Elektro Elixir: Zo hou je de batterij van je toestellen langer gezond
Niet willen of niet kunnen? Naar een multidimensioneel model van digitale uitsluiting (Ilse Mariën)
1. Nieuwjaarsconferentie Vormingplus
Niet willen of niet kunnen?
Naar een multidimensioneel model
van digitale uitsluiting
Mariën Ilse
Vrije Universiteit Brussel
Februari 3, 2012
Roeselare
2. IST – SVR – MIDIS
Digitale uitsluiting herbekeken
EMSOC – Innoviris
Veldtekening Mediawijsheid
Beleidsnota Mediawijsheid
Digitale Week – Digitale Kermis
Federaal Actieplan tegen de Digitale Kloof
3. Van digitale kloof naar digitale inclusie
Beperkingen van ‘digitale kloof’ idee
Complexiteit van ‘digitale uitsluiting’
Sociale uitsluiting
ICT-gerelateerde drempels
4. Herziening traditionele drempels
Naar een kwaliteitsvolle toegang
Thuis
Betaalbaar
Up-to-date materiaal
Snelheid & downloadlimiet
(Aantal) plaatsen van toegang
6. Herziening traditionele drempels
Gebruik in context
Vrijheid
Autonomie
Betekenis in dagelijkse praktijken
Mechanismen van uitsluiting
Gebruikersprofielen
7. Herziening traditionele drempels
Vaardigheden in volledige complexiteit
Overaanbod aan definities
Mediageletterdheid – alle media
Digitale vaardigheden – ICT
Conceptualisering
Operationalisering
Methodologie
?
8. Herziening traditionele indicatoren
Digital literacy is the awareness, attitude and ability
of individuals to appropriately use digital tools and
facilities to identify, access, manage, integrate,
evaluate, analyse and synthesise digital recources,
construct new knowledge, create media
expressions, and communicate with others, in the
context of specific life situations, in order to enable
constructive social action; and to reflect upon this
process.” (Martin, 2006:255)
14. Risicogroepen
Vgs traditionele SES indicatoren
ouderen, mensen met een fysieke of
mentale handicap, laaggeschoolden, mensen
die zich in een illegale situatie bevinden (cf.
druggebruikers, uitgeprocedeerde
asielzoekers…), chronisch zieken, mensen met
geen of een laag inkomen, etnische
minderheden, eenoudergezinnen of mensen die
wonen in onderontwikkelde rurale gebieden
15. Kwetsbare groepen
A worst case scenario
Minder toegang, vaardigheden, gebruik
Homogeen ICT-arm netwerk
Leerdrempels
Vaak een situatie van wel willen
maar niet kunnen = Digitale uitsluiting
16. Van digitale kloof naar digitale inclusie
Digitale uitsluiting
Digitale insluiting
Identificatie drempels & acties
In relatie tot multi-stakeholders
17. Van digitale kloof naar digitale inclusie
Digital inclusion is
all efforts by the public and private sector,
civil society and the technology community
devoted to developing and using ICT
to address issues of societal
exclusion in any dimension;
creating new opportunities for inclusive
empowerment and development through
ICT, and preventing new ICT-induced gaps
from emerging (Bianchi et al., 2006)
18. Digitaal Inclusie Beleid
Cruciale (f)actoren
Multi-stakeholdersaanpak
èn / èn verhaal
Binnen breder inclusiebeleid
Ondersteuning middenveld
19. Digitaal Inclusie Beleid
Cruciale (f)actoren
Informele participatieve leeromgevingen
Vraaggedreven, in lijn met leefwereld
Sociaal kapitaal op lokaal niveau
Race Online – Digital Champions
Pass it on
Give An Hour
Goede avond, mijn naam is Ilse Mariën, ik ben onderzoekster en onderwijsassistente aan de VUB. Sinds 2006 werk ik rond de problematiek van de digitale kloof, digitale uitsluiting, digitale insluiting.
IST onderzoek
SVR – mediageletterdheid
MIDIS – meten van digitale inclusie in stedelijke context
Eigen docto
EMSOC – privacy maar ook idee ICT voor inclusie – meerbepaald sociale media – hoe kunnen deze ingezet worden om inclusie en empowerment te bewerkstelligen
Innoviris – problematiek kwetsbare jongeren in Brussel Stad en hun relatie met ICT, manier waarop middenveldorganisatie met jongeren samenwerkt rond ICT
Digitale inclusie wint meer en meer aan aandacht, ook op beleidsveld
Veldtekening mediawijsheid – verderzetting IST onderzoek – breder kader, niet enkel digitale inclusie – ook traditionele media
Digitale week
Federaal actieplan – terug kabinet – voorbereidend werk is klaar, nu enkel wachten op goedkeuring van kabinet
In onze verschillende onderzoeken gekeken naar hoe digitale kloof is geëvolueerd – tekent deze zich nog op dezelfde manier af als eind jaren ‘90
Zo niet, welke bijkomende aspecten dienen zich aan?
Digitale kloof idee
Misleidend
Tweespalt – verschillende kloven door en naast elkaar heen – eerder continuum van mogelijkheden ipv tweespalt – evolutie naar strategisch gebruik van ICT – meerwaarde in dagelijks leven / manier waarop ICT exclusie met zich meebrengt
Digitale uitsluiting betere term
Link met sociale uitsluiting – digitale uitsluiting is er pas als er mechanismen van maatschappelijke uitsluiting mee gepaard gaan – vb. Online aanvragen studietoelage – anders voor iedereen – impliceert dat digitale uitsluiting gerelateerd is aan een zeker onbehagen, ontevredenheid, negatieve aspecten – situatie van individu op zich bepalend – zelfde toegang, gebruik vaardigheden mogelijk maar voor ene wel confrontatie met uitsluiting, voor andere niet
Traditionele ICT-gerelateerde drempels – toegang, motivatie, gebruik en vaardigheden
Wat betekent dit concreet voor de invulling van de notie digitale uitsluiting – voor beleid – voor middenveldorganisaties – voor andere betrokken stakeholders
Meer diepgaand beeld nodig
Toegang op zich niet bepalend voor digit uitsl
Kwaliteit van toegang wel
Thuis ideaal – meer vrijheid, minder controle, meer open naar gebruik toe – OCR / biblio / werk / school – beperkend effect op persoonlijk gebruik
Materiaal
Algemene attitudes
Knoppenangst
ICT als verslavend
ICT als geen echt menselijk contact
Notie van digital choice – capabilities approach – mensen competenties geven om vrije en bewuste keuze te maken over het al dan niet gebruiken van ICT
Wat indien nee? In UK bewuste niet-gebruiker vnl kwetsbare ouderen
Belangrijk aspect = bewustzijn over de mogelijke meerwaarde van ICT – motivatie tot gebruik is groter als je weet welke tools je kan gebruiken om je dagelijkse routines te vergemakkelijken
Ander aspect = tot in hoeverre je als individu vanuit je sociale omgeving gestimuleerd wordt tot het gebruiken van ICT – ouders bv in gezin voorbeeld rol – peers eveneens – “sociale druk” om bepaalde applicaties wel / niet te gebruiken
Hangt heel fel samen met gebruik – moet in context geplaats worden om te bepalen of individuen geconfronteerd worden met digitale uitsluiting of niet
Vrijheid – in hoeverre zijn individuen vrij in hun gebruik – regels die worden opgelegd / controle die wordt uitgeoefend – OCR bv in 1 op 2 OCR is downloaden van SW of dergelijke verboden
Autonomie
Betekenis in dagelijkse praktijken – in context met gebruikspatronen van traditionele media – iPad vs papieren versie – inhoudelijk wel pb als ene focust op strategische info, andere enkel SUDOKU invult
toekomstig – inzetten op gebruikersprofielen – uitwerken in volledige complexiteit – voorbij louter aantal taken, uren online – meer naar een kwalitatieve invulling vna het gebruik (inhoud, voorkeuren, moeilijkheden, …)