ξκξκξκ

1. με ένα βιβλίο μαζί...
φροντίζουμε την επιστροφή μας στο σχολείο...
της Ναταλίας Τζοβάρα, ψυχολόγου του
Κέντρου Πρόληψης των Εξαρτήσεων & Προαγωγής της
Ψυχοκοινωνικής Υγείας «Αθηνά Πολύβουλος»
Θα μπορούσαν άραγε τα βιβλία να παίξουν κάποιον ρόλο στην επιστροφή των παιδιών -και
των εκπαιδευτικών- στο σχολείο μέσα στην παράξενη συνθήκη της πανδημίας λόγω COVID-
19; Για να σκεφτούμε... Φαίνεται να υπάρχουν πολλοί δρόμοι που θα μπορούσε κανείς να
ακολουθήσει αυτήν την περίοδο σε σχέση με τα βιβλία...
Ο ένας είναι να παρακολουθήσει την άμεση ανταπόκριση πάρα πολλών παγκοσμίως αν-
θρώπων (εκπαιδευτικών, ειδικών, εικονογράφων, συγγραφέων κ.ά) με την δημιουργία πληθώ-
ρας ηλεκτρονικών βιβλίων, φυλλαδίων, booklet κ.ο.κ.
Στον παρακάτω σύνδεσμο θα βρείτε μια μεγάλη συλλογή από αυτά, συγκεντρωμένα από τον
Πανελλήνιο Σύλλογο Εκπαιδευτικών Αγωγής Υγείας:
https://drive.google.com/drive/folders/1oeV5HFsWDfVi1Gx3ugyP84Zg0bLnKWBZ?
fbclid=IwAR3sCWXGyZS6C-JHEAu4k7Az_mRVueRyLTcULlYhQ--3IEGrtSk7awFJia8
Από τα πολλά πραγματικά παραμύθια και ιστορίες, ξεχωρίζει αυτή που βρίσκεται στον παρα-
κάτω σύνδεσμο [είναι στα αγγλικά, ενδεχομένως να μπορεί κανείς στην δουλειά με τα
παιδιά να κάνει μια σχετική απόδοση των όσων περιγράφονται] με τον τίτλο «The Story of
the Oyster and the Butterfly»:
https://www.psychologists.bc.ca/sites/default/files/Book%20Oyster%20%26%20Butterfl
y%20For%20Kids%20Related%20to%20COVID.pdf?fbclid=IwAR2S-
f1_rzxACymf2SouvJT87KkCDyU_ug_bH9ZnJGtrAPC5ZvuAvP7lOV8
Και φυσικά η δουλειά που έχει γίνει από το Ινστιτούτο Έρευνας & Θεραπείας της Συμπερι-
φοράς με την 'Ιολίνα' και τον 'Κορονάκο' έχει ενδιαφέρον και αξία και έρχεται από αν-
θρώπους που γνωρίζουν πολύ καλά το αντικείμενό τους. Εδώ βρίσκονται όλα τα επεισόδια:
https://ibrt.gr/edu/IK
Ο δεύτερος δρόμος είναι να αναζητήσει κανείς στην ήδη υπάρχουσα βιβλιογραφία, στην προ-
σωπική του βιβλιοθήκη, στην βιβλιοθήκη του σχολείου ή των δήμων, βιβλία γνωστά ή
άγνωστα, βιβλία που φαίνεται να αφορούν σε άλλα θέματα, αλλά με μια νέα ματιά και με
μια νέα ανάγνωση -πλαισιωμένη από τα όσα ζήσαμε, ζούμε και θα συνεχίσουμε να ζούμε-
να μπορούν να μας δώσουν ιδέες και ερεθίσματα για την επεξεργασία σκέψεων και συ-
ναισθημάτων για το πριν, το τώρα και το μετά της πανδημίας λόγω COVID-19.
Μια πρώτη ιδέα είναι να αναρωτηθεί κανείς «τι λειτούργησε για μένα στο (εκάστοτε) τώρα;»
ή «ποια ιστορία από τα παλιά μου έχει δώσει ένα μεγάλο μάθημα για να αντιμετωπίζω δύσκο-
λες ή παράξενες ή μη γνώριμες καταστάσεις;».
Παραδείγματα που λειτούργησαν προσωπικά
Για το τώρα:
«H ζωή καθόλου δεν με τρομάζει» («Life doesn’t frighten me») της Maya Angelou.
Από τα (όχι και τόσο πολύ) παλιά:
«Παραμύθια από την Αφρική - Ο Γιόμο, η χελώνα και ο ήλιος» της Λότης Πέτροβιτς -
Ανδρουτσοπούλου.

2. Και μια δεύτερη ιδέα είναι να ψαχουλέψει κανείς στην δική του βιβλιοθήκη...
Από την δική μου βιβλιοθήκη, πρώτη πρώτη πέφτει στο μάτι η δουλειά του Δημήτρη Προύσαλη
με τα «Παραμύθια λαϊκά ενάντια σε δύσκολους καιρούς. Παραμύθια να συλλογάσαι, να
ελπίζεις, να πράττεις.», από τα οποία μπορεί να κάνει κανείς την δική του επιλογή με βάση
τις θεματικές των παραμυθιών που ο Προύσαλης έχει επιλέξει από όλον τον κόσμο.
Σε σχέση με την επιστροφή στο σχολείο, θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει το βιβλίο «Το
σχολείο πάει σχολείο» των Adam Rex & Christian Robinson, βάζοντας την συστημική
ανάγκη που υπάρχει για όλα τα μέρη ενός σχολείου να αναρωτηθούν και να βρουν εκ νέου
τρόπους να ξαναγυρίσουν και να προσαρμοστούν στις νέες συνθήκες. Αυτήν την μετάβαση
για την οποία συζητάμε, δεν καλούνται να την κάνουν μόνο τα παιδιά, αλλά το σύνολο των
ανθρώπων και των διαδικασιών που εμπλέκονται με / σε ένα σχολείο -και όχι μόνο...
Εδώ θα μπορούσε να προστεθεί και το βιβλίο «Η μέρα που τα κραγιόνια τα παράτησαν» των
Drew Daywalt & Oliver Jeffers, με τα παιδιά -και την / τον εκπαιδευτικό- να δίνουν φωνή
σε όσα «έχασαν» την φωνή τους όλον αυτόν τον καιρό (άνθρωποι, π.χ. σχολική / σχολικός
φύλακας, πράγματα, π.χ. πίνακας, κασετίνα, μπλε τετράδιο κ.ο.κ.). Τι γράμμα θα μας
έστελναν;
Μια πάντα καλή ιδέα είναι η τριλογία του «τι μπορείς να κάνεις με...;» των Kobi Yamada &
Mae Besom, δηλαδή «Τι μπορείς να κάνεις με ένα πρόβλημα;», «Τι μπορείς να κάνεις με μια
ιδέα;» και «Τι μπορείς να κάνεις με μια ευκαιρία;». Πρόκειται για βιβλία που πάντα έχουν
νόημα και στην συγκεκριμένη περίπτωση μπορούν να συνδεθούν με την παράξενη κατάστα-
ση στο εδώ και τώρα.
Άλλη προσέγγιση θα μπορούσε να αφορά σε βιβλία που πραγματεύονται αξίες, όπως το βιβλίο
«Εσύ τι λες πολύτιμο πως είναι;» των Λιλής Λαμπρέλλη & Κέλλυς Ματαθία - Κόβο, αλλά και
τα «Παραμύθια από την Αφρική» που μας υπενθυμίζουν τι έχει σημασία στην ζωή.
Πιο εργαλειακή και στοχευμένη προσέγγιση μπορεί να γίνει με βιβλία, όπως «Στον κόσμο με
τις παύσεις» των Frank J. Sileo & Jennifer Zivoin και «Η ανησυχία της Ρούμπι» του Tom
Percival. Βασισμένα σε αρχές της γνωστικής - συμπεριφορικής προσέγγισης και της ενσυνει-
δητότητας, βάζουν μπροστά τεχνικές διαχείρισης των ανησυχιών και αγωνιών που έχουν τα
παιδιά απέναντι σε αλλαγές, κινδύνους και όσα άλλα συμβαίνουν στην πολύπλοκη καθημε-
ρινότητά τους.
Άλλη ματιά θα μπορούσαν να προσφέρουν βιβλία, όπως «Το βιβλίο με τα λάθη» της Corinna
Luyken και «Τέλεια μέρα για νεύρα» των Suzanne & Max Lang, που λειτουργούν ανακουφι-
στικά και επιτρέπουν και τα λάθη και τα νεύρα γενικότερα -πόσω μάλλον τώρα- και που αφή-
νουν περιθώρια για «λύσεις» με εργαλεία την δημιουργικότητα (λάθη) και την ενσυναίσθηση
(νεύρα) αντίστοιχα.
Μια τελευταία πρόταση αποτελούν τα βιβλία «Ο άσπρος γάτος και ο καλόγερος» των Jo
Ellen Bogart & Sidney Smith και «Μεταξύ τικ και τακ...» των Louise Greig & Ashling
Lindsay, που περιγράφουν ανθρώπους ή συμπεριφορές που αποπνέουν μια δύναμη να αντι-
μετωπίζουν και να κοιτάνε τα πράγματα και που μπορούν ενδεχομένως να μας εμπνεύσουν!
Σίγουρα δεν έχουμε όλες / όλοι τα ίδια βιβλία στις βιβλιοθήκες μας, ωστόσο τα παραπάνω
επιχειρούν να δώσουν μια κατεύθυνση στο πώς να δούμε τα βιβλία που έχουμε με μια άλλη
ματιά μέσα στην συνθήκη της πανδημίας λόγω COVID-19.
Τα βιβλία μπορούν να αξιοποιηθούν με ακόμα περισσότερους τρόπους και να αποτελέσουν
ένα στέρεο και συμπεριληπτικό ερέθισμα για την ομαλή επιστροφή στο σχολείο σε αυτήν την
αβέβαιη και επισφαλή εποχή που ζούμε.
Μάιος 2020