2. Chương 1: Lý thuyết tăng trưởng kinh
tế: từ lý thuyết ngoại sinh đến nội sinh
• Hai nhóm yếu tố quyết định tăng trưởng kinh tế:
- Nhóm yếu tố kinh tế: lao động (số lượng vs chất lượng),
vốn (tích lũy vs hiệu quả), tài nguyên thiên nhiên (tái tạo
vs không tái tạo), CÔNG NGHỆ
- Nhóm yếu tố phi kinh tế: địa lý, tôn giáo, THỂ CHẾ, văn
hóa… (đọc Tại sao các quốc gia thất bại: : giả thuyết địa
lý, văn hóa, thể chế)
3. Chương 1: Lý thuyết tăng trưởng kinh
tế: từ lý thuyết ngoại sinh đến nội sinh
• Để đạt tăng trưởng trong dài hạn, nền kinh tế cần duy trì
tiến bộ trong khoa học công nghệ một cách liên tục (mô
hình Solow)
• Để đạt được tiến bộ trong KHCN, quốc gia cần (các mô
hình tăng trưởng nội sinh):
+ thiết lập khung pháp lý để bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ
+ đầu tư cho hoạt động R&D
+ cải thiện hệ thống giáo dục
• Tương tự, tiến bộ công nghệ được mô tả là quá trình phá
hủy sáng tạo (thuật ngữ do Joseph Schumpeter đưa ra)
4. Chương 1: Lý thuyết tăng trưởng kinh
tế: từ lý thuyết ngoại sinh đến nội sinh
• Thực tiễn quá trình tăng trưởng cho thấy, có thể có hai kết
quả sau đây:
+ Hội tụ
+ Phân kỳ
• Hội tụ không phải là quá trình tự nhiên, nó đòi hỏi những
điều kiện nhất định (công nghệ, đầu tư, thể chế…)
5. • Một vài ý tưởng về quá trình phát triển của một nền kinh tế:
+ Nền kinh tế giống như cơ thể một con người: mô hình tăng trưởng theo
giai đoạn (mô hình Rostow)
+ Quá trình chuyển tiếp qua từng giai đoạn, cơ thể kinh tế sẽ có sự chuyển
biến từ bên trong (mô hình hai khu vực của Arthus Lewis, của Harry
T.Oshima)
+ Thỉnh thoảng, các nền kinh tế đang phát triển bắt chước chiến lược phát
triển trước đó của các nước phát triển hoặc thậm chí phụ thuộc hẳn vào họ
tuy nhiên trên thực tế một chiếc áo không thể phù hợp với tất cả (và không
có gì quý bằng độc lập tự do)
+ Phần lớn các nhà kinh tế học đều đồng ý nên để nền kinh tế phát triển
một cách tự nhiên (mô hình tân cổ điển về thị trường tự do). Tuy nhiên
một số quốc gia có thể đạt được thành công nhất định qua quá trình CNH
chủ động (vd Hàn Quốc, Malaysia, Đài Loan…)
Chương 2 Tăng trưởng kinh tế và
phát triển: lý thuyết và thực tiễn
6. Chương 2 Tăng trưởng kinh tế và
phát triển: lý thuyết và thực tiễn
• Trên thực tế, chính phủ các nước đang phát triển có thể
chọn một trong 4 chiến lược sau:
+ CNH hướng tới xuất khẩu
+ CNH hướng tới thay thế hàng nhập khẩu
+ Mở cửa nền kinh tế, hướng tới thị trường tự do (đề xuất
của Đồng thuận Washington)
+ Nền kinh tế dựa vào nông nghiệp và khai mỏ
7. • Trong quá trình phát triển nền kinh tế sẽ gặp phải những
vấn đề không tránh khỏi sau:
+ vòng luẩn quẩn của đói nghèo
+ đánh đổi giữa tăng trưởng kinh tế và các vấn đề xã hội
(môi trường, bình đẳng…)
+ bẫy thương mại tự do, bẫy thu nhập trung bình
+ chuyển dịch cơ cấu dân số
+ tác động tiêu cực của CNH và Đô thị hóa
Chương 2 Tăng trưởng kinh tế và
phát triển: lý thuyết và thực tiễn
8. • Công nghiệp hóa và đô thị hóa:
+ Đều có tác động tích cực và tiêu cực
+ CNH luôn đi cùng với hiện đại hóa
+ CNH thúc đẩy đô thị hóa, đô thị hóa củng cố quá trình
CNH
Chương 2 Tăng trưởng kinh tế và
phát triển: lý thuyết và thực tiễn
9. Chương 2 Tăng trưởng kinh tế và
phát triển: lý thuyết và thực tiễn
• Trường hợp của Việt Nam:
- Việt Nam đối mặt với tất cả các vấn đề mà một quốc gia
đang phát triển có thể gặp phải
- Việt Nam đứng giữa bảng xếp hạng thế giới trong mọi
lĩnh vực liên quan đến phát triển
- Việt Nam có tiềm năng lớn để phát triển nhưng chưa tận
dụng hết tiềm năng của mình
- Tuy nhiên, Việt Nam vẫn có không gian lớn để thúc đẩy
tăng trưởng trong tương lai
10. Chương 3 Chính sách thúc đẩy
tăng trưởng và phát triển kinh tế
Mục tiêu của các chính sách phát triển
• Tăng khả năng sẵn sàng và phạm vi phân phối của các hàng
hóa cơ bản thiết yếu như thức ăn, chất đốt…
• Nâng cao mức sống như thu nhập cao hơn, nhiều việc làm hơn,
giáo dục tốt hơn, bảo vệ văn hóa môi trường và các vấn đề xã
hội khác (vật chất và tinh thần)
• Mở rộng quy mô của các lựa chọn kinh tế xã hội cho mọi
người dân bằng cách tự do hóa và dân chủ hóa
11. Chương 3 Chính sách thúc đẩy
tăng trưởng và phát triển kinh tế
• Các chính sách thúc đẩy phát triển:
- Chính sách thương mại
- Chính sách tài chính
- Chính sách xã hội
- Chính sách ổn định kinh tế vĩ mô
- Chính sách sử dụng vốn nước ngoài
- Chính sách đối với tài nguyên
