P12

Physics Online IV http://www.pec9.com บทที่ 12 เสียง
ฟ สิ ก ส บทที่ 12 เสี ย ง
ตอนที่ 1 อตราเรวเสยง
ั ็ ี
เสียงเกิดจากการสั่นสะเทือนของวัตถุ ซึ่งสงผลใหโมเลกุลของอากาศเกิดการอัดตัว และขยาย
ตัว แลวเกิดการถายทอดพลังงานไปได โดยที่อนุภาคอากาศไมไดเคลื่อนที่ไปกับพลังงานนั้น

เมอพจารณาการเคลอนทของเสยงนน จะพบวาเสียงมีลักษณะเปน คลื่นตามยาว และ การเดิน
่ื ิ ่ื ่ี ี ้ั
ทางของเสียงนั้นตองอาศัยตัวกลางเสมอ เชนในกรณน้ี ตัวกลางก็คือ อากาศนันเอง
 ี ่
ดังนัน เสียงจึงมีลักษณะเปน คลื่นกล อกดวย
้ ี 
1(มช 38) วางกระดิ่งไฟฟาที่สงเสียงดังตลอดเวลา และหลอดไฟฟาที่ใหแสงสวางในครอบแกว
ที่ภายในเปนสูญญากาศแลว ขอใดถูกตองที่สุด
1. ไมไดยินเสียงกระดิ่ง แตเ หนแสงจากหลอดไฟ
็
2. ไมไดยินเสียงกระดิ่ง และไมเห็นแสงจากหลอดไฟ
3. ไดยินเสียงกระดิ่ง และ เห็นแสงจากหลอดไฟ
4. ไดยินเสียงกระดิ่ง แตไมเ หนแสงหลอดไฟ
 ็ ( ขอ 1)

ตอบ
อตราเรวเสยง เราอาจหา อตราเรวเสยงไดจาก
ั ็ ี ั ็ ี 
v= s t หรือ v = f↵
เมือ v = อัตราเร็ว (m/s) s = ระยะทางที่เสียงเคลื่อนที่ได (m)
่
t = เวลา (s) f = ความถี่เสียง (Hz) ↵ = ความยาวคลื่น (m)
ปจจยทมผลตออตราเรวเสยง
 ั ่ี ี  ั ็ ี
1. ความหนาแนนของตวกลาง
 ั
อตราเรวในตวกลางทมความหนาแนนมากกวา จะมีคามากกวาในตัวกลางที่มีความ
ั ็ ั ่ี ี  
หนาแนนนอยกวา
1

ตารางแสดงอตราเรวของเสยงในตวกลางตางๆ ทีอณหภูมิ 25oC
ั ็ ี ั  ุ่
ตวกลาง
ั อตราเรว (m/s)
ั ็
อากาศ 346
น้า
ํ 1,498
นาทะเล
ํ้ 1,531
เหล็ก 5,200
2. อณหภมิ
ุ ู
อัตราเร็วเสียง จะแปรผนตรงกบรากท่ี 2 ของอุณหภูมเิ คลวิน เพราะอุณหภูมิสูงขึ้นจะทํา
ั ั
ใหโมเลกุล มีพลังงานจลนมากขึ้น การอดตวและขยายตวเรว ทําใหเสียงเคลื่อนที่ไดเร็วขึ้น
ั ั ั ็
จงไดวา
ึ  V  T
และสําหรับในอากาศนั้น เราสามารถหาอตราเรวเสยงทอณหภมตาง ๆ ได โดยอาศย
ั ็ ี ่ี ุ ู ิ  ั
สมการ หรือ
v = vo + 0.6 t v = 331 + 0.6 t
เมือ vo = อตราเรวเสยงทอณหภมิ 0oC = 331 m/s
่ ั ็ ี ่ี ุ ู
t = อุณหภูมิ (oC)
2(มช 31) ตัวกลางที่คลื่นเสียงผาน 3 ชนด คือ นาทะเล น้ําบริสุทธิ์ และ ปรอท ณ อุณหภูมิ
ิ ํ้
เดียวกัน ขอใดเรียงลําดับความสามารถในการถายทอดคลื่นเสียงจากดีที่สุด ไปหาเลวที่สุด
ก. น้ําบริสุทธิ์ ปรอท นาทะเล
ํ้ ข. นาทะเล น้ําบริสุทธิ์ ปรอท
ํ้
ค. ปรอท นาทะเล น้ําบริสุทธิ์
ํ้ ง. นาทะเล ปรอท น้ําบริสุทธิ์
ํ้ (ขอ ค)
3(มช 31) อัตราเร็วของเสียงเปลี่ยนอยางไรกับอุณหภูมิ
ก. แปรผันโดยตรงกับอุณหภูมิอาศาเซลเซียส
ข. แปรผนโดยตรงกบอณหภมเิ คลวน
ั ั ุ ู ิ
ค. แปรผนผกผนกบรากทสองของอณหภมิ องศาเซลเซียส
ั ั ั ่ี ุ ู
ง. แปรผันโดยตรงกับรากที่สองอุณหภูมิเคลวิน (ขอ ง)
4. จงหาอตราเรวเสยงทอณหภมิ 25oC
ั ็ ี ่ี ุ ู (346 m/s)
วธทา
ิี ํ

2

4. ณ อุณหภูมิ 35oC อัตราเร็วเสียงในอากาศจะมากกวา ณ อุณหภูมิ 30oC อยกเ่ี มตรตอวนาที
ู  ิ
ก. 3 ข. 6 ค. 12 ง. 34 (ขอ ก)
วธทา
ิี ํ

5. แหลงกําเนิดเสียงอันหนึ่งสั่นดวยความถี่ 692 Hz วางไวในอากาศที่อุณหภูมิ 25o C
อยากทราบวาคลื่นเสียงที่ออกจากแหลงกําเนิดนี้จะมีความยาวคลื่นเทาไร (0.5 ม)
วธทา
ิี ํ

6. ถาเห็นฟาแลบและไดยินเสียงฟารองในเวลา 5 วินาที ตอมา จงหาตําแหนงที่ฟาแลบอยูไกล

เทาไร เมออตราเรวเสียงในอากาศ 340 เมตร/วินาที
่ื ั ็ (1700 ม)
วธทา
ิี ํ

7. ชายคนหนึ่งกําลังวายน้ํา เหนเรอบรรทกกาลงจะจม และเห็นแสงไฟจากการระเบิดของเรือ
็ ื ุ ํ ั
1 ครัง แตปรากฏวาไดยินเสียงระเบิดตามมา 2 ครัง ในเวลาหางกัน 2.4 วินาที ถาขณะ
้ ้
นันอัตราเร็วเสียงในอากาศ 340 เมตร/วินาที และอตราเรวเสยงในนา 1496 เมตร/วินาที
้ ั ็ ี ํ้
อยากทราบวาตําแหนงที่เรือจมอยูหางจากชายคนนั้นเทาใด (1056 เมตร)
วธทา
ิี ํ

3

ตอนที่ 2 ธรรมชาตของคลนเสยง
ิ ่ื ี
2.1 การสะทอนของเสยง
 ี
เมื่อเสียงไปตกกระทบวัตถุที่มีขนาดใหญกวาความ
ยาวคลื่นเสียง เสียงจะสะทอนออกจากวัตถุนั้นได
ย้ําเพิ่มเติม
1) หากวัตถุมีขนาดเล็กกวาความยาวคลื่นเสียง
เมื่อเสียงตกกระทบ จะเลี้ยวออมไปทางอื่น
ไมสะทอนออกมา
2) หากมีเสียงสะทอนจากหลายแหลง มาถึง
ผูฟงในชวงเวลาทีตางกันมากกวา 0.1 วินาที จะทาใหไดยนเสยงสะทอนหลายเสยง
่ ํ  ิ ี  ี
เรียกวาเกิด เสียงกอง

8(En 36) คัดขนาดของผลไมในขณะกําลังไหลผานมาตามรางน้ําโดยอาศัยการสะทอนของเสียง
จากเครืองโซนาร โดยตองการแยกผลไมที่มีขนาดใหญกวา และเล็กกวา 7.5 เซนตเิ มตร
่
ออกจากกัน จงหาความถี่เหมาะสมของคลื่นจากโซนาร ( ความเร็วเสียงในน้า = 1500 m/s )
ํ
1. 1 kHz 2. 2 kHz 3. 10 kHz 4. 20 kHz (ขอ 4)
วธทา
ิี ํ

9. เรือลําหนึ่งลอยนิ่งอยูในทะเลไดสงคลื่นสัญญาณเสียงลงไปในน้ําทะเล และไดรบสัญญาณ
ั
เสียงนั้นกลับมาในเวลา 0.6 วินาที เมืออัตราเร็วของเสียงในน้าทะเลมีคา 1500 เมตร/-
่ ํ 
วินาที ทะเล ณ บริเวณนี้ลึกเทาไร (450 เมตร)
วธทา
ิี ํ

4

10(En 37) เรือหาปลาลําหนึ่งหาฝูงปลาดวยโซนาร
สงคลื่นดลของเสียงความถี่สูงลงไปในน้ําทะเล
ถาฝูงปลาอยูหางจากเครื่องกําเนิดคลื่นไปทาง
หัวเรือเปนระยะทาง 120 เมตร และอยูลึก
จากผิวน้ําเปนระยะ 90 เมตร หลังจากสง
คลื่นดลจากโซนารไปเปนเวลาเทาใด จึงจะ
ไดรับคลื่นที่สะทอนกลับมา กําหนดความเร็วเสียงในน้ําทะเล = 1500 m/s
1. 0.1 s 2. 0.2 s 3. 0.3 s 4. 0.4 s (ขอ 2)

วธทา
ิี ํ

11. ชายคนหนึ่งตะโกนเสียงมีความถี่ 1,000 ครัง/วินาที ออกไปยังหนาผาซึ่งอยูหางออกไป
้
300 เมตร ปรากฏวาเขาไดยินเสียงสะทอนกลับหลังจากตะโกนแลว 4 วินาที จงหา
ก) ความเรวเสยง
็ ี (150 m/s)
ข) ความยาวคลื่นเสียง (0.150 เมตร)
วธทา
ิี ํ

12. ชายคนหนึ่งยืนอยูระหวางผา 2 แหง แลวยิงปนออกไป เขาไดยนเสยงครงแรก ครังทีสอง
   ิ ี ้ั ้ ่
และสามเมือเวลาผานไป 1 และ 5 วินาที นบจากเรมยง จงหาระยะหาง ระหวางหนาผา
่ ั ่ิ ิ  
ทั้งสอง ถาความเร็วเสียงในอากาศเปน 340 เมตร/วินาที (1020 เมตร)
วธทา
ิี ํ

5

13(มช 32) บายวันหนึ่ง ชายคนหนึ่งเปลงเสียงไปยังหนาผาแหงหนึ่ง ปรากฏวาไดยินเสียงของ
ตัวเองสะทอนกลับมาหลังจากเปลงเสียงไปแลว 8 วินาที ตอมาชายคนนีเ้ ดินเขาหาหนาผา
เปนระยะทาง 30 เมตร แลวเปลงเสียงอีก ปรากฏวาไดยินเสียงสะทอนกลับมาหลังจาก
เปลงเสียงไปแลว 5 วินาที อยากทราบวาจุดแรกที่ชายคนนี้ยืนอยูหางจากหนาผากี่เมตร

1. 80.0 2. 857.5 3. 30 4. 27 (ขอ 1)
วธทา
ิี ํ

14. ชายคนหนึ่งอยูหนากําแพงตะโกนเสียงเขาหากําแพง ถาเขาตองการใหเ กดเสยงกองเขาตอง
  ิ ี  
อยูหางจากกําแพงอยางนอยเทาใด ( ให เสียงมีอตราเร็วในอากาศ 340 เมตร/วินาที ) (17 ม)
ั
วธทา
ิี ํ

15. ถาอุณหภูมิของอากาศในขณะนั้นมีคาเทากับ 40 องศาเซลเซียส ชายคนหนึ่งจะไดยินเสียง
สะทอนของเสียงทเ่ี ขาตะโกนออกไป เมื่อเขายืนหางจากผนังตึกอยางนอยเทาไร (17.75 ม.)

วธทา
ิี ํ

6

2.2 การหกเหของเสยง
ั ี
จากกฎของสเนลจะไดวา
sin⊗ 1 v ↵ T
sin⊗ 2 = v1 = ↵ 1 = T1 = n21
2 2 2
เมอ ⊗1 และ ⊗2 คือ มมในตวกลางท่ี 1 และ 2 ตามลาดบ
่ื ุ ั ํ ั
V1 และ V2 คือ ความเรวคลนในตวกลางท่ี 1 และ 2 ตามลาดบ
็ ่ื ั ํ ั
←1 และ ←2 คือ ความยาวคลืนในตัวกลางที่ 1 และ 2 ตามลาดบ
่ ํ ั
T1 และ T2 คือ อุณหภูมิ (เคลวิน) ในตัวกลางที่ 1 และ 2 ตามลาดบ ํ ั
n21 คือ คาคงท่ี เรยกชอวา ดัชนีหกเหของตัวกลางที่ 2 เทยบกบตวกลางท่ี 1
 ี ่ื  ั ี ั ั
16. อากาศบรเิ วณ X ทีอณหภูมิ 27oC บริเวณ Y มีอณหภูมิ 21oC เมือเสียงผานจาก
ุ่ ุ ่
ก. ดชนหกเหของตวกลาง Y เมือเทียบกับตัวกลาง X เปนเทาใด
ั ี ั ั ่   (1.01)
ข. ถาในตวกลาง Y เสียงมีอตราเร็ว 342 m/s ในตัวกลาง X เสยงจะมอตราเรวเทาใด (345.4 m/s)
 ั ั ี ีั ็ 
วธทา
ิี ํ

2.3 การเลียวเบนของเสียง
้
การเลยวเบนจะเกดไดดี เมือชองแคบมีขนาดเล็กกวาความ
้ี ิ  ่
ยาวคลื่น หรือความยาวคลืนตองใหญกวาชองแคบ นันเอง
่ ่
17. ถาอัตราเร็วของเสียงในอากาศขณะหนึงเทากับ 340 เมตร/วินาที เสียงแตรรถยนตมความถี่
่ ี
170 เฮิรตซ กอนทรถยนตจะออกจากซอยคนขบรถบบแตรรถยนตเ พอใหสญญาณทาใหคน
 ่ี  ั ี ่ื  ั ํ 
ซึงยืนอยูบนทางเทา ณ มุมตึกปากซอยไดยนเสียงสัญญาณแตรไดชดเจนจงประมาณขนาด
่  ิ ั
ความกวางของซอย ( 2 ม.)
วธทา
ิี ํ

7

18. คลนเสยงหนงผานเขาทางชองหนาตางกวาง 0.8 เมตร และสูง 1.2 เมตร ในแนวตงฉาก ผู
่ื ี ่ึ       ้ั
ฟงทอยขางหนาตางจะไดยนเสยงชดเจน ถาขณะนันอุณหภูมของอากาศ 38oC จงหาความถ่ี
 ่ี ู    ิ ี ั ้ ิ
ของเสียงนี้ ( กําหนดใหเกิดการเลียวเบนในแนวราบ )
้ (442.5 Hz)
วธทา
ิี ํ

2.4 การแทรกสอดของเสียง
ในแนวเสรม หรอ แนวปฏบพ คลืนเสียงมีการเสริมกัน จึงมีเสียงดังกวาปกติ
ิ ื ิ ั ่
ในแนวหกลาง หรอ แนวบพ คลนเสยงมการหกลางกน จึงมีเสียงเบากวาปกติ
ั  ื ั ่ื ี ี ั  ั
สูตรคํานวณสําหรับหรับแนวปฏิบัพลําดับที่ n (An)
⇔S1P – S2P⇔ = n ←
d sin ⊗ = n ←
เมอ P คือ จุดซึงอยูบนแนวปฏิบพลําดับที่ n(An)
่ื ่  ั
S1P คือ ระยะจาก S1 ถึง P
S2P คือ ระยะจาก S2 ถึง P
← คือ ความยาวคลน (m)่ื
n คือ ลาดบทของปฏบพนน
ํ ั ่ี ิ ั ้ั
d คือ ระยะหางจาก S1 ถึง S2
⊗ คือ มมทวดจาก A0 ถึง An
ุ ่ี ั
สูตรคํานวณสําหรับแนวบัพลําดับที่ n (Nn)
S1P – S2P = (n – 1 )← 2
d sin ⊗ = (n – 2 1)←
เมอ n คอ ลาดบทของแนวบพนน
่ื ื ํ ั ่ี ั ้ั
8

19. คลนชนดหนง เมอเกดการแทรกสอด จะเกดแนวดงรป
่ื ิ ่ึ ่ ื ิ ิ ั ู
ก. คลนนมความยาวคลนเทาใด
่ื ้ี ี ่ื  (2m)
ข. ถาคลื่นนี้มีความถี่ 50 Hz จะมความเรวเทาใด
ี ็ 
วธทา
ิี ํ ( 100 m/s)

20. คลนชนดหนงเมอเกดการแทรกสอดแนวปฏบพท่ี 2 เอยงทามมจากแนวกลาง 30o
่ื ิ ่ึ ่ื ิ ิ ั ี ํ ุ
หากแหลงกาเนดคลนทงสองอยหางกน 4 เมตร
 ํ ิ ่ื ้ั ู  ั
ก. ความยาวคลนนมคาเทาใด
่ื ้ี ี   (1m)
ข. หากคลนนมความเรว 300 m/s จะมีความถี่เทาใด
่ื ้ี ี ็ ( 300 Hz )
วธทา
ิี ํ

21. จากรปเปนภาพการแทรกสอดของคลนผวนาจาก
ู  ่ื ิ ํ้
แหลงกาเนดอาพนธ S1 และ S2 โดยมี P เปนจด
 ํ ิ ั  ุ
ใดๆ บนแนวเสนบพ ั S1P = 12 เซนตเิ มตร
S2P = 2 เซนตเิ มตร ถาอตราเรวของคลนทงสอง
 ั ็ ่ื ้ั
เทากบ 50 เซนตเิ มตรตอวนาที แหลงกาเนดคลน
 ั  ิ  ํ ิ ่ื
ทงสองมความถกเ่ี ฮรตซ
้ั ี ่ี ิ (7.50 Hz)
วธทา
ิี ํ

9

22. จากรป S1 และ S2 เปนลําโพง 2 ตว วางหางกน 3 เมตร ใหคลนขนาดเดยวกนและมี
ู  ั  ั  ่ื ี ั
เฟสตรงกน ถา P เปนตาแหนงเสยงดงครงทสอง หางจากแนวกลางในทศทามม 30o
ั  ํ  ี ั ้ั ่ี  ิ ํ ุ
คลนทแผมความยาวกเ่ี มตร
่ื ่ี  ี
ก. 0.5 ข. 0.75 ค. 0.9 ง. 1.2 (ขอ ข)
วธทา
ิี ํ

23. A และ B เปนลําโพง 2 ตววางหางกน 2 เมตร ในทโลง P เปนผฟงหางจาก A 4 เมตร
 ั  ั ่ี   ู  
และหางจาก B 3 เมตร เสยงความถตาสดทคลนหกลางกนทาใหไดยนเสยงเบาทสดเปนเทาไร
 ี ่ี ํ่ ุ ่ี ่ื ั  ั ํ   ิ ี ่ี ุ  
(กาหนด ความเรวเสยง = 340 m/s)
ํ ็ ี (ขอ 4)
1. 270 Hz 2. 230 Hz 3. 190 Hz 4. 170 Hz
วธทา
ิี ํ

24(En 41) จากรปเปนทอซงตรงกลางมทางแยกเปนสวนโคงรปครงวงกลมรศมี r เทากบ
ู   ่ึ ี    ู ่ึ ั  ั
14 เซนตเิ มตร ถาอตราเรวของเสยงในทอเทากบ 344 เมตรตอวนาที ใหคลนเสยงเขาไป
 ั ็ ี   ั  ิ  ่ื ี 
ในทอทางดาน S ความถี่ของเสียงที่ทําใหผูฟงที่ปลายดาน D ไดยนเสยงคอยทสดมคาเทาใด
   ิ ี  ่ี ุ ี  
1. 287 Hz
2. 574 Hz
3. 718 Hz
4. 1075 Hz (ขอ 4)

วธทา
ิี ํ

10

ตอนที่ 3 ความเขมเสียง
3.1 ความเขมเสียง
เสยงทออกมาจากจดกาเนดจะมลกษณะแผออกเปนทรงกลมคลายลกบอล กวางออกไป
ี ่ี ุ ํ ิ ีั    ู 
เรือย ๆ ความเขมเสยง (I) คอ อตราสวนของกาลงเสยง ตอ พนททเ่ี สยงกระจายออกไป
่  ี ื ั  ํ ั ี  ้ื ่ี ี
I= P หรอ ื I= P
A 4±R 2
เมื่อ I = ความเขมเสียง (วัตต/ตารางเมตร)
P = กําลังเสียง (วัตต)
A = พนท่ี (ตารางเมตร)
้ื
R = รัศมีวงกลม (เมตร)
โปรดทราบ ความเขมเสียงมากที่สุดที่หูคนเราทนฟงได 1 w/m2
ความเขมเสยงนอยทสดทคนเราไดยนคอ 10–12 w/m2 เราใชสัญลักษณ Io
 ี  ่ี ุ ่ี ิ ื
ถาเรานําความเขมที่จุดใด ๆ หารดวย Io ผลทไดเ รยกวา ความเขมสัมพัทธ
่ี ี 
ดังนั้น ความเขมสมพทธ = I
 ั ั
I
o
25. หวูดรถไฟมีกําลังเสียง 20 วัตต จงหาความเขมเสยงทจดหางจากหวด 150 เมตร
 ี ่ี ุ  ู
วธทา
ิี ํ (7.07x10–5 w/m2)

26(มช 39) สมมตยงตวหนงๆ โดยเฉลยแลวเวลาบนทาใหเ กดเสยงหงๆ ที่มีกําลัง 3.14x10–14
ิ ุ ั ่ึ ่ี  ิ ํ ิ ี ่ึ
วัตต ขณะทยงบนจากระยะไกลเขาหาเดกคนหนง เดกคนนจะเรมไดยนเสยงยง เมอยงอยท่ี
่ี ุ ิ  ็ ่ึ ็ ้ี ่ิ  ิ ี ุ ่ื ุ ู
ระยะหางจากเขากเ่ี ซนตเิ มตร ถาเสยงเบาทสดทเ่ี ขาสามารถไดยนมความเขม 10–12 W/m2
  ี ่ี ุ ิ ี 
1. 5 2. 10 3. 25 4. 40 (ขอ 1)

วธทา
ิี ํ

11

27(En 44/1) ในการทดลองเรองความเขมของเสยงวดความเขมของเสยงทตาแหนงทอยหาง ไป
่ื  ี ั  ี ่ี ํ  ่ี ู 
10 เมตร จากลาโพงได 1.2x10–2 วตตตอตารางเมตร ความเขมเสยงทตาแหนง
ํ ั   ี ่ี ํ 
30 เมตร จากลาโพงจะเปนเทาใด
ํ  
1. 1.1x10–2 W/m2 2. 0.6x10–2 W/m2
3. 0.4x10–2 W/m2 4. 0.13x10–2 W/m2 (ขอ 4)

วธทา
ิี ํ

3.2 ระดบความเขมเสยง
ั  ี
คาความเขมเสียง เปนคาทีมคานอย ตัวเลขยุงยาก เราจงนยมเปลยนใหอยในรปทดงายขน
่ ี  ึ ิ ่ี  ู ู ่ี ู  ้ึ
คือ รปของ ระดับความเขมเสียง (≤) วธการเปลยน จะใชสมการ
ู ิี ่ี
≤ = 10 log I ≤ = 10 log I
I 10 - 12
o
เมือ ≤ คือ ระดับความเขมเสียง (เดซเิ บล , dB)
่
I คือ ความเขมเสียง (วตต/ ตารางเมตร)
ั
Io คือ ความเขมเสียงนอยสุดทียงไดยน = 10–12 วตต/ ตารางเมตร
่ั ิ ั
หมายเหตุ 1. log 10 = 1
2. log Mx = x log M เชน log 105 = 5 log 10 = 5(1) = 5
3. log x = log y ก็ตอเมือ x = y
 ่
28. จงหาระดบความเขมเสยง ณ.จดซงมคาความเขมเสยง 1x 10–7
ั  ี ุ ่ึ ี   ี W/m2 ( 50 dB )
วธทา
ิี ํ

29. หากความเขมเสยงสงสดทหคนเราจะทนฟงได มคา 1
 ี ู ุ ่ี ู  ี W/m2 จงหาระดบความเขมเสยง
ั  ี
สงสดทหคนเราจะทนฟงได
ู ุ ่ี ู  ( 120 dB )
วธทา
ิี ํ

12

30. จงหาระดบความเขมเสยง เสยงเมอผฟงอยหางจากวทยุ 1 เมตร เมอกาลงเสยงของวทยุ
ั  ี ี ่ื ู  ู  ิ ่ื ํ ั ี ิ
เทากบ 4° x 10–3 วัตต
 ั ( 90 dB )
วธทา
ิี ํ

31(มช 43) เสยงทมระดบความเขมเสยง 80 เดซิเบล จะมความเขมเสยงในหนวย W/m2 เทาใด
ี ่ี ี ั  ี ี  ี 
1. 10–2 2. 10–4 3. 10–6 4. 10–8 (ขอ 2)

วธทา
ิี ํ

32. ณ จดหนง เสยงจากเครองจกรมระดบความเขมเสยงวดได 50 เดซิเบล จงหาความเขมเสยง
ุ ่ึ ี ่ื ั ี ั  ี ั  ี
จากเครองจกร ณ จดนน กาหนดใหความเขมเสยงทเ่ี รมไดยนเปน 10–12 W/m2
่ื ั ุ ้ั ํ   ี ่ิ  ิ  (ขอ 2)

1. 10–5 W/m2 2. 10–7 W/m2 3. 10–9 W/m2 4. 10–17 W/m2
วธทา
ิี ํ

33(มช 31) วางเครองวดระดบเขมเสยงหางจากลาโพง 10 เมตร พบวาระดบความเขมเสยง
่ื ั ั  ี  ํ  ั  ี
เทากบ 100 เดซิเบล กาลงเสยงจะเทากบกวตต
 ั ํ ั ี  ั ่ี ั (ขอ 2)

1. 12.5x104 วัตต 2. 12.6 วัตต 3. 3.14 วัตต 4. 10–2 วัตต
วธทา
ิี ํ

13

สตรเพมเตมเกยวกบระดบความเขมเสยง
ู ่ิ ิ ่ี ั ั  ี
I P
′2 – ′1 = 10 log I2 ′2 – ′1 = 10 log P2
1 1
2 P R2
§ R1 ·
′2 – ′1 = 10 log ¨ R ¸ ′2 – ′1 = 10 log P2 R1
© 2¹ 2
1 2
เมอ ′1 , ′2 คือ ระดบความเขมเสยงตอนแรก และ ตอนหลัง (เดซิเบล)
่ื ั  ี
I1 , I2 คือ ความเขมเสียงตอนแรก และ ตอนหลัง (วตต/ตารางเมตร)
ั
P1 , P2 คือ กําลังเสียงตอนแรก และ ตอนหลัง (วตต)
ั
R1 , R2 คือ ระยะหางตอนแรก และ ตอนหลัง (เมตร)
34(มช 31) ลําโพง 1 ตว ใหเสียงที่ระดับความเขมของเสียง 60 dB ถาใชลําโพงชนิดเดียวกัน
ั
10 ตว จะใหความเขมของเสียงกี่ dB
ั (ขอ ค)

ก. 600 dB ข. 100 dB ค. 70 dB ง. 60 dB
วธทา
ิี ํ

35(มช 34) ยุงตัวหนึงเมือบินมาทีประตูหองซึงอยูหางจาก นาย ก. 20 เมตร พบวาทําใหระดับ
่ ่ ่  ่  
ความดังมาถึงหูนาย ก. มีขนาด 20 เดซิเบล ถายุง 100000 ตว ระดับความดังทีมาถึงหูนาย ก.
ั ่
จะมีขนาดกี่ dB (70 dB)
วธทา
ิี ํ

36(มช 33) เมืออยูหางจากแหลงกําเนิดเสียงเปนระยะ 5 เมตร วัดระดับความเขมเสียงได 50 dB
่  
ถาที่ระยะหางจากแหลงกําเนิดเสียง 50 เมตร ระดับความเขมเสียงจะมีคากีเ่ ดซิเบล (30dB)

วธทา
ิี ํ

14

37(En 44/1) ระดับความเขมเสียงในโรงงานแหงหนึงมีคา 80 เดซิเบล คนงานผหนงใสเ ครอง
่  ู ่ึ ่ื
ครอบหูซงสามารถลดระดับความเขมลงเหลือ 60 เดซิเบล เครืองดังกลาวลดความเขมเสียง
่ึ ่
ลงกีเ่ ปอรเซ็นต (ขอ 4)
1. 80 % 2. 88 % 3. 98 % 4. 99 %
วธทา
ิี ํ

ตอนที่ 4 เสียงดนตรี
4.1 ความดงเบาของเสยง
ั ี
ความดงหรอเบาของเสยงขนอยู อัมปลิจดของคลืนเสียง
ั ื ี ้ึ ู ่
ถาคลื่นเสียงมีอัมปลิจูดสูง เสียงจะดัง
ถาคลื่นเสียงมีอัมปลิจูดต่ํา เสยงจะเบา
ี
4.2 ระดับเสยง ( ความทมแหลมของเสยง )
ี ุ ี
ความทุม แหลม ของเสียงจะขึนอยู ความถี่ของคลื่นเสียง
้
ถาคลื่นเสียงมีความถี่สูง เสยงจะแหลม เรยกวา ระดับเสียงสูง
ี ี 
ถาคลื่นเสียงมีความถี่ต่ํา เสยงจะทม เรยกวา ระดับเสียงต่ํา
ี ุ ี 
ชวงความถี่ของเสียงที่หูคนปกติจะไดยิน คือ ชวง 20 – 20000 Hz เทานน
  ้ั
เสียงที่มีความถี่ต่ํากวา 20 Hz ลงไปเรียก Infra Sonic
เสียงที่มีความถี่สูงกวา 20000 Hz ขนไปเรยก Ultra Sonic
้ึ ี
หูคนปกติจะไมไดยินเสียงพวกนี้
38. สมบัติของเสียงขอใดที่มีผลตอความดังของเสียงมากที่สุด
ก. ความยาวคลื่น ข. ความถี่ ค. อมพลิจด
ั ู ง. ความเร็วคลืน (ขอ ค)
่
39(มช 37) ความถี่ของคลื่นเสียงที่ระดับความเขมเสียง 70 เดซิเบล ทหของคนปกตไม
่ี ู ิ
สามารถไดยิน คือ
1. 30 2. 1000 3. 10000 4. 30000 (ขอ 4)

15


เกยวกบตวโนตดนตรี
่ี ั ั  คู 8 หรือ 2 คู 8 3 คู 8 4 คู 8
เสียงที่ 8 (เสียงที่ 16 ) (เสียงที่ 24 ) (เสียงที่ 32 )
เสียงมูลฐาน
Harmonicที่ 2 Harmonicที่ 3 Harmonicที่ 4 Harmonicที่ 5
Harmonicที่ 1

โด เร มี ฟา ซอล ลา ที โดℑ ….. โดℑℑ …. โดℑℑℑ ….. โดℑℑℑℑ
ความถี่ (Hz) 256 512 Hz 1024 Hz 2048 Hz 4096 Hz
40. ถาระดับเสียงโนต C มีความถี่ 256 Hz เสียงที่ 16 ของระดบเสยง C มีคาเทาไร
ั ี
ก. 512 Hz ข. 1024 Hz ค. 2048 Hz ง. 4096 Hz (ขอ ข)
วธทา
ิี ํ
41. คลื่นเสียงที่ความถี่ 1200 เฮิรตซ เปนเสียงสามคูแปดของเสียงที่มีความถี่เทาไร
ก. 600 ข. 400 ค. 300 ง. 150 (ขอ ง)
วธทา
ิี ํ
4.3 คณภาพเสยง
ุ ี
เวลาเราฟงเสยงเครองดนตรหลาย ๆ ชนิด เชน ขลุย และเปยโน ซงเลนโนตตวเดยวกน
 ี ่ื ี  ่ึ   ั ี ั
พรอม ๆ กัน แตเ รายงสามารถแยกออกไดวา เสียงใดเปนเสียงขลุย เสยงใดเปนเสยงเปยโน
ั  ี  ี 
ทั้งนี้เพราะเสียงทั้งสองจะมีลักษณะที่ตางกัน
ทีเ่ ปนเชนนีเ้ พราะเสียงแตละเสียงจะมี Higher Hamonic และความเขมสัมพัทธ
แตละ Hamonic ไมเทากัน จึงทําใหเสียงแตละเสียงมีลักษณะที่ตางกัน ลักษณะของเสียง
เราเรียกวาคุณภาพเสียง

ตัวอยางสมมุติ 90% 4% 4% 1% 1%
เสียงขลุย โด โดℑ โดℑℑ โดℑℑℑ โดℑℑℑℑ
เสียงเปยโน โด โดℑ โดℑℑ
95% 3% 2%
42(En 41) วงดนตรีทประกอบดวยเครืองดนตรีหลายชนิด เมอเลนพรอมกน แตเราสามารถแยก
่ี ่ ่ื   ั
ไดวาเสียงใดเปนเสียงไวโอลิน เสียงใดเปนเสียงขลุย และเสียงใดเปนเสียงเปยโน เนองจาก
 ่ื
เสียงดนตรีแตละชนิดมีลกษณะเฉพาะตามขอใดทีตางกัน
ั ่  (ขอ 4)
1. ระดบเสียง
ั 2. ระดับความเขมเสียง 3. ความถี่เสียง 4. คุณภาพเสียง

16

43(มช 34) คุณภาพเสียงอธิบายไดดวยคุณสมบัติของเสียงขอใด
ก. ความดังของเสียง และระดับความดัง
ข. ความถี่ของเสียง และความเรวของเสยง
็ ี
ค. ระดบเสียง และความถี่ธรรมชาติ
ั
ง. จานวนฮารโมนก และ ความเขมของเสยงของฮารโมนก
ํ  ิ  ี  ิ (ขอ ง)

4.4 บสตของเสยง
ี  ี
หากมีคลื่นเสียง 2 คลื่น ซึ่งมีความถี่ตางกันเล็กนอยเขามาปนกัน คลื่นทั้งสองจะเกิด
การแทรกสอดกันเอง แลวจะไดคลื่นรวมที่มีอัมปลิจูดสูงต่ําสลับกันไป เสียงที่เกิดจากคลื่น
รวมจะมีลักษณะดังสลับกับเบา ปรากฏการณทเ่ี กดขนน้ี เรยกวา บีสตของเสียง
 ิ ้ึ ี 

จานวนครงทเ่ี สยงดงใน 1 หนวยเวลาเรียก ความถี่บีตส ซึ่งหาจาก
ํ ้ั ี ั
fB = ⇐f1 – f2 ⇐
เมอ f1 คือ ความถี่เสียงที่ 1
่ื f2 คือ ความถี่เสียงที่ 2
และ ความถี่คลื่นเสียงรวมหาจาก
f ϑf
fรวม = 1 2
2
ปกติแลว หูคนเราจะไดยินเสียงบีสตที่มีความถี่ไมเกิน 7 Hz
44(En 31) เมอจะทาการทดลองเกยวกบสมบตของคลนเสยงเรองบสต เราจาเปนตองใช
่ื ํ ่ี ั ั ิ ่ื ี ่ื ี ํ  
1. เครองกาเนดสญญาณเสยง 1 เครือง ลําโพง 1 ตว
่ื ํ ิ ั ี ่ ั
่ื ํ ิ ั ี ่ ั (ขอ 3)


17

45(มช 32) ในการปรับเสียงเปยโน โดยผูปรับใชวิธีเคาะสอมเสียง ความถีมาตรฐานเทียบกับ
่
เสียงทีไดจากการกดคียเ ปยโนคียหนึง ถาเสียงที่ไดยินเปนลักษณะดังแลวคอยจางหาย แลว
่  ่
ดังอีกเปนจังหวะสลับกันไป เขากจะปรบความตงของลวดเปยโนจนกวาเสยงทไดยน จะดัง
็ ั ึ   ี ่ี  ิ
เปนเสยงเดยวตอเนองกนไป การกระทําอยางนีอาศัยหลักการของปรากฏการณทเ่ี รียกวา
 ี ี  ่ื ั ้
ก. Doppler effect (ปรากฏการณดอปเปเปอร) ข. Resonance (กําทอน)

ค. Shock waves (คลื่นกระแทก) ง. Beats (ขอ ง)

46. นกเรยนคนหนงเลนไวโอลนความถ่ี 507 เฮิรตซ และนักดนตรีอกคนหนึงเลนกีตาร ความถี่
ั ี ่ึ  ิ ี ่
512 เฮิรตซ ถาทังสองคนเลนพรอมกัน จะเกิดปรากฏการณบีตสที่ความถี่เทาใด (2 Hz)
้
วธทา
ิี ํ
47. ในการปรับเสียงของเปยโนระดังเสียง C โดยเทียบกับสอมเสียงความถี่ 256.0 Hz ถาได
ยินเสียงบีตสความถี่ 3.0 ครัง/วนาที ความถีทเ่ี ปนไปไดของเปยโนมีคาเทาใด (253 , 259 Hz)
้ ิ ่ 
วธทา
ิี ํ

48. คลื่น 2 ขบวน A และ B มแอมปลจดเทากน คลื่นละ 2 เซนตเิ มตร มีความถี่ 200 และ
ี ิู  ั
204 เฮิรตซ ตามลําดับ ถาคลืนทังสองเขารวมกันเปนคลืน C ความถี่ของคลื่น C และ
่ ้ ่
ความถี่บีสตของคลื่น C มีคาเทาใด ในหนวยของเฮรตซ
 ิ ( 202 , 4 )
วธทา
ิี ํ

4.5 คลนนง
่ื ่ิ
คลื่นนิ่ง เปนปรากฏการณแทรกสอดของคลืนเสียงทีตกกระทบ กับคลื่นเสียงที่สะทอน
่ ่
จากตัวกลาง ทําใหเกิดตําแหนงเสียงดังและเสียงคอยสลับกันไป
ตาแหนงเสยงดง เรยกวา ปฏิบัพ (A) และ ตาแหนงเสยงคอย เรยกวา บัพ (N)
ํ  ี ั ี  ํ  ี  ี 

18

49(มช 40) ลําโพง A และ B ในรูปมีกําลัง และสมบัติอื่นๆ เหมอนกนทกประการ ถา A และ B
ื ั ุ
ตางกําลังสงสัญญาณเสียงเปนรายการเพลงที่กําลังออกอากาศทางสถานีวิทยุแหงหนึ่ง โดย
สัญญาณทีปอนเขาสูลาโพงทังสองนีเ่ หมือนกันทุกประการตลอดเวลา ความเขมเสียงที่
่  ํ ้
ตําแหนงตาง ๆ บนแนวแกน (แนวเสนตรง PQ) ทีเ่ ชือมระหวางลําโพงทังสองนีจะมี
่ ้ ้
ลักษณะเปนอยางไร
1. มีคาต่ําสุดที่ R ซึ่งอยูกึ่งกลางระหวาง ลําโพง A และ B พอดี
2. มีคาสม่าเสมอเทากันตลอด
 ํ
3. มีคาสูงสุดที่ R
4. มคาเปนศนยทบางตาแหนงระหวาง P และ Q
ี   ู  ่ี ํ   (ขอ 4)

วธทา
ิี ํ

4.6 ความถี่ธรรมชาติ และ การสนพอง ่ั 
เมอวตถถกกระทบกระเทอน โดยทัวไปแลววัตถุจะเกิดการสันสะเทือนดวยความถีเ่ ฉพาะ
่ื ั ุ ู ื ่ ่
ตวคาหนง เรียกความถีนวา ความถีธรรมชาติของวัตถุนน เชนลูกตุมทีแขวนติดกับสายแกวง
ั  ่ึ ่ ้ี  ่ ้ั  ่
เมอถกกระทบกระเทอน ก็จะแกวงไปมาดวยความถีธรรมชาติของลูกตุมนัน
่ื ู ื ่  ้
และเมอวตถนนถกแรงภายนอกมากกระทาอยางตอเนองดวยความถเ่ี ทากบความถธรรม
่ื ั ุ ้ั ู ํ   ่ื   ั ่ี
ชาตของวตถุ จะทําใหวตถุเกิดการสันสะเทือนอยางรุนแรง เราเรยก ปรากฏการณการสันอยาง
ิ ั ั ่ ี ่
รนแรงเนองจากเหตเุ ชนนวาเปน การสนพอง
ุ ่ื  ้ี   ่ั 
50. จงยกตัวอยางการสันพอง มา 2 ตวอยาง่ ั
.................. .................. .................. .................. .................. .................. ...............................
51(En 44/2) ลูก A B C D และ E แขวน
กับเชือกที่ขงตง ดงแสดงในรป เมื่อผลักลูก
ึ ึ ั ู
ตม A ใหแกวง ลูกตุมใดจะแกวงตามลูก
ุ
ตม A อยางเดนชด
ุ   ั A C
(ขอ 4.) E
1. ลูกตุม B 2. ลูกตุม C
3. ลูกตุม D 4. ลูกตุม E B
D

19

4.7 การสนพองของเสยง (Resonance)
่ั  ี
เมื่อเราสงคลื่นเสียงเขาไปในทอปลายตัน เสยงทสงเขาไปนนจะไปกระทบผนงดานใน
ี ่ี   ้ั ั 
คลื่นเสียงนั้นจะเกิดการสะทอนออกมา แลวมาแทรกสอดกับคลื่นที่เขาไปเกิดเปนคลื่นนิ่งและ
หากตรงตําแหนงปากทอเปนแนวปฏิบัพของคลื่นนิ่งนั้น จะทําใหโมเลกุลตัวกลาง (อากาศ) สั่น
สะเทือนอยางรุนแรงกวาปกติทําใหเสียงที่ออกมาจากทอนั้น ดังกวาปกติเชนกัน
ปรากฏการณที่มีเสียงดัง อันเกิดจาก
อนุภาคตัวกลางสั่นสะเทือนอยางรุนแรงเชน
น้ี เรียกวาการสันพองของเสียง (กําทอน)
่
ควรทราบเพมเตมเกยวกบการสนพอง
่ิ ิ ่ี ั ่ั 
ประการท่ี 1 ทอทีทาใหเกิดเสียงดัง จะตอง
่ ํ
เปนทอทีมความพอดีทจะทําใหปากทออยู
่ ี ่ี
ตรงกับแนวปฏิบพของคลืนนิงพอดี หาก
ั ่ ่
ปากทอตรงกับแนวบัพจะไมเกิดเสียงดัง
ดังแสดงในรูปภาพ

และทสาคญ
่ี ํ ั
ความยาวทีทาใหเกิดสันพองแตละครัง
่ ํ ่ ้
ที่อยูถัดกัน จะอยูหางกัน = ↑
2
ความยาวจากปากทอถงจดทเ่ี กดสนพอง
 ึ ุ ิ ่ั 
ครังแรก จะมความยาว = ↑
้ ี 4
52(มช 41) วางลาโพงชดกบปลายขางหนงของหลอดเรโซแนนซ เลือนลูกสูบออกชา ๆ
ํ ิ ั  ่ึ ่
จนกระทังไดยนเสียงดังเพิมขึนมากทีสดครังแรกทีระยะหางจากปลายหลอด 3.3 เมตร
่ ิ ่ ้ ่ ุ ้ ่
ความเรวเสยงในอากาศมคา 330 เมตร/วนาที จงหาความถีของเสียงจากลําโพง (25 Hz)
็ ี ี ิ ่
วธทา
ิี ํ

20

53. การทดลองหาอตราเรวเสียงในอากาศโดยใชหลอดกาทอน พบวาหลงจากเกดสนพองแลวก็
ั ็  ํ  ั ิ ่ั  
เลอนลกสบถอยหลงไปอก 25 cm จงเกดสนพองอกครง ถาความถี่ 680 Hz จงหาอัตรา
่ื ู ู ั ี ึ ิ ่ั  ี ้ั
เร็วเสียงในอากาศ (340 m/s)
วธทา
ิี ํ

54(En 26) การทดลองเรองการกําทอนของเสียงโดยใชหลอดกําทอน พบวาเกดกาทอนครงแรก
่ื   ิ ํ ้ั
และครงทสอง ทีระยะ 0.15 เมตร และ 0.50 เมตร จากปากทอตามลําดับ ถาความเร็วของ
้ั ่ี ่
เสียงใน ขณะนนเทากบ 350 เมตร/วนาที จงหาความถของคลนสยงทใช
้ั  ั ิ ่ี ่ื ี ่ี (ขอ ข)

ก. 400 Hz ข. 500 Hz ค. 600 Hz ง. 1000 Hz
วธทา
ิี ํ

ประการท่ี 2 หากมีทอปลายตัน มความยาวขนาดหนง หากเราปรับความถีของเสียงทีเ่ ปา
 ี ่ึ ่
เขาไปใหเ หมาะสม อาจทาใหเ กดการสนพองไดเ ชนกน ความถททาใหเ กด
 ํ ิ ่ั   ั ่ี ่ี ํ ิ
การสันพองนัน สามารถคานวณหาไดจาก
่ ้ ํ 
f = 4L nv

เมือ f คอ ความถเ่ี สยงทเ่ี ปาเขาไปแลวทาใหเ กดการสนพอง
่ ื ี    ํ ิ ่ั 
v คอ ความเรวเสยง m/s
ื ็ ี
L คอ ความยาวลาอากาศ หรอ ความยาวทอกาทอน (m)
ื ํ ื  ํ
n คอ จํานวนเต็มบวกคี่ คอ 1 , 3 , 5 , 7 , 9 , ....
ื ื
ถา n = 1 ความถทไดจะทาใหเ กดเสยงดงครงแรก เรยกความถนวา ความถมลฐาน
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี  ่ี ู
หรอ Harmonic ท่ี 1
ื
ถา n = 3 ความถทไดจะทาใหเ กดเสยงดงครงท่ี 2 เรยกความถนวา Harmonic ท่ี 2
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี 
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี 
หมายเหตุ สูตรนี้ใชสําหรับทอปลายตัน ( คอ ทอทมปลายดานหนงปดไว)
ื  ่ี ี  ่ึ 
21

55. ถาความเรวของเสยงในอากาศเทากบ 340 เมตร/วนาที สอมเสียงจะตองสันดวยความถีตา
 ็ ี  ั ิ ่ ่ ํ่
สุดเทาใดจึงจะทําใหเกิดกําทอนไดเมื่อจอใกลปากกระบอกตวงซึ่งยาว 20 เซนติเมตร (425 Hz)
วธทา
ิี ํ

56(มช 40) โดยปกติคลื่นเสียงจะเขาสูระบบการรับฟงเสียงของหูคนเราโดยผานชองรูหู (ear canal)
ไปตกกระทบเยื่อแกวหูที่ปลายชองรูหูซึ่งจะสั่นตามจังหวะของคลื่นเสียงนั้น ชองรูหูจึงเปน
ดานแรกทชวยขยายสญญาณเสยงทผานเขาไป
 ่ี  ั ี ่ี   ถาความยาวของชองรหของคนทวไปมคา
  ู ู ่ั ี
ประมาณ 2.5 เซนติเมตร แสดงวาคนเราควรจะรบฟงเสยง ความถ่ี ประมาณกี่เฮิรตซได
ั  ี
ไวเปนพิเศษ (ให Vเสียง = 350 m/s)
1. 3000 2. 3500 3. 4600 4. 700 (ขอ 2)

วธทา
ิี ํ

57(En 38) หลอดเรโซแนนซทใชในการทดลองชดหนง จะใหความดนสงสดสามครง เมือเลือน
 ่ี  ุ ่ึ  ั ู ุ ้ั ่ ่
ตาแหนงลกสบไปตามความยาวของหลอดเรโซแนนซ ถาตําแหนงสุดทายดัง เมอลกสบหาง
ํ  ู ู ่ื ู ู 
จากลาโพงมากทสดและหางจากปลายกระบอกสบ 100 เซนตเิ มตร อยากทราบวาลาโพงสน
ํ ่ี ุ  ู  ํ ่ั
ดวยความถีกเ่ี ฮิรตซ
่ (กําหนดความเร็วเสียงในอากาศเปน 348 m/s) (435 Hz)
วธทา
ิี ํ

22


ในกรณีททอกําทอนมีปลายเปดทังสองขาง เราสามารถหาคาความถเ่ี หมาะสมทาใหเ สยงดง
่ี  ้  ํ ี ั
ไดจากสตร
 ู nv
f = 2L

เมือ f คอ ความถเ่ี สยงทเ่ี ปาเขาไปแลวทาใหเ กดการสนพอง
่ ื ี    ํ ิ ่ั 
v คอ ความเรวเสยง (m/s)
ื ็ ี
L คอ ความยาวลาอากาศ หรอ ความยาวทอกาทอน (m)
ื ํ ื  ํ
n คอ จานวนเตมบวกธรรมดา คอ 1 , 2 , 3 , 4 , 5 , .....
ื ํ ็ ื
ถา n = 1 ความถทไดจะทาใหเ กดเสยงดงครงแรก เรยกความถนวา ความถมลฐาน
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี  ่ี ู
หรอ Harmonic ท่ี 1
ื
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี 
่ี ่ี  ํ ิ ี ั ้ั ี ่ี ้ี 
58. คลืนเสียงขบวนหนึงทําใหเกิดกําทอนลําดับ 1 ในกลองไมกลวงทเ่ี ปดทกดานมความยาว 0.5
่ ่    ุ  ี
เมตร ความถธรรมชาตของกลองไมนเ้ี ทากบกเ่ี ฮรตซ (ใหอตราเร็วเสียง = 330 m/s)
่ี ิ    ั ิ ั
ก. 330 ข. 495 ค. 660 ง. 3x10–3 (ขอ ก)

วธทา
ิี ํ

สาหรบความถเ่ี สยงทเ่ี กดจากสายสน เราสามารถหาความถเ่ี สยงทเ่ี กดไดจากสตร
ํ ั ี ิ ่ั ี ิ  ู
f= n T
2L ℵ
เมือ f คอ ความถีเ่ สียงทีเ่ กิดจากสายสัน (Hz)
่ ื ่
n คอ จานวน Loop คลืนนิงทีเ่ กิดในสายสัน
ื ํ ่ ่ ่
L คอ ความยาวสายสั่น (เมตร)
ื
T คอ แรงดงสายสน (นิวตัน)
ื ึ ่ั
ℵ คอ มวลสายสั่นซึ่งยาว 1 เมตร (กิโลกรัม)
ื

23

59(En 33) ในการดดพณระดบเสยง จะเพิมขึนไดเมือ
ี ิ ั ี ่ ้ ่
ก) ความตึงของสายพิณเพิมขึน
่ ้
ข) สายพิณยาวขึน ้
ค) น้าหนักตอความยาวของสายพิณมีคาเพิมขึน
ํ  ่ ้
ง) จานวนคลนนงทเ่ี กดขนในสายพณมจานวนมากขน
ํ ่ื ่ิ ิ ้ึ ิ ีํ ้ึ
จงพจารณาวาขอความขางตนขอใดถก
ิ      ู (ขอ 1)

1. ก และ ง 2. ข และ ค 3. ข เทานน
 ้ั 4. ถูกทุกขอ
วธทา
ิี ํ

60(En 33) เสนลวดยาว 1 เมตร ถกดงดวยแรงดงขนาดหนง เมือดีดจะทําใหเกิดเสียงทีมคา
ู ึ  ึ ่ึ ่ ่ ี
ความถีมลฐานเปน 200 เฮิรตซ ถาเพมแรงดงอก 900 นิวตัน จะทาใหคาความถมลฐาน
่ ู  ่ิ ึ ี ํ  ่ี ู
ของเสียงทีเ่ กิดจากลวดเสนนีเ้ ปลียนไปเปน 400 เฮิรตซ อยากทราบวามวลของเสนลวดน้ี
่  
เทากบเทาไร
 ั  (ขอ 4)
1. 1.22 กรัม 2. 1.44 กรัม 3. 1.66 กรัม 4. 1.88 กรัม
วธทา
ิี ํ

24

ตอนที่ 5 ปรากฏการณดอปเปลอร และ คลืนกระแทก
่
5.1 ปรากฏการณดอปเปลอร

หมายถง ปรากฏการณเ ปลยนแปลงระดบเสยง (ความถของเสยง) เมอแหลงกาเนด
ึ ่ี ั ี ่ี ี ่ื  ํ ิ
และ ผสงเกตเุ คลอนทดวย ความเร็วสัมพัทธตอกัน
ู ั ่ื ่ี  

เสยงกระจายออกจากเปยโน
ี 

ขับรถหนีออก เสมอนลากความยาวคลน
ื ่ื ขบรถเขา เสมือนกดความยาวคลืนเสียง
ั  ่
เสียงใหยืดยาวออก จะทําใหความถีเ่ สียง ใหสั้นลง จะทาใหความถเ่ี สยงเพมขน
ํ  ี ่ิ ้ึ
ลดลง และไดยนเสยงทุมลง
ิ ี และไดยนเสยงแหลมขน
ิ ี ้ึ
เสียงแตรออกจากมอเตอรไซด

หากความเร็วรถยนตนอยกวา มอเตอรไซด
  หากความเร็วรถยนต มากกวา มอเตอรไซด

เสมอนวาความยาวคลนเสยงถกมอเตอรไซด
ื  ่ื ี ู  เสมือนวาความยาวคลืนเสียง ถูกรถยนตดึง
่
กดดันเขามา ทําใหความยาวคลืนลดลง
่ ใหยืด ทาใหความยาวคลนยาวขน ความถ่ี
ํ  ่ื ้ึ
ความถีมากขึน เสยงทไดยนจะแหลม
่ ้ ี ่ี  ิ ลดลง เสยงทไดยนจะทม
ี ่ี  ิ ุ
25

61(มช 29) ผูโดยสารรถไฟสังเกตไดวา ขณะทเ่ี ขายนหยดอยบนชานชลาเสยงหวดรถไฟทจอด
  ื ุ ู ี ู ่ี
นิงมีความถีตางจากเสียงหวูด ขณะรถไฟวงออกจากชานชลา ปรากฏการณเ ชนนเ้ี รียกวา
่ ่ ่ิ  
ก. การแทรกสอด ข. การเลียวเบน
้
ค. การหักเห ง. ดอปเปลอร (ขอ ง)

วธทา
ิี ํ
62(มช 33) ปรากฏการณดอปเปลอรของเสยงแสดงใหเ หนถงการเปลยนแปลง
  ี ็ ึ ่ี
ก. มลภาวะเสียง ข. ความเขมเสียง
ค. ความดงเสยง ั ี ง. ระดับเสียง (ขอ ง)
วธทา
ิี ํ
63(En 42/2) ในขณะทีแหลงกําเนิดเสียงเคลือนทีในอากาศนิง ขอใดตอไปนถก
่ ่ ่ ่   ้ี ู (ขอ 1) 
1. ความยาวคลืนเสียงทีอยูดานหนาแหลงกําเนิดจะสันกวาความยาวคลืนเสียงทีจด
่ ่  ้ ่ ุ่
ดานหลงแหลงกาเนด
 ั  ํ ิ
2. ความถีเ่ สียงทีอยูดานหนาแหลงกําเนิดจะต่ากวาความถีเ่ สียงทีจดดานหลังแหลงกําเนิด
่  ํ ุ่
3. ความเร็วเสียงดานหนาแหลงกําเนิดจะสูงกวาความเร็วเสียงดานหลังแหลงกําเนิด
4. ความเรวเสยงดานหนาแหลงกาเนดจะตากวาความเรวเสยงดานหลงแหลงกาเนด
็ ี    ํ ิ ํ่  ็ ี  ั  ํ ิ
วธทา
ิี ํ
64(มช 35) รถมอเตอรไซดคนหนึงแลนตามหลังรถยนตคนหนึงไปบนถนนตรงความเร็ว ของ
ั ่ ั ่
รถยนตเ ปนสองเทาของมอเตอรไซด ถาคนขีมอเตอรไซดบบแตรดวยความถี่ 500 เฮิรตซ
   ่ ี
ก. คนขับรถยนตไดยนเสียงความถีตากวา 500 เฮิรตซ แตคนขมอเตอรไซดไดยนเสยง
ิ ่ ํ่  ่ี  ิ ี
ความถ่ี 500 เฮิรตซ
ข. คนขบรถยนตไดยนเสยงความถสงกวา 500 เฮิรตซ แตคนขมอเตอรไซดไดยนเสยง
ั  ิ ี ่ี ู   ่ี  ิ ี
ความถ่ี 500 เฮิรตซ
ค. คนขับรถยนต และคนขีมอเตอรไซด ไดยนเสยงความถเ่ี ดยวกน
่ ิ ี ี ั
ง. คนขับรถยนตไดยนเสียงความถีสงกวาคนขีมอเตอรไซดไดยน
ิ ่ ู ่ ิ (ขอ ก) 
วธทา
ิี ํ

26

65(En 40) ชายคนหนงเคาะสอมเสยงซงมความถ่ี f แลวนาไปแกวงเปนวงกลมในแนวระดบ
่ึ  ี ่ึ ี  ํ   ั
ดังรูป ชายอกคนหนง ซงนงนงอยจะไดยนเสยง ขณะทีสอมเสียงอยูในตําแหนง ABC
ี ่ ึ ่ึ ่ั ่ิ ู  ิ ี ่  
และ D ดังรูป ดวยความถ่ี fA fB fC และ fD ตามลําดับ ขอตอไปนีขอใดถูก
 ้
1. fA < fB = fD < fC
2. fC < fB = fD < fA
3. fD < fA = fC < fB
4. fB < fA = fC < fD (ขอ 4)

วธทา
ิี ํ

เราสามารถหาความถีทเ่ี ปลียนไปนีโดยหาจากสมการดังนี้
่ ่ ้
(V Ι V )
fL = (Vo Ι VL) fs เมือ fL = ความถีทผสงเกตุไดยน
่ ่ ่ี ู ั ิ
o s
fs = ความถปกตของตนกาเนดเสยง
่ี ิ  ํ ิ ี
Vo = อัตราเร็วเสียง
และหาความยาวคลนโดยใชสมการ
่ื  Vs = อตราเรวของตนกาเนดเสียง
ั ็  ํ ิ
← = (Vo fΙ Vs )
s VL = อัตราเร็วของผูสงเกตุ ั
← = ความยาวคลื่นเสียงที่ผูสังเกตุไดยิน
เงือนไขการใชสมการทังสองนี้ คือ
่ ้
ในการแทนคา VL กับ Vs ตองคานงคา +, – ดวย โดยอาศยหลกดงน้ี
 ํ ึ   ั ั ั
ถา VL , Vs เคลื่อนที่สวนทางกับ Vo จะมีคาเปน +
ถา VL , Vs เคลอนทไปทางเดยวกน Vo จะมีคาเปน –
่ื ่ี ี ั
66. รถไฟวงดวยความเรว 30 เมตร/วนาที ในอากาศนิ่งความถี่หวูดรถไฟมีคา 500 Hz ถาเสียงมี
่ิ  ็ ิ
อัตราเร็ว 330 เมตร/วนาที จงหาความถี่เสียงที่ไดยินจากคนบนรถไฟขบวนที่ 2 ทวงดวย
ิ ่ี ่ิ 
ความเรว 15 m/s เมอ
็ ่ื
ก. รถไฟวิ่งเขาหากัน (575 Hz) ข. รถไฟวิ่งออกจากกัน (437.5 Hz)
27

วิธทา
ี ํ

67. รถไฟวงดวยความเรว 30 เมตร/วนาที ในอากาศนิ่งความถี่หวูดรถไฟมีคา 500 Hz
่ิ  ็ ิ
ถาเสยงมอตราเรว 330 เมตร/วนาที จงหาความถี่ที่ผูสังเกตไดยินขณะอยูนิ่งเมื่อ
 ี ีั ็ ิ
ก. อยหนารถไฟ
ู  (550 Hz ) ข. อยูหลังรถไฟ (458.3 Hz )
วิธทา
ี ํ

68. รถไฟวงดวยความเรว 30 เมตร/วนาที ในอากาศนิ่งความถี่หวูดรถไฟมีคา 500 Hz
่ิ  ็ ิ
ถาเสยงมอตราเรว 330 เมตร/วนาที จงหาความยาวคลื่นเสียง
 ี ีั ็ ิ
ก. เมออยหนารถไฟ (0.6 m)
่ื ู  ข. เมออยหลงรถไฟ
่ื ู ั (0.72 m)
วิธทา
ี ํ

28

P12

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (11)

Similar to P12

Similar to P12 (20)

More from วิทวัฒน์ สีลาด

More from วิทวัฒน์ สีลาด (13)

P12