Panduan untuk mereka yang berminat untuk menanam cendawan

1. PANDUAN
PENANAMAN
CENDAWAN
SAMSIDAR HJ SILING
2013

2. PANDUAN PENANAMAN CENDAWAN
1.0 PENGENALAN
Pasti ramai di luar sana yang suka makan makanan berasaskan cendawan
tetapi masih belum jelas atau tidak tahu khasiat yang terkandung dalam cendawan.
Cendawan ialah sejenis kulat yang tumbuh di atas tanah atau sumber nutriennya.
Cendawan turut diiktiraf sebagai herba yang berguna kepada manusia.
Sesetengahnya tumbuh meliar manakala sesetengah lagi ditanam oleh manusia
sebagai makanan dan untuk tujuan perubatan. Kajian mendapati cendawan boleh
mengurangkan kandungan gula dan menambah insulin di dalam darah, membunuh
beberapa jenis virus yang yang membawa penyakit berjangkit dan turut berperanan
sebagai agen mempertahankan badan dari serangan barah. Namun tidak semua
cendawan boleh dimakan dan ada juga cendawan yang beracun.
Cendawan adalah satu tanaman istimewa yang tidak melakukan proses
fotosintesis untuk mendapatkan makanan. Cendawan mendapatkan sumber
makanannya daripada bahan organik yang kompleks melalui tisu tumbuhan dan
binatang yang hidup atau mati. Cendawan tergolong dalam keluarga kulat ataupun
fungus. Cendawan mengandungi zat makanan dan vitamin yang tinggi berbanding
sayur-sayuran yang lain. Pada masa kini, tanaman cendawan mendapat sambutan
yang hangat disebabkan proses penanamannya yang mudah, murah dan boleh
diperolehi dalam jangkamasa yang pendek. Diantara cendawan yang terkenal ialah
cendawan tiram (Pleurotus sajorcaju), cendawan butang (Agaricus Specisis),
cendawan shiitake (Letinus edodes ), cendawan jerami (Rolrariella Rolraceae),
cendawan telinga kera (Auricularia Polytricha), cendawan abalone (Pleurotus
Cystdiosus) dan cendawan Ling Tze (Ganoderma Lucidum)
2.0 PENGURUSAN
2.1 Pembinaan Rumah Cendawan
Langkah pertama untuk penanaman cendawan adalah dengan menyediakan
rumah cendawan. Rumah cendawan merupakan sebuah tempat persekitaran yang
terkawal bagi penanaman cendawan. Ukuran standard bagi rumah cendawan
adalah 20' x 50'. Bumbung bangsal cendawan dan dindingnya diperbuat daripada

3. daun nipah. Ini adalah disebabkan untuk
mengekalkan suhu yang rendah supaya
sesuai untuk pertumbuhan cendawan. Jaring
dipasang di dinding untuk mengelakkan
serangan perosak. Kawasan rumah cendawan
dibahagikan kepada ruang penyediaan, ruang
pengukusan, bilik suntik, bilik pemeraman dan
ruang pengeluaran hasil.
Rumah cendawan
2.2 Penyediaan Beg Cendawan
Setelah rumah cendawan disediakan, seterusnya beg cendawan perlu
disediakan sebagai media tempat miselium cendawan tumbuh. Langkah penyediaan
beg cendawan adalah dengan menggaulkan habuk kayu getah, dedak dan kapur
pertanian pada kadar 100:10:1 mengikut berat. Kemudian, habuk kayu disiram
dengan air sehingga habuk kayu tidak berderai apabila dikepal. Campuran habuk
kayu dimasukkan ke dalam beg plastik dan dihentak sehingga padat. Langkah
terakhir adalah dengan memasang leher dan tutup penutup dengan sedikit kapas.
Habuk kayu Proses memasang tutup cendawan Beg cendawan yang siap
2.3 Pengukusan Beg Cendawan
Selepas penyediaan beg cendawan, pengukusan perlu dijalankan untuk
membunuh segala organisma yang terdapat didalam habuk kayu dan juga bertujuan
untuk mengelakkan pencemaran. Beg cendawan perlu dikukus selama 5 – 6 jam di
dalam tong dram. Tong dram perlu diletakkan lapik setinggi 12cm dan isikan air

4. sama paras dengan tinggi pelapik. Beg cendawan yang telah dikukus disejukkan
selama 2 malam.
2.4 Pemilihan Benih Cendawan
Benih cendawan seharusnya dipilih dengan baik bagi memastikan hanya
cendawan yang berkualiti dapat
dihasilkan. Miselium yang baik adalah
miselium yang kelihatan putih seperti kapas
dan tumbuh penuh hingga ke bawah botol
benih. Benih yang berwarna perang dan
mengeluarkan cairan seperti minyak, berbau
masam dan berulat hendaklah dielakkan
kerana simptom ini menunjukkan benih-benih ini telah tua dan tidak aktif.
2.5 Penyuntikan Benih
Selepas pengukusan beg cendawan dan pemilihan benih telah dilakukan,
kerja yang mesti dijalankan ialah penyuntikan benih di dalam bilik khas. Prosedur
penyuntikan benih adalah dengan melayurkan pencungkil besi di atas api untuk
membunuh semua organisma yang boleh menyebabkan pencemaran. Benih
cendawan dihancurkan dengan pencungkil yang telah dilayur tadi. Selepas itu,
anggaran satu sudu besar benih cendawan dimasukkan ke dalam beg. Penutup beg
cendawan dilayurkan dan tarikh penyuntikan benih dicatatkan. Beg cendawan
dieramkan selama 30-35 hari sehingga miselium cendawan memenuhi beg.
2.6 Memungut Hasil
Cendawan yang telah berkembang
dipungut sebelum bahagian tepi kelilingnya
menjadi berombak dan pecah. Kemudian, tutup
kembali mulut beg cendawan dan rehatkan beg
tersebut selama 7-10 hari sebelum dibuka
semula untuk pengeluaran hasil berikutnya.
Kutipan hasil pertama cendawan ialah antara 40-
60 hari selepas menyuntik benih. Kutipan
berikutnya pula adalah selepas 10-14 hari beg

5. direhatkan. Sekali kutipan hasil boleh mencapai jumlah sebanyak 60-80 g/beg dan
satu beg cendawan boleh memberikan 5-6 kali kutipan hasil untuk selama 3-4 bulan.
Cendawan yang telah dipetik boleh disimpan dalam peti sejuk pada suhu 5-10 C
selama 2 hingga 3 hari.
3.0 PENYAKIT DAN PEROSAK
Perosak yang biasa menyerang tanaman cendawan ialah tikus, lalat
(Drosophila), lipas, hama dan nematod. Kulat-kulat yang biasa menyerang substrat
ialah Penicillium, Aspergillus dan Trichoderma. Untuk mengawal musuh dan
penyakit, rumah cendawan dan rak-rak hendaklah dibersihkan dan dirawat
menggunakan bahan kimia seperti Dettol dan Lysol. Pembersihan hendaklah
dilakukan selepas setiap kali musim penanaman.
4.0 PEMASARAN
Pemasaran adalah faktor yang paling mustahak diambil kira dalam
perusahaan cendawan...Kunci utama kepada bisnes cendawan yang berjaya ialah
dengan mendapatkan pembeli yang tetap / terjamin dan pengusaha berupaya
menghasilkan pengeluaran cendawan yang tetap. Biasanya cendawan segar
dibungkus dan dijual dalam paket 100g.
5.0 KESIMPULAN
Industri cendawan adalah salah satu cabang bidang pertanian yang diberi
penekanan oleh kerajaan. Matlamat dan objektif kerajaan dalam menjadikan Industri
cendawan ini adalah perniagaan sangat menggalakkan sehingga ramai yang
sanggup berusaha keras dalam menghadapi cabaran tersebut.
Diharap panduan ini akan menjadi maklumat tambahan atau rujukan kepada
masyarakat. Selain itu diharapkan panduan ini dapat membantu masyarakat yang
ingin menjadikan pertanian sebagai perniagaan dan memilih tanaman cendawan
sebagai bidang usaha.