδ εΤδog
αδτδ oτi1ν θλληνικfi λαoγραφικt1δρoλoγiα, ii μπαλλdντα (ballanda),
δπωg}νξεται oτt1νdντtoτoι26η εδρωπαtκfiδρoλoγiα.,.Aν καi τ& περισ-
o6τερα&πδτ& τραγoriδιατoδ εiδoυgαδτoδεiναι, δπωgτ&,26αρακτηρiζει
oi, μιiρτυρεg:Mε1μiτ θφdvτηg, ,ooμ&ν iφdντηg, ,Ιo1&,κ
Σεt1θφdvτηq, αρ1ικληπiρ, Tooκαδ&ρ
'Axιιξπ,,oμδρ Toελεμπfrκληττjρ ,Ιμπραμiμ,Φoυαδi1
'Tαμα1ιπαoη καi,
γραμματε69, λoιπot.
,Ι. Κ. Bαoδραβdληq,.Ιoτoρικd
dρμεtα Mακεδoνtα6. A'.,Aρ7ε[oν Θεooαλ'oνin15 1695.1912,
Θεooαλoνi,κη|952,a,181, No 143''Oτι δ τιμαριoδ1og Bυoriκαg λεγoταv Moυoταφi λ€ γ εται
τfrq
oτi1vπρ&ξι 139,πoδ &φoρ& &λλο θdμα.
oδ
10. .o δρog oτfiv iιργαilα θλληvικiι θεατρικt1 δρoληiα fiταν παρακαταλnyιi, oτ{ δημι6δη
&ρ1αικi1 πoiηοι tπιλnyτi, oτt1 νεriτερη κυπριακfi δημoτικi1 πoiηoι περιλnτi, καi oτi1ν θλληvικi1
λαoγραφικd δρoλoγiα παραλnγfi(Δ. Καμπoriρηλ,oυξ,N. Πoλi,τηg, Κυριακi.δηq).ε. Κυριακi.δηg,
Σ.
Tδ δημoτικδ τραyo6δι',AΘlivα 1990,o. 65. Δ. Πετρ6πoυλοq,,Ελληνικd δημoτικ& τραToιjδια' fBα.
oικi1βιβλιoΦιαι(aειpiι πρτilτη) 46l'τ. l,,Aθfrναι 1958,εioαγιυyri, κδ,. κε,. ,Aκαδημiαq,AΘη-
iιρ' ο.
ν6ν, ,Eλληvικd δημoτικd τραγoιiδια,τ, l, ,AΘfrvαι|962, εioαγωγli (Γ. Σπυριδιiγcηζ), ιθ,.
o.

5. ,H Tερπvi1καi
τδ δημoτικδ τραγoιiδι τoσ Mαυρoυδfi
δ Σ. Κυριακiδηg, πλαoτd,,θv τoιiτoιgτδ θξεταζ6μενoEχει ioτoρικδ πυ-
ρfrνα.Ξεκiνηoε &πδ διio πρ6oωπα καt δrio γεγoν6τακαt κατdληξε oδ
θρriλoγdρω &πδ Eνα πρ6oωπoκαi, θνα γεγoν69. Στfi oυν61ε.onoρoΘd".
καi, τi,6τρεig παpα}ν}ναγdg oτδ νoμδ Σερρδν, τfi oερραtκrj,τfi vιγρι.
τoυ
τιντ],καi τftν τερπvιcilτικη,
δπωζ περισυλλd1Θηκαν καταγρdφτηκαν
καi
dν& μtα d,ντιoτoi2gωg τoδ6Πdτρoβιτ6,
dπδ Θηλυκ6,καi, Παπαθαναoioυ.
A'
Παραλλαγfi
Σερρδν
(δπαγ6ρευoι,Aντωνioυ Tεκd,Σερραioυiατρoδ.
Σ.
Περιoυλλoγfi Nατdλη Πdτρoβ'.g)
Mαυρoυδfi5πoυλεi κραoi
κdτω oτi1ν'Aνατoλτi.
τri5πιναv Χ ριoτιανoi
oi
κi τδν καλoπλ6ρωναν'
5 τcj5πιναν oi Toσρκ'
κι
κi δiv τδv πλ6ρωναν.
Θιiμoυoι κι oδ Mαυρoυδfi6
κi τi1νπtoτ'τoil5 tβριoι.
τoδμαθαiν' 6λ'fi Toυρκιd,,
10 €τρεξαν τoδν &ρπαξαν
oτi1φωτιd, τoiν €ρριξαν.
Γ6,voυToiρκoE, Mαυρoυδfi,
νd κερδτinζ Toυρκι&
τiν
κι 6λητfiν'Aρβανιτιd,.
15 ToiρκoE Mαυρoυδfi6δt γiνιτι.
κd,λλιo oτi1φωτιd νd μπd),
παρd,To6ρκo6ν&, γενdl.
Σd λαμπdδα 6καιγι,
od θυμιdμαμι3ριζι.
B'
Παραλλαγfi Nιγρiτηg
(Περιoυλλoγit,ΑoτερioυΘηλυκoδ)
Κd,τωoτi1ν'Aνατoλi1
Mαυρoυδfi6πoυλε{κραot.
6λ' oi To6ρκoι τoiiπιναν,
μ& παρd,δtν ξδoυναν.

6. ,H Tερπvi1καi τδ δημoτικδτραγoιiδι τoδ Mαυρoυδfi
709
Γ,
Παραλλαγfi
Tερπvfrg
(ΠεριoυλλoγfiEδαγγιiλoυΠαπαΘαvαoioυ)
Mαυρoυδfi6πoυλfi κραoi
κd,τω oτfiν,Aνατoλτi.
6λoι oi Toiρκoι τriiπιναν,
δtν τoδν καλoπλ6,ρωναν.
s θι3μωσε δ Mαυρoυδfiζ,
Kι
{βριoε τi1νπioτι τoυ5.
Πι&oτε τoν τδν κερατd,,
βtξτε τoνμt6 oτi1φωτιd.
πιd,oτετoν τδν κερατd,,
1O γιd,νd τδν τoυρκ6ψoυμε.
Γιd, oταΘfiτε, oκυλι&,,
βt
c6oπoυ ν&ρθγ1 μdννα μoυ.
fi
νd,κι τiμd,ννατ'π(iρ7εται
κλαiyoντα; θρηνtζoνταt
15 τd μαλλιd τραβtζoνταS.
Ti μt λ6E,μαννo,ι3λα μoυ;
θ6λει5 Toiρκo6,ν&, γραφτdl,
θ6λει5oτi1φωτι&νd μπd);
Κdλλιo Toσρκo5ν& γραφτfi6,
20 π6ρι oτi1φωτι&, μπfi;.
νd
Πιd,oτε τov τδν κερατd,,
βtξτε τoν μtE oτi1φωτιd.
Γιd,oταθfiτε,βt oκυλιd,,
eioπoυν&ρθγ1 dδερφτi
τ μ'.
25 νd, κι rj dδερφτi τ'π6ρ7εται
κλαiγoντα; θρηνtζoνταS
τ&, μαλλι& τραβtζovταE.
Δt μt λi5' βt d'δερφτi μ',
θ6,λειE Toiρκo; ν&, γραφτdl,
30 θ6λειEoτi1φωτι&ν& βπ6;
Κd,λλιo ToiρκoE νd,yραφτfiE
ν&
π6'ριoτi1φωτι&, μπfiE,
Πιd,oτε τoν τδν κερατd,,
βtξτε τoν μt6 oτiγφωτιd.
35 Γιd, oταθfiτε,βt oκυλtd,,
c6oπoυ ν&ρθητjdγdπη μoυ.

7. 7r0 Κωνoταw Eνo6 ιαμ&xηE,
Σ
νd,κι dy&πη τ'πci3ρ7εται
κλαtyoντα6,θρηνi ζoντα6,
τ&,μαλλιd τραβtζoντα7.
ι0 Δt μt λi9, dydπη μoυ'
θ6λει5'Toδρκo5νd,yραψτdl
θ6λειEoτi1φωτι&νd μπ6;
Κdλλιo oτi1φcιlτιdνd μπfiζ
π6'ριToiρκo6 ν&,rραψτfiS.
15 κι dyκαλιdoτηκαν τ& δυ6,
βt7τηκανμt5 oτfi φοπιd'.
Σd λαμπdδα €καιγαν,
o&'Θυμιdμαμiριζαν.
περιoτ6ριαyiηκαν,
50 oτd oδρdνια π6ταξoν''.
,H πεpiτττωoι τραγoυδιoδαδτoδ
τoδ εiναι λαoγραφικδgθξαιρετικr{.
Bριoκ6μαστε oτ&,i2gνη γενdσεωgκαi τfrgδιαπλdoεωg θνδgδημo.
τfrg
τικoδ τραγoυδιoδ. Mπoρoδμεδηλαδfi ν& παρακoλoυΘτjσoυμε κoντ&
&πδ
π69 γiνεται καi oτfi oυνdxεLαπ69 διαπλ&θεται Eνα δημoτικδτραγodδι.
Mq βoηΘoδν πoλδ o, αδτf τfν θργαoτηριακτ], τi1νπ6lΕτoι,παρακo-
&g
λoriΘηoιτ6oo τδ δτι ot παραλλαγθgεiναι τρεi6 δoo καt τδ δτι i xρfroι
τoυζ δg τραγoυδιδν εiναι διαφoρετικτ{. &λλη χρfroι πρoωριζ6τανf1
Γι&
oriντoμη oερραiκfi παρα}λαγi1καi γι& &λλη oi θκτεν€ o τερεg παρα}ν.
λαγδg Nιγρiτη6 τfrg
τfrg καi, Tερπνfrg. fl xρfroι
Καt θπαιξεμεγdλo
β6λo
oτfiδι&πλαoιτoδτραγoυδιoδ.
Tδ δημoτικδτραγoιiδιδδν γtνεται μδ τfiν ταυτ6γρoνη
or3μπραξι
πoλλ6ν λαtκ6ν πoιητ6lν oδ μι& συναvαστρoφf, δπωg κακdlg νoμiζεται
καi λdγεται. δημoτικδ
Tδ τραγoιiδιoτfiν&ρxtr
εiναι,νoμiζω,πρooωπικi1
πoiηoι δπωgκαi, κd,Θεπoiηματfrgλ6για9καi θντε1νηg .H
πoιτ{oεωg.
διαφoρd, oτfiν&ρxi ε1ναιδτι δ πoιητflq
τoυ αδτoδ πρ6κειται γiνη
πoδ ν&
δημoτικδ τραγoιiδι E2gει μioα v&τδ δημooιεrioη παγιαθντυπη
δδν τ& oδ
fi &πλdlg καi
γραπτfiμoρφil ν&, διαδcilo1 πoλδ εδρδκoιv6.Eiναι
τδ o}
11. Καt oτig τρεig καταγραφδg δπιiρ1oυv καταγραφικ& λ&θη καi doυνdπειεq, δπωg
τδν . τoιjν, t'καιyε - μiριζι (Π6τρoβιτ9) Mαυρoυδi1E - Mαυρoυδfi6, κιiλλιo - κdλλιω' dγκαλι&ζoυν.
'
ται - ρtLνoυvτι (Θηλυκ69), πoυλ'd, [καi] τ& μαλλιd τραβ{ζovταζ (Παπαθαvαoioυ). .o Παπα.
θαvαoioυ διoρΘ<iνει θλαφρ6q τfi γλ6looα πρδg τδ λογιιilτερo, dπoφειryoνταg τδ β6ρειo iδiωμα (o -
,Eπioηq
oυ, ε - ι, κλπ.). oi διio πρδτoι ουλλdκτεg θπαναλαμβιiνoυν δυδ φoρδg oτδ iδιo οημεio δια-
φ6ρoυ6 oτi1oυg, κi τi1ν πtoτ' τoδE,Εβριoι (Π6τρoβιτq) , κλαioυντα7 θρηviζoυwα5 (Θηλυκ66), πρo.
κειμdvoυ μ' αδτδ τδν τρ6πo ν& oυμπληρrbooυv πρδg τδ dρτιιirτερo τig oτρoφδg πoδ πρooδιoρiζoυν,
θνQ τ& δημoτικ& τραγoιiδια, τoδ εiδoυg αδτoi τoδλ,ιi1ιoτo, δδv E1oυν πoτ} oτρoφdg. Καi δ Παπαθα-
ναoi,oυ πρooπαθεi &vεπιτυ1δ6 v& πρooδιoρioη δioτι2gα, θvζl oiτε τdτoια tπdρ1oυv oτδ ε[δoq α$τ6.

8. ,H Tερπvi1καi
τδ δημoτικδ τραγoιiδι τoσ Mαυρoυδfi 711
αγρdμματot ii ioωg κι &ναλφdβητo6, εiναι &oημog,δ}ν δπ&ρ1ει oτδ
1ρoνικδ fi τoπικδ περιβ&λλoν τoυ τυπoγραφiα,ii δ 1διogδδν i2gειτoδg
π6ρoυ9ν& τδ τυπcΙroη, ξdρει τi εΙvαι τδ πρov6μιoτfrgπνευματικfrg
δ}ν
iδιoκτηoiαg καi τoδ κoπυραιτ(copyright), E2gει
δδν dξtωoι ταλαντo62goυ
πoιητoδ,oiiτε ioωg φρoνεi δτι δ πoιητfigεiναι κdτι διαφoρετικδd,πδ
τoδg &λλoυg Θνητoιig, δδν E26ει τδν θαυτ6 τoυ τi1ν iδdα δτι ε1ναι
γι&
θμπνευoμiνog, δδν πρooτατειiει τδ δημιo6ργημ&τoυ, κι &ν εiναι Eναg
τυ26αiog δργαvoπαlγτηqκαi, τραγoυδιoττjg, θνδιαφdρεταιγι& κdτι
δδν
περιoo6τερo&πδ τ{ oτιγμιαiα θκμετdλλευσι τoδ δημιoυργτ(ματ69 τoυ
oτfiν τρd2goυoα Ψυχαγοyriα. Σ, αδτ& πρ6πειν& πρooτεθfr πιθανciτατo
δg
τδ δτι καi τδ πoiημ&τoυ oτi1ν&ρxitεiναι πoλδ μικρfr€ i| καi &vriπαρκτηg
πoιητικfrgdξiαg. Σπoυδαio δργoτd26νη6 γiνεται πoλδ ξπειτα μδ τfi μα.
κρo2gρ6νια τριβfi τ6ν απεριoρioτωνδιαoκευdlν καi βελτιιiloεων.Δι6τι
oτi1oυνd26εια &τε2gνo &κoμΨo
τδ καi τραγoιiδι,καΘδgκυλιdται dδioπo.
τo o&ν τfiv κακooπαoμdνη π6τpαμioα oτ& κriματα τfrg&νεξdλεγκτηt
χρτioεωζ, στρoγγυλεriει λειαiνεται oιγ& oιγ& o&ν τδ παραΘαλdooιo
καi
β6τoαλo τ6oo oτ& νoτjματακαi oτfi δoμri τoυ δoo καi oτi1γλωooικt1
διατιiπωoi τoυ καt oτi1μoυoικτjτoυ.Kαi μετ&απδ πoλλ&,26ρ6νια, δεκα-
ετiε6 i| καi αiδνεg, καΘδg περν&ει κdθε 26ρ6vo &πδ oαρd,ντακιiματα,
δηλαδfi oαρ&ντα oτ6ματα καi, oαρ αντα κλαρiνα, γiνεται dριoτoιiρ-
.o
γημα. dρ26ικδg πoιηττ{6 εiναι € ν αg, oi διαoκευαoταi τoυ εiναι
τoυ
πoλλoi. Σ2gεδδν κdΘε xρrioτηgτoδ τραγoυδιoδεiναι καi λiγo πoιηττ]g
δ
τoυ,θφ,δooν δ καΘdνα6 διαoκευd,ζεικαi τδ πρoσαρμ6ζει.Noμiζω δδ
τδ
δτι τ& περιoo6τερα&πδ τ& τdτoια δημιoυργτ{ματα γ&νoνται γι& παντα
oτfi λfθη, θπειδfi εiναι &νdξια ν& θπιβιcδooυν, αδτδ τ& πoλδ λιγcil.
γι,
τερα, πoδ θπιβιcilνoυν μετ& &πδ oκληρt1καi χωρiξ oiκτo θπιλoγτ{, εΤναι
δπωoδτ{πoτε dριoτoυργli ματα.
Αδτδ dκριβdlgoυμβαiνει καi μδ τδ θξεταζ6μενoδημoτικδ τραγoιiδι
τoδ Mαυρoυδfr,τδ μετρικ6q iiτεγνo&κ6μη,τoδ δπoi,oυ θπιβiωoι εiναι
f|
δριακτ(.Θdλω ν& πδ δτι δδν περιλτ(φΘηκε oτtg μεγdλεg πανελλτ]νιεg
oυλλoγiq δημoτικ6ν τραγoυδι6ν,δι6τι t xρfroι τoυ δπfrρξεμ&λλov πε.
Καi μ6λι9 πoδ διαociΘηκε. ,.Aνoτ&,
ριωριoμdνη. 1ρ6νια μαζ, μi τfiν τ6oo
πληΘωρικi1 καταγραφτη, βρioκoνταvκdπoιoι ν& τδ καταγρ&ψoυν,
δδν τδ
τραγoιiδι αδτδ πρoωριζ6τανμ&λλoνγι& τi λτiΘη. ,.Aν Θdλoυμε
ν& πoδμε
τfiν &λliθεια, τδ διdoωoε f1δπερβoλικfi ζτ(τηoι &πδ εiδικoιig, f1 δπoiα
χαρακτηρtζει τfiν θπo2gf μαg.
Tδ τραγoιiδι μαg πρ6lτα&π' 6}νακληρoν6μησετδ δvoμα Mαυρoει.
δτi6,oτδ δημoτικδ τ,bπoMαυρoυδfi6, δπωoδτ]πoτε τδν ,Aδριανoυ-
&πδ
πoλiτη μdρτυραπoδ εi26ε αδτδ τδ θπiΘετo, δι6τι τδν Eδρυτ&ναμdρτυρα
δδντδν θλεγαvθτoι. ,Aπδ τfiν toτoρiα τoδ ,Αδριανoυπoλi.τoυ θπioηgτoδ

9. 712 ΚωvoταwtνoE Σιαμdκηq,
Eμειvε δ πρdlτog δεriτερog
ii oτi1ogΚ&τω oτi1ν'Aνατoλτi. Στδ νoμδ Σερ-
ρδν o,δκαμμι&, περiπτωaι δδν μπoρεi ν& λε1Θfr'Aνατoλi1f Θεooαλo.
νiκη, &λλ& μ6νof1,Aδριανoriπoλι,oδτε καi, τδ κdτω,πoδ δηλrilνειπoλδ
μακριvi1&π6oταoι,μπoρεiν& λε1Θfr oτig Σdρρε6 τfl Θεoooαλoνiκη.
Mπoρεi ν& λε2gθfr ,Aδριανoιiπoλι. γι&,
μ6vo γι& τfiv T& δυδ αδτ& oτoι1εiα,
δνoμα καi &π6oτασι,δεt2gvoυν καi πρiν &πδ τδ μαρτdριoτoδ Mι-
δτι
χαiλ Eδρυτdνogoτi1Θεooαλoνiκη δπfrρ2gε δημoτικδτραγoriδιγι& τδ
Mι26αfiλMαυρoειδfrτδν ,Αδριανoυπoλiτη, δπoio τραγoυδι6τανκαt
τδ
oτ{ν Κεντρικi1Mακεδoνiα, Θεooαλoviκη δπωoδr{πoτε, Σdρρεg, Nιγρiτα,
κλπ. Tδ δτι δ δημriδηgτιiπogτoδ δν6ματogMαυρoυδfig,παρ, δλo πoδ
πpo(,ργεται &πδ θπiθετo(κd,τιπoδ oi γρfiaτεqτoδαρ1ικoδ θκεivoυτρα.
γoυδιoδ δδν fiταν oδ Θdoιν& τδ ξdρoυν)διν6ταν oτ& μdρητfr6Nιγρiτηg
o& βαπτιoτικδ δνoμα(f1 Tερπνt1 θ2gει vτ6πιoυg πρ6oφυγε9 τi1
καt καi &πδ
Θρdκη με βαπτιoτικδ6voμαMαυρoυδηg), δεipει δτι δ ,Aδριανoυπoλi.
τηg &γιogτιμoδvτανo&ν τ6τoιo9καi ioωg καt γιoρταζ6ταν.Kι αδτδ τδ
δνoμα τδ iiξεραν oi 2gωρικoi τδ τραγoιiδι,θφ,δooν τδ iiξεραv oτδ
&πδ
δημoτικ6 τoυ τιiπo Mαυρoυδfiq.Tδ MαυρoειδiE δrioκoλα μπαivει oδ
πoιητικδ μετρικδ π6δα. Tdλog τ6ταpτo oτoι1εio πoδ μαρτυρεiτfiν πρδ
τoδ Eδρυτ&vog μdρτυρog δπαρξι τdτoιoυτραγoυδιoδκαι τfi διιiδooi τoυ
μdλιoτα καi oτi1 Δυτικi1 Mακεδoνiα καi oτfiv ,,Hπειρo,εTναι δτι oτil
orivτoμηoερραtκτjπαpα2.ν}ναγτd, oi Toδρκoι πρoτεiνoυνoτδ μdρτυ.
δταν
ρα ν& γiνn Toδρκog, &ν&μεoαoτi6 &λλεg &μoιβδg τoδ δπ6o1oνταιδ2gι
μ6νo τi1νToυρκι&&χ}"ix τfiν 'Aρβαvιτιd,..Ι1δb
καi, 'Aρβανιτιd'fiτανμι&,
δειiτερη Toυρκιd,, δειiτερηθπικρdτεια μdoα oτflν ,oθωμανικfi αδτo.
μι&
κρατoρiα,oτ& 2gρ6νια ,Aλfr παoi.
τoδ
Πρoφαv6g &μdoωgμετ& τδ μαρτιiριo τoδ Mι1αfiλ Eδρυτd,νog oτt1
Θεooαλoviκη τδ τραγoriδι&ρ1ιoε ν& τραγoυδι6ταικαi γι, αδτ6ν,καi,
oιγ&,oιγ& δπαιρνε τ& oτoι1εiα τfrgioτoρiαg τoυ. δτι δ μdρτυgfiταν
Eμπoρog κραoιoδ (MαυρoυδfiEπoυλεi κραo[), θπειδi1 fiταv &ρτoπcilλη6
καi,πρoφαν69 πoυλoδoεδευτερευ6ντω9 &λλα τρdφιμακαi πoτd.δτι
καi
τoδgToriρκoυqτoδ6Ξβριoε τfiν πtoτι, θπειδi1 oτιγμdτιoε τδ μωαμεΘα-
νικδ Θρτ(oκευμα ανιoτ6ρητoκαi γεμdτoψdμματα.δτι κ&ηκε oτi1φω.
δζ
τιd,.,,oοoγια τδ δi.oτι26o λdει δτι τδ κραoi τoυ
ποδ
τi6πινανκι oi Toiρκoι
κι δtν τoδν πλ6ρoυναν,
εΙναι μι& αi1μi1κατ&,τ6ν μoυooυλμdvων, δπoioι δfrΘεν πiνoυν
oi δδν
κραoi. Tδ πiνoυν κρυφd.καi δδν τδ πληρrbνoυvκι6λαζ. 6xι μ6vo &πδ
δεoπoτιoμδ&λλ& κι απδ θρηoκευτικi1 δπoκριoiα. &φoδ δtν πληρωσαν

10. ,H Tερπvi1καi τδ δημoτικδ
τραγoιiδι τoi Mαυρoυδfi 713
Kρασi, &ρα τηρoδντδ Koρdνιo μδ τi γενικi1κι απ6λυτη πoτoαπαγ6.
ρευoι! αixμi ii μeλλoν λoιδoρi,αεiναι καt oi χαρακτηριoμoi oκυλιd,
καi Σκυλ6τoυρκoι.Tδ τραγoιiδι'dγει καi, 1αρακτfrραθπαναoτατικ6.
,'ΕxσLoτδ νoμδ Σερρδν
fiρΘ, πρ6τα f1oriντoμηoερραtκi1 παραλλαμj, f1
δπoiα εivαι μdλλov Θεooαλoνικιcirτικη. Καi τραγoυδι6τανo, δπoια.
δτ{πoτε περtπτωoιθoρταoμoδ καi εδθυμiαg.,Eπειδfi δμωt τδ κυριriτερo
γ}"€ ν τι τoδ &νΘρcilπoυ Lιτofig θκεiνηgfiταv φυoικ& δ γdμog,τδ τρα.
τfiq
γoriδι τραγoυδι6τανκυρiωg oτoδg γdμoυg.Mδ τfiν τdτoια 1ρfroι τoυ
δμωζ oιγ&,oιγ& θγινεγαμτjλιoκαi, διαπλdoτηκε δg τdτoιo.Κι Eτoι φτσ"-
voυμε oτi1νκυριrilτερη διαφoρ&&νdμεoα oτig τρεig oφζ6μενε9παραλ-
λαγdgτoυ.
.H
βαoικfi διαφoρ&&νdμεoα oτig τρεigπαραλλαγδgεiναι δτι f1σερ-
ραtκi1παρα}"}ναγi &ναφdρειτt1vκλfroι καi € λ ευσι κανενδgoiκεioυ
δ}ν
πρooιilπoυ Mαυρoυδfr, δπoio δ μιiρτυgv& oυμβoυλε6εται&ν πρd.
τoδ τδ
πει ν&,γiνn Toδρκogil ν& πρoτιμτ{oη Θdvατo, vιγριτινfi παραλλαγi1
τδ f1
&ναφdρειτi1νκλfroι καi Eλευoι τfrgμ&νvαgκαi τfrgoυζriγoυ,f δ} τερ-
πνιctrτικη παραλλαγi1αναφdρειθκτδq&πδ τig δυδ αδτδgκαi τi1νκλfroι
καi, Eλευoι τfrg&δερφfrg. oερραtκfiδηλαδfi παραλλαγτi], εivαι f1
Στtι πoδ
αpγαι6τερη, τραγo6δι δδν εiναι &κ6μηγαμτ]λιo.oτtg &}ν}νεq E26ει
τδ δrio
,,Eτσι
γiνει oαφ69 καi εiδικ6g γαμ{λιo. μπαivoυv oτδ τραγoιiδι h μdν-
yα καi, fi dδερφτ} fi dγdπη τoδ μdρτυPoζ,εiτε oriζυγoζ εiτε
καi μνηoτi1
εivαι αδτfi fi dγdπη εtτε &πλδg μι& κoπdλλαπoδ &γαπoδoε, τ6oo γι&,
δ26ι
ν& θρωτηθoδν &πδ τδ μdρτυραoπερtτoδ πρακτdoυ,,&φoδf1&ληΘινi1
ioτoρiα τoδ μd,ρτυρog πρooφdρει
δδv τdτoιooτoι1εio,δoo γι& ν& στη-
Θoδνoδ &ντιπαρd,Θεoι, i μδν μdννα καi f1αδερφi1 δrilooυvκακi1
καi, ν&
oυμβoυλfiκαt φiλαυτη,fl δδ &γ&πητoυ ν& δciloη oωoτi1
τi1 καi &γνi1 καi
δπdρo26η oυμβoυλf.
Κdλλιo oτfiφωτι& μπfrζ
ν&
παρd,Toiρκo; νd γραφτfi;.
καi oτfi oυνd26εια δυ6 τoυζ'&γvoιδvτα6
oi μdνvα κι &δερφτ{, πεΘερ&
fiτoι
καi κoυνιdδα, πdφτoυv oτfi φωτι&&γκαλιαoμdvoι(δεi1νεταιEτoι
καi
καi f1dνυπ6κριτη&νιδιoτελi1g γεμdτη αδτoθυoiα Φonη τfrgoυζri-
καi,
γoυ, oδ d,vτιπαρd,Θεoι τfiν iδιoτελfrκαi 26ωρig
μδ καμμiα Θυoiα Ψευτoα-
τfrg
^tαπη μdvναg καi τfrg&δελφfrg dντρ6g)καi καiγovται oi δυ6
τoδ
τoυ5 fi τ& δυ6 τoυζ oτi1 φωτιd, καi, μoo1oβoλoδνo& Θυμιd,μα, καi
πετoiν oτδν oδρανδod,νπεριoτ6ρια.
Eiναι δλoφ&νερo δ βιoλιτζfrg δiνει oτδ ζευγdρι πoδ τελεi τδ
δτι
γdμo τoυ Evα μτjvυμα. μτ]νυμα
τδ τfrζ εδτυ1iαgτoδ γdμoυ. ''o7ι πλ6oν
μd,ννακι &,δερφi,&λλ& τjγυναiκα.

11. 7t4 Κωνoτ αw Ev Σ ια μd,ια7
o5 6
Δiν Θ,&πoφιiγω τδν πειρασμδ &ντιπαραΘdoω τfiνδπd.
θδ6 ν, πρδq
ρoχη αδτt1 νεoελληνικfl περtγdμoυαντiληψιτfiνθντελ69&ντtΘετη
dρ.
.Hρ6δoτog.
.o
γαiα θλληνικτj, δπoiα θκφρdζoυν Σoφoκλfrg δ ,Aντιγ6νη
τtlν δ καt
Σoφoκλfrg ,Aντιγ6νη βιiζει τfiν&ρραβωνιαoμdvη
oτi1ν τoυ ν&
λdηoτδνπεθερ6 Kι iiν δ &,ντρα5 πεθdη, θ&βραleλλoν.Καi τδ
τηg. μoυ
παιδt μoυ ν&,μd'oω, κdνωdλλo μt dλλoν dντρα.Mt μdννα 6μωEκαi
θd,
πατ6ραπεθαμ6'νoυ5 dδερφδδtνμπoρ6νd βρdl&λλoν,AδτδEμoσ ε{ναι
d,ναντικατd,oτατo5 γι' αδτδ πρoτιμ6τερ0ζ|2. &ντtληψιδ,τι
καi Mι&
πρ6πει v& φθαρfr ν& καταστραφfr γ&μog. δ ,Hρ6δoτog
γι& καi κdΘε Καt
θπαινεi τi1γυναiκα τoδ ,Ινταφρdνoυg,
f1δπoiα, δταv δ Δαρεiog oυνdλαβε
κι θτoιμαζ6ταν v& θκτελdoητδ oιiζυγ6 τηg τoδg γιoιig τη6 καi τδν
&δερφ6τη6, καi τfig εiπε ν& διαλdξη μ6νo Eναν, δπoιoν Θdλει,πoδ Θ&
τoδ 26αριζ6ταν ζω,{,θκεivη dδιαφ6ρηoε γι& τδν &ντρα τηζ καi τoδg
i
γιoιig τηg καi διdλεξε τδν αδερφ6τηζ, δικαιoλoγcδνταg θπιλoγτiτηg
τfiν
μδ τδ oκεπτικδ δτι &ντρακαi γιoδg μπoρεiν, &πoκτlioη&λλoυg,&δερφδ
δμ,g δ26ι!l:
.}Ι πoλδ ανrilτερη&.π,αδτ}g τiq dρρωoτημ€ ν εg
εiδωλoλατρικδg
&ντιλτ(ψειg i μ6νη εδνotκfiγι& τfl γαμτiλια εδτυ26iα
καi iδiα τoδ δημo-
τικoδ τραγoυδιoδ εiναι f12gριoτιανικflπερt γd,μoυ&ντiληψι, f1 δπoiα
θκφρdζεταικαt διδdoκεται καt oτoδgπιδ &πλo1κoδg τδ dπooτoλι.
&πδ
κδ &ν&γνωσμα γd,μoυ..,ΕνεKεν yυναικδE καταλ'εiψει dνθρωπo6,
τoδ τfrS
τδν πατ6,ρααδτo6 καi τi1vμητ6ρα καi πρooκoλληθτjσεταιπρδ5 τi1ν
yυναEκααδτoi, καi ξooνται oi διio εiE od'ρκαμiαν (Γε 2,24.,Eφ 5,31
πρβλ.καi Ψα 44,1t.|2).
Σ&ν TερπνιcΙlτηg E2gω
τδ καri2gημα τδ 2gωρι6
πoδ μoυ,κρατιilνταgκαλ&
τi126ριoτιαvικfiπαρdδooι,μdoα oτfi δικτjτoυ παραλλαγfi τoδ δημoτικoδ
αδτoδ τραγoυδιoδτoδ Mαυρoυδfr, Eδωoεoτfi φωτειvi1 δγιfr χριστια-
καi
νικi1περi γdμoυ &ντiληψι τfiν αρτιcδτερηδιατιiπωoι.
|2. Π6oι6 μtv dν μoι κατθαν6woEd}λo6 fiν,
καi παΙ9&π' d,λλ'oυ φωτ6ζ,εi τoσδ,fiμπλακov,
μητρδζ δ, iv "Aιδoυ καi πατρδEκεκanθ6τoιν
oι3κξoτ' dδελφδE6oτιE &,v βλdoτoι πoτi.
τoιζlδεμiντoι o' iκπρoτιμτjoαo' tγδ
ν6μφ,Κρ€owι ταστ,Εδoξ' dμαρτdvειν
καi δειν& τoλμdν, δ καoiγνητov κdρα.
Σoφoκλfrg,'Aντ,, -97
909 5.
l 3..Hρ6δoτoq 7|9,|-7.
3,