ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

ΞΕΝΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗ

ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

βιβλίο_NEOGENNITOI GONEIS_print.indd 1 8/11/2010 5:25:08 μμ

Συγγραφέας: ΞΕΝΙΑ ΓΙΑΝΝΑΚΗ
Copyright © 2010 LIFESHARE
ΕΚΔΟΣΕΙΣ
ΔΕΔΑΚΗ 28, Σχηματάρι
Τηλ.: 2262058656
email: info@lifeshare.gr
www.lifeshare.gr

Επιμέλεια κειμένου / Διόρθωση / Σχεδιασμός: LIFESHARE
Παραγωγή: ΤΣΕΚΟΥΡΑΣ ΕΠΕ
Α΄ έκδοση: Νοέμβριος 2010

Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται κατά τις διατάξεις
της ελληνικής νομοθεσίας (Ν.2121/1993, όπως έχει τροποποιηθεί και
ισχύει σήμερα) και τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Απαγορεύεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, και γενικά η αναπαραγωγή
αυτών των κειμένων με οποιοδήποτε μέσο ή τρόπο, ολική ή μερική, τμηματικά
ή περιληπτικά, ή η απόδοση κατά παράφραση ή διασκευή του περιεχομένου
του βιβλίου χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του δημιουργού και εκδότη.

ISBN 978-960-93-2332-1


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
•
Εισαγωγή .......................................... 5
Το θαύμα .......................................... 10
Ηνία .......................................... 15
Απόφαση ευτυχίας .......................................... 20
Απογαλακτισμός .......................................... 24
Καθρέφτες .......................................... 30
Προβολές .......................................... 35
Εκπαιδευτής .......................................... 42
Αποδοχή .......................................... 50
Ελεύθερη θέληση .......................................... 62
Εγώ κι εσύ .......................................... 73
Σκέψη και λόγος .......................................... 82
Ακροβασίες .......................................... 88
Ακροατήριο .......................................... 94
Πρόβα .......................................... 101
Καμβάς .......................................... 108
Αναγέννηση .......................................... 114
Κρυψώνες .......................................... 118
Εκκίνηση .......................................... 123


Εισαγωγή

“...οι ρόλοι του εκπαιδευτή και του
εκπαιδευόμενου εναλλάσσονται,
συνειδητοποιώντας ως γονείς, πως δεν είμαστε
εμείς πάντα αυτοί που πρέπει να διδάσκουμε
και πως μπορούμε να διδαχτούμε από τα
παιδιά μας ακόμη κι αν αυτά βρίσκονται σε
μικρή ηλικία.”

Εισαγωγή

•
Είναι πραγματική ευλογία να έχεις τη δυνατότητα να γίνεσαι
γονιός. Ένα δώρο Θεού που δεν αποτελεί ένα ακόμη στοιχείο
που εμπλουτίζει την προσωπική μας ταυτότητα, αλλά αναγεννά
την πνευματική μας οντότητα, προάγοντάς τη σε ανώτερα
επίπεδα συνειδητότητας του πραγματικού και προσωπικού λόγου
ύπαρξης.
Η μεταβολή μας σε ρόλο γονέα συνήθως μας βρίσκει
απροετοίμαστους, ακόμη κι αν έχουμε λάβει γνώση από βιβλία,

5


περιοδικά, ημερίδες, σεμινάρια, γιατρούς.
Πρόκειται για ένα νέο, πρωτόγνωρο συναίσθημα,
διαφορετικό για κάθε παιδί που κυοφορεί η μητέρα ή πρόκειται
για ένα νέο μέλος που υιοθετεί μία οικογένεια.
Το συναίσθημα αυτό γεννιέται με τη είδηση πως θα γίνουμε
γονείς, πλαισιώνεται με σκέψεις ελπίδας και προσμονής για
όλη τη διάρκεια της κύησης και ωριμάζει κατά την πορεία της
ανάπτυξης του αιώνιου «παιδιού». Γιατί οι γονείς αποκτούν
μόνιμα την ιδιότητα αυτή, ώστε να παραμένουν πάντα γονείς και
τα παιδιά παραμένουν πάντα παιδιά, ανεξάρτητα από την ηλικία
που έχουν.
Στις σελίδες του βιβλίου θα ανακαλύψετε μία διαφορετική
πρόταση εκπαίδευσης των παιδιών, που αφορά στα κριτήρια που
βασίζεται η επιλογή του τρόπου διαπαιδαγώγησης, αλλά κυρίως
μαθαίνουμε τον τρόπο να είμαστε γονείς που στέκονται δίπλα
στα παιδιά τους και όχι απέναντι, σε όλη τη διάρκεια της ζωής
τους.
Μέσα από το ρόλο του γονιού, ανακαλύπτουμε διαφορετικές
πηγές ευχάριστων ή δυσάρεστων καταστάσεων. Μαθαίνουμε
πως οι πηγές των προβλημάτων, μπορεί να είναι διαφορετικές
από αυτές που νομίζουμε ανάλογα με το επίπεδο επίγνωσης
της κατάστασης, το οποίο διαφοροποιείται καθώς ωριμάζουμε
εφαρμόζοντας το γονεϊκό ρόλο. Πολλές φορές σε κάθε τι που
λέγεται, ανάμεσα στα μέλη της οικογένειας μπορεί να υπάρχουν
πολλά κρυμμένα συναισθήματα, που μπλοκάρουν την ειλικρινή
επικοινωνία των μελών, τα οποία πρέπει να διακρίνουμε αλλά κι
αυτά όμως, αποτελούν στάδια της πνευματικής και γονεϊκής μας

6


Εισαγωγή

ωρίμανσης και διακρίνονται με ιδιαίτερη προσοχή, επιδεξιότητα,
οξυδέρκεια και παρατηρητικότητα.
Ανακαλύπτουμε επίσης διαφορετικές πηγές χαράς,
ακόμη και αντίθετες από αυτές που μέχρι τώρα γνωρίζαμε,
αξιολογώντας το πραγματικό νόημα της ζωής, που υπάρχει μόνο
στον πνευματικό και όχι στον υλικό κόσμο που μας περιβάλλει.
Οι πάντα αρχάριοι γονείς βαδίζουν στο δρόμο τους
με την αμφιβολία. Δεν είναι ποτέ σίγουροι για την επιλογή
της στάσης τους. Όσο επιστημονικά κι αν δουν το θέμα της
ανάπτυξης του παιδιού, όσο και αν γνωρίζουν τον τρόπο που
λειτουργούν οι μηχανισμοί συμπεριφοράς και των δύο (γονέα
και παιδιού) υπάρχουν πάντα πολλές συνιστώσες (εξωτερικοί
παράγοντες, περιβάλλον, πολιτισμός, παιδεία, υπόβαθρο,
κίνητρα συμπεριφοράς, προσωπικές αναζητήσεις, προσδοκίες,
ανεκπλήρωτα σενάρια) που παρεμβάλλονται στην επικοινωνία
μεταξύ των μελών, αποδυναμώνοντας την ικανότητα ελέγχου της
κατάστασης.
Από τη μικρή ηλικία των παιδιών, όλοι αναζητούν εύκολους
τρόπους σε εγχειρίδια διαπαιδαγώγησης, που ουσιαστικά δεν
υπάρχουν.
Σαν αρχάριοι γονείς όλοι μας, ασχολούμαστε με τη
συστηματική ανάγνωση άρθρων, μελετών για όλα τα στάδια
ανάπτυξης των παιδιών. Εκφράζουμε τις απορίες μας σε
παιδιάτρους, βρεφοκόμους, παιδαγωγούς για να μάθουμε πως
αντιμετωπίζεται η καθημερινότητα της παιδικής ηλικίας. Αυτό
που συνήθως δε μαθαίνουμε είναι πώς γινόμαστε σωστοί γονείς.
Μαθαίνουμε όμως σίγουρα πολύ καλά πως είναι ο γονεϊκός

7


ρόλος, και πόσο επιπόλαια μέχρι τώρα κρίναμε και απορρίπταμε
τους γονείς μας στο ρόλο τους αυτό.
Με οδηγό τη λαχτάρα και τον πόθο ή την ηθική υποχρέωση,
ακόμη και την ανάγκη, ο καθένας από εμάς μόνος του ανακαλύπτει
με όλους τους παραπάνω τρόπους, τις οδούς προς το καλύτερο
αποτέλεσμα. Στην πορεία της ζωής τελικά συνειδητοποιούμε
πως έγιναν πολλά λάθη, που θα μπορούσαν ν’ αποφευχθούν,
αν γνωρίζαμε καλύτερα…Αλλά η ζωή συνεχίζει την πορεία της
κοιτώντας πάντα μπροστά, ποτέ πίσω.
Στο βιβλίο που κρατάτε στα χέρια σας, θα μάθετε πως από
τη στιγμή που το έμβρυο σχηματίζεται, γινόμαστε γονείς και
μπαίνουμε στη διαδικασία της εκπαίδευσης. Πρόκειται για μία
αμφίδρομη εκπαίδευση, όπου οι ρόλοι του εκπαιδευτή και του
εκπαιδευόμενου εναλλάσσονται, συνειδητοποιώντας ως γονείς,
πως δεν είμαστε εμείς πάντα αυτοί που πρέπει να διδάσκουμε
και πως μπορούμε να διδαχτούμε από τα παιδιά μας ακόμη κι
αν αυτά βρίσκονται σε μικρή ηλικία. Είναι λάθος να πιστεύουμε
πως το παιδί είναι ανίκανο να εκπαιδεύσει τους γονείς του. Στην
πραγματικότητα αυτός ακριβώς είναι ο ρόλος του στη ζωή μας.
Να μας εκπαιδεύσει ως γονείς. Ν’ ανακαλύψουμε μία διαφορετική
μας πλευρά, κάποια που δεν γνωρίζαμε πως υπήρχε. Πολλοί
πιστεύουμε πως ένα παιδί πρέπει να υπακούει τους γονείς του και
να ακολουθεί ρητά τις εντολές τους. Θα μάθουμε λοιπόν, πόσο
αυταρχικοί ή αδιάφοροι είμαστε σε μία σχέση που μας δόθηκε
ως δώρο. Ας συνειδητοποιήσουμε όμως αρχικά, πως σ’ αυτήν τη
νέα σχέση που αναπτύσσεται, είμαστε μόνο διαχειριστές ξένης
περιουσίας και παράλληλα εκτιμητές του εαυτού μας.

8


Εισαγωγή

Επίσημα όμως με την αναγγελία της εγκυμοσύνης είμαστε
νεογέννητοι γονείς. Κολυμπάμε με το έμβρυο στη θάλασσα της
ζωής σε μία κοινή, παράλληλη όμως πορεία με οδηγό μόνο την
αγάπη.
Καλούμαστε να γίνουμε πιο ώριμοι στο πνεύμα. Μαθαίνουμε
να αγαπάμε με κατανόηση αποκτώντας υπομονή, συνείδηση και
προσοχή. Η επιπολαιότητα της μη γονεϊκής μας ταυτότητας έχει
παρέλθει ανεπιστρεπτί. Αλλάζουμε. Πρώτα απ’ όλα τίποτα δε
μπορεί να οριστεί στη γονεϊκή σχέση, χωρίς να περάσει μέσα από το
κανάλι ροής αγάπης που γεννά πλήθος συγγενών συναισθημάτων:
Κατανόηση, πραότητα, συγχώρεση. Αν δεν αγαπάμε τον εαυτό μας,
δεν μπορούμε ν’ αγαπήσουμε το παιδί μας. Θα μου πείτε: “Ποιος
γονιός δεν αγαπάει το παιδί του;”. Κι όμως αν προσέξετε τον τρόπο
που αγαπάτε το παιδί σας, ίσως και να εκπλαγείτε. Αγάπη σημαίνει
κυρίως σεβασμός και ελεύθερη θέληση. Οι περισσότεροι γονείς
ξεχνούν πως το δώρο της νέας ζωής, το παιδί τους, απαιτεί σεβασμό
ως ανθρώπινο, μοναδικό δημιούργημα, εικόνα θεϊκής προβολής
και έχει το δικαίωμα να λειτουργεί χωρίς να παρεμβαίνει κάποιος
καταπιεστικά στον τρόπο που επιλέγει να εξελιχτεί στη ζωή.
Ζήσε το ταξίδι της ζωής του παιδιού σου με αγάπη και νιώσε
το, όπως θα ήθελες και εσύ να το νοιώσεις σα νεογέννητο. Μάθε να
αποφεύγεις τα λάθη των γονιών σου, κατανόησε τις αδυναμίες τους,
συγχώρησε τον εαυτό σου για τη ζωή που δεν έζησες και γίνε πάλι
το παιδί, που επιθυμεί με λαχτάρα να αδράξει κάθε στιγμή αγάπης
από τους γονείς του. Η δύναμη της απόφασης και η θέληση της
αλλαγής είναι μέσα σου και είναι η πιο κατάλληλη στιγμή για να τις
αξιοποιήσεις.

9


“Η γέννηση ενός παιδιού είναι
μία πρόκληση να δούμε πέρα από
τον μικρό εαυτό μας και τα στενά
όρια του μυαλού μας, που μας έχει
παγιδεύσει σε λανθασμένες και
απαρχαιωμένες τεχνικές
στον τρόπο ζωής μας.”

Το θαύμα

•
Κανένας επιστήμονας, ιερέας, παιδαγωγός, μιλώντας για
την αναγκαιότητα της ολοκληρωμένης οικογένειας, φέρνοντας
στον κόσμο παιδιά, εξετάζοντας γεννετικό υλικό, διδάσκοντας
στη νέα γενιά, δεν μπόρεσε να εξηγήσει αυτό το θαύμα της
ύπαρξης, της μετουσίωσης σε σάρκα, οστά και πνεύμα, που
ενώ στη σύλληψη φαίνεται τόσο κοινότυπη ιδέα, παρ’ όλα αυτά
αποτελεί ακόμη ανεξερεύνητο γεγονός και μοναδικό θαύμα.
Η σύλληψη της νέας ζωής, το μοναδικό αυτό θαύμα, μπορεί

10


Το θαύμα

ν΄αποδειχτεί για όλους τους γονείς μία νέα αρχή θαυμαστής
πνευματικής αναγέννησης.
Είναι ίσως μία μοναδική ευκαιρία να αναγεννηθούμε
μέσα από την απόφαση να γίνουμε γονείς και να ζήσουμε μία
ευτυχισμένη ζωή, σαν αυτή που επιθυμούμε για το παιδί μας.
Απαλλαγμένοι από το φόβο, τη συνήθεια, το κατεστημένο και
την αμφιβολία μπορούμε να αλλάξουμε τη ζωή μας, να ζήσουμε
μία νέα ζωή σε έναν κόσμο ευγνωμοσύνης, αισιοδοξίας και
αγάπης. Αν αυτός ο κόσμος δημιουργηθεί μέσα μας θα γίνει
σίγουρα η εικόνα των παιδιών μας για τη ζωή. Ας θυμηθούμε όλα
αυτά τα θετικά συναισθήματα και τα μαθήματα που διδαχτήκαμε
σαν παιδιά, όπως το να παίζουμε απολαμβάνοντας το παιχνίδι
και τους φίλους μας, να λέμε ευχαριστώ, να μη λέμε ψέματα, να
αγαπάμε, να χαιρόμαστε... να τα θυμηθούμε πάλι από την αρχή
και να τα ζήσουμε όχι τυπικά, αλλά ουσιαστικά. Ας αφήσουμε
τον υπεραναλυτικό μας νου στην άκρη κι ας δώσουμε τα ηνία
στην καρδιά, να μας οδηγήσει στη νέα μας ζωή. Τίποτα δεν
είναι δεδομένο για το αύριο. Ας ζήσουμε λοιπόν το τώρα και την
ομορφιά του, χωρίς την αμφιβολία, την ανασφάλεια και το φόβο
του αύριο.
Η γέννηση ενός παιδιού είναι μία πρόκληση να δούμε
πέρα από τον μικρό εαυτό μας και τα στενά όρια του μυαλού
μας, που μας έχει παγιδεύσει σε λανθασμένες και απαρχαιωμένες
τεχνικές στον τρόπο ζωής μας. Το συναίσθημα της ευτυχίας
είναι το καλύτερο κίνητρο στην απόφαση να γίνουμε καλύτεροι,
για μας και για τα παιδιά μας. Με ευγνωμοσύνη και αγάπη για
τη νέα ζωή, υιοθετούμε στην καθημερινότητά μας λόγια και

11


πράξεις καλοσύνης, ταπεινοφροσύνη και δοτική στάση ζωής.
Ενηλικιώνουμε τον εσωτερικό μας εαυτό, συγχωρώντας τον
περισσότερο και κατηγορώντας τον λιγότερο. Ξεκινώντας απ’
αυτό το μονοπάτι, σύντομα θα πορευόμαστε στη λεωφόρο της
ζωής.
Πρέπει να ξέρουμε ό,τι αν γινόμαστε καλύτεροι και τα
παιδιά μας θα ακολουθήσουν το δρόμο μας. Σύντομα το θαύμα
της αναγέννησης θα έλξει και άλλους, που αναζητούν τον τρόπο
για να γίνουν καλύτεροι. Αν εμείς ξεχειλίσουμε από αγάπη και
θετικά συναισθήματα τότε και οι φίλοι μας θα ποτιστούν από
το νερό της ζωής. Είναι η κατάλληλη στιγμή να γεμίσουμε το
μισοάδειο ποτήρι μας.
Δεν υπάρχουν μυστικά στην αλλαγή στάσης ζωής. Μόνο
θέληση για νέα ζωή. Ο ερχομός ενός νέου παιδιού είναι ένα
ισχυρό κίνητρο για ν’ αλλάξουμε οπτική. Να δούμε πέρα από
το “εγώ” και την κάλυψη των αναγκών του. Να εστιάζουμε στο
“εμείς” και όχι το “εγώ”. Να στρέφουμε την προσοχή μας έξω
από εμάς, για ν’ αντιληφθούμε όμως καλύτερα τον εαυτό μας. Τα
παιδιά μας είναι καθρέφτες κατανόησης του εαυτού μας.
Γονείς δεν μας κάνει η εικόνα της οικογενειακής
ολοκλήρωσης, αλλά η ώριμη αγάπη που πηγάζει από την
εσωτερική μας ισορροπία.
Απελευθερώνοντας το μυαλό μας από τον εγωϊσμό και
τη ματαιοδοξία απολαμβάνουμε τη χαρά της οικογένειας,
βιώνουμε τη χαρά της διαφορετικότητας του κάθε μέλους της
και νοιώθουμε οικείοι και δοτικοί. Ανθρώπινοι. Μπορούμε πιο
εύκολα να αισθανθούμε ευγνώμονες για την ομορφιά της ζωής

12


Το θαύμα

που ξεκινά και ετοιμάζεται να μας προσφέρει τα δώρα της νέας
αυτής πραγματικότητας.
Αισθανόμαστε κάποιες στιγμές πως η προσκόλλησή μας
σε μάταιες αξίες (επιτυχία, καριέρα) δεν μας αφήνει ήσυχο νου
και ανοιχτή καρδιά, για ν’ απολαύσουμε την οικογένεια και ν’
αδειάσουμε τον εσωτερικό μας άνθρωπο από την πληθώρα
άχρηστων εικόνων, συναισθημάτων και πληροφοριών, που
κλέβουν χρόνο απ’ όσα θεωρούμε σημαντικά και καθοριστικά
για την εξέλιξή μας. Αυτές είναι στιγμές συνείδησης, επίγνωσης
του σκοπού μας ως γονείς.
Οι προσδοκίες που στηρίζονται σε εικονική πραγματικότητα
είναι μία από τις βασικότερες αιτίες της δυστυχίας μας (αν εργαστώ
λίγο περισσότερο τώρα, σε πέντε χρόνια θα είμαι ανώτερο
στέλεχος της επιχείρησης, θα κερδίζω περισσότερα χρήματα......
αυτό όμως σημαίνει πως θα βάλω άλλες προτεραιότητες για πέντε
χρόνια, πέρα από την οικογενειακή μου ζωή. Αν όμως η επιχείρηση
δεν με ανταμείψει ανάλογα;). Η εικονική πραγματικότητα λοιπόν
δημιουργεί και την εικονική δυστυχία, που αν και είναι ψεύτικη και
μελλοντική, τορπιλίζει το παρόν και την ησυχία του νου μας.
Μπορούμε να κάνουμε σκέψεις για τη νέα μας οικογένεια, να
ονειρευόμαστε, να δημιουργούμε ένα σενάριο που μας ικανοποιεί,
αλλά ποτέ δεν πρέπει να είμαστε προσκολλημένοι σε αυτό. Η
προσκόλληση σε συγκεκριμένα σενάρια δεν επιτρέπει στο θαύμα
να επιτευχθεί, γι αυτό οφείλουμε να είμαστε ευέλικτοι έχοντας
πίστη στο καλύτερο που μπορεί να μας συμβεί.
Εμπιστευόμαστε την Ανώτερη Δύναμη που καθοδηγεί την
ύπαρξή μας και την αφήνουμε να πάρει στα χέρια της το δικό

13


μας πλάνο προσφέροντας το καλύτερο για όλους. Η πίστη και η
ελευθερία που ενέχει η εναπόθεση της ευθύνης για το αύριο στο
Θεό, απελευθερώνει πρώτα απ΄ όλα εμάς τους γονείς από την
προσκόλληση στην επίτευξη του στόχου και την ματαιοδοξία μας
για την τελειότητα, αλλά και την νέα αυτή ύπαρξη (το παιδί μας)
από την “υποχρέωση” που μας έχει να ικανοποιήσει τα σχέδιά
μας.
Πολλές φορές η αγάπη μας μπορεί να γίνει τόσο καταπιεστική,
ώστε κάθε άλλο παρά θαύμα μπορεί να ειπωθεί. Ακόμη και
κάποιος γονιός που δέρνει το παιδί του συστηματικά, πιστεύει
πως το αγαπά. Προσπαθώντας ανεπιτυχώς να επιβάλλει το “εγώ”
του, καταφεύγει στη βία. Ο φόβος της τιμωρίας είναι σίγουρα ο
ευκολότερος τρόπος να χειραγωγήσεις τη θέληση του παιδιού,
αλλά και ο δυσκολότερος να τον αντιμετωπίσεις στην ενήλικη ζωή.
Αν απελευθερώσουμε τη ζωή από την καταπίεση που
δέχεται, μένει μόνο η ομορφιά και ο θαυμασμός. Αλλά αυτό
επιτυγχάνεται μόνο μέσα από την ώριμη αγάπη. Αυτό θέλουμε
να πετύχουμε με την αλλαγή στάσης. Να ζήσουμε το θαυμάσιο
της ζωής. Να ενθουσιαστούμε με τη ζωή. Να ζήσουμε εν Θεώ. Να
αναγνωρίσουμε μέσα μας, αυτό που υπάρχει γύρω μας. Ποιο; Το
θαύμα της ώριμης αγάπης, που μας επιτρέπει να δώσουμε πέρα και
πάνω από την αγάπη που δεχτήκαμε.

14


“Όταν αποφασίζουν οι σύζυγοι να γίνουν
γονείς θα πρέπει να γνωρίζουν τι είδους,
τι ποιότητας άνθρωποι είναι, ώστε να
κατανοήσουν την ποιότητα των εμπειριών που
θα δημιουργήσουν στο παιδί τους.”

Ηνία

•
Αν κατανοήσουμε τη δύναμη ελέγχου που ασκούν τα
παιδικά μας βιώματα στην ενήλικη ζωή μας, ίσως μπορέσουμε να
κατανοήσουμε τους λόγους που μας κάνουν να συμπεριφερόμαστε
άλλοτε καταπιεστικά και άλλοτε ως θύματα ανακαλύπτοντας
επίσης για ποιο λόγο έλκουμε επώδυνες καταστάσεις στη ζωή
μας.
Οι σχέσεις που αναπτύσσουμε με τους γονείς μας καθορίζουν
όλες τις μετέπειτα σχέσεις μας λειτουργώντας με αναπαραγωγικό

15


τρόπο. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο που οι περισσότεροι άνθρωποι
τείνουν να έλκουν συντρόφους που μοιάζουν με τους γονείς τους
εξωτερικά ή εσωτερικά. Με τον τρόπο αυτό ολοκληρώνεται ένας
ανολοκλήρωτος δεσμός που διακόπηκε και αναζητά το πρότυπό
του μέσα στη συζυγική σχέση. Αυτό σημαίνει πως κάθε σύζυγος
ψάχνει να βρει τον ιδανικό σύντροφο που θα τον κάνει να νοιώσει
ολοκληρωμένος. Και ενώ μπορεί να μη μοιάζει εξωτερικά (π.χ.
σωματότυπο), μπορεί να μοιάζει εσωτερικά ( π.χ. το άτομο τείνει
να έλκει σύντροφο που του ασκεί ψυχολογική βία, όμοια με αυτή
που βίωνε στην οικογένειά του).
Σύμφωνα με πολλές μελέτες επιστημόνων, που βασίζονται
κυρίως στον Freud, αποδεικνύεται πως τα γονεϊκά πρότυπα
ασκούν καταλυτική εξουσία στην ενήλικη ζωή μας. Συγκεκριμένα
αναφέρεται πως οι γυναίκες τείνουν να επιλέγουν συντρόφους
που μοιάζουν με τον πατέρα τους και οι άνδρες συντρόφους
που μοιάζουν με τη μητέρα τους. Υποσυνείδητα αυτό γίνεται
από ανάγκη να εξασφαλιστούμε ως προς την οικογενειακή μας
ισορροπία. Αν δηλαδή ο σύντροφός μας μοιάζει με τους γονείς
που μας ανάθρεψαν μπορεί να μας εξασφαλίσει σίγουρα με τον
ίδιο τρόπο, να μας κάνει δηλαδή να αισθανθούμε σιγουριά και
αγάπη και να γίνει επίσης ένας καλός γονιός.
Η επιτυχία του εγχειρήματος όμως αυτού, να επιλέγουμε
συντρόφους ανάλογα με τα οικογενειακά μας πρότυπα, δεν έχει
εγγύηση, αν γίνεται με συνείδηση. Στα πρότυπα αυτά συναντάμε
άλλοτε επιτυχημένους κι άλλοτε δυστυχισμένους γάμους γιατί
είναι πολλοί και διαφορετικοί οι παράγοντες που εμπλέκονται
στην επιτυχημένη συζυγική ζωή: συναισθήματα, αντιλήψεις,

16


μόρφωση, βιώματα, προσδοκίες. Όταν όμως αποφασίζουν αυτοί
οι σύζυγοι, - άσχετα αν καθοδηγούνται από το υποσυνείδητο ή το
συνειδητό τους - να γίνουν γονείς, θα πρέπει να γνωρίζουν τι είδους,
τι ποιότητας άνθρωποι είναι, ώστε να κατανοήσουν το είδος, την
ποιότητα των εμπειριών που θα δημιουργήσουν στο παιδί τους.
Οι εμπειρίες αυτές, τα παιδικά βιώματα θα γίνουν οδηγοί της ζωής
τους, ενώ παράλληλα οι ίδιοι οι γονείς θα αποτελέσουν γονεϊκά
πρότυπα για τα παιδιά τους. Αν κατανοήσουμε όλα τα παραπάνω,
για την επίδραση του γονεϊκού προτύπου στην ενήλικη ζωή των
παιδιών μας, θα αισθανθούμε περισσότερο υπεύθυνοι για την
ποιότητά μας ως άνθρωποι και γονείς, που θα προσφέρουν τον
εαυτό τους ως πρότυπο στα παιδιά τους.
Μία κακής ποιότητας σχέση με τα παιδιά μας ή το
σύντροφό μας, δημιουργεί συναισθηματικά μπλοκαρίσματα που
αναπαράγονται στην ενήλικη ζωή των παιδιών μας ζητώντας
λύτρωση. Για παράδειγμα, αν οι γονείς θεωρούν το να ακολουθούν
το καθήκον σημαντικό και την κάλυψη των ηθικών υποχρεώσεων
θέμα πρωταρχικής σημασίας, τα παιδιά δεν θα μάθουν να είναι
ποτέ χαλαρά και ικανοποιημένα απολαμβάνοντας τη ζωή τους,
αν δεν καλύπτουν κάθε ηθική υποχρέωση, θεωρώντας ακόμη
και ντροπή την προσωπική επιθυμία (ακολουθώντας πάντα το
γονεϊκό πρότυπο, π.χ. πρέπει να περάσουμε το Σαββατοκύριακο
με τη μαμά ή πρέπει να είναι όλα πάντα στην εντέλεια). Αν πάλι
δυσανασχετούμε στην ικανοποίηση του γονεϊκού προτύπου, να
κάνουμε δηλαδή αυτό που μας επιτάσσει το καθήκον, σύμφωνα
με το οποίο έχουμε εκπαιδευτεί, συνηθίζουμε να ταπεινώνουμε
τους άλλους, που σημαίνει πως εκδικούμαστε το γονιό μας στο

17


πρόσωπό τους.
Αν όμως ο γονιός που αγαπά την οικογένειά του με έντονο
αίσθημα αυτοθυσίας, με διάθεση καταστρατήγισης του “εγώ”
κάτω από την κυριαρχία των άλλων μελών της οικογένειας,
θεωρεί πως είναι το τέλειο γονεϊκό πρότυπο, τότε και πάλι κάνει
λάθος. Ένας γονιός δεν μπορεί να γίνει ποτέ αρκετά καλός αν δεν
είναι καλός άνθρωπος. Ας δούμε όμως, ποιο μπορεί να είναι το
τέλειο γονεϊκό πρότυπο της ζωής των παιδιών μας.
Ένας σωστός γονιός θα πρέπει να γνωρίζει την ποιότητά
του ως άνθρωπος. Όχι αυτό που μπορεί να γίνει, αλλά να ξέρει
ακριβώς αυτό που είναι. Να γνωρίζει τις αδυναμίες και τα
ελαττώματά του, προσπαθώντας παράλληλα να περπατήσει σ’ ένα
δρόμο προσωπικής εξέλιξης και αυτοβελτίωσης. Η προσπάθεια
που καταβάλουμε καθημερινά να εξελιχθούμε ως άνθρωποι,
αλλά συγχρόνως και ως γονείς, μέσα από μία πειθαρχημένη
συμπεριφορά θετικότητας και καλοσύνης, σύντομα θα φανερώσει
ευεργετικές ιδιότητες στην ολότητα της ύπαρξής μας.
Γνωρίζοντας τον εαυτό μας και τον προορισμό μας
αντιλαμβανόμαστε καλύτερα τους άλλους και τον κόσμο
γενικότερα. Αποκτάμε διευρυμένη αντίληψη των πραγμάτων και
χειριζόμαστε με κατανόηση την επικοινωνία.
Το επίπεδο της αυτογνωσίας που διαθέτει ο κάθένας μας,
προφυλλάσει τα παιδιά μας από κατάλοιπα και απωθημένα
παλαιότερων γενεών. Πολλές φορές για παράδειγμα “βγάζουμε”
τα απωθημένα μας στα παιδιά, για όσα δεν καταφέραμε εμείς και
επιδιώκουμε να επιτύχουν τα παιδιά μας, χωρίς να λαμβάνουμε
υπ’ όψη τις δυνατότητες ή τις προτιμήσεις τους.

18


Ένας γονιός που θέλει να λέγεται σωστός, πρέπει να πειθαρχεί
σε ό,τι λέει. Οι πράξεις του θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τα
λόγια και τις σκέψεις του. Αν είναι ασυνεπής, τότε και το παιδί
του θα θεωρήσει σωστό να μην ακολουθεί πάντα αυτό που
του λένε. Ένας γονιός που είναι συνεπής στα λεγόμενά του,
δημιουργεί αίσθημα ασφάλειας και υπευθυνότητας στο παιδί του,
που γνωρίζει τι να περιμένει, αν δεν τηρεί όσα πρέπει.
Ξέρει να επικοινωνεί. Όχι μόνο με το παιδί του αλλά
και με τον κόσμο. Με τον συγγενικό, φιλικό, οικογενειακό,
επαγγελματικό κόσμο. Αν όμως ο ρόλος του είναι μόνο γονιός,
ούτε καν σύζυγος, δεσποτικός και απόλυτος χωρίς κοινωνικές
προεκτάσεις, τότε είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει εμμονές,
συγκρούσεις και παθολογικού τύπου εξαρτήσεις με το παιδί του.
Πρέπει να έχει τεκμηριωμένο και διαλλακτικό τρόπο
επικοινωνίας. Αυτό σημαίνει πως γονιός, παιδί και σύζυγοι
συζητούν με πειθαρχία, λογική και διάλογο. Ακούει ο ένας τον
άλλο με κατανόηση, χωρίς τάσεις επιβολής ή χειρισμού.
Είναι επίσης βασικό ν’ ακούμε το παιδί μας ανεξάρτητα από
την ηλικία του. Αν μάθει να συζητά από μικρή ηλικία σε ενήλικο
περιβάλλον, έτσι θα λειτουργεί μελλοντικά και στην οικογένειά
του. Και στο λάθος ακόμη είναι σημαντικό να επικοινωνούμε με
διάθεση κατανόησης κι συγχώρεσης. Αγαπώ σημαίνει κατανοώ
και συγχωρώ. Αν συγχωρέσουμε το παιδί μας για το λάθος του,
θα μάθει κι αυτό να συγχωρεί.
Γνωρίζοντας πόσο επιρρεάζει η γονεϊκή συμπεριφορά
την ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών, γινόμαστε πιο
υπεύθυνοι στα λόγια, τις πράξεις και τις εκφράσεις μας.

19


“Είναι σίγουρα ανώτερο να θελήσουμε
οι ίδιοι να απολαύσουμε την απόφαση
της αλλαγής μας συνειδητά, παρά να
μας κάνει η ζωή να πονέσουμε για να
αλλάξουμε στάση. ”

•
Απόφαση ευτυχίας

Είναι αστείο ν’ ανακαλύπτουμε πόσο πολύ επιζητούμε την
ευτυχία για μας και την οικογένειά μας, ενώ παράλληλα κάνουμε
ό,τι είναι δυνατό για να την απομακρύνουμε από τη ζωή μας.
Αναζητάμε το σύντροφο που θα μοιραστούμε το ταξίδι
της ζωής και μόλις αυτός έρχεται κοντά μας προσπαθούμε να
τον προσαρμόσουμε “στα μέτρα μας”. Χωρίς ν’ απολαμβάνουμε
την ιδιαιτερότητα του ως μοναδικό δημιούργημα και ν’
ανακαλύψουμε καινούρια πράγματα για τον εαυτό μας μέσα

20



από τη συνύπαρξη, εφευρίσκουμε τρόπους να τον αλλάξουμε
για να είμαστε ευτυχισμένοι, χωρίς να σκεφτόμαστε κατά πόσο
ευτυχισμένος θα είναι ο ίδιος. Όλη μας η ζωή γίνεται ένα διαρκές
κυνηγητό προς αναζήτηση της ευτυχίας. Ένας circulus vitiosus.
Μοιάζει με τη γάτα που κυνηγά με μανία το μανταλάκι που έχει
πιαστεί στην ουρά της με αποτέλεσμα να γυρνά συνεχώς γύρω
από τον εαυτό της στην προσπάθειά της να ελευθερωθεί. Γιατί
όσο κυνηγάμε την ευτυχία, τόσο μας ξεφεύγει. Αυτός ο φαύλος
κύκλος μπορεί να διασπαστεί μόνο όταν επικεντρωθούμε στο
παρόν, στο σήμερα, στο τώρα.
Η ευτυχία βρίσκεται πάντα στο παρόν. Η απόφαση αλλαγής
επίσης. Αλλαγή ρόλου συνεπάγεται και αλλαγή τρόπου σκέψης.
Αυτά που γνωρίζαμε ως σήμερα μας οδήγησαν σε έναν ενήλικα με
σημεία εμπλοκής, που αν δεν απεμπλακούμε από αυτά σύντομα
θα μεταφέρουμε τα αρνητικά μας βιώματα και τις λανθασμένες
συμπεριφορές του παρελθόντος στην οικογένειά μας.
Στόχος είναι η δημιουργία ενός υγιούς εσωτερικού
ανθρώπου που θα αναδύει άρωμα ζωής. Όποια κι αν είναι τα
προβλήματα που αντιμετωπίζεις, τώρα η ζωή σου προσφέρει ένα
υπέροχο δώρο. Η νέα ύπαρξη αποτελεί και το εισητήριο για τη
νέα ζωή. Τίποτα δεν μπορεί να σταθεί εμπόδιο στο δρόμο σου
για ευτυχία. Τίποτα δεν μπορεί να χαλάσει την ηρεμία που σου
προσφέρει η σκέψη της οικογένειας. Είσαι πλέον μόλις ένα βήμα
από την αλλαγή. Δεν μπορείς ν’ αλλάξεις κάτι από τον εαυτό σου
γυρίζοντας πίσω. Μπορείς όμως να γίνεις ένας νέος άνθρωπος
σήμερα.
Η νέα σου ζωή ξεκινά με τις δηλώσεις ευγνωμοσύνης.

21


Νιώσε ευγνώμων για το δώρο της δικής σου ύπαρξης και διπλά
ευγνώμων για το νέο δώρο που έλαβες. Χαμογέλασε στη ζωή και
δέξου τα δώρα της. Γίνε μία δεκτική ψυχή, σε όσα η ζωή θέλει να
σου προσφέρει.
Ξεκίνησε τη νέα σου ζωή στηρίζοντας τη θετικότητα.
Ζούμε εξάλλου σ΄ ένα δεκτικό Σύμπαν. Αν προσφέρουμε την
αγάπη μας σε όλους, σύντομα θα λάβουμε δώρα αγάπης, γιατί
όλα στο Σύμπαν λειτουργούν με το νόμο της ανταπόδοσης: “Ό,τι
σπείρεις, αυτό θα θερίσεις”.
Όσοι παραπονιούνται για τη ζωή τους, ακόμη κι αν έχουν
οικογένεια, πλούτο, φίλους και όλα τα αγαθά δεν είναι ποτέ
ευχαριστημένοι, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να ζήσουν στο
τώρα, ευγνωμονώντας το Θεό για όσα τους προσφέρει. Η έλλειψη
αυτή που ζουν στο παρόν διαμορφώνει και το μέλλον τους. Η
μίζερη στάση τους στο παρόν είναι μία δήλωση στο Σύμπαν,
που τους απαντά “ναι”, διαιωνίζοντας τη λανθασμένη στάση στο
συνεχές “τώρα”.
Δεν μπορούμε να γίνουμε καλοί γονείς, αν εμείς δεν έχουμε
γίνει καλύτεροι άνθρωποι. Όσα αδιέξοδα μας παρουσίασε η ζωή
μέχρι τώρα, ήταν για να πάρουμε την απόφαση ν’ αλλάξουμε. Αν
αυτό δεν μπορέσαμε να το κατανοήσουμε ακόμη, τότε η ζωή θα
συνεχίζει να μας στέλνει διαρκώς νέα μαθήματα για να γίνουμε
καλύτεροι. Είναι σίγουρα ανώτερο να θελήσουμε οι ίδιοι να
απολαύσουμε την απόφαση της αλλαγής μας συνειδητά, παρά να
μας κάνει η ζωή να πονέσουμε για να αλλάξουμε στάση.
Και αλλάζουμε συνειδητά μόνο με την αγάπη! Αγαπώντας τον
εαυτό μας, αγαπάμε τον σύντροφό μας, το παιδί μας, τους φίλους

22



μας, τη ζωή μας. Ανεξάρτητα από τους αρνητικούς παράγοντες
που εμφανίζονται καθημερινά στη ζωή μας, η απόφασή μας πρέπει
να είναι μόνιμη, σταθερή και πλημμυρισμένη με αγάπη. Ας μην
ξεχνάμε, πως οι αρνητικοί παράγοντες αποδεικνύονται θησαυροί
γνώσεων, μαθήματα ζωής, ευκαιρίες να γίνουμε καλύτεροι. Μας
γεμίζουν αρχικά με τοξικά συναισθήματα, που αλλοιώνουν την
ομορφιά της ζωής μας και στη συνέχεια μας κάνουν να θέλουμε ν’
απαλλαγούμε γρήγορα από αυτά. Ας ζήσουμε λοιπόν την κρυφή
σημασία των αρνητικών καταστάσεων που μας εκπαιδεύουν και
μας οδηγούν στον ανώτερο άνθρωπο που βρίσκεται μέσα μας.
Στο ανώτερο αυτό σημείο δεν πρόκειται να φτάσουμε ποτέ, αν
συνεχίζουμε να χρησιμοποιούμε τους ίδιους τρόπους επίλυσης
των προβλημάτων. Αλλάζοντας μέσα από τα συνεχή προβλήματα
τη στάση μας σε αυτά, τον τρόπο αντιμετώπισής τους, αλλάζουμε
κι εμείς, αλλάζει και η ζωή μας! Πολλοί πιστεύουν ότι πρέπει
να βρούν κάτι έξω από τους εαυτούς τους. Η απάντηση είναι
πάντα μέσα μας. Όπως το καλό και το κακό. Αν παρατηρήσουμε
τον εσωτερικό μας κόσμο, θ’ ανακαλύψουμε συμπεριφορές και
τρόπους αντιμετώπισης καταστάσεων, που μας δείχνουν τις δύο
όψεις του ίδιου νομίσματος.
Αποδεχόμαστε τη φύση μας, επιλέγουμε όμως τη θετική
πλευρά της. Ζούμε με ευγνωμοσύνη, αγάπη, αισιοδοξία και
πίστη για το καλύτερο. Το Σύμπαν αποδέχεται τις δηλώσεις μας
και μας επιστρέφει αυτό που του δίνουμε. Εκεί βρίσκεται και το
δώρο της ζωής και ο μεγαλύτερος πλούτος της. Δωρίζοντας έναν
άνθρωπο αυτής της ποιότητας στο παιδί μας, προσφέρουμε ένα
δώρο ανεκτίμητης αξίας σε όλους.

23


“Η λογική των άλλων και όχι οποιωνδήποτε
άλλων, αλλά συγκεκριμένα των γονιών μας,
είναι αποτέλεσμα της λογικής των γονιών τους,
που είναι αποτέλεσμα της λογικής των γονιών
τους, η οποία είναι επίσης αποτέλεσμα των
γονιών τους, κ.ο.κ.”

Απογαλακτισμός

•
Αρχίσαμε τη ζωή των άλλων, θεωρώντας πως είναι η δική
μας. Γελάσαμε, κλάψαμε, πονέσαμε, ταξιδέψαμε, επιλέξαμε,
ζήσαμε με τα πρότυπα των γονιών μας. Οδηγηθήκαμε στη ζωή για
πολλά χρόνια από το μικρό παιδί μέσα μας, που σε ό,τι επέλεγε
να κάνει θα έπρεπε να έλκει την αγάπη των γονιών, που απλά
σημαίνει πως θα έκανε ό,τι οι γονείς επιθυμούσαν.
Με οδηγό τη λογική του υποσυνείδητου συνήθως το παιδί
δεν είναι ποτέ αρκετά καλό, ώστε να αξίζει την επιβράβευση

24



των γονιών του. Στην πεποίθηση αυτή δημιουργείται και το
μπλοκάρισμα. Μία τραυματισμένη παιδική ηλικία, ανακατεμένο
κουβάρι, που προσπαθούν οι ειδικοί να ξεμπλέξουν και να
οδηγηθούν σαν το μίτο της Αριάδνης, στην αρχή όλων, γίνεται
οδηγός του παρόντος, που παράλληλα σχεδιάζει δρομολόγια
του μέλλοντος. Κι εμείς παραμένοντας παρατηρητές της ζωής
μας που φεύγει, χωρίς να προφτάνουμε να χαρούμε τις στιγμές
της, δημιουργούμε προϋποθέσεις για το μέλλον, “θα είμαι
ευτυχισμένος όταν θα έχω μία οικογένεια, ένα εξοχικό, έναν
τραπεζικό λογαριασμό, μία δουλειά...” ή “όταν θα είμαι κάποιος”,
που σημαίνει ουσιαστικά, πως θα είμαι ευτυχισμένος, όταν οι
γονείς μου χαρούν και με αγκαλιάσουν λέγοντάς μου “μπράβο,
τώρα μάλιστα, τα κατάφερες!”.
Σε όλη μας τη ζωή κυνηγάμε αυτή τη στιγμή, που οι
γονείς μας θα μας αγκαλιάσουν, λέγοντάς μας πόσο υπέροχοι
είμαστε ή πόσο περήφανοι αισθάνονται για μας. Ζούμε δηλαδή
το όνειρό τους. Τη ζωή που ονειρεύτηκαν για μας, χωρίς εμάς,
όταν γεννηθήκαμε. Μάλιστα έκαναν ό,τι ήταν δυνατό για να μας
ενισχύσουν τα “θέλω” τους, μετατρέποντάς τα σε δικά μας “θέλω”.
Μάθαμε λοιπόν να θέλουμε αυτά που ήθελαν και μας έκαναν
στα μάτια τους “τα καλά παιδιά”. Αν οι βαθμοί στο σχολείο δεν
είναι πολύ ικανοποιητικοί, τότε δεν αξίζουμε, γιατί δεν είμαστε
αρκετά καλοί. Μαθαίνουμε να λέμε “ευχαριστώ” επειδή πρέπει,
να φοβόμαστε όσους δεν γνωρίζουμε, να αμφιβάλλουμε για όσα
δεν ξέρουμε και να απορρίπτουμε ό,τι δεν μπορούμε να έχουμε.
Εγωϊσμός, κενοδοξία, απελπισία, παραλογισμός.... ψυχοθεραπεία.
Και φυσικά όσο τροφοδοτούμε το εσωτερικό μας παιδί με τα

25


αρνητικά σχόλια των γονιών μας, τόσο το εκπαιδεύουμε με τη
λογική τους. Η λογική αυτή είναι τόσο λογική που μπορεί να σε
τρελάνει ή να σε στείλει για ψυχοθεραπείες ακόμη και για όλη σου
τη ζωή. Η λογική αυτή, των άλλων δηλαδή και όχι οποιωνδήποτε
άλλων, αλλά των γονιών μας είναι ουσιαστικά αποτέλεσμα της
λογικής των γονιών τους, που είναι αποτέλεσμα της λογικής των
γονιών τους, η οποία είναι επίσης αποτέλεσμα των γονιών τους...
Ας σκεφτούμε τους γονείς μας, φέρνοντας στο μυαλό
μας μία εικόνα του παρελθόντος, όπου είχαμε κάποια διαφωνία
μαζί τους. Ας παρατηρήσουμε πως αντέδρασαν σε κάτι που
τους είπαμε και πως αντιδρούμε εμείς σήμερα στα παιδιά μας
σε παρόμοιες συζητήσεις. Το πιθανότερο είναι, να έχουμε
υιοθετήσει ακριβώς την ίδια συμπεριφορά. Ο φόβος, η επίκριση,
ο θυμός, η δυσπιστία, η τιμωρία, η δυσαρέσκεια, η αδιαφορία, η
απόρριψη που κάποτε ζήσαμε, εξακολουθούν να στοιχειώνουν τη
ζωή μας και υποσυνείδητα διαιωνίζουμε, αναπαράγοντας την ίδια
κατάσταση, πληγώνοντας τα παιδιά μας με τον ίδιο τρόπο που οι
γονείς μας πλήγωσαν το παιδί μέσα μας!
Αν ο συναισθηματικός απογαλακτισμός από το γονεϊκό
περιβάλλον δεν έχει ακόμη επιτευχθεί, το πλάνο της ζωής θα
είναι ιδιαίτερο οδυνηρό για τους γονείς που θα μεγαλώνουν
ανικανοποίητα παιδιά και για τα παιδιά που θα επιζητούν να
ικανοποιήσουν τους ανικανοποίητους γονείς τους.
Η ποιότητα της λογικής που διαθέτει καθένας μας
είναι απόλυτα συνδεδεμένη με τις πληροφορίες που δέχτηκε.
Μόνο ο ελεύθερος, ο ώριμος πνευματικά άνθρωπος, μπορεί
να αξιολογήσει τις πληροφορίες που δέχτηκε ως παιδί και να

26



περπατήσει στο δρόμο της δικής του λογικής.
Η κατανόηση της λογικής των γονιών μας και η συγχώρεση
είναι το εισητήριο στη νέα ζωή. Ας γίνουμε οι γονείς που
περιμένουν τα παιδιά μας, όπως κι εμείς περιμέναμε. Ας γίνει
η εμπειρία της οικογένειας ένα βήμα για τη γνωριμία και την
επικοινωνία με το εσωτερικό μας παιδί.
Η λογική είναι μία και όλοι καταλαβαίνουμε το νόημά της.
Η διαφορά όμως έγκειται στη σύνθεση της προσωπικότητας του
λογικά σκεπτόμενου. Αν το μείγμα της πίστης μας είναι γεμάτο
αμφιβολία, πονηριά, κατάκριση και ζηλοφθονία έχει διαφορετική
ποιότητα λογικής από κάποιον άλλον που σκέφτεται με μείγμα
πίστης που αποτελείται από αγάπη, αλτρουϊσμό, αισιοδοξία και
κατανόηση. Ανάλογα με τη λογική που μας ορίζει, ορίζουμε κι
εμείς το παρόν και το μέλλον, τόσο το δικό μας όσο και του
παιδιού μας. Γιατί το μείγμα της πίστης που δημιουργούμε στα
παιδιά μας ή στον εαυτό μας, θα μεταβάλλει τη ζωή όλων. Οι
Warner bros, (Πολωνοί μετανάστες στην Αμερική, που κατάφεραν
να δημιουργήσουν έναν κολοσσό θεάματος) αναφέρουν στη
βιογραφία τους, πως έπαιρναν κουράγιο πιστεύοντας ακόμη
περισσότερο στο σχέδιό τους, όταν όλοι τους έλεγαν ότι δεν θα τα
καταφέρουν, αναφέροντας πως: “...εμείς ξέραμε πως είμαστε στο
σωστό δρόμο”. Απορείτε μήπως για το μείγμα της πίστης τους;
Πως περιμένουμε να προοδεύσει ένα παιδί στη ζωή του αν εμείς
βομβαρδίζουμε συνεχώς τα όνειρά του με κατάκριση ή απαξίωση:
“...πως περιμένεις να προκόψεις, αφού δε διαβάζεις!” ή “....με
τι κάθεσαι και ασχολείσαι τώρα, τι το θες το ποδόσφαιρο;”; Αν
όμως σταθούμε υποστηρικτικά στις επιλογές του, δημιουργώντας

27


κλίμα ασφάλειας και εμπιστοσύνης μπορεί και να επικοινωνήσει
μαζί μας, κατανοώντας αυτά που μας προβληματίζουν: “..μήπως
είναι καλύτερα να μοιράζεις το χρόνο σου κάνοντας αυτό που
σου αρέσει (ποδόσφαιρο) και αυτό που πρέπει (διάβασμα) ;”
Πολλές φορές τα παιδιά από αντίδραση και κακή επικοινωνία
μεταξύ της οικογένειας λειτουργούν αντιδραστικά εκφράζοντας
με τον τρόπο αυτό τη δυσαρέσκειά τους.
Όλοι είμαστε κοινωνικά όντα. Το περιβάλλον βρίσκεται
σε άμεση εξάρτηση με το “είναι” μας. Καθημερινά δεχόμαστε
και δίνουμε πληροφορίες, επικοινωνώντας. Οι πληροφορίες που
παίρνουμε σε συνδυασμό με τα πιστεύω και τις αξίες μας, τις
πνευματικές στρατηγικές και τα συναισθήματά μας επιρρεάζουν
το “είναι” μας, διαμορφώνοντας τον κόσμο μας, τον τρόπο που
βλέπουμε τα πράγματα και ζούμε τη ζωή μας. Αν μείνουμε στην
αρνητική όψη των πραγμάτων, στις δυσάρεστες πληροφορίες
που καθημερινά δεχόμαστε, διαμορφώνουμε ανάλογη ποιότητα
λογικής. Σε τροχιά αλλαγής όμως, φιλτράρουμε τις πληροφορίες
που δεχόμαστε, επιλέγουμε μόνο το καλό και μένουμε σε αυτό,
δίνοντάς του τη δύναμη, να μας μεταβάλλει προς τον καλύτερο,
τον αναγεννημένο άνθρωπο. Την αρνητική πλευρά των
πραγμάτων δεν την αφομοιώνουμε και δεν την επικοινωνούμε με
άλλους. Την απομακρύνουμε. Έτσι η αρνητική δύναμη χάνεται.
Πρέπει ν’ αντιληφθούμε πως έχουμε καταναλώσει πολύ
χρόνο, τιμωρώντας το μικρό παιδί μέσα μας, που ποτέ δεν το
αφήσαμε να ενηλικιωθεί, αφήνοντάς το φυλακισμένο στο
υποσυνείδητο να κυβερνά από εκεί τη ζωή μας, που με τη σειρά
της περιμένει να τη ζήσουμε, όταν εμείς θα αποφασίσουμε να

28



ξεδιαλύνουμε το παρελθόν.
Θα ήταν πραγματικά εξαιρετικό να μπορούν οι γονείς μας
να καταλαβαίνουν τα όνειρά μας, τις φιλοδοξίες μας, να θέλουν
να συζητήσουν για όλα αυτά μαζί μας ήρεμα χωρίς επικρίσεις,
αμφιβολίες και συγκρούσεις αλλά αυτό μάλλον είναι δύσκολο.
Όπως εμείς έχουμε τη δική μας λογική, έτσι έχουν και οι γονείς
μας τη δική τους και οι γονείς τους επίσης τη δική τους. Δεν είναι
σωστό να πιστεύουμε πως δεν μας καταλαβαίνουν ή ότι είναι
άδικοι. Απλώς ακολουθούν τα πρότυπά τους. Κατανοώντας αυτή
την αλήθεια, θα μάθουμε να κατανοούμε καλύτερα τους ίδιους,
να τους συγχωρούμε και να τους αγαπάμε. Να πιστεύουμε πως
κάνουν το καλύτερο που μπορούν σύμφωνα με όσα διδάχτηκαν
και κατανοώντας πως αν ήξεραν και αυτοί όσα ξέρουμε εμείς
σήμερα, θα έπρατταν διαφορετικά. Ας μην αφήσουμε εγωϊστικές
συμπεριφορές να διαλύσουν τη σχέση αυτή. Μία άσχημη σχέση
με τους γονείς, μας κάνει να δημιουργούμε άσχημες σχέσεις και
στο περιβάλλον μας.
Όταν επιλέξουμε την αλλαγή μας στη νέα ζωή, να
περπατήσουμε το δρόμο του φωτός, τίποτα δεν θα μας κάνει να
παλινδρομήσουμε. Αν η θέλησή μας είναι ισχυρή, η λογική θα
ακολουθήσει το νέο δρόμο. Αυτός εξάλλου είναι και ο προορισμός
μας. Γεννηθήκαμε για να ζήσουμε στην καλή πλευρά της ζωής
και να νοιώσουμε τον παράδεισο εσωτερικά και εξωτερικά.

29


“Τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν τον εσωτερικό
μας εαυτό και ενστικτωδώς να αντιγράψουν όλα αυτά
που εμείς νοιώθουμε, γιατί αποτελούμε το ισχυρότερο
πρότυπο στη ζωή τους”.

Καθρέφτες

•
Ένα από τα σημαντικότερα μαθήματα στη διαπαιδαγώγηση
των γονιών είναι η γνώση και συνειδητοποίηση, πως τα παιδιά
μας αποτελούν καθρέφτη του εαυτού μας. Ακούμε πολλές φορές
γονείς να λένε “Πως βγήκε έτσι αυτό το παιδί; Εμείς αλλιώς το
αναθρέψαμε!”. Η αλήθεια είναι πως το παιδί “βγήκε” ακριβώς
όπως ανατράφηκε.
Επιστήμονες αποδεικνύουν, πως μαθαίνουμε καλύτερα
από τα παραδείγματα των ανθρώπων του περιβάλλοντός μας και

30


Καθρέφτες

ιδιαίτερα όσων θαυμάζουμε. Ο θαυμασμός αποτελεί σημαντικό
κίνητρο για τα παιδιά, ώστε να υιοθετήσουν συμπεριφορές
μεγάλων. Ισχύει δηλαδή αυτό που λέμε: “Έδωσε το καλό
παράδειγμα”. Επομένως αν εμείς ακολουθούμε ένα συγκεκριμένο
μοτίβο συμπεριφοράς, τα παιδιά το υιοθετούν, με το να μας
παρατηρούν.
Τα παιδιά κάνουν αυτό που βλέπουν σαν καλοί παίκτες του
παιχνιδιού “κάνε ό,τι κάνω”. Για να κατανοήσουμε περισσότερο
την ευθύνη μας ως προς αυτή τη μιμητική συνήθεια των
παιδιών, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε, πως κλωνοποιούμε
το “είναι” μας κάθε στιγμή που εκφραζόμαστε με κάθε τρόπο
ή σκεφτόμαστε. Όλες μας οι αντιλήψεις, οι πεποιθήσεις αλλά
και οι σκέψεις μας είναι η συνολική εικόνα των παιδιών μας για
μας. Αν πιστεύουμε πως οι εσώτεροι φόβοι μας, οι αμφιβολίες
ή τα όνειρά μας είναι καλά φυλαγμένα μέσα μας, σίγουρα δεν
έχουμε καταλάβει, πως αυτά δεν μπορούν να μένουν κρυφά.
Τα παιδιά μπορούν να διαβάσουν τον εσωτερικό μας εαυτό και
ενστικτωδώς να αντιγράψουν όλα αυτά που εμείς νοιώθουμε ή
λέμε, γιατί απλά τα εκπαιδεύουμε να μας “ακούνε”, θεωρώντας
το σύνολό μας (πράξεις, συναισθήματα, συμπεριφορές) πρότυπο
της ζωής τους.
Ίσως το καταλάβουμε καλύτερα αν βγούμε από το ρόλο
του γονιού και δούμε το θέμα όσο γίνεται αντικειμενικά. Για
παράδειγμα στον επιχειρηματικό τομέα, όταν προσλαμβάνονται
νέοι υπάλληλοι, περνούν μία περίοδο ως νεοσσοί. Οι νέοι μυούνται
στη μεθοδολογία των ανώτερων στελεχών που τους εκπαιδεύουν
με ένα τρόπο που παραπέμπει σε οικογενειακό καθεστώς. Σε όλη

31


τη διάρκεια της εκπαίδευσης βλέπουμε τους νέους να λειτουργούν
ως αντιγραφικά μηχανήματα, μιμούμενοι τους εκπαιδευτές τους,
χωρίς να χάνουν κάτι από τις κινήσεις τους, τη συμπεριφορά
τους, την ομιλία τους και σιγά - σιγά μαθαίνουν ν’ ακολουθούν
και τον τρόπο σκέψης τους. Γίνονται καλοί μαθητές και ακόμη
καλύτεροι όταν δένονται και συναισθηματικά με τον δάσκαλό
τους, που αποτελεί πλέον γι αυτούς “δεύτερος πατέρας”. Ακούμε
συχνά τη έκφραση “αυτός ξεπέρασε το δάσκαλό του”, όπου ένα
διαφορετικής προσωπικότητας άτομο, ταυτίζεται τόσο πολύ με
το άτομο που θαυμάζει θεωρώντας το πρότυπο, αντιγράφοντας
σε βάθος χρόνου όλα τα στοιχεία της προσωπικότητας του
εκπαιδευτή του.
Τις περισσότερες φορές ο εκπαιδευτής αγνοεί το μέγεθος
της ευθύνης του. Αν ένας γονιός - εκπαιδευτής γνωρίζει
την έννοια “αγάπη” στην πράξη, θα τη μεταφέρει και στο
εκπαιδευόμενο παιδί του. Αν όμως μιλά για την αγάπη, ενώ οι
πράξεις του υποδεικνύουν αίσθημα μίσους και εκδίκησης, τότε
το εκπαιδευόμενο παιδί είναι φυσικό ν’ ακολουθεί τις πράξεις
και όχι τα λεγόμενα του εκπαιδευτή του, αφού το παιχνίδι όπως
είπαμε λέγεται “κάνε, ό,τι κάνω”. Αν σκεφτούμε τον εαυτό μας
ως μαθητή και τους γονείς μας ως εκπαιδευτές, θα δούμε πως
έχουμε μάθει από τα παραδείγματα και όχι από τη θεωρία.
Όσο λοιπόν περισσότερο δείχνουμε την αγάπη μας
έμπρακτα, τόσο περισσότερο καταφέρνουμε να εντυπώσουμε
στο μυαλό του παιδιού μας την πραγματική της έννοια και την
πολύτιμη αξία της.
Ανατρέφοντας λοιπόν ένα παιδί σα γονείς με νέα αντίληψη,

32


Καθρέφτες

θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί σε “αυτά που του
βάζουμε στο κεφάλι”. Το μυαλό του παιδιού λειτουργεί ως ένας
ηλεκτρονικός υπολογιστής. Αποθηκεύει τις πληροφορίες που
δέχεται σε αρχεία του εγκεφάλου και αναλύει κάθε κατάσταση
που θα αντιμετωπίσει στο μέλλον, σύμφωνα με τα δεδομένα που
έχει αποθηκευμένα και τα οποία ανασύρει κάθε φορά ανάλογα με
την περίσταση, για να πράξει ανάλογα. Οι παιδικές μνήμες δεν
πετιούνται για να αντικατασταθούν με νέες. Υπάρχουν εκεί που
έχουν τοποθετηθεί και επειδή χρησιμοποιούνται περισσότερο,
λόγω της παλαιότητας των εγγραφών και επομένως των εμπειριών,
ανασύρονται πρώτες, για ν’ αντιμετωπίσουν προβλήματα της
καθημερινότητας.
Αν ένα παιδί βλέπει για αρκετά χρόνια έναν πατέρα
να μιλά άσχημα και να απαξιώνει τους άλλους, το παιδί αυτό
μεγαλώνοντας θα συνεχίσει το ίδιο πρότυπο συμπεριφοράς και
στη δική του ζωή, γιατί αυτή την τακτική έχει αποθηκεύσει στα
αρχεία του. Αν όμως σε αντίθετη περίπτωση, ως παιδί βίωσε
ένα αρμονικό και ειρηνικό περιβάλλον στην οικογένειά του,
τότε είναι σίγουρο πως θα επιλέξει πιο διαλλακτικούς τρόπους
επικοινωνίας.
Είναι γνωστό ότι κάνοντας delete στον υπολογιστή
μας διαγράφουμε ό,τι μας είναι άχρηστο. Με τον τρόπο αυτό,
κατανοώντας την αναποτελεσματικότητα της πρακτικής των
παλαιών εγγραφών, ας κάνουμε delete σε ό,τι άχρηστο έχει
αρχειοθετηθεί και δεν μας οδήγησε στον καλύτερο άνθρωπο.
Ας αντικαταστήσουμε τα παλιά αρχεία με νέες, πιο αισιόδοξες
εγγραφές που προάγουν τόσο τη δική μας ζωή, όσο των ανθρώπων

33


που συναναστρεφόμαστε.
Σύμφωνα ωστόσο με τον Piaget και τις θεμελιώδεις
παιδαγωγικές αντιλήψεις του, ο πρωταρχικός σκοπός της
μάθησης είναι η δημιουργία ανθρώπων ικανών να πρωτοτυπούν
και όχι και να επαναλαμβάνουν αυτά που έκαναν οι προηγούμενες
γενιές. Να δημιουργούμε δηλαδή ανθρώπους δημιουργικούς
και εφευρετικούς. Ο δεύτερος σκοπός της εκπαίδευσης είναι να
δημιουργεί ο άνθρωπος νου που θα κρίνει, θα επαληθεύει και δεν
θα αποδέχεται ό,τι οι άλλοι του προσφέρουν.
Αναθρέφοντας ένα παιδί με αυτοπεποίθηση, που πηγάζει
από την ενθάρρρυνση που του προσφέραμε στην παιδική ηλικία,
απολαμβάνουμε τον ενήλικα που βιώνει όμορφες οικογενειακές
στιγμές, χωρίς τα προβλήματα της δικής μας ζωής ή των γονιών
μας.
Βάζοντας ένα τέλος στην παλιά νοοτροπία που οδηγεί τη
ζωή μας, αποφασίζουμε τώρα να αλλάξουμε και να βαδίσουμε
αποφασιστικά στη νέα ζωή κάνοντας τους εαυτούς μας πρότυπα
ανθρώπων που αγαπούν και σέβονται τον εαυτό τους.

34


Προβολές

“Η οικογένεια που δεν ενδιαφέρεται για τις
προβολές και τους “άλλους” και διαμορφώνει
τη δική της αντίληψη για τη θέση στο
κοινωνικό σύνολο, προάγει την αναγεννημένη
ζωή, αλλάζει τα λανθασμένα αρνητικά
στερεότυπα με θετικά πρότυπα”

Προβολές

•
Οι πληροφορίες που δεχόμαστε από το περιβάλλον μας,
είτε είναι λόγος, είτε είναι εικόνες, δημιουργούν προβολές στο
μυαλό μας, διαμορφώνοντας τον κόσμο γύρω μας.
Τα δεδομένα αυτά μπορεί να είναι για παράδειγμα η εικόνα
του πατέρα μας να σφίγγει το χέρι ενός διάσημου ηθοποιού
και να του εκφράζει το θαυμασμό του. Η προβολή της εικόνας
αυτής, που δημιουργήθηκε τότε στο μυαλό μας, αρχειοθετήθηκε
σε φάκελο της μνήμης μας με την ονομασία “σημαντικός” και

35


περιλαμβάνει την εικόνα του πατέρα μας με τον διάσημο ηθοποιό,
καθορίζοντας επακριβώς την έννοια. Για κάποιο άλλο παιδί
όμως στο αρχείο της μνήμης με την ονομασία “σημαντικός” έχει
καταχωρηθεί η εικόνα του πατέρα του να σφίγγει το χέρι ενός
γιατρού, που μόλις τελείωσε μία επέμβαση. Οι εγγραφές είναι
σωστές, οι έννοιες των προβολών όμως διαφέρουν. Το μέγεθος
της προσκόλλησής των παιδιών στο γονεϊκό πρότυπο καθορίζει
και το μέγεθος της επιδίωξης μίας προβολής. Σκεφτείτε όμως
πόσες προβολές καταγράφει καθημερινά σε κάθε έννοια το
υποσυνείδητο των παιδιών μας. Προβολές της ομορφιάς, της
μόρφωσης, της ευτυχίας και τις ανάλογες επιδιώξεις τους.
Οι προβολές των περισσότερων ανθρώπων βασίζονται
πρωταρχικά στα κοσμικά κριτήρια (εξουσία, ομορφιά, χρήματα),
ενώ οι αξίες που καθορίζουν την ποιότητα του ώριμου ανθρώπου
αξιολογούνται ως δευτερεύουσας σημασίας.
Ωριμάζοντας στα χρόνια και στο πνεύμα, προσπαθούμε να
διαφοροποιηθούμε από τις προβολές μας αποκαταστώντας τον
πτωτικό μας άνθρωπο. Αγκαλιάζουμε με στοργή το μικρό παιδί
μέσα μας και το ξαναπερνάμε από τις σχολικές αίθουσες του
πνεύματος. Διαγράφουμε όσα σημαντικά έχουν προβληθεί στον
μαυροπίνακα της ψυχής μας και ζωγραφίζουμε τις εικόνες της
νέας ζωής με γνώμονα τις πνευματικές αξίες.
Είπε κάποτε όλο χαρά, ο γιος στον πατέρα, ενώ περπατούσαν
στην εξοχή ένα όμορφο πρωϊνό:
-“Κοίτα πατέρα πόσο μεγάλος είμαι!” απλώνοντας τα
χέρια με καμάρι, μεγαλώνοντας ακόμη περισσότερο το μέγεθος
της σκιάς του στο μονοπάτι. Ο πατέρας του χαμογέλασε χωρίς

36


Προβολές

να του απαντήσει. Το απόγευμα καθώς επέστρεφαν στο σπίτι το
πρόσωπο του μικρού μελαγχόλησε, λέγοντας:
-“ Κοίτα πατέρα πόσο μικρός είμαι!” αφού η σκιά του είχε
μικρύνει. Τότε ο πατέρας του έσκυψε και τον αγκάλιασε λέγοντάς
του:
-“Ποτέ να μην αφήνεις τη ζωή σου να εξαρτάται από τους
προβολείς των άλλων. Μόνος σου καθορίζεις την αξία σου. Μη
στηρίξεις ποτέ τη ζωή σου στη γνώμη των άλλων. Κανείς δεν
μπορεί να σου πει πόσο σημαντικός ή ασήμαντος είσαι. Παρά
μόνο εσύ!” Έτσι πορεύτηκαν στο μονοπάτι της ζωής, στο οποίο
περπάτησαν όλοι οι αναγεννημένοι γονείς δίπλα στα γεμάτα
αυτοπεποίθηση παιδιά τους.
Είναι μεγάλη ευλογία να μπορεί το παιδί να αυτοκαθορίζεται,
χωρίς να έχει ανάγκη ακόμη και αυτήν την επιβεβαίωση του
πατέρα του.
Οι προβολές αυτές είναι αδύναμες ή δυνατές ανάλογα με
την αξία που εμείς τους δίνουμε. Η επιρροή των προβολών στη
ζωή των παιδιών είναι όμως μία ύπουλη δύναμη που ανατρέφεται
στο χώρο της οικογένειας και εξελλίσσεται ανάλογα με τις
αντιδράσεις των μελών της στις προβολές αυτές. Αν η επιτυχία
για παράδειγμα είναι το παν για κάποιους γονείς, το παιδί θα
κάνει τα πάντα για να πραγματοποιήσει αυτή την προβολή και
αν δεν τα καταφέρει θα πέσει σε κατάθλιψη ή θα δημιουργήσει
άλλες καταστάσεις επώδυνες για όλους.
Ως αναγεννημένοι γονείς, οφείλουμε να διακρίνουμε τη
φύση των προβολών μας, να διαφοροποιηθούμε από αυτές,
διαγράφοντας τις παλιές και εγγράφοντας νέες, προσαρμοσμένες

37


στη θεία φύση μας, διασφαλίζοντας την ισορροπημένη ανάπτυξη
της οικογένειάς μας.
Πολλοί ζουν ακόμη την αφόρητη αγωνία της διατήρησης
της ατσαλάκωτης εικόνας για τους γύρω μας. Να ζουν
δηλαδή σύμφωνα με τα κοινωνικά πρότυπα (κοινωνικές
προβολές),σύμφωνα με αυτό που όλοι θεωρούν ως όμορφο,
πετυχημένο και γι αυτούς σωστό. Έχουν γίνει μάλιστα αυτές
οι κοινωνικές προβολές, τόσο απαιτητικές που δεν σου δίνουν
σχεδόν καμία ευκαιρία να χαλαρώσεις, ούτε για ν’ αναπνεύσεις
(παρά μόνο αν χωρέσεις στο παντελόνι με νούμερο 32). Το να είσαι
ο εαυτός σου γίνεται αφύσικο και το να λειτουργείς σύμφωνα με
την εικόνα της κοινωνίας απόλυτα φυσιολογικό. Όλα στον κόσμο
τους κινούνται στον αστερισμό του “πρέπει”.
Αν όμως όλα τα κοινωνικά συμβατά όντα αποκάλυπταν
την ψυχολογική πίεση που καταναγκαστικά δέχονται από την
προσπάθεια διατήρησης της εικόνας τους, θα έκλαιγαν πάρα πολύ
βλέποντας τα κενά, κακομαθημένα και ανικανοποίητα παιδιά
μέσα τους, που λειτουργούν ακόμη με τα “πρέπει” των άλλων.
Αντίθετα όμως δέχονται να ζουν με αντικαταθλιπτικά, αρκεί να
διατηρήσουν την εικόνα τους ( π.χ. μοντέλα). Σκεφτείτε τώρα τι
είδους προβολή είναι αυτή για τα παιδιά τους!
Ποια είναι όμως αυτή η χρυσή τομή που δεν κινείται στην
κατεύθυνση του “πρέπει”, αλλά ούτε και στην κατεύθυνση της
αδιαφορίας;
Δεν είναι τυχαίο που η εποχή μας χαρακτηρίζεται ως εποχή
των εικόνων. Ζούμε για να φτιάξουμε την εικόνα, στη συνέχεια
τρεφόμαστε από αυτή και προτρέπουμε τα παιδιά μας αλλά και

38


Προβολές

όλη την κοινωνία να κάνει το ίδιο. Έτσι λειτουργεί ουσιαστικά
η καταναλωτική κοινωνία μας. Βασιζόμενη στην εικόνα: “...δεν
είσαι αρκετά όμορφη, γι αυτό χρησιμοποίησε αυτή τη μάρκα
κρέμας, αυτό το αδυνατιστικό προϊόν....”. Μία πηγή δυστυχίας
των νέων για παράδειγμα είναι η επιμονή στην τελειότητα της
εξωτερικής τους εμφάνισης που οδηγεί ακόμη και σε παθολογικές
καταστάσεις.
Χρειάζεται αρκετά μεγάλη δύναμη να κολυμπάς ενάντια
στο ποτάμι της ζωής. Πάντα η δύναμη με την οποία ρέει η ζωή
είναι ισχυρότερη, αφού καταφέρνει με το πέρασμα των χρόνων
να κάνει λεία την επιφάνεια ακόμη και στις πιο τραχιές πέτρες.
Πόσο μάλλον την καρδιά του ανθρώπου.
Ο πόνος γίνεται ο καλύτερος γιατρός. Οι καθημερινές
απαιτήσεις είναι ένας επίμονος και δύσκολος αντίπαλος και
ενώ αυτές ποτέ δεν τελειώνουν, εμείς φτάνουμε στο τέλος της
ζωής μας να μετανοιώνουμε και να βλέπουμε τη ματαιότητα
του κόπου μας για να είναι όλα “όπως πρέπει”. Ακούμε συχνά:
“....δεν κοιτάξαμε τον εαυτό μας, για να μεγαλώσουμε αυτά τα
παιδιά...να γίνουνν κάτι, να μην τους λείψει τίποτα, όπως κάνουν
οι περισσότεροι κάναμε κι εμείς!”. Όμως στα παιδιά έλειψε ένα
σημαντικό κομμάτι. Ο ορισμός της αυτοαξίας των γονιών του.
Η αυτολύπησή τους δεν μπορεί να προκαλέσει το θαυμασμό
των παιδιών. Δεν μπορεί η ζωή τους να γίνει υγιές πρότυπο στην
εξέλιξή των παιδιών! Το πιθανότερο είναι να φτάσουν κάποια
στιγμή να λυπούνται και τα ίδια τη ζωή τους και οι γονείς να
λυπούνται επιπλέον και για τους εαυτούς τους που στερήθηκαν
τα πάντα!

39


Αναγεννώντας τον πνευματικό άνθρωπο διαμορφώνουμε
τις δυσκολίες της ζωής σε μαθήματα, προσκλήσεις σε εσωτερικό
διάλογο ψάχνοντας το λόγο που τις έλξαμε στη ζωή μας. Τι
θέλουν ουσιαστικά να μας διδάξουν τα γεγονότα της ζωής; Όλες
οι απαντήσεις βρίσκονται μέσα μας.
Ας γίνουμε λοιπόν καλύτεροι παρατηρητές του εαυτού μας,
που είναι μία καταπληκτική αρχική διαδικασία εκπαίδευσης του
εαυτού μας. Αν οι άλλοι αποφασίζουν να δέχονται μοιρολατρικά
τις δυσκολίες “έτυχε σε μένα” και να μην αναζητούν λόγους
που διαμορφώνουν το καθημερινό σκηνικό της ζωής τους,
προβάλλουν την οικογενειακή ταινία που τους βολεύει να
ξεπεράσουν το πρόβλημα γρήγορα και να το κατατάξουν στο
αρχείο των “γεγονότων της τύχης”.
Η οικογένεια που δεν ενδιαφέρεται για τις προβολές και
τους “άλλους” και διαμορφώνει τη δική της αντίληψη για τη θέση
στο κοινωνικό σύνολο προάγει την αναγεννημένη ζωή, αλλάζει
τα λανθασμένα αρνητικά στερεότυπα με θετικές δηλώσεις.
Αποδεχόμενοι τις προβολές των άλλων με αγάπη και
κατανόηση και όχι μίμηση ή επίκριση και οργή, δημιουργώντας
την εικόνα της ευτυχίας και όχι της λύπης, του διχασμού και της
υποκρισίας, κλίνουμε όλο και περισσότερο στο σωστό δρόμο,
προσφέροντας στα παιδιά μας ζωογόνο κριτήριο επιβίωσης.
Κάνοντας ένα βήμα κάθε φορά αρχίζουμε να περπατάμε
στο δρόμο της πνευματικής ζωής, όπου οδηγεί στη λεωφόρο της
αγάπης. Εμπόδια υπάρχουν πάντα στο δρόμο. Η διαφορά είναι
όμως στον τρόπο που τα αντιμετωπίζουμε. Ωριμάζοντας στην
πορεία ξέρουμε πλέον πως θα έλξουμε ή θα πως θ’ απομακρύνουμε

40


Προβολές

γεγονότα και καταστάσεις στη ζωή μας.
Η ευκολία ή η δυσκολία που θα βαδίσουμε στο δρόμο της
ζωής εξαρτάται από την πίστη μας. Η αλλαγή απαιτεί χρόνο και
επιμονή και είναι απόφαση χωρίς επιστροφή.

41


“Εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος καλούνται
να λύσουν μαζί το παζλ της μάθησης, με
γνώμονα την αυτοεκτίμηση που πηγάζει από
τον αμοιβαίο σεβασμό και την αγάπη.”

Εκπαιδευτής

•
Είναι γεγονός πως οι άνθρωποι πάντα ψάχνουν για ένα
δάσκαλο ή ένα γάϊδαρο στη ζωή τους. Ένα δάσκαλο για να
τους λέει τι να κάνουν και ένα γάϊδαρο για να του φορτώνουν
τις ευθύνες τους. Και στις δύο περιπτώσεις πάντως ψάχνουν να
βρουν κάποιον να αναλάβει την ευθύνη της ζωή τους.
Ποιοι αποτελούν όμως τους εκπαιδευτές στη ζωή μας;
Υπάρχουν πολλών ειδικοτήτων. Μπορεί να είναι οι πνευματικοί,
οι φίλοι, οι ψυχοθεραπευτές, οι αστρολόγοι, οι χαρτορίχτρες,

42



οι μάγοι, οι καφετζούδες, οι γιατροί, οι δάσκαλοι, οι γονείς, οι
συγγενείς ή όποιον ο καθένας ορίσει ως δάσκαλο στη ζωή του για
να μπορέσει σε κάθε στραβοπάτημα να πει: “Αυτός φταίει. Όχι
εγώ”. “Εγώ έκανα αυτό που μου είπε”. Δηλαδή “όχι εγώ, Κύριε,
η Εύα” ή “το φίδι”. Βέβαια θεωρούμε πως είναι πολύ επιπόλαιο
να κατατάσσουμε τους προαναφερόμενους στους δασκάλους,
αυτό όμως δε σημαίνει πως δεν ακούμε τη γνώμη τους, έστω και
επιπόλαια! Αυτή όμως η γνώμη είναι που μπαίνει στο μυαλό μας
και ορίζει τη ζωή μας. Το παιδί βλέποντας τη δική μας ταύτιση με
τους δασκάλους μας μαθαίνει να ορίζει τους δικούς του δασκάλους
στην πορεία της ζωής του. Έτσι μεγαλώνοντας κάποια από τα
παιδιά προσέχουν περισσότερο τη γνώμη των πνευματικών και
άλλα τη γνώμη των αστρολόγων. Δεν μπορούμε ν’ αναλάβουμε
την ευθύνη ανατροφής ενός παιδιού, αν εμείς ακόμη περιμένουμε
την ενηλικίωσή μας. Αν περιμένουμε τον αστρολόγο να μας
κατευθύνει στη ζωή μας. Η στάση υπευθυνότητας στη ζωή ορίζει
την πειθαρχία στην επιλογή μας. Η ωριμότητα προϋποθέτει
διάκριση στις απόψεις που μας περιβάλλουν και επιλογή της
δικής μας πορείας. Όταν επιλέγουμε εύκολες λύσεις από άλλους
- για παράδειγμα στην ανατροφή των παιδιών συνηθίζουμε να
κάνουμε αυτά που θα μας πουν κάποιοι με περισσότερη πείρα
(πως απορρέει η πείρα αυτή;) - ορίζουμε άλλους ως δασκάλους
οι οποίοι παίρνουν εξουσία, τουλάχιστον στα μάτια μας. Τους
καθιστούμε αυτόματα ανώτερους από εμάς και παντογνώστες.
Για να φτάσουμε όμως στο σημείο να ορίσουμε κάποιον
εκπαιδευτή στη ζωή μας, πρέπει να έχουμε λόγο για να του
δώσουμε το ρόλο αυτό. Κάποιοι από τους λόγους που μας οδηγούν

43


σε δασκάλους, μπορεί να είναι η έλλειψη αυτοπεποίθησης “ας
ακούσω και μία δεύτερη γνώμη”, το βόλεμα της συνήθειας,
“ξέρει ο μπαμπάς” η θυματοποίησή μας, “τι ξέρω εγώ”, ο φόβος
της πρωτοβουλίας ή της αποτυχίας, “ρώτα καλύτερα, δεν ξέρεις
καμιά φορά”, η άρνηση της ενηλικίωσης, “ξέρει αυτός, είναι
μεγαλύτερος”.
Ο εκπαιδευτής με τη σειρά του μπορεί να είναι προικισμένο
άτομο, ώριμο στο πνεύμα. Να διακατέχεται από αλτρουϊσμό και
διάθεση προσφοράς, να είναι δοτικό και ειλικρινές, φωτισμένο
και οδοιπόρος στο δρόμο της Αρετής.
Μπορεί όμως να είναι προβολή ενός ταλαιπωρημένου
υποσυνείδητου, με αρνητικές εσωτερικές εικόνες, που στην
κατάλληλη ευκαιρία βρίσκουν έδαφος να εκφραστούν. Από τη
μία να μιλά με όμορφα λόγια, αλλά από την άλλη οι προβολές
του να οδηγούν σε αντίθετα από τα λόγια του έργα. Να μολύνουν
τον ωραίο άνθρωπο “βάζοντας στο κεφάλι του” ιδέες, που τον
οδηγούν στο δρόμο του φόβου και της απελπισίας.
Για να καταλάβουμε τι είδους δάσκαλος μπορεί να είναι ο
καθένας που συναντάμε, ας αξιολογήσουμε πρώτα απ’ όλα τον
εαυτό μας ως δάσκαλο. Να δούμε τη ζωή μας και τον εσωτερικό
μας άνθρωπο. Να προσέξουμε σε ποιο μονοπάτι της ζωής μας,
οδηγούν οι συμβουλές μας πρώτα εμάς και έπειτα να δούμε αν
μπορούμε να συμβουλέψουμε τους άλλους. Γιατί συνηθίζουμε να
είμαστε οι καλύτεροι δάσκαλοι των άλλων. Ξέρουμε επακριβώς
τι πρέπει να κάνουν οι άλλοι και ποτέ τι πρέπει να κάνουμε εμείς.
Κάποτε υπήρξε ένας δάσκαλος που έκανε τη ζωή του
έμπνευση αλλαγής για εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη,

44



ζώντας και διδάσκοντας μία ζωή αγάπης. Μόνο αυτή η διδασκαλία
ως πρότυπο, αρκεί για ν’ αλλάξουμε τη ζωή μας.
Ας ξεκινήσουμε τη διδασκαλία μας με το μάθημα της
εμπιστοσύνης. Να μάθουμε να εμπιστευόμαστε τα παιδιά στα
χέρια Του. Εξάλλου δεν είναι δικά μας παιδιά. Δικά Του είναι.
Η έλλειψη πίστης και η αμφιβολία μας δεν δείχνει άτομα ώριμα
στην πίστη της αγάπης Του. Αν δεν τα προσέξει Αυτός που είναι
και δικά Του παιδιά, τότε ποιος θα μπορέσει να το κάνει καλύτερα;
Υπάρχουν καλοί δάσκαλοι που μας έχουν εμπνεύσει με
το παράδειγμα του βίου τους για ένα καλύτερο αύριο, για μία
καλύτερη ζωή που πηγάζει από την πνευματική μας ωριμότητα.
Αποφασίζοντας να περπατήσουμε στη ζωή μας με πράξεις
ευγνωμοσύνης, προσφοράς, αγάπης, συγχωρητικότητας,
ταπείνωσης, αλήθειας βοηθάμε τον εσωτερικό μας άνθρωπο να
βαδίσει στο φως του ανώτερου πνεύματος.
Μεγάλοι πνευματικοί πατέρες που βάδισαν το δρόμο
αυτό έδωσαν το παράδειγμα σε όλους μας να κατανοήσουμε
τον ορισμό της λέξης “δάσκαλος”. Δάσκαλοι που υποχρέωσαν
τη γήϊνη φύση τους να μεταβληθεί σε θεϊκή, που αγάπησαν τον
συνάνθρωπο περισσότερο από τον εαυτό τους, που πέρασαν τη
στενή Πύλη αγαπώντας τον πλησίον.
Ένας δάσκαλος το μόνο που πρέπει να γνωρίζει είναι η
αγάπη. Μόνο με το κίνητρο αυτό θα έρθουν όλοι κοντά του.
Αυτός είναι ο τρόπος να ανοίξουμε την καρδιά των παιδιών μας
ακίνδυνα. Να πει υπεύθυνα “διδαχτείτε από τη ζωή μου και κάντε
τη πράξη στη δική σας ζωή”. Έτσι συμβαίνουν οι αλλαγές.
Είμαστε αρκετά εγωϊστές για να παραδεχτούμε τη

45


μικρότητά μας. Το γεγονός ότι είμαστε γονείς δεν καθορίζει την
παντοδυναμία μας στα μάτια των παιδιών μας.
Άκουσα κάποτε μία ιστορία αρκετά διδακτική στο θέμα της
ταπείνωσης, που παρουσιάζει μία διαφορετική εικόνα για την
έννοια δάσκαλος:
Υπήρχε κάποτε ένας μαχητής ο οποίος μπορούσε να νικήσει
οποιονδήποτε αρκεί να έκανε την πρώτη κίνηση ο αντίπαλός του.
Έτσι, προσέβαλλε συνέχεια τους γύρω του μέχρι που εκείνοι
έχαναν την υπομονή τους και επιτίθονταν, με αποτέλεσμα να νικά
πάντα. Καυχιόταν, λοιπόν, πως δεν υπήρχε άλλος πολεμιστής
που να μπορεί να τον κερδίσει. Έχοντας ακούσει για τη φήμη
ενός μεγάλου και ηλικιωμένου Δασκάλου, τον προκάλεσε σε
μονομαχία.
Επί δύο ώρες τον προσέβαλλε με τον πιο αισχρό τρόπο,
με σκοπό να τον νευριάσει και να του επιτεθεί. Αντί αυτού ο
Δάσκαλος καθόταν και τον κοιτούσε, όρθιος και ήρεμος.
-“Μα πώς είναι δυνατόν να ανέχεσαι όλες αυτές τις
προσβολές; Τόσο αναίσθητος είσαι;” ρώτησε στο τέλος ο νεαρός
πολεμιστής εκνευρισμένος.
Ο Δάσκαλος χαμογέλασε λέγοντας: “Αν ένα δώρο δεν το
δεχτείς, σε ποιον ανήκει?”.
Ο δρόμος που μας δείχνει ο δάσκαλος είναι αυτό που τον
καθορίζει. Αυτό που θα μας κάνει να τον εμπιστευτούμε. Να
μπορεί να ζει, αλλά και να προσφέρει μία ζωή ώριμης αγάπης,
που αποπνέει άρωμα ζωής.
Ένα ρητό λέει πως “όταν ο μαθητής είναι έτοιμος,
φανερώνεται και ο δάσκαλος”. Προσελκύουμε λοιπόν στη

46



ζωή μας δάσκαλο που θα μας φανερώσει μία αλήθεια για μας,
που θα μας κάνει να στρέψουμε την προσοχή μας προς αυτόν
καταφέρνοντας να πάρει τα ηνία του μυαλού μας και να μας
οδηγήσει ή να μας κάνει υποχείριά του. Αν πάσχουμε από
έλλειψη αυτοπεποίθησης εύκολα μπορεί να γίνει δάσκαλός μας
αυτός που θα μπορέσει “να μας φουσκώσει τα μυαλά”, να μας
κάνει να αισθανθούμε ανώτεροι άνθρωποι. Αν θαυμάζουμε τα
υλικά αγαθά, εύκολα μπορεί να γίνει δάσκαλός μας κάποιος που
είναι πλούσιος και να στρέψουμε την πυξίδα της ζωής μας προς
την κατεύθυνσή του, ακολουθώντας τις συμβουλές του. Ανάλογα
με τα πάθη μας προσελκύουμε και ανάλογους δασκάλους.
Λέμε συχνά “τότε έκανα παρέα με τον τάδε”, που σημαίνει
πως ανάλογα με τις προτεραιότητες που κάθε φορά βάζουμε στη
ζωή μας, προσελκύουμε και διαφορετικούς δασκάλους, για να
μας καλύπτουν το πνευματικό μας κενό. Οι προτεραιότητες αυτές
αποτελούν στάδια ωρίμανσης και ανάλογα με το επίπεδο της
επίγνωσης που κατέχουμε βαδίζουμε σε νέους πιο εξελιγμένους
δρόμους. Με θάρρος, πίστη και αγάπη στη ζωή μπορούμε
ν΄αποδεχτούμε τα μαθήματα που μας προσφέρει ως δώρα, που
κρύβουν νέα μηνύματα γνώσης του εαυτού μας.
Ας μάθουμε να είμαστε ευγνώμονες για τα δώρα της ζωής
που αποτελούν στάδια ωρίμανσης.
Τοποθετώντας τον εαυτό μας στη θέση του εκπαιδευτή,
που κρατά από το χέρι το νεογέννητο παιδί του, θα πρέπει να
συνειδητοποιήσουμε το μέτρο της υπευθυνότητάς μας στη
συμμετοχή των προσώπων που βρίσκονται στο οικείο μας
περιβάλλον και μπορούν να πάρουν τα ηνία του τρόπου σκέψης

47


των παιδιών μας. Τους δασκάλους τους δηλαδή.
Σε ένα πείραμα που έγινε και σχετίζεται με την εκπαίδευση,
αποδεικνύεται πόσο μπορεί το περιβάλλον που ζούμε να μας
επιρρεάσει καταλυτικά.
Μία ομάδα επιστημόνων δοκίμασε την αλτικότητα των
ψύλλων παρατηρώντας πόσο αυτή μπορούσε να μειωθεί με την
κατάλληλη καθοδήγηση. Τοποθέτησαν λοιπόν αρχικά έναν ψύλλο
σε ένα μικρό κουτί και παρατήρησαν πως ενώ στην αρχή ο ψύλλος
έφτανε με το άλμα του την οροφή του κουτιού σε λίγο χρονικό
διάστημα άρχισε να μειώνει το άλμα του, προσαρμόζοντάς το,
ώστε να μην φτάνει στην οροφή. Μετά τον τοποθέτησαν σε
ένα πιο μικρό και έπειτα σε ένα πιο μικρό, ώστε κατέληξε σε
ένα σπιρτόκουτο, όπου και εγκατέλειψε τις προσπάθειές του,
αποδεικνύοντας με τον τρόπο αυτό οι επιστήμονες, πως ο ψύλλος
προσαρμόζεται στις συνθήκες του περιβάλλοντός του με ανάλογη
καθοδήγηση αλλάζοντας ακόμη και τις ζωτικές συνήθειές του.
Ας αντιμετωπίσουμε τα παιδιά ως ανεπτυγμένες
προσωπικότητες, ικανές να επικοινωνήσουν με τους γονείς τους
σε ίση βάση και όχι σαν ελλιπή πλασματάκια, αδύναμα ή ατελή,
που χρειάζονται την καθοδήγησή μας. Τα παιδιά δεν χρειάζονται
καθοδήγηση αλλά υποστήριξη, ενθάρρυνση και αγάπη. Αν
υιοθετήσουμε αυτή τη στάση στην ανατροφή των παιδιών μας
σίγουρα θα συνηθίσουν να τα αντιμετωπίζουν όλοι με τον τρόπο
αυτό, ενώ τα παιδιά που θα μάθουν να ζουν με καθοδήγηση και
με μία λανθασμένη πεποίθηση πως είναι πάντα μικρά παιδιά και
ανώριμα θα έχουν μία ανώριμη και μόνιμα παιδική στάση σε
όλες τις καταστάσεις που αντιμετωπίζουν.

48



Εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος καλούνται να λύσουν
μαζί το παζλ της μάθησης, με γνώμονα την αυτοεκτίμηση που
πηγάζει από τον αμοιβαίο σεβασμό και την αγάπη.
Φανταστείτε ένα μικρό παιδί, ίσως και εσάς σε μικρή ηλικία
να βρίσκεστε σε ένα δωμάτιο με ενήλικες - δασκάλους. Να τους
ακούτε να φωνάζουν σ’ αυτό το μικρό παιδί για τα λάθη του και
να του τονίζουν, πως αν σκέφτεται ή κάνει αυτά που θέλει δεν
πρόκειται ποτέ να προκόψει και πως δεν θα το αγαπούν: “Καλά
δε σου κόβει καθόλου;Τι πράγματα είναι αυτά! ......Αν αγαπάς τη
μάνα σου, μη της το κάνεις αυτό!” Πως νομίζετε ότι θα μεγαλώσει
αυτό το παιδί; Με ποιες απόψεις για τον εαυτό του;
Αν ρωτήσουμε κάποιον να μας πει τη γνώμη του για τον
εαυτό του, θα μας πει πως τον βλέπουν οι άλλοι. Δεν έχει ξεκάθαρη
εικόνα για τον εαυτό του. Μάλιστα μπορεί να χρησιμοποιήσει
και λέξεις των γονιών του για να περιγράψει τον εαυτό του.
Ακούμε συνήθως “η μαμά μου λέει πως είμαι ασυνεπής και
ακατάστατος....” αλλά απάνια περιγράφουμε τον εαυτό μας
χωρίς να βρεθούμε σε δύσκολη θέση. Αυτό αποδεικνύει πως
οι εκπαιδευτές μας έκαναν καλή δουλειά στην ενίσχυση της
αυτοαξίας μας!
Είναι καιρός λοιπόν να ξεκινήσουμε τη δική μας ζωή.
Κάποτε λειτουργούσαμε σαν ετερόφωτα όντα. Λουσμένα στο
φως των άλλων. Είναι τώρα η στιγμή να λάμψουμε μόνοι μας
προσφέροντας το άπλετο φως μας στο σύμπαν.

49


“Ένας αναγεννημένος γονιός με στοργή επενδύει
στη σχέση επικοινωνίας με το παιδί του, δεν
θεωρεί δεδομένο ότι ο γονιός επειδή είναι
μεγαλύτερος έχει και δίκιο.”

Αποδοχή

•
Το αστείο είναι πως εκπαιδευόμαστε για τόσα πράγματα
καθημερινά που υπάρχουν γύρω μας και αγνοούμε παντελώς τι
υπάρχει μέσα μας. Πηγαίνουμε σε σχολεία και σε Πανεπιστήμια,
κάνουμε διδακτορικά, εξειδικεύσεις, αναζητούμε τη γνώση, αλλά
δε βελτιώνουμε το επίπεδο της επίγνωσης του εαυτού μας και της
αγάπης για τον εαυτό μας. Δεν μαθαίνουμε ν’ αγαπάμε τον εαυτό
μας γι αυτό που είναι, αλλά γι αυτό που έχει καταφέρει.
Αντίθετα συλλέγουμε γνώση, όση μπορούμε περισσότερη,

50


Αποδοχή

για να γίνουμε “κάποιοι” που θα καταφέρουν “κάτι” και τελικά
όταν μένουμε μόνοι στο δωμάτιο δεν μπορούμε να αντέξουμε τη
μοναξιά και την παρέα του εαυτού μας, ούτε για ένα λεπτό.
Ανοίγουμε τηλεοράσεις, computers για να έχουμε θόρυβο
και να μην ακούμε την εσωτερική μας φωνή. Μας τρομάζει η
εσωτερική μας φωνή.
Κάποτε ένας οδοιπόρος του πνεύματος επισκέφτηκε ένα
μεγάλο δάσκαλο στο Θιβέτ ζητώντας τη γνώμη του για κάποια
προβλήματα που αντιμετώπιζε. Ενώ ο δάσκαλος του πρόσφερε
τσάι, ο οδοιπόρος δεν σταματούσε να μιλά για όσα έχει κάνει
και πόσο έχει προχωρήσει στο δρόμο της ζωής. Όσο ο οδοιπόρος
μιλούσε, ο δάσκαλος γέμιζε την κούπα του, με αποτέλεσμα
κάποια στιγμή να ξεχειλίσει και να γεμίσει παντού. Όταν είπε
στο δάσκαλο να σταματήσει, τότε ο σοφός γέροντας του είπε:
- “Τα προβλήματα που αντιμετωπίζεις μοιάζουν με την
κούπα αυτή. Προσπαθείς να τα λύσεις, ενώ ξεχειλίζεις από
εγωϊσμό και δεν αφήνεις λίγο χώρο στην καρδιά σου για το
αληθινό μήνυμα της ζωής”. Και ο οδοιπόρος συνέχισε το ταξίδι
του αρχίζοντας να αντιλαμβάνεται τη σημασία των λόγων του
μεγάλου δασκάλου.
Ένα από τα δυσκολότερα προσωπικά μας επιτεύγματα ως
νεογέννητοι γονείς είναι να μάθουμε να αποδεχόμαστε τον εαυτό
μας όπως ακριβώς είναι. Υπάρχουν πάντα πολλά που θέλουμε
να αλλάξουμε στον εαυτό μας για να τον αποδεχτούμε και στη
συνέχεια να τον αγαπήσουμε. Η αλήθεια είναι πως πρώτα πρέπει
να ισορροπήσουμε στο σημείο που βρισκόμαστε, αποδεχόμενοι
και αγαπώντας τον εαυτό μας όπως ακριβώς είναι και έπειτα θα

51


έρθουν οι αλλαγές.
Αποδεχόμενοι πως κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε για
το επίπεδο της επίγνωσης που μέχρι τώρα έχουμε για τη ζωή μας,
κάνουμε το πρώτο βήμα αλλαγής. Η αποδοχή σημαίνει κατανόηση
και η κατανόηση προϋποθέτει αγάπη. Αν αγαπήσουμε τον εαυτό
μας μπορούμε να προσφέρουμε την αγάπη μας. Αν όμως οι ίδιοι
δεν αγαπάμε τον εαυτό μας, πως περιμένουμε από τους άλλους
να μας αγαπούν; Αν εμείς δεν αγαπάμε αρκετά τον εαυτό μας,
πως μπορούμε να αγαπήσουμε τα παιδιά μας;
Πιστεύουμε πως η μέχρι τώρα ζωή μας δεν αποτελεί κομμάτι
της ζωής των παιδιών. Λάθος. Αυτά που ζήσαμε, αυτά που ζούμε
και αυτά που θα ζήσουμε, είναι αποτέλεσμα των σκέψεων που
κάναμε μέχρι τώρα. Αν καθημερινά πιστεύουμε πως δεν αξίζουμε
να έχουμε καλύτερη δουλειά, πως δεν μπορεί η σχέση μας να γίνει
καλύτερη ή πως δε θα καταφέρουμε ποτέ να απαλλαγούμε από
το άγχος, όλα αυτά σημαίνουν πως σκεφτόμαστε καλλιεργώντας
σκέψεις αμφισβήτησης του εαυτού μας. Αμφισβητώντας τον
εαυτό μας, οδηγούμαστε σε δύο δρόμους. Είτε αμφισβητούμε
τις δυνατότητες των παιδιών μας, είτε υπεραισιοδοξούμε για τις
δυνατότητές τους, δημιουργώντας προβληματικές σχέσεις με την
οικογένειά μας. Αν όμως αλλάξουμε το μείγμα της σκέψης μας,
το αποτέλεσμα θα είναι διαφορετικό.
Αν ξυπνάμε το πρωΐ, ευγνωμονώντας το Θεό που είμαστε
ζωντανοί για να απολαύσουμε ένα ακόμη υπέροχο ταξίδι στη ζωή
με τους ανθρώπους που είναι δίπλα μας, παρέχοντάς τους τον
καλύτερο εαυτό μας, αποκτούμε συνειδητοποίηση της ανώτερης
αξίας της ζωής και αυτοπεποίθηση για να τη ζήσουμε.

52


Αποδοχή

Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε, πως ό,τι έχουμε μέσα
μας αυτό θα προσφέρουμε. Αυτό θα πάρουν και τα παιδιά μας.
Δεν υπάρχει καλύτερο δώρο για τα παιδιά, από την προσφορά
του καλύτερου εαυτού μας. Αλλά για να φτάσω στο σημείο
να προσφέρω κάτι, πρέπει να αποδεχτώ ή να αναγνωρίσω
τουλάχιστον ότι το κατέχω. Ας κατανοήσουμε λίγο καλύτερα την
έννοια της αποδοχής του εαυτού μας.
Η διαδικασία της αποδοχής ξεκινά με την εκδήλωσης της
ευγνωμοσύνης και της συγχώρεσης. Πρέπει να δεσμευτούμε
και στα δύο. Αν αποφασίσουμε συνειδητά να αλλάξουμε, θα
πρέπει όλες μας οι ενέργειες να είναι στραμένες προς αυτή την
κατεύθυνση. Οι σκέψεις μας είναι καθοριστικές στην απόφασή
μας αυτή. Διαμορφώνουν τον εσωτερικό μας διάλογο που γίνεται
ανάμεσα στη λογική και το συναίσθημα. Μοιάζει με το παιδί που
θέλει να παίξουμε λίγο παραπάνω (συναίσθημα), η υποχρέωση
όμως να βρισκόμαστε έγκαιρα στο χώρο εργασίας, μας αναγκάζει
να φύγουμε αμέσως (λογική).
Αν δε μπορούμε να εκφράσουμε ευγνωμοσύνη και
συγχώρεση δεν υπάρχει χώρος για αποδοχή. Ανοίγοντας το
παράθυρο της καρδιάς μας στη ζωή, πλημμυρίζουμε όλο μας
το σπίτι με φως. Έτσι διώχνουμε μακριά τα σκοτάδια του
παρελθόντος και αγκαλιάζουμε τη νέα ζωή. Διώχνουμε τα
αρνητικά συναισθήματα, καθαρίζοντας το χώρο μας και τον
γεμίζουμε με φωτεινά αισιόδοξα μηνύματα.
Η προσπάθεια που κάνουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας,
αλλάζει και τους κανόνες σκέψης. Ενώ μέχρι τώρα προτεραιότητα
είχαν τα “πρέπει”, τώρα στρεφόμαστε λίγο περισσότερο στα

53


“θέλω”.
Στη νέα ζωή πρέπει να αξιολογήσουμε τις προτεραιότητές
μας. Συνηθίζουμε να λέμε πως δεν μπορούμε να κάνουμε αυτά
που θέλουμε, ενώ η πραγματικότητα είναι πως κάνουμε αυτά
που πραγματικά θέλουμε. Αν αγαπάμε αρκετά τον εαυτό μας
και θέλουμε να του παρέχουμε μία ζωή, που στο παρελθόν θα
αποτελούσε όνειρο, πρέπει να βάλουμε το σημείο εκκίνησης στο
πλάνο της ζωής μας.
Αν αισθανόμαστε όλο και περισσότερο κουρασμένοι
από την προσπάθεια να φτάσουμε για να είμαστε, καλύτερα
να σταματήσουμε γρήγορα τις προσπάθειες. Η ευτυχία είναι
απόφαση και όχι συλλογή υλικών αγαθών. Τα παιδιά που
ήρθαν στη ζωή με τη θέλησή μας δεν είναι αντικείμενα, ούτε
παραμένουν κάπου ανενεργά, μέχρι εμείς να βρούμε το χρόνο να
ενεργοποιήσουμε τις δυνατότητές τους και ν’ ασχοληθούμε μαζί
τους. Είναι ζωντανές υπάρξεις που αξίζουν την αγάπη μας. Δεν
θα μας αγαπήσουν περισσότερο αν είμαστε πλούσιοι ή διάσημοι.
Θα μας αγαπήσουν αν είμαστε γονείς πλούσιοι σε αγάπη. Η αξία
μας για τα παιδιά δεν καθορίζεται από την κοινωνική εικόνα μας.
Δεν χρειάζονται περισσότερα χρήματα ή περισσότερα παιχνίδια.
Η αγάπη μας και ο χρόνος που μπορούμε να τους προσφέρουμε
είναι γι αυτά το σημαντικότερο δώρο.
Σε κάποια οικογένεια, - μπορεί και στη δική σου - έγινε
αυτός ο διάλογος:
Παιδί: Μπαμπά με αγαπάς;
Πατέρας: Φυσικά παιδί μου.
Παιδί: Γιατί μ’ αγαπάς;

54


Αποδοχή

Πατέρας: Γιατί; Δε βλέπεις τι έχω κάνει για σένα; Σου έκανα
εξοχικό, αυτό το σπίτι θα γίνει δικό σου, σε σπούδασα, σου έδινα
χρήματα όποτε μου ζήτησες, έκανα τα πάντα για σένα!
Παιδί: Μπαμπά να σε ρωτήσω κάτι… Θυμάσαι πότε με πήρες
αγκαλιά;
Πατέρας:…
Παιδί: Πότε με φίλησες και μου είπες σ’ αγαπώ, χωρίς να έχω
γιορτή ή να υπάρχει λόγος;
Πατέρας:…
Παιδί: Πότε με σκέπασες, όταν πήγαινα για ύπνο;
Πατέρας:…
Παιδί: Πότε με κατάλαβες, όταν έκλαιγα κι εσύ έλεγες “τι θες να
σου πάρω για να σου περάσει”;
Πατέρας:…
Παιδί: Τώρα που το σκέφτομαι πατέρα, οι μητέρες στην Αφρική,
δεν αγαπάνε τα παιδιά τους, αφού δεν έχουν περιουσία να τους
αφήσουν, σωστά;
Πατέρας:…
Παιδί: Τελικά μπαμπά πόσο κοστίζει η αγάπη, για να ξέρω κι εγώ
πόσα μηδενικά πρέπει να αφήσω στο λογαριασμό του δικού μου
παιδιού;
Καταναλώνουμε πάρα πολύ χρόνο για να πετύχουμε σε
αυτή τη ζωή την ευτυχία, που συνήθως προϋποθέτει πλούτο
ή δόξα για να συνειδητοποιήσουμε κάποια στιγμή, πως στον
κοπιαστικό αυτό αγώνα αφήσαμε τις ζωές των παιδών μας σε
άλλους, για να μην τους λείψει τίποτα στη ζωή. Η αλήθεια είναι,
πως τα παιδιά πάντα θα εκτιμούν περισσότερο την πληρότητα

55


και την ασφάλεια, από τις τραπεζικές καταθέσεις και τα διάσημα
επώνυμα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε πως τα παιδιά που έχουν
διαταραγμένη ενήλικη ζωή έχουν ζήσει προβληματική παιδική
ηλικία. Το αποστειρωμένο περιβάλλον που συνήθως ζουν,
δε τους επιτρέπει να εκδηλώσουν ενέργειες που φανερώνουν
αυτοπεποίθηση. Η τόλμη και η αποφασιστικότητα πνίγονται
κάτω από το βάρος της ακινητοποίησης και της αβουλίας, ενώ
όλα τους παρέχονται έτοιμα. Χωρίς πρωτοβουλία, δεν ρισκάρουν
στη ζωή, γιατί πιστεύουν πως δεν αξίζουν όσο οι επιτυχημένοι
γονείς τους και παραλύουν μπροστά στο φόβο της αποτυχίας και
της οικογενειακής κατακραυγής.
Αν κρίνουμε συνεχώς ένα παιδί ποτέ δεν θα μπορέσουμε να
ανακαλύψουμε τις δυνατότητές του. Τα “θέλω” και οι προσωπικές
απόψεις των παιδιών, η αυτενέργεια, αντικαθιστώνται από
τα “πρέπει”, την αμφιβολία και το φόβο για το μέλλον, που
ουσιαστικά είναι δικοί μας φόβοι.
Ένας αναγεννημένος γονιός με στοργή επενδύει στη σχέση
επικοινωνίας με το παιδί του, δε θεωρεί δεδομένο ότι επειδή είναι
μεγαλύτερος, έχει και δίκιο. Θαυμάζει τη διάθεσή του παιδιού
του να επικοινωνεί τις ιδέες του, τις πρωτοβουλίες και την τόλμη
του και παράλληλα ικανοποιείται με τον τρόπο που διαχειρίζεται
την υπευθυνότητά του.
Μεγαλώνοντας ένα παιδί, που αισθάνεται πως αξίζει να
προσπαθεί για το καλύτερο, πως έχει την ικανότητα και την
ενθάρρυνση των γονιών του σε αυτά που σκέφτεται ή πράττει,
ακόμη κι αν αποτύχει, είναι σίγουρο πως θα ευτυχήσει.
Τα εμπόδια που τυχόν θα αντιμετωπίσει είναι μικρά

56


Αποδοχή

μαθήματα που αισιόδοξα προσπερνά και θα συνεχίσει στο δρόμο
της ζωής πιο ώριμο.
Αν κρίνουμε τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν στο δρόμο
τους “δε στο ‘λεγα;” ως λανθασμένες επιλογές, γινόμαστε εμείς
εμπόδια στην εξέλιξή τους με τη λανθασμένη μας συμπεριφορά.
Τα λάθη είναι μέρος της εκπαίδευσης των παιδιών και δεν
κερδίζουμε κάποια ανώτερη θέση στα μάτια τους, όταν τα
επικρίνουμε για κάθε ένα από αυτά. Το μόνο που καταφέρνουμε
να κάνουμε, είναι να πιστέψουν ακόμη λιγότερο στον εαυτό τους
και να αποδεχτούν την ανικανότητά τους.
Όταν μαλώνουμε τα παιδιά για τα λάθη τους, τα λόγια
μας είναι σαν καρφιά που ματώνουν τις τρυφερές καρδιές τους.
Όταν αγαπάμε ειλικρινά, δε θέλουμε να κάνουμε τους άλλους να
πονάνε. Γιατί ο πόνος που προκαλείται από τα λόγια των γονιών,
πονάνε περισσότερο από τα λόγια των άλλων. Πόσο περισσότερο
όμως συνηθίζουμε ν’ αγαπάμε ή να πονάμε τους δικούς μας
ανθρώπους, την οικογένειά μας; Η απάντηση είναι πως πονάμε
όσο μας έχουν πονέσει και αγαπάμε, όσο μας έχουν μάθει ν’
αγαπάμε!
Κάποτε ένας νεαρός συμπεριφερόταν βίαια. Ο πατέρας του,
του έδωσε ένα σακουλάκι με καρφιά και του είπε να καρφώνει
ένα καρφί στο πεζοδρόμιο μπροστά από τον κήπο κάθε φορά που
θα έχανε την υπομονή του και θα μάλωνε με κάποιον.
Την πρώτη μέρα έφτασε στο σημείο να καρφώσει 37 καρφιά
στο πεζοδρόμιο.
Κατά τις εβδομάδες που ακολούθησαν έμαθε να ελέγχει
τον εαυτό του και ο αριθμός των καρφιών που κάρφωνε στο

57


πεζοδρόμιο, λιγόστευε συνεχώς μέρα με τη μέρα: είχε ανακαλύψει
ότι ήταν πιο εύκολο να συγκρατείται, απ’ το να καρφώνει καρφιά.
Τελικά, έφτασε η μέρα κατά την οποία ο νεαρός δεν έβαλε
ούτε ένα καρφί στο πεζοδρόμιο.
Τότε πήγε στον πατέρα του και του είπε ότι εκείνη την
ημέρα δεν χρειάστηκε να βάλει ούτε ένα καρφί.
Ο πατέρας του, χωρίς να εκφράσει κάποια γνώμη, του είπε
να βγάζει ένα καρφί για κάθε μέρα που θα περνούσε, χωρίς να
χάσει την υπομονή του.
Οι μέρες πέρασαν και ο νεαρός τελικά μπόρεσε να πει στον
πατέρα του, ότι είχε βγάλει όλα τα καρφιά απ’ το πεζοδρόμιο.
Ο πατέρας τότε, οδήγησε το γιο του στο πεζοδρόμιο
μπροστά από τον κήπο και του είπε:
- “Παιδί μου, έκανες καλά, αλλά κοίτα πόσες τρύπες έχει
το πεζοδρόμιο. Αυτό δε θα είναι πια όπως πριν. Όταν μαλώνεις
με κάποιον και του λες κάτι προσβλητικό, του αφήνεις μια πληγή
όπως αυτή. Μπορείς να μαχαιρώσεις έναν άνθρωπο και μετά να
του βγάλεις το μαχαίρι, ωστόσο όμως θα του μείνει πάντα μια
πληγή. Λίγη σημασία έχει πόσες φορές θα ζητήσεις συγνώμη,
η πληγή που γίνεται με τα λόγια κάνει τόση ζημιά όσο και μία
πληγή στο σώμα σου.”
Πολλά θα μπορούσαμε να επιτύχουμε με την αποδοχή και
τίποτα με την επίκριση. Η στάση μας στο λάθος καθορίζει την
ποιότητά μας, ως αναγεννημένοι γονείς. Μαθαίνουμε στη ζωή
από τα λάθη μας. Τόσο εμείς, όσο και τα παιδιά μας. Λένε πως
“νικητής στη ζωή δεν είναι αυτός, που ποτέ δεν πέφτει, αλλά
αυτός που όταν πέσει, ξανασηκώνεται”. Ας απλώσουμε εμείς το

58


Αποδοχή

χέρι στο νικητή της ζωής, για να συνεχίσει στο δρόμο του.
Σα γονείς έχουμε την τάση να “προτείνουμε” πάντα το δικό
μας “σωστό” στα παιδιά μας, πατρονάροντας έτσι τη ζωή τους. Η
αλήθεια είναι πως όταν ένας γονιός λέει στο παιδί του: “Πρέπει
να γίνεις γιατρός και όχι ηθοποιός” τότε πράγματι το πατρονάρει,
αλλά στην ουσία εννοεί: “Σ’ αγαπώ. Νοιάζομαι για σένα και
θέλω την εξασφάλισή σου”. Δυστυχώς όμως οι γονείς, λόγω
της περιορισμένης επίγνωσης που διαθέτουν στην παραγωγική
διαπαιδαγώγηση, δεν έχουν μάθει, να επικοινωνούν σωστά και τα
μηνύματα είναι διαφορετικά.
Αν όμως οι γονείς εμπιστευτούν το παιδί τους και
επικοινωνήσουν ουσιαστικά μαζί του, σίγουρα θα βρουν τη λύση
στη σχέση τους, άσχετα αν αποφασίσουν πως θέλουν διαφορετικά
πράγματα. Όταν αποδεχτούν πώς δεν πρέπει κάποιος να είναι
εξουσιαστής και κάποιος υπήκοος, αλλά αποδεχτούν την ισότητα
στη σχέση τους, η λύση θα βρει το δρόμο μέσω της αγάπης.
Επιτυχία και αποτυχία βαδίζουν πάντα μαζί στη ζωή χέρι -
χέρι. Και τα δύο αποτελούν σημαντικά μαθήματα. Μαθαίνουμε
και από την αποτυχία μας αλλά και από την επιτυχία μας.
Πολλοί συνδέουν την επιτυχία με την ευτυχία και κάποιοι
λένε “ευτυχώς που απέτυχα, για να ευτυχήσω”. Μία αποτυχία
στον επαγγελματκό τομέα, δεν σημαίνει απαραίτητα απόρριψη,
αλλά στάδιο εξέλιξης. Κάποιος απολύεται έπειτα από πολλά
χρόνια εργασίας και έτσι ανακαλύπτει πως μπορεί να κάνει κάτι
άλλο, που τον γεμίζει χαρά και δημιουργικότητα. Κάποιος άλλος
χωρίζει και ανακαλύπτει πόσο δυστυχισμένος και καταπιεσμένος
ήταν, μέχρι τη στιγμή που βρήκε νέο σύντροφο και κατάλαβε πως

59


είναι ο έρωτας και η ευτυχισμένη ζωή. Εσείς άραγε πόσους θα
συναντήσετε στο δρόμο κάνοντας αυτό το διάλογο:
-“Καλημέρα φίλε μου. Ωραία μέρα σήμερα!”
-“Δε θα το ‘λεγα... Μόλις με απέλυσαν από τη δουλειά.
Μετά από 20 χρόνια εργασίας...”
-“Συγχαρητήρια. Ευκαιρία να κάνεις κάτι που αγαπάς
περισσότερο!”
Πραγματικά η ζωή μας στέλνει καθημερινά μηνύματα.
Δουλεύοντας με σχέση εξάρτησης χωρίς δημιουργικό πνεύμα
και αγάπη, η εργασία γίνεται ρουτίνα. Αν σκέφτεσαι πολλές
φορές πως η δουλειά σε κουράζει, όταν σε απολύσουν θα πρέπει
να χαρείς, γιατί η ζωή, σου έστειλε ένα μήνυμα αισιοδοξίας.
Επιθυμούσες ν’ αλλάξεις με κάποιο τρόπο τη δουλειά σου. Τώρα
ήρθε η ευκαιρία να αναλάβεις την ευθύνη της σκέψης και της
επιθυμίας σου.
Η επιδίωξη της ευτυχίας δεν περνά απαραίτητα από την
επιτυχία. Υπάρχουν άνθρωποι που ατύχησαν στον έρωτα, την
υγεία, την οικογένεια, την εργασία, τα οικονομικά. Έχασαν
τα πάντα και μέσα από το τίποτα αναγεννήθηκαν κυρίως ως
πνευματικοί άνθρωποι. Η αποτυχία τους χάρισε το μεγαλύτερο
δώρο της. Τη συνείδηση της ζωής.
Βλέπουμε πολλές φορές ανθρώπους που βρίσκονται σε
μία μόνιμη κατάσταση γκρίνιας και απαισιοδοξίας. Αυτοί οι
άνθρωποι έχουν σίγουρα νοιώσει καλά τον πόνο της αποτυχίας,
όμως ποτέ δεν κατάφεραν να ξεκολλήσουν από το τέλμα αυτό,
είτε γιατί η αυτοαξία τους είναι χαμηλή, είτε γιατί η αυτολύπηση
ή η θυματοποίηση έχουν γίνει το αγκίστρι που έλκει το

60


Αποδοχή

ενδιαφέρον των άλλων. Η λύπηση είναι μία μορφή αγάπης για
τους ανθρώπους αυτούς.
Μοιάζει λίγο με όσους τους κάνουν κοπλιμέντα και δεν τα
αποδέχονται. Έχουν τόσο χαμηλή αυτοαξία, που ούτε το δώρο
του καλού λόγου δε μπορούν να δεχτούν.
Αποδέξου τον εαυτό σου όπως είναι για να αποδεχτείς
τη ζωή και τα δώρα της. Αν σου συμβαίνουν γεγονότα που δεν
μπορείς να ελέγξεις, μην πεις “όλα σε μένα συμβαίνουν”, αλλά
“τι ήρθε να μου διδάξει αυτή η κατάσταση;” Γιατί αν δε μάθεις,
δεν μπορείς να βελτιώσεις τη ζωή σου.

61


“Είμαστε γονείς μίας νέας ζωής που μας
προσφέρθηκε ως δώρο. Έχουμε ελεύθερη
θέληση να την προάγουμε σε ανώτερο
άνθρωπο ή να την υποβιβάσουμε σε
πτωτικό άλογο πλάσμα.”

Ελεύθερη θέληση

•
Τι ομορφιά κρύβει μέσα της αυτή ζωή! Δεν είναι αλήθεια
ένα ασύγκριτα απολαυστικό ταξίδι, ξεχωριστό για τον καθένα
από εμάς;
Μία ζωή που μας εκφράζει απόλυτα, γιατί ζούμε αυτό
που θέλουμε. Αυτή είναι ίσως και η μεγαλύτερη μαγεία στο
ταξίδι της ζωής. Είμαστε ανεξάρτητες προσωπικότητες που
αναπτυσσόμαστε σε παράλληλους κόσμους στο ίδιο Σύμπαν
και διαμορφώνουμε ιδιαίτερα και ξεχωριστά χαρακτηριστικά

62



δοσμένα με θεία σοφία στον κάθενα από εμάς. Αλλά μέσα στην
κάθε ύπαρξη βρίσκεται ο μεγαλύτερος πλούτος της γης. Αυτό που
κανείς δεν μπορεί να στερήσει, γιατί είναι αδύνατον να κλαπεί.
Μία πνευματική θέληση για ταύτιση με το θείο. Μία ανώτερη
εσώτερη στάση αβίαστης επιδίωξης του άριστου.
Είμαστε ελεύθεροι να ζήσουμε έτσι ή αλλιώς. Να αλλάξουμε
ή να μείνουμε στα ίδια. Να αγαπήσουμε ή να μισήσουμε. Ακόμη
κι αν μας φυλακίσουν στις πιο αυστηρές φυλακές, το πνεύμα μας
μπορεί να κυοφορεί αγάπη και πίστη. Στα νοητικά μας ταξίδια
είμαστε ελεύθεροι να απογειώσουμε τη δύναμη του πνεύματός
μας.
Έχουμε τη δύναμη της ελεύθερης θέλησης. Το ταξίδι που
ξεκινά μόλις αποκοπούμε από τον ομφάλιο λώρο της μητέρας
μας, είναι ένα άγνωστο περιβάλλον που μας καλεί να το
εξερευνήσουμε. Οι ανακαλύψεις είναι τόσες που δεν σταματούν
ακόμη και μέχρι το τέλος της ζωής μας. Η κάθε μία πρόκληση,
είναι και μία νέα πρόσκληση σε εμπειρία - μάθημα ζωής.
Όταν περπατάμε στο σκοτάδι του φόβου που βασιλεύει
στο άγνωστο, δεν μπορούμε να δούμε τίποτα χωρίς καθοδήγηση.
Σιγά - σιγά όμως, αν και περπατάμε στα τυφλά, αρχίζουμε να
εμπιστευόμαστε τις άλλες αισθήσεις μας για να προχωρήσουμε.
Όπως εμπιστευόμαστε τις αισθήσεις μας για να βρούμε το σωστό
δρόμο, έτσι και τα παιδιά μας αρχίζουν να διακρίνουν την αληθινή
ζωή. Με αναπτυγμένο ένστικτο νοιώθουν τους γονείς από τους
χτύπους της καρδιάς τους, από τη μυρωδιά τους, τον τόνο της
φωνής τους. Με τον τρόπο αυτό μαθαίνουν να αναγνωρίζουν και
να νοιώθουν το φόβο, τη χαρά, την ανησυχία, τη λύπη.

63


Οι αισθήσεις είναι απαραίτητες στην ανάπτυξή μας, αρκεί
να ξέρουμε πως να τις χρησιμοποιούμε. Τα μάτια μας πρέπει να
στρέφονται και μέσα μας, τα αυτιά μας ν’ ακούνε τις εσωτερικές μας
φωνές και η όσφρησή μας να μυρίζει την ευωδία της ψυχής. Όταν
επικεντρώνουμε τις αισθήσεις μας στην ομορφιά, εκεί θα μάθει ν’
αναζητά και το παιδί μας την ικανοποίηση, την πληρότητα, χωρίς
επομένως να οδηγείται σε δρόμους ανελευθερίας και φόβου. Όσο
μεγαλώνουν, η ελευθερία να επιλέγουν το καλό ή το κακό, θα τα
οδηγεί μέσα από τη γνώση τους πάντα με ασφάλεια σε μονοπάτια
ευτυχίας.
Ας μάθουμε να προσφέρουμε στα παιδιά μας το αντίδοτο
του φόβου, ώστε τίποτα το αρνητικό να μη σκιάζει τη ζωή τους. Η
γνώση ξέρει να διαχειρίζεται το φόβο. Όταν στο φόβο εισχωρήσει
μία μικρή ακτίνα αισιοδοξίας, τότε αυτός εξαφανίζεται. Σε λίγο η
αισιοδοξία πλημμυρίζει όλο το χώρο που ζούμε και πλέον γίνεται
ο μόνος δρόμος, όπου ο φόβος δε μπορεί να πλησιάσει, γιατί
απλά δεν υπάρχει χώρος για αυτόν.
Έχουμε ελεύθερη θέληση να δεσμεύσουμε τα παιδιά μας
στην προσκόλληση του φόβου ή να τα αφήσουμε να βαδίσουν
ελεύθερα στη ζωή του φωτός.
Είμαστε γονείς μίας νέας ζωής, που μας προσφέρθηκε ως
δώρο. Έχουμε ελεύθερη θέληση να την προάγουμε σε ανώτερο
άνθρωπο ή να την υποβιβάσουμε σε πτωτικό άλογο πλάσμα. Με
γνώμονα την αγάπη, ξεκινάμε την εξερεύνηση στο νέο ταξίδι της
ζωής.
Ο Θεός πρόσφερε την ελεύθερη θέληση ως δώρο αγάπης
στον άνθρωπο. Μας πρόσφερε το δώρο αυτό για να επιλέξουμε

64



το δρόμο που θα ακολουθήσουμε επειδή εμείς θέλουμε και όχι
επειδή ο φόβος μας αναγκάζει.
Ένας αναγεννημένος γονιός μπορεί με τη στάση που
επιλέγει να έχει στη ζωή, να γίνει θύτης ή θύμα. Μπορεί δηλαδή
με τις πράξεις του να δείχνει την αγάπη του σε όλους τιμώντας τη
ζωή του και σεβόμενος τη θεία του προέλευση. Η έκφραση της
ευγνωμοσύνης και της αγάπης στους άλλους είναι μία δύναμη,
μία ενέργεια τόσο δυνατή που πραγματικά μπορεί να αλλάξει τον
κόσμο. Ήδη λέγεται πως μέσα από όλα τα επιτεύγματα που έχει
καταφέρει ο άνθρωπος περνώντας μέσα από τη απομόνωση και
τον εγωϊσμό των κατορθωμάτων του, δεν κατάφερε να γεμίσει
την ψυχή του τόσο, όσο με τη στροφή στην κοινωνική προσφορά.
Γι αυτό και τα έργα του στο νέο αιώνα θα έχουν ως επίκεντρο τον
άνθρωπο και την βελτίωση του πνευματικού του επιπέδου.
Όλα ξεκινούν από την καρδιά. Η καρδιά συμβολίζει την
ευτυχία στη ζωή μας και η κυκλοφορία του αίματος τη χαρά της
ζωής που τροφοδοτεί την ευτυχία μας. Για όσα πράγματα κάνουμε
με χαρά έχουμε ομαλή λειτουργία στην κίνηση του αίματος και
ζούμε μία ευτυχισμένη ζωή. Για όσα όμως κάνουμε με δυσκολία
τότε μόνοι μας στήνουμε οδοφράγματα στην ομαλή κυκλοφορία.
Μέσα μας είναι αυτά που πρέπει να δούμε. Οι άνθρωποι
στρέφονται στην εξωτερική τους εικόνα και επενδύουν πάρα
πολύ στη βελτίωσή της. Η εξωτερική εικόνα περιλαμβάνει και
τη ζωή που ζει ο καθένας από εμάς ( εργασία, status, οικογένεια,
εμφάνιση ). Αν όμως δεν φτιάξουμε το “μέσα” μας δεν πρόκειται
ποτέ να βετιώσουμε το “έξω” μας. Κι αν ακόμη καταφέρουμε να
φτιάξουμε κάτι στην εξωτερική μας εικόνα σίγουρα κάπου αλλού

65


θα πρέπει να δουλέψουμε περισσότερο με αποτέλεσμα να μην
είμαστε ποτέ ευχαριστημένοι με τίποτα.
Λέμε πως επιλέγουμε ελεύθερα να έχουμε αυτό ή το άλλο
πλάνο ζωής και θεωρούμε δύσκολο να αλλάξουμε τη ζωή μας
αφού εδώ “βρεθήκαμε”. Η αγάπη όμως όλα τα αλλάζει.
Άκουσα κάποτε για μία νέα κοπέλα που ζούσε στο
Μανχάταν και εργαζόταν σε μία χρηματιστηριακή εταιρία στην
οποία μάλιστα αν και ήταν πολύ νέα είχε καταφέρει να έχει σχεδόν
τα πάντα. Χρήματα, επιρροή, ταξίδια. Δεν ήταν όμως καθόλου
ευχαριστημένη από τη ζωή της, αφού την έβλεπε να περνά μέσα
από τα τεράστια αλλά ερμητικά κλειστά παράθυρα της Wall
street από το πρωί έως το βράδυ, ελπίζοντας κάποια στιγμή να
ζήσει μία διαφορετική ζωή. Όλοι όμως τη ζήλευαν για όσα είχε
πετύχει σε μικρή μάλιστα ηλικία. Ενώ έσβηνε τα κεράκια της
τούρτας στο κλείσιμο των 30 χρόνων της, ευχήθηκε να αλλάξει η
ζωή της και να γίνει πιο συναρπαστική κάνοντας πράγματα που
τη γεμίζουν ευτυχία. Εγκατέλειψε λοιπόν την πετυχημένη ζωή
της και επέλεξε να κάνει παρουσιάσεις με θέμα τη διαχείριση του
χρόνου, δραστηριότητα που την ευχαριστούσε και της έδινε τη
δυνατότητα της κοινωνικής προσφοράς.
Η αγάπη για τον εαυτό μας και η επιλογή του πλάνου ζωής
βασίζονται στην ανάγκη μας να ζήσουμε. Γι αυτό και βλέπουμε
ανθρώπους που πνίγονται καθημερινά στις δουλειές τους χωρίς
να ζουν τη δημιουργία, το θαύμα της παραγωγικότητας. Είναι
ζωντανοί νεκροί, που έχουν ξεχάσει να τους πουν ότι έχουν
πεθάνει. Κανένα παιδί δε θα ήθελε να ζει με ένα τέτοιο γονιό.
Πάντα όμως έχεις την ελεύθερη θέληση, να γίνεις ο γονιός που

66



θες. Η συνείδησή μας, λέει πως πρέπει να ακολουθήσουμε την
επιτυχημένη συνταγή των γονιών μας. Να βολευτούμε σύμφωνα
με τις οδηγίες τους. Να κάνουμε οικογένεια και πλάνο ζωής που
θα τους ικανοποιεί. Να μας τακτοποιήσουν, όπως συχνά λένε, για
να έχουν τη συνείδησή τους ήσυχη και την εικόνα τους ακέραια.
Η διαφορά είναι πως η ζωή είναι δική μας και όχι δική τους και
η δική μας συνείδηση είναι συνεχώς μπροστά μας και όχι η δική
τους και είναι πάντα σε κάθε βήμα κριτής. Ελέγχει τη στάση
μας, την κίνησή μας και το λόγο μας. Γίνεται ο κριτής της ζωής
μας. Έρχεται σήμερα με προίκα τις εικόνες του χθες και ζητά να
καθορίσουμε τη στάση μας σύμφωνα με τα δεδομένα του. Σου
λέει λοιπόν αφού “τακτοποιηθείς” μετά από 15 χρόνια: “Εσύ
δεν έλεγες πως θα γίνεις ηθοποιός ή αγρότης, επιχειρηματίας,
ναυτικός ή οτιδήποτε άλλο πέρα απ’ αυτό που κάνεις; Πως
μπορείς να ζεις τώρα καταπιεσμένος από τη ζωή που επέλεξες,
αλλά δεν ήθελες;” Αρχίζουν έτσι οι εσωτερικές εκρήξεις ή η
κατάθλιψη και το άτομο ψάχνει για διεξόδους. Οι έξοδοι όμως
ασφαλείας βρίσκονται προς τα μέσα και όχι προς τα έξω.
Δεν σώζεται ο άνθρωπος αν δεν τα βρει με τον εαυτό
του! Αν θέσουμε σε αργία τη συνείδηση και κάψουμε τα αρχεία
του παρελθόντος μήπως έτσι θ’ αλλάξει η ζωή μας; Μήπως η
θέλησή μας για διαφορετική ζωή συγκρατείται από τις εικόνες
του παρελθόντος; Μήπως επίσης κρατάμε παρελθοντικές εικόνες
- πτώματα στο σήμερα, για να δικαιολογήσουμε την ασχήμια της
ζωής μας; Πόση αυτολύπηση έχουμε, πόσο πόνο ακόμη μπορούμε
να αντέξουμε για να αλλάξουμε;
Ξυπνάμε κουρασμένοι για δουλειά, για αφεντικά, για

67


παιδιά, για υποχρεώσεις, για συγγενείς, για οικονομικά έσοδα,
για χόμπυ και ευεξία.
Κοιμόμαστε και ξυπνάμε σα να μην έχουμε κοιμηθεί.
Παίρνουμε συμπληρώματα διατροφής, προγράμματα γυμναστικής,
διακοπές αλλά και πάλι το αποτέλεσμα δεν είναι η ζωή.
Κάνουμε ό,τι κάνουν άλλοι για να φτάσουμε στην ευτυχία,
αλλά δεν τα καταφέρνουμε. Ξεγελιόμαστε πάντα. Αδυνατίζουμε
γιατί βλέπουμε ευτυχισμένους αδύνατους που εμφανίζονται στα
media και ζητάμε ακριβώς το ίδιο, θεωρώντας το πάχος πηγή
προβλημάτων. Γινόμαστε κι εμείς αδύνατοι και βλέπουμε πως
ακόμη δεν είμαστε ευτυχισμένοι. Όταν κατακτούμε την ευτυχία
σε ένα επίπεδο ανακαλύπτουμε πως έχουμε ακόμη πολύ δρόμο
για κάποιο άλλο κομμάτι της ζωής μας. Τίποτα στη ζωή δεν είναι
απόλυτο.
Άλλες φορές τα παρατάμε απογοητευμένοι, άλλες
ξαναμαζεύουμε τα κομμάτια μας και ξεκινάμε λιγότερο αισιόδοξα
μία νέα αρχή. Όταν αποτύχουμε, πιστεύουμε πως έτσι είναι η ζωή
και πως αν και έχουμε θέληση να αλλάξουμε, αυτό δεν γίνεται,
γιατί είναι δύσκολο, μετά είναι και ο ένας λόγος, είναι και ο άλλος,
είναι και οι συνθήκες, το σύστημα, το περιβάλλον. Δικαιολογίες
χωρίς τέλος.
Παρατηρώ πολλές φορές σε στάσεις λεωφορείων, αυτούς
που περιμένουν. Κάντε το κι εσείς, έχει πολύ ενδιαφέρον.
Προσπαθώ να δώ αυτά τα κουρασμένα πρόσωπα πόσο ευτυχισμένα
μπορούν να κάνουν τα παιδιά τους στις λίγες ώρες που θα τα
δουν επιστρέφοντας στο σπίτι με αυτές τις κουρασμένες και
απογοητευμένες εκφράσεις. Πόσο ζωή μπορούν να εμπνεύσουν

68



στα παιδιά τους! Πιστεύω πως γυρνάνε σπίτι τους με τη γκρίνια
που έχουν φορτωθεί από τη δουλειά και αντιμετωπίζουν με
λάθος φίλτρο τη ζωή τους. Όταν ακούω κάποιους να λένε: “Εγώ
όταν γυρίζω σπίτι, τ’ αφήνω όλα στη δουλειά” πιστεύω πως
λένε αλήθεια γιατί στο σπίτι γυρίζουν με τις νεκρές εικόνες του
παρελθόντος. Η εικόνα του παρελθόντος με τον πατέρα μας στην
πολυθρόνα μπροστά στην τηλεόραση, έχει αντικατασταθεί με
τον lounge καναπέ και την αθλητική ενημέρωση στο δορυφορικό
κανάλι. Η ερώτηση στα παιδιά αν έχουν διαβάσει δεν έχει αλλάξει
καθόλου, όπως επίσης και το ότι ο μπαμπάς θέλει ησυχία, γιατί
είναι κουρασμένος.
Η πλειονότητα των γονιών αναπαράγουν τα ίδια λανθασμένα
πρότυπα για τα παιδιά τους. Τα πρότυπα αυτά είναι ξεπερασμένα
και έχουν περιέλθει σε αχρηστία. Όποιοι τα ακολουθούν, συνήθως
επιλέγουν και υποκατάστατα για να αντιμετωπίσουν τη ρουτίνα
που οι ίδιοι δημιουργούν. Η ίδια εικόνα καθημερινά για όλη τη
ζωή. Το μόνο που αλλάζει είναι η εξωτερική κατάσταση. Άλλο
αυτοκίνητο, άλλο εξοχικό, άλλη γυναίκα, άλλη δουλειά, άλλα
χάπια, κ.ο.κ.
Για όλα τα εξωτερικά προβλήματα όμως, ευθύνονται τα
εσωτερικά μπλοκαρίσματα που στέλνουν μηνύματα για αλλαγή.
Αν βέβαια ρωτήσεις κάποιους από αυτούς θα σου απαντήσουν:
“Γιατί ν’ αλλάξω;” και έχουν δίκιο γιατί ζουν σύμφωνα με τα
πατροπαράδοτα “πιστεύω”, πως η ζωή είναι κόπος, αγωνία,
μόχθος, απελπισία, κλεψιά, πονηριά, πόνος, ρουτίνα με λίγες
αναλαμπές ευτυχίας. Και φυσικά είναι για τους λίγους. Αυτούς
που “έχουν πιάσει την καλή”.

69


Ένας αναγεννημένος άνθρωπος, ζει ευτυχισμένη ζωή
καθημερινά. Απολαμβάνει την ευημερία σε όλο της το μεγαλείο.
Αρμονία, επιτυχία, ολοκλήρωση, ασφάλεια, δημιουργία, αγάπη,
συνεισφορά, αποδοχή, απόλυτη ευλογία είναι η ζωή που θέλει
και μπορεί να ζήσει αρκεί να το διεκδικήσει αποφασιστικά. Γι
αυτό έχει προγραμματιστεί.
ΜΥΣΤΙΚΕΣ ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΔΕΝ ΥΠΑΡΧΟΥΝ, ΜΟΝΟ
ΘΕΛΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΦΑΣΗ ΓΙΑ ΑΛΛΑΓΗ.
Δε μπορούμε να αναγεννηθούμε στο παρελθόν. Μόνο το
παρόν υπάρχει. Ας αφήσουμε τον καναπέ μας κι ας δώσουμε
μία ευκαιρία για αλλαγή στη ζωή μας. Δεν είναι στη φύση μας
να λειτουργούμε όπως μας έχουν μάθει. Είναι στη φύση μας να
κάνουμε το καλύτερο ή να προσπαθούμε γι αυτό. Έχουμε όμως
ελεύθερη θέληση να το επιλέξουμε ή να παραμείνουμε αμέτοχοι.
Πόσο μπορεί αυτό να συνεχιστεί; Οι προκλήσεις στη
ζωή είναι συνεχείς και γίνονται πιεστικές. Κάθε μέρα πρέπει
να επιλέξουμε για κάτι. Προχωράμε στη ζωή ανάλογα με την
ποιότητα της φύσης μας πετυχαίνοντας ανάλογα με την ποιότητα
της φύσης μας αποτελέσματα.
Όσες φορές κι αν προσπαθήσει κάποιος να αλλάξει, αν
η πίστη σε παλιότερες αντιλήψεις είναι βαθιά ριζωμένη μέσα
του δύσκολα θα τα καταφέρει. Θα επαναλαμβάνεται η ίδια
κατάσταση συνεχώς με διαφορετικές μορφές στη ζωή του μέχρι
να καταλάβει ότι πρέπει ν’ αλλάξει, αλλιώς θα πληγώνεται και θα
πληγώνει συνεχώς μέχρι τη στιγμή της συνειδητοποίησης. Τότε
η ψυχή θα κλάψει πολύ. Αν αποφασίσει να αλλάξει χωρίς πόνο η
ζωή θα του χαμογελάσει χωρίς άσχημα βιώματα.

70



Μια μέρα ξεκίνησε ένας σκορπιός να κάνει το γύρο του
κόσμου. Κατά το μεσημέρι συνάντησε μπροστά του ένα βαθύ
ποτάμι. Σκεφτόταν πως να βρει ένα τρόπο να το περάσει, όταν
είδε δίπλα στην όχθη ένα βάτραχο.
- “Φίλε μου βάτραχε” του είπε, “μήπως μπορείς να με
περάσεις απέναντι;”
Ο βάτραχος το σκέφτηκε και του απάντησε προβληματισμένος:
- “Κοίταξε, ευχαρίστως θα σε περνούσα απέναντι, αλλά
φοβάμαι πως θα με τσιμπήσεις με το κεντρί σου και θα πεθάνω”.
-”Θα ήμουν τρελός να κάνω κάτι τέτοιο” του απάντησε
ο σκορπιός. “Αν το έκανα τότε θα πνιγόμουν και εγώ. Θα ήταν
καθαρή αυτοκτονία”.
Πείστηκε έτσι ο βάτραχος και τον φόρτωσε στην πλάτη του
να τον πάει απέναντι. Μετά από λίγη ώρα και ενώ βρισκότανε στη
μέση του ποταμιού, ξαφνικά γυρίζει ο σκορπιός και τον τσιμπάει
με το κεντρί του θανάσιμα.
Ξεψυχώντας και καθώς άρχισε να βυθίζεται στο νερό ο
βάτραχος με φωνή γεμάτη απορία τον ρώτησε:
-”Μα γιατί το έκανες αυτό; Δεν καταλαβαίνεις πως θα
πεθάνεις και συ τώρα;”
Ο σκορπιός τον κοίταξε στα μάτια και του είπε με θλιμμένη φωνή:
- “Το ξέρω φίλε μου, αλλά δεν μπορούσα να κάνω αλλιώς…
Είναι δυστυχώς στη φύση μου ξέρεις...”
Η φύση σου περιέχει θετικότητα και θεϊκότητα. Όταν
γεννήθηκες ο Κύριος φύσηξε μέσα σου την πνοή της ζωής. Δεν
είναι θεϊκό λοιπόν να δικαιολογούμαστε για κάθε μας λάθος στη
ζωή εμπλέκοντας τα γονίδιά μας. Αποτελεί τέλεια δικαιολογία

71


για την απραξία και το βόλεμα της ζωής. Δεν είναι αυτή η φύση
σου, γιατί έτσι μεγάλωσες και έμαθες να ζεις.
Μπορείς να εκπαιδεύσεις την εσωτερική σου φωνή, που σε
καθοδηγεί στη νέα σου ζωή. Άλλαξε για το δικό σου καλό και για
το καλό όλων. Η δύναμή της αλλαγής είναι στον έλεγχό σου.

72


Εγώ κι εσύ

“Ας προσπαθήσουμε να στρέψουμε τους
δέκτες μας για λίγο προς μία άλλη κατεύθυνση.
Συνηθίζουμε να λέμε πως είμαστε πολύ
μεγάλοι για ν΄ αλλάξουμε ή είμαστε πολύ
μπλοκαρισμένοι για να βρούμε χρόνο. Όταν
οι δικαιολογίες σταματήσουν, η ζωή έχει ήδη
αλλάξει για μας.”

Εγώ κι εσύ

•
Όλη μας η ύπαρξη λειτουργεί όπως έχουμε αναφέρει
σαν ηλεκτρονικός υπολογιστής. Ανάλογα με τα δεδομένα που
τοποθετούμε στη μνήμη του δημιουργούμε τον προσωπικό μας
υπολογιστή. Αποθηκεύουμε αρχεία στους δίσκους του, ανάλογα
με τα ενδιαφέροντά μας και έχουμε τις αισθήσεις μας απόλυτα
δεκτικές σε ό,τι ακούμε, σχετικά με τα αρχειοθετημένα αρχεία
μας ώστε να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις του υπολογιστή μας.
Οι πληροφορίες που τοποθετούμε στους υπολογιστές μας είναι

73


σαν τον αποθηκευτικό χώρο του μυαλού μας. Όταν συλλέγουμε
πληροφορίες αυτές αμέσως κατατάσσονται ανάλογα με το είδος
τους στο ανάλογο αρχείο.
Ο καθένας από εμάς έχει προγραμματίσει το μυαλό του να
αντιλαμβάνεται πληροφορίες που του είναι χρήσιμες ανάλογα με
τα ενδιαφέροντά του. Αν για παράδειγμα είμαστε σε μία παρέα,
όπου οι περισσότεροι μιλάνε για ποδόσφαιρο και εμείς δεν
αντέχουμε να ακούμε γι αυτό, στρέφουμε τους δέκτες μας σε άλλη
συντροφιά, όπου η συζήτησή τους μας ενδιαφέρει περισσότερο.
Έτσι το μυαλό μας γεμίζει με περισσότερες και διαφορετικές
απόψεις σε θέματα που μας ενδιαφέρουν δημιουργώντας το δικό
μας αρχείο δεδομένων.
Όταν έρχονται στη ζωή μας τα παιδιά, τα μεγαλώνουμε
σύμφωνα με τα δεδομένα των αρχείων του υπολογιστή μας. Τα
παιδιά δηλαδή λειτουργούν ως αντίγραφα και παράλληλα ως
δίσκοι ασφαλείας.
Η αντίγραφη του “εγώ” στο “εσύ” επιρρεάζει καταλυτικά
την ωρίμανση του αφού επεμβαίνει στη διαδικασία της
προσωπικής εξέλιξης. Είναι μία μορφή προσηλυτισμού, όμοια
με τους υποστηρικτές κάθε ομάδας, κόμματος, θρησκείας που
νοιώθουν σαν οικογένεια και κάθε φορά αναπαράγουν τα ίδια
μηνύματα, τις ίδιες εκφράσεις και την ίδια αντίδραση. Πόσο
ανελεύθερο είναι για όλους μας να ακολουθούμε κάτι που έχουμε
συνηθίσει ή κάτι που οι γονείς μας εξ αρχής μας επέβαλαν,
στερώντας μας τη δύναμη να αποφασίσουμε για τη ζωή μας!
Η βολική αυτή σκέψη, να είσαι κάποιος, χωρίς όμως να έχεις
και την βασική ευθύνη της, αποτελεί μία συνηθισμένη μέθοδο

74


Εγώ κι εσύ

προσηλυτισμού των ανθρώπων που καταστρατηγεί την αυτόνομη
βούληση. Μας οδηγεί σε συγκεκριμένα κοινά γνωρίσματα, όπως
κοινό τρόπο σκέψης, πολλές φορές και ομιλίας. Συνηθίζουμε για
παράδειγμα να λέμε “είναι σαν να ακούς τον τάδε...”.
Όλο αυτό το φάσμα των λειτουργειών μας κάνει να είμαστε
κομμάτι της μάζας, που είναι και το ζητούμενο στις “εξελιγμένες”
κοινωνίες, για καλύτερο έλεγχο.
Όποιος μπορεί να επιβληθεί στη μάζα χειραγωγώντας τη,
μπορεί να καταφέρει τα πάντα. Αυτό που κάνουν δηλαδή οι
περισσότεροι επιχειρηματίες με τα προϊόντα τους μέσω των
μέσων μαζικής ενημέρωσης, οι πολιτικοί στις συγκεντρώσεις
τους, οι γονείς στα παιδιά.
Όλοι χρησιμοποιούν το λόγο για να εκφράσουν τα μηνύματά
τους. Άλλοι με λόγους που στοχεύουν στην αισιοδοξία και άλλοι
στο φόβο και την αμφιβολία του αύριο.
Σε όλα αυτά τα μηνύματα, σε όλους αυτούς τους λόγους
που μέχρι τώρα έχουμε ακούσει, σπάνια είχαμε την ευκαιρία
να απολαύσουμε αγαλλίαση μέσα από αυτά τα λόγια και να
αισθανθούμε αναγεννημένοι άνθρωποι, με όρεξη για ζωή ή
για μεγαλύτερη προσπάθεια και όχι για επανάληψη των ίδιων
εικόνων.
Ακούμε καθημερινά λόγια χάους και φόβου, χωρίς
αγάπη για τον συνάνθρωπο, αισθανόμαστε φόβο από μία
επαναλαμβανόμενη και ελεγχόμενη τρομοκρατία του πνεύματος,
με έντονη κριτική και βομβαρδισμό της ψυχής, αδιαφορία για το
άτομο και τις ανάγκες του.
Έτσι η επανάληψη των ίδιων λόγων γεμίζει τα αρχεία

75


του μυαλού μας με λόγο αμφιβολίας, φόβου και ανασφάλειας.
Η ζωή μας όμως πρέπει να αλλάξει. Πρέπει να είναι γεμάτη
θέληση για πραγματική ύπαρξη και όχι για αίσθηση εικονικής
πραγματικότητας της ζωής.
Όταν οι δικαιολογίες σταματούν, η ζωή έχει ήδη αλλάξει
για μας.
Αν δεν έχουμε καταφέρει μέχρι τώρα να ζήσουμε τη ζωή
που κινείται ανάμεσα στην αρμονία και την αγάπη, ας αδράξουμε
την ευκαιρία του γονεϊκού ρόλου και ας αναγεννηθούμε.
Όλοι ζήσαμε τις εξαρτήσεις (γονείς, συγγενείς, φίλοι,
ομάδες) σε κάποιο στάδιο της ζωής μας. Ας εξαρτηθούμε τώρα
από την αγάπη και τα δώρα της. Ας ακολουθήσουμε την απόφαση
που θα μας οδηγήσει στον παράδεισο της ζωής. Ο παράδεισος
υπάρχει και δεν είναι δικαιολογία για να αλλάξουμε τη ζωή μας
στο τέλος της. Ο παράδεισος είναι υπαρκτός στην εδώ και την
άλλη ζωή. Αυτό που κουβαλάμε τώρα μέσα μας είναι το εισητήριό
μας. Η σκέψη και ο λόγος μας. Το παράδειγμα έχει δοθεί. Η
ζωογόνα ακτινοβολία της αγάπης έχει φωτίσει τις ψυχές των
μεγαλύτερων δασκάλων. Η πιο όμορφη ιστορία του κόσμου είναι
γραμμένη στα πνευματικά βιβλία όσων η ζωή έγινε παράδειγμα,
αποδεικνύοντας την ύπαρξη του παράδεισου στο τώρα και το
αύριο.
Ας ξαναπεράσουμε τώρα από τις τάξεις της αγάπης.
Μαθαίνουμε από μικρή ηλικία να αγαπάμε, να είμαστε καλοί,
να μη λέμε ψέματα, να θαυμάζουμε τη μέλισσα, τον ήλιο, την
πλάση. Ανακαλύπτουμε και πάλι με τα παιδιά μας τη θάλασσα,
τα δάση, τη φιλία, τη δοτικότητα. Για κάποιες στιγμές η ψυχή μας

76


Εγώ κι εσύ

μαλακώνει και η αγάπη εκφράζεται αυθόρμητα. Συνειδητοποιούμε
το μέγεθος της εξάρτησης που έχει αυτό το πλασματάκι από εμάς
και γινόμαστε προσεκτικότεροι. Αυτές οι στιγμές μας κάνουν πιο
ώριμους στην αγάπη. Στη ζωή πάντα υπάρχει μπροστά μας το
καλό και το κακό. Ο δρόμος της αρετής και της κακίας. Υπάρχει
όμως και το καλό ή το καλύτερο! Ας επιλέξουμε ώριμα, αυτό που
θα γίνει ζωή μας.
Ας μάθουμε πλέον πως οι σκέψεις μας και ο λόγος
διαμορφώνουν το μέλλον μας. Ό,τι συναίσθημα πλημμυρίζει
το μυαλό μας, αυτό θα ζούμε και στην καθημερινότητά μας.
Ας θυμηθούμε πως νοιώθουμε όταν είμαστε ερωτευμένοι: πως
δηλαδή αντιλαμβανόμαστε, όσα μας περιβάλλουν! Πως βλέπουμε
τη ζωή: Τα προβλήματα δεν είναι τόσο μεγάλα, οι άνθρωποι δεν
είναι τόσο άδικοι, η εργασία μας δεν είναι τόσο απαιτητική, η
κοινωνία δεν είναι μία συγκροτημένη συνομωσία, ενώ αντίθετα
νοιώθουμε την ανάγκη να μοιραστούμε αυτό που αισθανόμαστε
με όλους. Αν η σκέψη και μόνο μας κάνει να αισθανθούμε με
αυτό τον τρόπο, τι μπορεί επομένως να κάνει και ο λόγος;
Όταν εκφραζόμαστε με λόγια αγάπης τότε η ζωή μας
νοιώθουμε πως έχει σημασία. Νοιώθουμε τους άλλους που
ανταποκρίνονται στο θετικό μας λόγο και αυτό μας πλημμυρίζει
με ακόμη μεγαλύτερη ευτυχία. Δεν έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε
σε αυτό που πιστεύουν όλοι, ώστε να έχουμε την ίδια ταυτότητα
και να είμαστε κάποιοι. Αισθανόμαστε ήδη πλήρεις στη
μοναδικότητα των προσωπικών αισθημάτων που βιώνουμε. Αν
εμείς γεμίσουμε και ξεχειλίσουμε από αγάπη, τότε αναπόφευκτα
αυτό θα φτάσει και στους γύρω μας.

77


Πόσες φορές δεν αισθανόμαστε σε κάποιο χώρο
ανθρώπους που μας μαγνητίζουν με την ενέργειά τους; Πόσες
φορές δεν έχουμε αισθανθεί να μας αγγίζουν τα λόγια κάποιου
“μιλώντας” στην ψυχή μας; Πόσες φορές δεν έχουμε απολαύσει
μία κινηματογραφική ταινία και έχουμε ταυτιστεί με τον ήρωά
της; Η αλήθεια είναι πως δεν το αισθανόμαστε όλοι, ούτε και
συμβαίνει πολλές φορές. Αν οι δέκτες μας είναι καθηλωμένοι στο
ίδιο σημείο, είναι αδύνατον να λάβουμε σήμα από τέτοιες πηγές.
Μπορεί ίσως για λίγο να μας αγγίξει κάποιο συναίσθημα, αλλά
θα είναι περιστασιακό.
Μακριά από φανατισμούς και προσηλυτισμούς, ο άνθρωπος
νοιώθει ελεύθερος να αγκαλιάσει αυτό που η ψυχή του αναζητά
με μεγαλύτερο πόθο.
Γαλουχώντας το παιδί μας με την ελευθερία της ανεξάρτητης
σκέψης και όχι με την πρόθεση να ξεχωρίζει εγωϊστικά σε ό,τι
κάνει, εκπαιδεύουμε το παιδί μας να γίνεται δημιουργός της
πνευματικής του πλάσης. Ο εγωϊσμός αντίθετα το οδηγεί σε
αιχμαλωσία του πνεύματος, σε πνευματική εξάρτηση του εαυτού
του, από την ίδια του την εικόνα.
Όταν η ανάγκη να ξεχωρίσουμε μέσα στο πλήθος, μας
κάνει να μιλάμε ακατάπαυστα για το έργο μας (την οικογένειά
μας, το επάγγελμά μας, το αυτοκίνητό μας, κ.ο.κ.) επιδιώκοντας
τη φιλοφρόνηση, την αποδοχή, δηλαδή την αγάπη, ξεχειλίζουμε
από το εγώ μας, δεν μπορούμε να δεχτούμε από άλλες πηγές και
εξαρτόμαστε από μία εικόνα αποδοχής από τους άλλους που μας
φυλακίζει, επιδιώκοντας τη συντήρησή της.
Αν αρχίσουμε να παρατηρούμε ανθρώπους να μιλούν

78


Εγώ κι εσύ

θα κατανοήσουμε καλύτερα εμάς. Αν ακόμη καλύτερα
καταγράψουμε τον εαυτό μας να μιλά στο τηλέφωνο, επίσης
θα κατανοήσουμε τον εαυτό μας καλύτερα. Αυτή την άσκηση
μπορούμε να την επαναλάβουμε πολλές φορές στον εαυτό
μας μέχρι να καταγράψουμε όλα τα τρωτά μας σημεία στην
επικοινωνία. Στη συνέχεια μπορούμε να απομονώσουμε όλες
τις άχρηστες πληροφορίες και θα δούμε πως θα μπορούσε να
διαμορφωθεί η κάθε μας πρόταση.
Η παρατήρηση του εαυτού μας είναι μία πράξη σεβασμού
και αγάπης στην ύπαρξή μας. Μιλάμε για μας και το έργο μας
για να τραβήξουμε την προσοχή των άλλων, την αποδοχή τους,
όπως και οι άλλοι όταν μιλάνε θέλουν το ίδιο για τους ίδιους. Αν
κάθε φορά που μιλάμε για τον εαυτό μας, είμαστε υποχρεωμένοι
να αναφέρουμε την πρόταση “θέλω να με αγαπούν”, στο μέλλον
θα είμαστε όλοι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί στη φλυαρία μας για τον
εαυτό μας.
Η αλήθεια είναι πως όλοι θέλουμε να μιλάμε για τα
κατορθώματά μας και λίγοι λέμε για τα τρωτά μας σημεία, τις
αδυναμίες μας σε άλλους. Έχουμε την τάση να πλατιάζουμε και
να χανόμαστε στη θάλασσα των επθυμιών μας. Αν μπορούσαμε
να κόψουμε την ταχύτητα των σκέψεων που αναφέρουμε σχετικά
με όσα επιθυμούμε, θα διευρύναμε τις φιλικές μας παρέες.
Οι άνθρωποι δεν θέλουν να ακούν για επιθυμίες άλλων,
γιατί θέλουν στο “εσύ” να βλέπουν την εικόνα του “εγώ”. Θέλουν
οι άλλοι να τους εκφράζουν το θαυμασμό τους για τους ίδιους.
Η κολακεία γίνεται ο καλύτερος κώδικας επικοινωνίας με τους
άλλους και η πιο επιτυχημένη φόρμουλα απόκτησης ελέγχου σε

79


κάθε περίσταση. Δεν αφήνει χώρο να μοιραστεί τον εαυτό της.
Ο διακαής πόθος μας είναι να μιλάμε συνεχώς για αυτά που
κάνουμε, ενώ η ερώτηση “Τι κάνεις” έχει περιορίσει την έννοιά
της σε τυπική διαδικασία και όχι σε ουσιαστική επικοινωνία.
Αν μάθουμε να επικοινωνούμε με τους άλλους, περιμένοντας
να ακούσουμε την απάντησή τους και όχι να περιμένουμε να
τελειώσουν για να ρωτήσουμε αυτό που θέλουμε, η ζωή μας θα
γίνει πολύ διαφορετική. Δεν υπάρχει μόνο το “δικό μου” αλλά και
το “δικό σου”. Η ζωή μοιράζεται σε όλους. Δεν είναι δικαίωμα
ενός. Όλοι έχουν ζωή. Το ενδιαφέρον μας για τον άλλο ανοίγει
νέες πόρτες στην επικοινωνία. Έχουμε περιοριστεί σε λόγους
άσκοπους και τετριμμένους. Η κριτική γίνεται το βασικότερο
μέρος της επικοινωνίας μας. Όλοι ξέρουμε τι πρέπει να κάνουν
οι άλλοι. Ποτέ δεν μπορούμε να βρούμε λύση για τον εαυτό μας
και συνήθως φταίνε όλοι οι άλλοι γι αυτά που ζούμε. Είμαστε
υπεύθυνοι μόνο για το καλό και όχι για το κακό που προξενούμε.
Χρησιμοποιούμε τις λέξεις χωρίς να κατανοούμε τη
σημασία τους. Χρησιμοποιούμε τα συναισθήματα χωρίς να
κατανοούμε τη σημασία της πράξης μας. Δημιουργούμε ενοχές
και βομβαρδίζουμε τις παιδικές ψυχές καταστρατηγώντας την
ελευθερία του πνεύματός τους. Κλαίμε για να εκβιάσουμε το
αποτέλεσμα που θέλουμε, απειλούμε για να πετύχουμε το στόχο
μας, τιμωρούμε για να πειθαρχήσουμε το πνεύμα τους στο δικό
μας πιστεύω. Αν οι πράξεις εγωϊσμού πάψουν, κατανοήσουμε
το παιδί μας, τις ανάγκες του και το αγαπήσουμε όπως είναι
και όχι όπως θέλουμε να είναι, μπορεί και να καταφέρουμε να
επικοινωνήσουμε σε κλίμα ισότητας. Το εγώ σε ισορροπία με το

80


Εγώ κι εσύ

εσύ, χωρίς ψυχολογική βία.
Ας δούμε τα παιδιά μας με σεβασμό, όπως κι εμείς θέλαμε
να μας βλέπουν οι δικοί μας γονείς. Ας δεχτούμε τα λάθη μας
και ας ζητήσουμε συγνώμη προσφέροντας τη στάση μας αυτή ως
πρότυπο διαπαιδαγώγησής τους.

81


“Αν οι γονείς μάθαιναν ξανά από την αρχή
στα παιδιά τους να μιλάνε, τότε σίγουρα,
θα μιλούσαν εντελώς διαφορετικά, θα
σχεδίαζαν το μέλλον τους με πιο όμορφα
χρώματα και θα αφαιρούσαν λέξεις που δεν
τους προσφέρουν τη ζωή που επιθυμούν. ”

Σκέψη και λόγος

•
Πριν λίγα χρόνια επισκέφτηκα τη Disneyland και σε
κάποιο από τα θεάματα υπήρχε η εξής ανάρτηση: “οι πρόγονοί
μας ήταν ονειροπόλοι, εμείς είμαστε οραματιστές”. Ίσως αυτή
είναι η μεγαλύτερη κληρονομιά του Disney σε όλους μας. Ένας
άνθρωπος που υπήρξε πολύ φτωχός ζώντας άστεγος παρέα με το
ποντικάκι, που ενέπνευσε το έργο του και παράλληλα αποτέλεσε
τον κεντρικό ήρωα της εταιρείας του Disney, δήλωνε με αυτά τα
λόγια πως δεν υπάρχει μοίρα ή πεπρωμένο, αλλά συντονισμένη

82



δράση και υπευθυνότητα. Έτσι δημιουργούσε κίνητρο στους
νέους ανθρώπους να απολαύσουν την κυριότητα της επιτυχίας
των εγχειρημάτων τους, αλλά παράλληλα και την υπευθυνότητα
της επιτυχίας ή της αποτυχίας τους.
Το πόσο δυνατά και με πόσες λεπτομέρειες οραματίστηκε
ο Disney το έργο του αποδεικνύεται από την κολοσιαία επιτυχία
που έχει ακόμη στις μέρες μας!
Σκεφτείτε πως έχει οδηγήσει τη ζωή σας, η κάθε σκέψη που
έχετε κάνει. Καταγράψτε το πλάνο της ζωής σας. Αυτό που σε
γενικές γραμμές θα παρατηρήσετε είναι πως υπήρχαν πράγματα
που θέλατε να κάνετε και πράγματα που αποφασίσατε να κάνετε.
Όλοι κάνουμε όνειρα. Είναι πιστεύω το ωραιότερο κομμάτι
της ζωής. Στα όνειρα μπορούμε να είμαστε ότι θέλουμε, όπως
θέλουμε. Το όνειρο όμως με κάποιες πνευματικές επενδύσεις
μπορεί να αποτελέσει την αρχή μίας νέας ζωής!
Όλοι ονειρευόμαστε την επιτυχία στο γάμο μας, τη δουλειά
μας, το μέλλον μας. Σε κάθε ηλικία τα όνειρα διαφοροποιούνται,
ανάλογα με τις συνθήκες που διαμορφώνουμε και η ζωή μας
εξελίσσεται ανάλογα με την πίστη και το λόγο που προσθέτουμε
στα όνειρά μας. Η ζωή που ζούμε είναι ένα συνονθύλευμα
εικόνων, σκέψεων και λόγων του παρελθόντος. Όταν σκεφτούμε
κάτι που θέλουμε πραγματικά να συμβεί στη ζωή μας και
προσθέσουμε ακλόνητη και συνεχόμενη πίστη, συντονισμένο
λόγο και πρακτική κατεύθυνση, όλα συνομωτούν θετικά προς
την πραγματοποίησή του, αν φυσικά οι προθέσεις είναι για καλό
δικό μας και φυσικά τρίτων.
Ας σκεφτούμε όσα λέγαμε κάποτε πως θέλουμε ν’

83


αποκτήσουμε στη ζωή μας. Αν θυμηθούμε λόγια του παρελθόντος,
θα δούμε πως αυτά που κάποτε λέγαμε έχουν γίνει, έχουν βιωθεί
ως γεγονότα ζωής.
Ποτέ δεν οραματιζόμαστε την ευτυχία μας και την επιδίωξή
της. Σκεφτόμαστε αυτά με τα οποία θέλουμε να γεμίσουμε τη
ζωή μας ελπίζοντας να μας κάνουν ευτυχισμένους και όταν
αποκτήσουμε αυτά που χρόνια επιθυμούμε, συνειδητοποιούμε
πως δεν είχαν τη δύναμη να μας κάνουν ευτυχισμένους.
Υπεύθυνος για το πλάνο της ζωής μας είναι ο λόγος που
χρησιμοποιούμε καθημερινά. Αυτός σχεδιάζει το πλάνο της ζωής
που θα ζήσουμε, θέλουμε δε θέλουμε. Είναι ο μαγνήτης που
έλκει το πρότυπο ζωής που θέτουν τα λόγια που αφήσαμε τόσο
απερίσκεπτα να ειπωθούν και εκθέτουν τη ζωή μας σε κίνδυνο
και μάλιστα με συναίνεση της δικής μας βούλησης. Λέμε πολλές
φορές, πως δεν περιμέναμε έτσι τη ζωή μας. Άλλα σχέδια είχαμε
γι αυτήν. Άλλα ονειρευόμασταν.
Πως δημιουργούμε λοιπόν το ευτυχισμένο μέλλον;
Μαθαίνοντας πόση ζωογόνα αξία έχουν όσα λέμε, θα πρέπει να
συνηθίσουμε να μιλάμε μόνο με λόγους ευγνωμοσύνης, αγάπης
και πίστης. Να εκφράζουμε αγάπη και ευγνωμοσύνη για όσα
ζούμε τώρα. Ακόμη κι αν δεν μας ικανοποιούν. Πάντα υπάρχουν
κάποιοι λόγοι που μας κάνουν να έχουμε μέσα μας αγάπη.
Ακόμη και το δώρο της ίδιας της ζωής. Κι αν είναι δύσκολο
στην αρχή, θα μάθουμε στη συνέχεια να εκφράζουμε την αγάπη
μας, χωρίς δυσκολία. Εξάλλου δεν μας χαρίζεται κάτι, πρέπει
να προσπαθήσουμε γι αυτό. Από εκεί θα αντλήσουμε και την
ομορφιά της νέας μας ζωής. Βλέποντας μία άλλη πλευρά μας. Τη

84



θετικότερη. Αυτό που ήρθε μαζί μας σαν φως όταν γεννηθήκαμε
και μάθαμε να το παραβλέπουμε, ας γίνει φωτεινός οδηγός της
ζωής μας. Πρέπει να το αφήσουμε να ξαναέρθει στην επιφάνεια,
να πλημμυρίσει την οντότητά μας και να γίνει πηγή, που αναβλύζει
νερό ζωής τροφοδοτώντας το περιβάλλον μας.
Κάθε σκέψη και λόγος ας είναι συντονισμένα προς τη
θετική κατεύθυνση. Ας χρησιμοποιούμε λέξεις αξιολογώντας
τη βαρύτητά τους. Αν σκεφτούμε ποια είναι η σημασία των
λέξεων για τη ζωή μας θα μάθουμε να ξεχωρίζουμε τις λέξεις που
προάγουν τη ζωή μας αποφεύγοντας όσες βάζουν εμπόδια. Όταν
μιλάμε για το μέλλον, υποβιβάζοντας την εικόνα της εξέλιξής
μας, τότε είναι βέβαιο πως δεν θα ζήσουμε κάτι διαφορετικό από
αυτό που λέμε. Ας αναρωτηθούμε κάθε φορά που μιλάμε: “Με
συμφέρει αυτό που λέω;”
Αν οι γονείς μάθαιναν ξανά από την αρχή στα παιδιά τους
να μιλάνε, τότε σίγουρα, θα μιλούσαν εντελώς διαφορετικά,
θα σχεδίαζαν το μέλλον τους με πιο όμορφα χρώματα και θα
αφαιρούσαν λέξεις, που δεν τους προσφέρουν τη ζωή που
επιθυμούν.
Γεννιόμαστε με όλες τις προϋποθέσεις να είμαστε καλοί
και στην πορεία μας μαθαίνουμε τα αρνητικά συναισθήματα.
Αν οι γονείς μας με όλη τους την αγάπη να μας προστατέψουν
απέφευγαν να μας τροφοδοτήσουν με ανασφάλεια, φόβο και
ενοχές, τότε αλήθεια πως θα ήταν η ζωή μας;
Ας φανταστούμε ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα
αναγεννημένο περιβάλλον, με γονείς που επικοινωνούν όμορφα,
σχεδιάζοντας την ημέρα τους με αισιόδοξες εικόνες, ενισχύοντας

85


ο ένας το άλλο με αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Πως θα
εννοούσε αυτό το παιδί τη ζωή; Σίγουρα πολύ διαφορετικά. Θα
πίστευε πως η ζωή είναι δίκαιη, οι άνθρωποι αγαπούν, σέβονται
και υποστηρίζουν ο ένας τον άλλο, η εξέλιξη είναι αναμενόμενη
για κάθε νέα μέρα, η θέση του στην κοινωνία είναι ασφαλής,
το εισόδημά του βελτιώνεται συνεχώς επιτρέποντάς του να
πραγματοποιεί το πλάνο της ζωής του και πως είναι ευγνώμων
και ολοκληρωμένος και μόνο για το ότι ζει. Το αποτέλεσμα είναι
πως η ζωή του θα ήταν λίγο - πολύ όπως την περιγράφουμε.
Δε θα μπορούσε να ζει στην αδικία, στην ανασφάλεια, στην
αγνωμοσύνη, γιατί απλά δεν θα αποτελούσαν δικά του πιστεύω.
Όλα στη ζωή λειτουργούν σαν μαγνήτης. Μας έλκουν
πράγματα που αντιπροσωπεύουν τα πιστεύω μας. Ανάλογα με την
εικόνα της ζωής που έχουμε στο μυαλό μας, έλκουμε και ανάλογα
γεγονότα ζωής. Αν πιστεύουμε πως η ζωή είναι άδικη, τότε πράξεις
αδικίας θα συμβαίνουν στη ζωή μας για να επιβεβαιώσουμε την
πεποίθηση αυτή, αλλά πολύ περισσότερο για να επιβεβαιώσουμε
τα λεγόμενά μας: “το ‘λεγα εγώ!”.
Αν ζείτε μία ζωή αγάπης δεν μπορείτε να πιστέψετε κάποιον
που σας δικαιολογείται για τους λόγους που δυστυχεί στη ζωή
του και να θεωρήσετε πως έχει δίκιο. Απλά δεν είναι στα πιστεύω
σας.
Συνήθως αυτοί που έχουν αρνητικά πιστεύω είναι οι
γονείς μας. Διανύοντας μία μεγάλη πορεία δυστυχίας, ανέχειας,
αποδοκιμασίας θέλουν να μας συμβουλεύσουν για τη ζωή με την
πείρα τους και τις πεποιθήσεις τους. Ποιες ακριβώς από αυτές
όμως, προάγουν τη ζωή μας;

86



Δίνοντας τα ηνία της υπευθυνότητας στα παιδιά, τα βοηθάμε
να αξιολογήσουν τις επιλογές τους και να γίνουν περισσότερο
ενήλικες, σε μία κοινωνία που δεν τους απειλεί, αλλά τους δίνει
την ευκαιρία να επιλέξουν ανάμεσα στις δυνατότητες που τους
παρέχει η κοινωνία της οποίας είναι ενεργά μέλη και όχι θύματα
και παθητικοί αποδέκτες μίας αλλοτριωμένης κοινωνίας.
Η στάση σας πρέπει να αποτελεί έμπνευση ζωής για τα
παιδιά σας! Αποκτήστε μία ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό
σας, που σημαίνει κατανόηση και των τριών προσωπικοτήτων
που εξελίσσονται μέσα σας: το μικρό παιδί, το γονιό και τον
ενήλικα. Αγαπήστε και κατανοήστε τις ανάγκες του παιδιού
μέσα σας, που εκφράζει όσα θέλει ν΄απολαύσει στη ζωή, χωρίς
“πρέπει” και προσκόλληση στο αύριο. Κατανοήστε επίσης τον
ενήλικα, που πρέπει να σταθεί στις υποχρεώσεις της ζωής με
ευθύνη, αλλά και κριτική σκέψη. Και τέλος διαπαιδαγωγήστε το
γονιό, που πρέπει σε ρόλο εκπαιδευτή να ισορροπήσει ανάμεσα
στις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού του, ενώ παράλληλα
αγωνίζεται να επικοινωνήσει διεξοδικά μαζί του.
Αν δε καταφέρετε να ισορροπήσετε ανάμεσα σε αυτές τις
πτυχές του εαυτού σας, δεν πρόκειται να ισορροπήσετε σε καμία
σχέση σας. Η ευτυχία είναι αρμονία, γαλήνη, ισορροπία.

87


“Ο προορισμός της οικογένειας δεν είναι
η πνευματική κλωνοποίηση, αλλά η αγάπη
της κατανόησης του νέου δημιουργήματος
που έρχεται στη ζωή μας για να μας διδάξει
αλλά και να το διδάξουμε. ”

Ακροβασίες

•
Γνώρισα κάποτε μία μητέρα που εκπαιδεύτηκε από μικρή
να είναι “όπως πρέπει” ισορροπώντας τη ζωή της με ιδιαίτερη
επιδεξιότητα ανάμεσα στο μητρικό παραδοσιακό ρόλο και τις
ανικανοποίητες προσωπικές φιλοδοξίες. Χρησιμοποιώντας
συχνά την έκφραση “η μητέρα θυσιάζεται για τα παιδιά της”
κατάφερε να επιβεβαιώσει το λόγο της όταν τα παιδά της
μεγάλωσαν. Προσπαθώντας πολύ να είναι καλή σύζυγος, καλή
μητέρα, καλή επαγγελματίας αποτελούσε ίσως πρότυπο για

88



κάποιους που απορούσαν μάλιστα, πως κατάφερνε να ισορροπεί
τόσο επιδέξια. Αυτό όμως δεν κράτησε για πολύ. Μεγαλώνοντας
τα παιδιά της με τα δικά της ή των δικών της τα “πρέπει” και
όταν πια αυτά ακολούθησαν το δρόμο της δικής τους ζωής,
κατάρρευσε στη μοναξιά της, εξαντλημένη από τον πολύχρονο
αναγκαστικό της ρόλο. Η πρόοδος των παιδιών, που τόσο καιρό
εισέπραττε ως ικανοποίηση για το έργο της, ακολούθησε μία
πορεία έξω από τα στενά οικογενειακά πλαίσια. Η αγάπη που
τόσο καιρό στερήθηκαν τα παιδιά αυτά λόγω της σκληρής και
αλύγιστης συμπεριφοράς της μητέρας τους τα έστρεψε σε άλλες
εξαρτήσεις, μακριά από τη δική της όμως εξάρτηση, που τα
ανάγκαζε να φέρονται όπως η ίδια ήθελε.
Πολλοί γονείς - και πολύ λανθασμένα - πιστεύουν πως όταν
λυγίσουν συναισθηματικά, τα παιδιά μπορεί να εκμεταλλευτούν
την ευαισθησία τους, βλέποντάς τη ως αδυναμία, κάνοντάς τους
ευάλωτους στις επιθυμίες τους. Διατηρώντας την αυταρχικότητα
οριοθετούν το μέτρο προσέγγισης. Αυτή η μέθοδος όμως όσο
καλά και να τη χειρίζεται ο γονιός πάντα οδηγεί σε αδιέξοδα
συμπεριφοράς. Μαθαίνουμε τα παιδιά να εξαρτώνται από
την έκφρασή μας. Φοβούνται ή αγωνιούν για το μέγεθος της
αυτοαξίας τους με ένα μόνο σήκωμα του φρυδιού μας.
Τα πρόσωπα που πρωταγωνιστούν στη ζωή μας μπορεί να
αλλάζουν, η μορφή της εξάρτησης όμωςαναπαράγεται σε κάθε μας
σχέση. Χωρίς αμφίδρομη συναισθηματική επικοινωνία η μητέρα
αυτή ένοιωσε δέσμια της ζωής της και όταν απελευθερώθηκε
από τις υποχρεώσεις, αισθάνθηκε δέσμια των αναγκών της για
συναισθηματική κάλυψη.

89


Μία καθώς πρέπει ζωή, κλεισμένη σε στερεότυπα κυρίως
συμπεριφοράς, χωρίς ανοίγματα στο κοινωνικό σύνολο,
δημιουργεί εμμονές. Η στέρηση που βιώνει το άτομο ξεσπά
κάποια στιγμή σε συμπεριφορές που είναι αδύνατο να ελεγχθούν.
Ο καθωσπρεπισμός για παράδειγμα αποτελεί ένα τεντωμένο
σκοινί, που ακόμη και ο καλύτερος ακροβάτης χρειάζεται και το
στήριγμα που θα τον βοηθήσει να ισορροπήσει. Όταν είμαστε
σε καλό δρόμο για τους άλλους δεν είμαστε ποτέ σε καλό δρόμο
με τον εαυτό μας. Θέλοντας να ικανοποιήσουμε την εικόνα
της κοινωνίας για μας καταλαβαίνουμε στην πορεία, πως δεν
μπορούμε να αποκτήσουμε καθολική αποδοχή.
Μπορεί κάποια πράγματα να είναι για τον κόσμο κρυφά
αλλά σίγουρα δεν ξεφεύγουν από την παρατήρηση των παιδιών
μας. Τα παιδιά δεν κάνουν ποτέ αυτό που τους λέμε αλλά αυτό
που βλέπουν. Όταν τα παιδιά βλέπουν το γονιό να προσπαθεί
αισθάνονται το άγχος του και το οικειοποιούνται. Όταν η ζωή
μοιράζεται σε υποχρεώσεις, πάντα σε κάποιον τομέα της δεν
μπορεί να εξελιχθεί σωστά. Μπορεί τα παιδιά της οικογένειας
αυτής να ακολουθούσαν κατά γράμμα τις οδηγίες της μητέρας
τους αλλά στο υποσυνείδητό τους κατέγραφαν τις εικόνες της
δικής της ζωής, ενώ παράλληλα απορροφούσαν σα σφουγγάρι
τα λόγια της. Το σημαντικό είναι να μπορέσουν τα παιδιά αυτά
να εκδηλώσουν σύντομα την παιδικότητα που στερήθηκαν,
να κατανοήσουν τα λάθη των γονιών και να προχωρήσουν με
συγχώρεση για το παρελθόν, ώστε να μην δημιουργήσουν
ανάλογες δυσλειτουργικές σχέσεις στη δική τους οικογένεια.
Στη ζωή όλα λειτουργούν σα μπούμερανγκ. Στέλνεις αγάπη,

90



θα πάρεις αγάπη. Στέλνεις ευλογία, ευγνωμοσύνη, θα λάβεις
ευλογία και ευγνωμοσύνη. Στέλνεις αυστηρότητα και κριτική;
Δεν μπορείς να λάβεις κάτι διαφορετικό!
Λέμε πολλές φορές κάτι, χωρίς να κατανοούμε τη βαρύτητα
των λόγων μας. Αυτό είναι μεγάλο λάθος. Η απερισκεψία της
στιγμής, μπορεί να στιγματίσει ή να τροφοδοτήσει κάποια
αρνητική σκέψη του παιδιού για τον εαυτό του, δημιουργώντας
μόνιμο παιδικό τραύμα. Εύστοχα λέγεται πως “ο λόγος όταν είναι
στο στόμα μας είναι δούλος μας, ενώ όταν εκστομιθεί κύριός
μας”. Σκεφτείτε λοιπόν τη σημασία του λόγου τόσο για σας όσο
και για τους άλλους.
Όλα ξεκινούν από την εσωτερική μας ποιότητα. Την ποιότητα
των σκέψεων και της πίστης που απαρτίζουν το πνευματικό μας
σύνολο. Δεν μπορούμε να επικοινωνούμε διαφορετική ποιότητα
από αυτή που αποτελούμαστε. Αν είμαστε δοτικοί δεν μπορούμε
να κλείνουμε τις στρόφιγγες της αγάπης.
Ακούγοντας τα λόγια των παιδιών καταλαβαίνουμε τη
γνώμη τους για τους γονείς. Ακούγοντας τα λόγια των γονιών
καταλαβαίνουμε τη γνώμη τους για τα παιδιά τους. Είναι
ευχάριστο να ακούμε γονείς που λένε πως ενδιαφέρονται για την
ευτυχία των παιδιών τους, ανεξάρτητα από τις επιδόσεις τους
στο σχολείο. Όπως επίσης και να ακούμε παιδιά να εκφράζονται
με αγάπη και κυρίως θαυμασμό για τους γονείς τους. Πόσοι
θυμόμαστε τους γονείς μας να μας λένε περισσότερα “μπράβο”
για κάτι σημαντικό που καταφέραμε και πόσοι θυμόμαστε τις
επικρίσεις τους για τις αδυναμίες μας;
Η αδυναμία των γονιών να κατανοήσουν ή να διακρίνουν

91


τις ιδιαίτερες δυνατότητες του παιδιού τους, οδηγεί σχεδόν πάντα
τους γονείς στην αποδοχή της επιτυχημένης συνταγής που θέλει
τα παιδιά να έχουν πολύ καλές επιδόσεις στο σχολείο, ως μόνος
δρόμος επιτυχίας. Η πρόθεση να αποδώσει το παιδί στο σχολείο
σύμφωνα με τις δυνατότητές του, καταπιέζεται από την άποψη της
πλειονότητας των γονιών, να κάνουμε δηλαδή ό,τι όλοι οι άλλοι,
ώστε να μην αποτύχουμε. Με τον τρόπο αυτό ενθαρρύνουμε
τα παιδιά μας να μην πειραματίζονται και να μην προσπαθούν
να επεκτείνουν το επίπεδο των δυνατοτήτων τους πέραν των
γνωστών προτύπων, ώστε να μην αποτύχουν. Το βόλεμα της
τακτοποίησης σύμφωνα με τα δεδομένα της κοινωνίας, μας κάνει
να αισθανόμαστε ασφαλείς από τον κίνδυνο της αποτυχίας και
την προσπάθεια για την πραγματοποίηση του ονείρου.
Όλα αυτά μοιάζουν με τη δημιουργία ενός κοινόβιου. Όλοι
θέλουν λίγο έως πολύ τα ίδια πράγματα, φέρονται με τον ίδιο
τρόπο, συχνά χρησιμοποιούν και τον ίδιο κώδικα επικοινωνίας,
έχουν τις ίδιες δουλειές, τις ίδιες ανάγκες, τα ίδια όνειρα.
Φοβούνται οι γονείς να δώσουν νέα γνώση στα παιδιά τους.
Αποφεύγουν να τα προτρέπουν για κάτι νέο. Οι περισσότεροι
γονείς θέλουν τα παιδά τους να ακολουθήσουν τα δικά τους
πρότυπα. Αυτή η τακτοποίηση που αισθάνονται οι ίδιοι να γίνει
τρόπος ζωής των παιδιών τους. Αν δώσουν κίνητρα στα παιδιά
τους να γνωρίσουν άλλες φυλές, άλλες θρησκείες, άλλες χώρες,
άλλες νοοτροπίες, έχουν συνήθως την πίστη πως θα επιρρεαστούν
και θα αλλάξουν, χάνοντας την εξουσία που μέχρι τώρα είχαν
πάνω τους, αφήνοντάς τα παιδιά ευάλωτα, ανοιχτά σε κάτι που
θεωρούν απειλητικό και επικίνδυνο.

92



Ο προορισμός της οικογένειας δεν είναι η πνευματική
κλωνοποίηση, αλλά η αγάπη της κατανόησης του νέου
δημιουργήματος που έρχεται στη ζωή μας για να μας διδάξει
αλλά και να το διδάξουμε. Όχι όμως μόνο αυτά που μέχρι τώρα
είναι γνωστά, αλλά να ανοίξουμε τα μάτια μας σε νέους ορίζοντες
μέσα από το δρόμο της κατανόησης και της αγάπης.
Το παιδί σε κάνει γονιό. Αυτό έχει τη δύναμη να σε αλλάξει.
Να δεις τον εαυτό σου με διαφορετικά μάτια. Όχι με τα μάτια που
βλέπεις τον κόσμο, αλλά με τα μάτια της καρδιάς, που βλέπεις
την ψυχή σου.

93


“Οι μορφές του “άλλου” μέσα
μας είναι πολλές. Ανάλογα με τις
πεποιθήσεις μας διαμορφώνουμε
και την ταυτότητά του.”

Ακροατήριο

•
Ο Ζαν Πολ Σαρτρ έλεγε πως “η κόλαση είναι οι άλλοι” και
ο Χριστός επιβεβαιώνει πως «ουκ έστιν άλλως σωθήναι, ει μη διά
του πλησίον».
Αυτός που εμείς ορίζουμε ως κόλαση ή ως παράδεισο αυτό
και θα ζήσουμε. Απολαμβάνουμε τις κολακείες, νευριάζουμε
με τις επικρίσεις και αγαπάμε τη ζωή ή απογοητευόμαστε από
αυτήν μέσα από τους άλλους. Περνάμε μέσα από την κόλαση των
άλλων που ζουν μέσα, αλλά και έξω από εμάς, για να φτάσουμε

94



στον παράδεισο.
Αν ήσουν ο μοναδικός άνθρωπος που ζούσε σε αυτή τη γη,
χωρίς το μάτι του άλλου να σκοπεύει τη σκέψη και τις πράξεις
σου, πιστεύεις πως η ζωή σου θα ήταν διαφορετική; Αυτό που
ο Σαρτρ λέει είναι ακριβώς το ίδιο με τη βασική θεώρηση της
ορθόδοξης πίστης μας. Η καταστρατήγηση ή η υπερεκτίμηση του
νοητικού μας “άλλου” δυναστεύει τη ζωή μας.
Είδα μία ταινία κάποτε, όπου κάποιος πλούσιος, άφηνε
τεράστια κληρονομιά σε τέσσερις εξέχοντες κατοίκους ενός
νησιού, τον ιερέα, τον πρόεδρο, το δάσκαλο και τον αστυνομικό
δευθυντή, με την προϋπόθεση να διαβάσουν στην πλατεία του
χωριού μπροστά σε όλους τους κατοίκους, τα τέσσερα προσωπικά
γράμματα, που είχε αφήσει για τον καθένα και στα οποία
αναφέρονταν αρκετά μυστικά για τη ζωή του καθενός. Φυσικά
όλοι προτίμησαν να αποφύγουν την ανάγνωση των γραμμάτων
και να μην αποδεχτούν την κληρονομιά, αρκεί να μην φανερωθεί
το μυστικό, που τόσα χρόνια κατατρώει την ψυχή τους.
Όλη μας τη ζωή ζούμε μέσα από μία προσπάθεια να
καταφέρουμε πράγματα για τον εαυτό μας, χωρίς την ολοκλη-
ρωτική συμμετοχή του ίδιου μας του εαυτού. Αγωνιζόμαστε να
ζήσουμε, να αγαπήσουμε, να δημιουργήσουμε, με ένα συνεχή
δυναμικό και παραγωγικό πόθο για εξέλιξη. Βιώνουμε αντιφατικά
συναισθήματα σε όλη την πορεία τη ζωής μας, αφού “ο άλλος”
που ελέγχει κριτικά κάθε μας κίνηση, μας περιορίζει τη χαρά της
ζωής. Συνηθίζουμε να λέμε πως “αυτός δεν τα ‘χει βρει με τον
εαυτό του” και εννοούμε ακριβώς αυτό που λέμε.
Μαθαίνουμε στα παιδιά να αισθάνονται άνετα στο σπίτι τους

95


και από την άλλη τους ζητάμε να αλλάζουν την προσωπικότητά
τους, να γίνονται κάποιοι άλλοι όταν επισκέπτονται σπίτια άλλων.
Δημιουργούμε ανθρώπους με διχασμένη λογική. Τοποθετούμε
διαχειριστή έναν “άλλο” μέσα στα παιδιά μας, - πράγμα που
σημαίνει ότι εκπαιδευτήκαμε κι εμείς σε κάτι ανάλογο - χωρίς να
αναλαμβάνουμε την ευθύνη της μίας και μόνης υποστηρικτικής
διαπαιδαγώγησης, που βασίζεται στην αγάπη για τον εαυτό μας.
Όταν αγαπάμε και σεβόμαστε τον εαυτό μας είναι δύσκολο να
φερθούμε ανάρμοστα μέσα ή έξω από το σπίτι μας.
Έχουμε υποχρέωση να μεγαλώσουμε τα παιδιά μας χωρίς
“άλλους”. Η ζωή μας δεν είναι οι άλλοι, αλλά εμείς οι ίδιοι και
είμαστε συνεχώς σε μία εξελικτική πορεία για την πλήρωση του
ενός και μοναδικού πνευματικού μας ανθρώπου.
Οι μορφές του “άλλου” μέσα μας είναι πολλές. Ανάλογα
με τις πεποιθήσεις μας διαμορφώνουμε και την ταυτότητά του.
Γνωρίζουμε βέβαια πως θέλουμε να είμαστε για να αισθανόμαστε
καλά, να αγαπάμε, και να μας αγαπούν. Τι γίνεται όμως όταν
η κριτική σκέψη εμφανίζεται με τη μορφή του άλλου; “Είμαι
αρκετά καλός για να με αγαπούν;” ή “αξίζω την αύξηση, το
σύντροφο, την οικογένεια ή την εργασία;”. Η μορφή του μπορεί
έχει τη μορφή των αρνητικών σκέψεών μας.
Είναι πολλές οι μορφές του άλλου και κάθε φορά
που μπαίνουμε σε συζήτηση μαζί του, μαθαίνει ν’ αποκτά
περισσότερα δικαιώματα. Είπε ο γέροντας Παΐσιος σε κάποιους
που τον επισκέφτηκαν και τον ρώτησαν πως να αποφεύγουν τις
αρνητικές και επομένως μη θεϊκές σκέψεις: “Να τις βλέπετε όταν
έρχονται και να τις αφήνετε να φύγουν χωρίς να τις υπολογίζετε.

96



Να μην τις βάζετε δηλαδή στο σπίτι, να τις περνάτε στο σαλόνι
και να πιάνετε κουβέντα μαζί τους”. Έτσι λειτουργεί ο “άλλος”
στο πνεύμα μας!
Μαθαίνουμε να αποταμιεύουμε από μικρή ηλικία. Όσα
πιο πολλά συσσωρεύουμε, τόσο πιο καλά αισθανόμαστε. Όσο
αυξάνεται ο πλούτος μας τόσο μεγαλύτερη και η εξάρτηση από
την ύλη. Η αρχική παιδική σκέψη, γίνεται τύραννος. Κάποτε
πλησίασε ένας πλούσιος το Χριστό και τον ρώτησε τι πρέπει να
κάνει για να τον ακολουθήσει στον πνευματικό δρόμο του. Όταν
ο Χριστός του είπε να τα αφήσει όλα και να τον ακολουθήσει, τότε
δίστασε και αποτραβήχτηκε “γιατί είχε πάρα πολλά”. Στην ουσία
των πραγμάτων δεν τα είχε αλλά “τον είχαν”. Όταν ο “άλλος”
μπει στο μυαλό μας και τον αποδεχτούμε, γίνεται δυνάστης της
ψυχής και υποδουλώνει το πνεύμα στη θέλησή του.
Επισκέφτηκε κάποτε στα μέρη της ανατολής, ένας
αξιωματούχος της αυτοκρατορικής φρουράς ένα γέροντα
δάσκαλο με πληθώρα ακολούθων και στρατιωτών. Όταν
έφτασε στο καλύβι του δασκάλου, διέταξε κάποιον να μπει
μέσα, αναγγέλοντας στο γέροντα την επίσκεψη του μεγάλου
αξιωματούχου. Σκύβει μπροστά στο γέροντα ο υποτακτικός
και του αναφέρει πόσο σημαντικός ήταν ο επισκέπτης του,
αναφέροντας όλους τους τίτλους και τα ονόματα των τιμημένων
προγόνων απ’ τους οποίους κατάγεται. Ο γέροντας τότε χωρίς να
αλλάξει την ήρεμη διάθεσή του, απλά του απάντησε: “Αν μπορεί
να τους αφήσει όλους τους άλλους έξω, (όλα αυτά τα ονόματα
και τους τίτλους που τον ακολουθούν) ας ορίσει”.
Μόνο μέσα από την κατανόηση του “άλλου” και την

97


αποδοχή του μεγέθους επιρροής στη ζωή μας μπορούμε να
οδηγηθούμε στον πνευματικό άνθρωπο.
Μεγαλώνουμε μέσα στην οικογένειά μας και με εφόδια
περπατάμε στο δρόμο της ζωής μόνοι μας. Αυτή είναι η βασική
θεώρηση. Ουσιαστικά μεγαλώνουμε με εφόδια την οντότητά μας,
την προσωπικότητα των γονιών μας, τις επιθυμίες του μυαλού
μας, την κριτική σκέψη του “άλλου” και την πεποίθησή μας.
Δηλαδή η μοναξιά μας μεταβάλλεται σε πλήθος προσωπικοτήτων,
που η καθεμιά μιλά στο μυαλό μας, ως εσωτερική φωνή. Όταν
μπορέσουμε να σωπάσουμε τη φωνή αυτή, τότε ίσως μπορέσουμε
να ακούσουμε και την πραγματική φωνή της ψυχής μας.
Ζούμε πάντα σε εσωτερική αναστάτωση και φασαρία.
Ανοίγουμε τηλεοράσεις, μουσικές, καλούμε κόσμο, πηγαίνουμε
σε κόσμο για να καλύψουμε τις “άλλες” μας φωνές. Οι περισότεροι
άνθρωποι φοβούνται τη μοναξιά. Κάποιοι την επιδιώκουν.
Έχουμε ακούσει κατά καιρούς κάποιους που έχουν
επισκεφτεί το Άγιον Όρος, το Θιβέτ, ή ασκητές και πνευματικούς,
να μας λένε για μία άλλη ζωή, άλλο κόσμο και τονίζουν συνεχώς
την ηρεμία και τη γαλήνη του πνεύματος που επικρατεί στα μέρη
αυτά. Γιατί; Όλοι μας προερχόμαστε από αστικές κοινωνίες, όπου
το καταπιεστικό ενεργειακό πεδίο των πόλεων παρεμβάλλεται
στην ηρεμία μας. Τόσοι άνθρωποι, τόσα προβλήματα! Η αύρα
όλων αυτών των ανθρώπων που κινούνται καθημερινά στις
πόλεις εκπέμπει μία τόσο τοξική ενέργεια που σίγουρα μπορεί να
σκοτώσει πέρα από τους ίδιους, ίσως και οικείο περιβάλλον τους.
Είναι κινούμενες βόμβες. Τα συναισθήματά τους ξεχειλίζουν
βλέποντας μόνο τα πρόσωπά τους. Οι ίδιοι άνθρωποι, όταν

98



τους δοθεί η ευκαιρία να αφήσουν για λίγο το “κλεινόν άστυ”
αισθάνονται αμέσως απελευθέρωση από τα δεσμά της πόλης. Το
οξυγόνο αποτελεί για όλους αυτούς ζωτική πνοή και η ηρεμία της
φύσης νηνεμία του μυαλού.
Αλλάζουμε αποβάλλοντας σιγά - σιγά τις εικόνες που
καθημερινά μας δημιουργούν συναισθηματικά μπλοκαρίσματα και
επιστρέφουμε στην εμβρυακή περίοδο της ζωής μας. Νοιώθουμε
την ασφάλεια και την πληρότητα του φυσικού περιβάλλοντος.
Οι σκέψεις μας, που συνήθως ξεπερνούν τις 50.000 καθημερινά,
περιορίζονται και ο συναισθηματικός μας κόσμος είναι ανοικτός
στο θαύμα της ζωής. Βλέπουμε την ομορφιά και ξεχνάμε τα
προβλήματα. Είμαστε ανοιχτοί στην κατανόηση του πνευματικού
στοιχείου για την επιβίωσή μας.
Όταν οι εσωτερικές φωνές πάψουν, ο άνθρωπος ζει
πραγματικά. Γίνεται ακροατής του εαυτού του. Νοιώθει την
αγάπη μέσα του, νοιώθει και την άρνηση. Κατανοεί την ποιότητα
της ψυχής και στρέφεται στη βελτίωσή της, στην αρχική της
κατάσταση. Κατανοεί την ανάγκη να είναι καλός και δοτικός και
να ζει με φυσικό τρόπο.
Εκεί που κατοικεί η Αγάπη, η θεϊκή γαλήνη, ο φωτισμένος
νους δεν μπορεί να βιώνει οποιοδήποτε αρνητικό συναίσθημα.
Όλοι όσοι έχουν ασχοληθεί με πνευματικά θέματα και έχουν
απομακρυνθεί από τους κοσμικούς κύκλους έχουν ανακαλύψει
την ευεργετική επίδραση της ηρεμίας στην ισορροπία τους.
Δεν είναι απαραίτητο όμως να γίνουμε αναχωρητές στη
ζωή μας για να την αλλάξουμε. Σίγουρα το περιβάλλον βοηθάει.
Μπορούμε όμως να αποφασίσουμε απλά να δούμε μία νέα

99


προοπτική στη ζωή μας αλλάζοντας τον τρόπο σκέψης μας. Όλα
θα ακολουθήσουν σιγά - σιγά. Μέσα μας έχουμε έναν σκοπό να
επιτελέσουμε. Αν ανακαλύψουμε το σκοπό μας είμαστε ήδη στο
δρόμο μας. Ο Θεός μας έδειξε ένα δρόμο. Εμείς επιλέξαμε έναν
άλλο. Είδαμε πως δεν μας προσφέρει τα δώρα της ζωής που είναι
σημαντικά για να αισθανόμαστε καλά. Μπορούμε να αλλάξουμε
απόφαση κάθε στιγμή. Ποτέ δεν είναι αργά, να αποδεχτούμε την
πρόσκληση της αλλαγής.
Πάντα υπάρχει ο δρόμος της αρετής και της κακίας. Όπου
οδηγεί η αγάπη εκεί είναι και ο δρόμος της αρετής και στο
δρόμο αυτό γνωρίζεις πως πρέπει να περπατήσεις μόνος, χωρίς
ακροατήριο και θεατές.

100


Πρόβα

“Ο νικημένος και ο νικητής ζουν μέσα σας. Τα
δύο αυτά πρόσωπα τρέφονται από τις σκέψεις
σας. Όσο αυξάνονται οι απαισιόδοξες σκέψεις
καταπιέζονται οι λιγότερες θετικές κάτω
από το βάρος των αρνητικών σας σκέψεων
διαμορφώνοντας το νικητή ή το νικημένο. ”

Πρόβα

•
Αν θέλουμε να δούμε πως μπορούμε να αλλάξουμε
και πόσο εύκολο είναι να προχωρήσουμε στη νέα ζωή, ας
αποφασίσουμε να κάνουμε ένα μικρό πείραμα, που στην πορεία
μπορεί να αποδειχτεί η καλύτερη απόφαση που πήραμε ποτέ.
Η αλλαγή εξάλλου συντελείται πνευματικά και δεν απαιτεί
πρακτική διαφοροποίηση στον τρόπο ζωής μας. Μπορούμε να
κάνουμε τα πράγματα που και πριν κάναμε απλά αλλάζοντας
τον τρόπο σκέψης γι αυτά. Αν συνηθίζουμε για παράδειγμα

101


να ξυπνάμε δύσκολα, ας ηχογραφήσουμε το μήνυμα που θα
θέλαμε να ακούμε όταν ξυπνάμε με τη μουσική που προτιμάμε,
δημιουργώντας μία νέα συνήθεια στο πρωϊνό ξύπνημα, κάνοντας
τον αρνητισμό να υποχωρήσει, αφού οι νέοι όροι της συμφωνίας
είναι πιο δελεστικοί. Πόσο ευεργετικό πιστεύετε επίσης ότι θα
είναι για την οικογένειά σας;
Καμία αλλαγή δεν μπορεί να είναι αποτελεσματική αν
είμαστε αμφίβολοι για το αποτέλεσμα. Συνηθίσουμε να έχουμε
έναν αρνητικό αντίλογο σε κάτι θετική σκέψη, ενώ σπάνια
συμβαίνει το αντίθετο. Λέμε δηλαδή: “Αν το κάνω αυτό,
θα αλλάξει η διάθεσή μου το πρωΐ;” ΝΑΙ. Αν αποφασίσετε
πως τίποτα δεν θα χαλάσει τη μέρα σας, τότε σίγουρα δεν θα
επιτρέψετε κανένα αρνητικό γεγονός να αλλάξει τη δάθεσή σας.
Η αποφασιστικότητα είναι καθοριστική, για ό,τι επιλέγετε να
κάνετε στη ζωή σας.
Συνηθίζουμε να είμαστε αναποφάσιστοι, αμφίβολοι και
αρνητικοί. Αναρωτηθήκατε ποτέ όμως γιατί να μην είμαστε
αισιόδοξοι, σίγουροι και θετικοί;
Αν αξιοποιήσετε την προσωπική σας πνευματική δύναμη
και δεσμευτείτε με πίστη στο σκοπό σας, όλο το Σύμπαν θα
συνομωτήσει στο σχέδιό σας. Ποιος είναι αντίθετος ή αντίπαλος
στο μυαλό σας; Είστε ο μόνος οδηγός και επιβάτης του ταξιδιού
σας. Αν συνεχίσετε με ξεκάθαρο στόχο ταξιδιού πολλοί θα σας
ακολουθήσουν, διανύοντας όμως ο καθένας το προσωπικό του
ταξίδι.
Η επιτυχία είναι στην πίστη, την επιμονή, τη συγκέντρωση
στο λόγο που βαδίζουμε στο σκοπό μας και στον σαφή καθορισμό

102


Πρόβα

του λόγου αυτού.
Αυτός είναι αρχικά ο δρόμος που πρέπει ν’ ακολουθήσουμε.
Υπάρχουν όμως κάποιοι επιπλέον παράγοντες που μας βοηθούν
να πετύχουμε το σκοπό μας.
Οι περισσότεροι άνθρωποι ξεκινούν με την επιθυμία να
προχωρήσουν στο δρόμο της αλλαγής, χωρίς όμως να έχουν σαφή
στόχο για να προσπαθήσουν, έτσι κάποια στιγμή εγκαταλείπουν
τις προσπάθειές τους.
Ξεκαθαρίζοντας λοιπόν το στόχο μας, πειθαρχούμε σε αυτόν
με αυτοέλεγχο. Αυτό σημαίνει πως ελέγχουμε όλες τις αρνητικές
σκέψεις μας. Δεν μπορούμε να ελέγξουμε τίποτα στη ζωή μας, αν
δεν καταφέρουμε να ελέγξουμε πρώτα τον εαυτό μας.
Μέχρι τώρα μάθαμε να μας νικά η ζωή και μάλιστα η
απαισιόδοξη πλευρά της. Συνειδητοποιώντας πως ζωή δεν είναι
συνεχής αγώνας “να πάρουμε κεφάλι”, αλλά αποδοχή του επιπέδου
που βρισκόμαστε, λόγω της συμβιβαστικής ή υποχωρητικής μας
διάθεσης, μπορούμε να δημιουργήσουμε το σημείο εκκίνησης
της αλλαγής μας και να γίνουμε εμείς οι νικητές της ζωής.
Ο νικημένος και ο νικητής ζουν μέσα σας. Τα δύο αυτά
πρόσωπα τρέφονται από τις σκέψεις σας. Όσο αυξάνονται οι
απαισιόδοξες σκέψεις καταπιέζονται οι λιγότερες θετικές κάτω
από το βάρος των αρνητικών σας σκέψεων διαμορφώνοντας το
νικητή ή το νικημένο.
Ο νικημένος είναι συνήθως μία μόνιμη σκιά στα βήματα της
ζωής που πάντα θυμίζει τη σκοτεινή πλευρά των πραγμάτων. Η
κάθε μας προσπάθεια όμως πρέπει να γίνεται στο φως, να βάζει τη
σκιά της αρνητικότητας μπροστά και να την πατά διαγράφοντας

103


νικηφόρα πορεία.
Αν θέλουμε να ξεκινήσουμε στο σημείο εκκίνησης του
μαραθώνιου ως νικητές, πρέπει να διατηρήσουμε αυτό το
συναίσθημα με το οποίο ξεκινάμε μέχρι τέλους. Δεν πρέπει
να τα παρατάμε με την πρώτη δυσκολία, αλλά να συνεχίζουμε
ατενίζοντας ξεκάθαρα το στόχο μας, που είναι το κόψιμο του
νήματος στο σημείο τερματισμού. Χρειάζεται όμως επιμονή. Η
επιμονή δεν μπορεί να οδηγήσει σε αποτυχία την προσπάθειά
μας. Αργά η γρήγορα θα τερματίσουμε.
Προσπαθώντας να προσπεράσουμε τη δική μας αρνητική
μας προσωπικότητα ή των άλλων αποκτάμε μεγαλύτερη
αυτοπεποίθηση, όταν συνειδητοποιύμε ότι μπορούμε να τα
καταφέρουμε. Η διάθεση των άλλων να ανακόψει την πορεία μας
είναι μία δική τους σκέψη, όπως και η διάθεση να συνεχίσουμε
την πορεία μας είναι μία αντίστοιχη δική μας. Για ποιο λόγο
αφήνουμε τη σκέψη του άλλου να καθορίσει τη δική μας; Αν για
παράδειγμα έλθει κάποιος στο γραφείο μας κρίνοντας το σύστημα,
το κράτος, τα παιδιά, τους θεσμούς ενώ εμείς προσπαθούμε
να διαμορφώσουμε μία θετική εικόνα για το περιβάλλον μας,
επιλέγουμε να του αλλάξουμε εμείς τις αρνητικές σκέψεις
σε θετικές, χωρίς να επιτρέψουμε την κακή επίδρασή του στη
διαφορετική πορεία μας.
Ας μάθουμε να ελέγχουμε την επιθυμία μας για κάτι
απροσδιόριστο. Θέλουμε συνήθως μία αλλαγή και εκφραζόμαστε
επιπόλαια με ανικανοποίητη διάθεση. Αν δεν καθορίσουμε τι
ακριβώς θέλουμε να αλλάξουμε στη ζωή μας δεν πρόκειται να
αλλάξει κάτι. Αντίθετα κάνοντας δηλώσεις στον εαυτό μας για τις

104


Πρόβα

συγκεκριμένες αλλαγές που θέλουμε να πετύχουμε στη ζωή μας,
δημιουργούμε σαφή στόχο και όσο περισσότερες λεπτομέρειες
προσθέσουμε τόσο πιο πραγματικός γίνεται για μας, που
αρχίζουμε να τον οραματιζόμαστε, αφού η εικόνα του έχει ήδη
διαμορφωθεί.
Όταν οραματιζόμαστε κάτι που θέλουμε να έλξουμε στη
ζωή μας, η επίμονη προσπάθεια παραμονής στο στόχο, θα φέρει
το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η αναποφασιστικότητα ή η αναβολή τις περισσότερες
φορές μας οδηγεί σε αποτυχία. Ένας ξεκάθαρος στόχος,
όσο και να τον οραματιζόμαστε, αν αμφιβάλλουμε για την
επιτυχία του ή μεταθέτουμε για κάποια άλλη χρονική περίοδο
την πραγματοποίησή του, τότε οι αλλαγές θα περιμένουν
ενώ παράλληλα μεγαλώνει η ποσότητα των αρνητικών μας
πεποιθήσεων στην επίτευξη του στόχου.
Ας κάνουμε την υπερπροσπάθεια να γίνει σύμμαχός μας.
Ξεκινώντας την προσπάθειά μας ν’ αλλάξουμε πολλές φορές
“πέφτουμε με τα μούτρα” και με την πρώτη δυσκολία, όπου
αδυνατούμε ν’ αντιμετωπίσουμε ένα πρόβλημα με θετικότητα
(λόγω παλαιότερων αρνητικών πεποιθήσεων) εγκαταλείπουμε
την προσπάθειά μας, ενώ μπορούμε μεθοδικά και αποφασιστικά
να προχωρήσουμε κάνοντας ένα βήμα τη φορά. Η κατάκτηση
ενός στόχου μας δίνει τη χαρά της προσωπικής επιτυχίας και μας
ενθαρρύνει για τη συνέχεια.
Κάνοντας τα νέα μας βήματα επιφυλλασσόμαστε για
το αποτέλεσμα. Φοβόμαστε μήπως επιλέξαμε να αλλάξουμε
κάνοντας λάθος για την επιλογή μας αυτή. Το μόνο λάθος όμως

105


είναι το γεγονός, ότι συνεχίζουμε ακόμη και αυτή τη στιγμή της
απόφασης να σκεφτόμαστε αρνητικά. Ας έχουμε την καρδιά
μας και το μυαλό μας ανοιχτά στη νέα μας ζωή. Ο φόβος για
την αλλαγή βασίζεται σε δεισιδαιμονίες και φαντάσματα μίας
προηγούμενης ζωής, από την οποία εμείς μόλις δραπετεύσαμε.
Απαραίτητο εφόδιο στην εξέλιξή μας αποτελεί η παρουσία
του ενθουσιασμού. Χωρίς ενθουσιασμό γινόμαστε οι ίδιοι
τρομοκράτες του σχεδίου μας. Αν σκεφτούμε πόσο ομορφιά μας
περιμένει στην αλλαγή της ζωής μας, πόσο διαφορετική θα είναι
η καθημερινότητά μας, τόσο θα τροφοδοτούμε με ενθουσιασμό
την απόφασή μας.
Ας ξαναθυμηθούμε όλα αυτά τα ευγενικά συναισθήματα
και ας επικεντρώσουμε εκεί το ενδιαφέρον μας. Η οι κογένεια,
ο εργοδότης, οι συνάδελφοι δεν είναι εχθροί, αλλά δρόμος
προσωπικής μας ωρίμανσης. Για κάθε πρόβλημα έχουμε ένα
“γιατί”. Αν αποδεχτούμε τα καθημερινά μικροπροβλήματα και
επενδύσουμε στα ευγενικά μας αισθήματα, η ζωή μας σίγουρα
θα αλλάξει προς το καλύτερο. Αν είμαστε λιγότερο δοτικοί,
τόσο περισσότερο καθημερινά θα δεχόμαστε “επεισόδια” στα
προσωπικά, τα οικονομικά, τα επαγγελματικά, για να μάθουμε
να εκδηλώνουμε την αγάπη μας και να μάθουμε να δίνουμε. Ας
αναρωτηθούμε κάθε φορά που μας συμβαίνει κάτι: “τι ήρθες να
με διδάξεις;”
Όλα τα συναισθήματα υπάρχουν μέσα μας. Αν κοιτάξουμε
καλύτερα και γίνουμε πιο παρατηρητικοί θα δούμε πόσο
υπεύθυνοι είμαστε για τα συναισθήματά μας. Αισθανόμαστε
πληγωμένοι, αδικημένοι και νικημένοι σε πολλούς τομείς της

106


Πρόβα

ζωής μας. Μήπως έχουμε ευθύνη για τη ζωή μας ή καλύτερα για
την μέχρι τώρα πορεία της;
Η ζωή μας δεν είναι πρόβα έργου αλλά η μία και μοναδική
μας παράσταση στην οποία δεν είμαστε κομπάρσοι αλλά
πρωταγωνιστές της. Όσο πιο νωρίς το καταλάβουμε τόσο
γρηγορότερα θα φτάσουμε στον πνευματικό μας παράδεισο. Η
γη της Επαγγελίας είναι μέσα μας. Ας ψάξουμε λίγο περισσότερο
και θ’ ανακαλύψουμε τον παράδεισό μας.

107


“ Η ζωή τρέχει πάντα μπροστά και
διαρκώς προπορεύεται, ενώ εμείς
έχουμε αποδεχτεί τη θέση μας ως
επιβάτες χωρίς πρωτοβουλία. ”

Καμβάς

•
Λέμε στα παιδιά μας πως το σημαντικότερο πράγμα στη
ζωή τους είναι η ευτυχία τους και αμέσως τους δείχνουμε τους
τρόπους της ευτυχίας. Τους μαθαίνουμε να έχουν καλές σχολικές
επιδόσεις για να είναι πάντα οι καλύτεροι, να έχουν μία καλή
σταδιοδρομία, μία καλή οικογενειακή ζωή, κ.ο.κ. Όλα αυτά είναι
καλά και είναι ευτυχία. Αν κάποιος μπορούσε να ακούσει τα
παραπάνω λόγια πιο προσεκτικά, αυτό που θα καταλάβαινε ως
σημαντικό για μία ευτυχισμένη ζωή είναι πως η ευτυχία είναι η

108


Καμβάς

κατοχή αγαθών.
Η μεγαλύτερη όμως ευτυχία είναι να ξέρεις τι είσαι. Το
δύσκολο είναι να συνειδητοποιήσεις πως η ζωή που ζεις δεν είναι
αυτό που εσύ είσαι, αλλά αυτό που πρέπει να είσαι.
Οι άνθρωποι είναι ευτυχισμένοι όταν δημιουργούν. Αυτό
είναι αλήθεια. Άλλοι ζουν δημιουργικά και άλλοι ζουν πνευματικά.
Κάποιοι δηλαδή δημιουργούν για να ζήσουν πνευματικά και άλλοι
ζουν δημιουργώντας πνευματικούς δρόμους. Δημιουργώντας
πνευματικούς δρόμους εξελίσσονται σαν άνθρωποι, πορεύονται
στο δρόμο της αγάπης και αποκτούν νόημα σε όλα τα στάδια
της ζωής τους. Η ανάγκη τους για ζωή είναι μόνο ο πνευματικός
δρόμος. Ζουν διαφορετικά τα εμπόδια και τα προβλήματα, την
ομορφιά της κάθε στιγμής. Νοιώθουν ήρεμοι και ολοκληρωμένοι.
Κάποιοι θέλουν να ζήσουν δημιουργικά, να αποκτήσουν αγαθά,
ώστε κάποια στιγμή να αποσυρθούν για να ασχοληθούν με το
πνεύμα και καθαρίζοντας από τον πρότερο βίο τον πνευματικό
τους άνθρωπο να κάνουν κάτι και για την “καλή ψυχή” τους.
Εγγυήσεις ζωής όμως δεν δίνονται. Η ζωή μπορεί να
τελειώσει κάθε στιγμή και πρέπει να είμαστε ευγνώμονες
περισσότερο για κάθε νέο λεπτό ζωής, παρά για μία πολύ καλή
οικονομική συμφωνία. Πρέπει να αποδίδουμε σε κάθε μας πράξη
την ανάλογη αξία.
Ποια είναι η αξία της ζωής “αν κερδίσεις τον κόσμο όλο,
αλλά χάσεις την ψυχή σου;”. Η ζωή τρέχει πάντα μπροστά και
διαρκώς προπορεύεται, ενώ εμείς έχουμε αποδεχτεί τη θέση μας ως
επιβάτες χωρίς πρωτοβουλία. Κάποια στιγμή και αφού περάσουν
κάποια χρόνια, ξυπνώντας από το λήθαργο της εκπαιδευμένης

109


μας ζωής, χορτασμένοι από την επιτυχία ή κουρασμένοι από την
αποτυχία αναρωτιόμαστε που ζήσαμε όλα αυτά τα χρόνια που
πέρασαν! Που είχαμε αφήσει τη ζωή μας! Επιστροφές όμως ή
αλλαγές δεν γίνονται!
Υπάρχει μία όμορφη ιστορία που αναφέρεται στη
διαχρονική αξία της αγάπης.
Οι κάτοικοι ενός νησιού μια μέρα έμαθαν ότι το νησί
τους θα βούλιαζε και έτσι όλοι ετοίμασαν τις βάρκες τους και
ξεκίνησαν το ταξίδι της αναζήτησης νέας πατρίδας.
Η Αγάπη μετά από τόσα χρόνια ζωής στο νησί δυσκολευόταν
να το αποχωριστεί και όταν πια το νησί άρχισε να βυθίζεται, η
Αγάπη αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια.
Όλοι τότε την περιγελούσαν και της έλεγαν “εμείς πάντα το
λέγαμε, ότι μόνο η αγάπη δεν φτάνει”.
Αγέρωχη, με ψηλά το κεφάλι, παρά τα δάκρυα που θόλωναν
το βλέμμα της, βλέπει τον Πλούτο που περνούσε με μία λαμπρή
θαλαμηγό και τον ρωτάει :
-“Πλούτε, μπορείς να με πάρεις μαζί σου;”,
-“Όχι, δεν μπορώ” απάντησε ο Πλούτος.
-“Έχω ασήμι και χρυσάφι στο σκάφος μου και δεν υπάρχει
χώρος για σένα”.
Η Αγάπη τότε αποφάσισε να ζητήσει βοήθεια από την Αλαζονεία,
που επίσης περνούσε από μπροστά της μ’ ένα εντυπωσιακό
σκάφος.
-“Σε παρακαλώ βοήθησε με” είπε η Αγάπη.
-“Δεν μπορώ να σε βοηθήσω Αγάπη. Βιάζομαι γιατί πρέπει
να προλάβω τον Πλούτο!”, της απάντησε η Αλαζονεία.

110


Καμβάς

Η Ευδαιμονία πέρασε μπροστά από την Αγάπη αλλά κι αυτή δεν
της έδωσε σημασία. Χαμένη στον γυάλινο κόσμο της ούτε καν
άκουσε την Αγάπη να ζητά βοήθεια.
Η Λύπη ήταν πιο πέρα και έτσι η Αγάπη αποφάσισε να ζητήσει
από αυτήν βοήθεια.
-“Λύπη, άφησέ με να έρθω μαζί σου”
-“Ω Αγάπη, είμαι τόσο λυπημένη, που θέλω να μείνω μόνη
μου” είπε η Λύπη.
Το Μίσος έριχνε άγριες ματιές στην Αγάπη και η Ειρωνεία
μισογελούσε και της μόρφαζε, ενώ συνέχιζαν να κάνουν βόλτες
με μια γρήγορη θαλαμηγό, απολαμβάνοντας το θέαμα: το νησί
βούλιαζε κι η αγάπη μόνη στ’ ακρογιάλι…
Ξαφνικά ακούστηκε μια φωνή:
-“Αγάπη, έλα εδώ. Θα σε πάρω εγώ μαζί μου”.
Ήταν ένας ηλικιωμένος κύριος που η Αγάπη δεν γνώριζε.
Όταν έφτασαν ασφαλείς στην στεριά, ο κύριος την άφησε στο
πανέμορφο “λιμανάκι της αγκάλης” και συνέχισε αργά και
σίγουρα το δρόμο του.
Η Αγάπη ένοιωσε γεμάτη ευγνωμοσύνη για τον άγνωστο αλλά
ήταν τόση η ταραχή της, που ξέχασε να τον ρωτήσει το όνομά
του.
Γνωρίζοντας πόσα του χρωστούσε, που τη βοήθησε, ρώτησε τη
Γνώση :
-“Γνώση, ποιος με βοήθησε;”
-“Ο Χρόνος”, της απάντησε η Γνώση.
-“Ο Χρόνος;” ρώτησε η Αγάπη.
-“Γιατί με βοήθησε ο Χρόνος;”

111


Τότε η Γνώση χαμογέλασε και με βαθιά σοφία της είπε:
“Μόνο ο Χρόνος μπορεί να καταλάβει πόσο μεγάλη σημασία έχει
η Αγάπη”.
Ας μη δικαιολογούμαστε στα παιδιά μας, για μας, πως δεν
μπορούσαμε να κάνουμε διαφορετικά. Σήμερα μαθαίνουμε να
αξιολογούμε τη ζωή, με μέτρο την αγάπη για τον εαυτό μας.
Πολλές φορές ακούμε τα παιδιά να λένε: “Τι ξέρεις εσύ
για τη ζωή. Μια ζωή δουλειά, δουλειά, δουλειά”! Και πράγματι
πόσο δίκιο έχουν! Δε χρειάζεται να ακούσεις τα λόγια αυτά για
να κάνεις σύνοψη της ζωής σου! Βλέποντας τη ζωντάνια τους,
καταλαβαίνεις πόσο καιρό έχεις να αισθανθείς τόσο ζωντανός. Η
ζωή δεν τελειώνει όταν τα χρόνια περνούν. Η ζωή είναι απόλαυση
σε κάθε ηλικία και όχι βαρίδι, που κάθε χρόνος που περνά, μας
καθηλώνει περισσότερο στην “αβάσταστη ελαφρότητα του είναι
μας”.
Σε κάθε ηλικία έχουμε ανάγκη από νέες προσκλήσεις για
ζωή. Υπάρχει μία πεποίθηση σχετικά με τα γηρατειά, πως: “η
ζωή είναι για τους νέους, εμείς τώρα γεράσαμε!” Το πνεύμα
δε γερνά ποτέ. Όλοι γνωρίζουμε κάποιους ανθρώπους που
περνάνε τα καλύτερά τους χρόνια σε αυτή την περίοδο της ζωής
τους. Ταξιδεύοντας στον κόσμο και το πνεύμα, συνεχίζουν να
ανακαλύπτουν νέες προοπτικές στη ζωή τους και έχουν όλο το
χρόνο να την απολαύσουν περισσότερο, χωρίς σημαντικές άλλες
υποχρεώσεις.
Μία άλλη πεποίθηση είναι πως: “Τα όνειρα είναι για τους
νέους”. Συνήθως οι νέοι προφασίζονται την έλλειψη χρόνου
για τα όνειρά τους. Είναι πάντα τόσο απασχολημένοι στην

112


Καμβάς

εξισορρόπηση των σχέσεων, που δυσκολεύονται πάρα πολύ
να διαχειριστούν το χρόνο τους. Πιστεύω πως οι μεγαλύτεροι
άνθρωποι είναι ιδανικοί δάσκαλοι στην εκπαίδευση των νέων ως
προς τη διαχείριση του χρόνου. Όπως είπε και ο μεγάλος Μαρκές:
“οι άνθρωποι δεν σταματούν να ονειρεύονται επειδή γερνάνε.
Γερνάνε γιατί σταματούν να ονειρεύονται!”
Οι περισσότεροι από εμάς σπαταλάμε αλόγιστα το χρόνο
μας σε θεωρίες και έργα μάταια. Ας αξιολογήσουμε λοιπόν
διαφορετικά τη ζωή. Η απόφαση είναι στο τώρα!

113


“ Ένας αναγεννημένος γονιός μαθαίνει στα
παιδιά του την αξία της δοτικότητας χωρίς
φόβους προδοσίας και κινδύνου. Ο νόμος
είναι ένας, σαφής και πολύ διαδεδομένος.
Ό,τι δίνεις, παίρνεις. Έτσι λειτουργούν
όλα στη ζωή.”

Αναγέννηση

•
Ας μάθουμε κάθε στιγμή να είμαστε ακροατές της ζωής
μας. Έχουμε μάθει να είμαστε εξαρτημένα μέλη, ενώ χρειάζεται
μόνο να εξαρτόμαστε από τον εαυτό μας. Το μέγεθος της αγάπης
για τον εαυτό μας, θα καθορίσει το μέγεθος της αυτοδυναμίας
μας. Όταν αγαπάμε ουσιαστικά τον εαυτό μας και πιστεύουμε
ότι του αξίζει να έχει αυτό που επιθυμεί, αρκεί να μην είναι
αντίθετο στις κοσμικές δυνάμεις και εμποδίζει την ελευθερία των
άλλων, είναι σχεδόν αδύνατο να μην επιτευχθεί. Αυτό το μήνυμα

114



της παντοδυναμίας της θέλησης είναι ένα από τα μεγαλύτερα
μαθήματα που θα πρέπει τα παιδιά να διδαχθούν. Η δύναμη
της επιθυμίας κατευθύνεται από την πίστη και την επιμονή.
Όλοι κάνουμε σκέψεις επιθυμίας για πράγματα που θέλουμε να
κάνουμε στη ζωή μας και έπειτα από μικρό χρονικό διάστημα οι
επιθυμίες αυτές ξεθωριάζουν για να αντικατασταθούν σύντομα
από κάποιες νέες. Αυτές δεν είναι καθαρές επιθυμίες και γι αυτό
δεν παραμένουν στην καρδιά μας για πολύ καιρό. Όσα όμως
επιθυμούμε με πίστη και επιμονή, μπορούμε να τα έχουμε και
σύντομα θα τα απολαύσουμε. Ακόμη κι αν ο τρόπος φαίνεται
αδιανόητος τη συγκεκριμένη στιγμή, όταν ωριμάσει το σχέδιο
στο μυαλό μας τότε θα βρεθεί και ο τρόπος.
Υπάρχει μία ταινία, όπου ο πρωταγωνιστής γίνεται Θεός
για μία εβδομάδα και κάποια στιγμή πραγματοποιεί όλες τις
επιθυμίες των ανθρώπων με αποτέλεσμα να επικρατεί παντού
χάος. Είναι αλήθεια πως η μικρότητα του πνεύματός μας δεν μας
επιτρέπει να δούμε συμπαντικά την εξέλιξη μίας επιθυμίας. Ο
Θεός αντιλαμβάνεται κάθε μας επιθυμία. Γνωρίζει τη σημασία
της επιθυμίας αυτής στη ζωή μας, αλλά παράλληλα βλέπει και
κατά πόσο η εκπλήρωσή της, θα επιρρεάσει θετικά ή αρνητικά
τόσο τη δική μας εξέλιξη στη ζωή όσο και των άλλων. Όλα
γίνονται σύμφωνα με τη θεϊκή συμφωνία, ώστε όταν μία επιθυμία
επιτευχθεί, να είμαστε απόλυτα σίγουροι, πως όλα έγιναν την
κατάλληλη στιγμή.
Ας αποκτήσουμε την ταπεινότητα του μαθητή και ας
σταθούμε ευλαβικά μπροστά στο θαύμα της ζωής. Είναι ώρα
να μάθουμε τις πραγματικές αξίες της ζωής μία προς μία και να

115


ευγνωμονούμε το Θεό για το κάθε δώρο που μας προσφέρει.
Αφού αποφασίσουμε να περπατήσουμε το δρόμο της
αναγεννημένης ζωής, τίποτα δε θα είναι όπως παλιά. Το κακό
μεταβολίζεται σε καλό, η λύπη σε χαρά, η αμφιβολία σε πίστη.
Το κακό δεν μπορεί να έχει την ίδια δύναμη που είχε
λίγο πριν. Όποιος επιλέγει πράξεις κακίας σημαίνει πως στην
εξελικτική του πορεία, βρίσκεται σε πρώϊμο στάδιο ανάπτυξης
και απαιτείται μεγαλύτερη κατανόηση από την πλευρά μας για
τις ενέργειές του. Ας αποδεχτούμε το μέγεθος του πόνου που
τον έχει κυριεύσει για να φέρεται με τον τρόπο αυτό και ας
συνεχίσουμε το δρόμο της αγάπης. Εκεί σύντομα το κακό δεν θα
μπορεί να εισέλθει. Αποτελεί όμως μία εμπειρία ζωής που δε θα
μπορούσαμε να αξιολογήσουμε, αν δεν γνωρίζαμε βιωματικά. Ας
ευχαριστήσουμε τη ζωή για το πολύτιμο δώρο της, όπως και το
δώρο της αδικίας, του πόνου, της αμφιβολίας, της αποτυχίας...
Ένας αναγεννημένος γονιός μαθαίνει στα παιδιά του την
αξία της δοτικότητας χωρίς φόβους προδοσίας και κινδύνου.
Ο νόμος είναι ένας, σαφής και πολύ διαδεδομένος. Ό,τι δίνεις,
παίρνεις. Έτσι λειτουργούν όλα στη ζωή.
Όταν δίνουμε στους άλλους, όχι μόνο υλικά αλλά και
συναισθηματικά, αυτό που μετρά είναι η δοτική ενέργεια. Αυτή
αντιλαμβάνεται το Σύμπαν. Ως ενέργεια λοιπόν που κυκλοφορεί,
αναγκαστικά θα επιστρέψει και πάλι σε εμάς. Όπως ακριβώς το
μπούμερανγκ.
Όταν η ενέργεια αυτή φύγει από εμάς δεν έχει σημασία
πότε θα επιστρέψει. Εμείς μπορεί να προσφέρουμε λόγια αγάπης,
συμπαράστασης σε κάποιον που έχει σήμερα ανάγκη και να

116



λάβουμε κάτι ανέλπιστο από κάποια άλλη πηγή. Δεν πρέπει να
περιμένουμε από εκεί που δώσαμε να πάρουμε. Η στάση αυτή
είναι λάθος. Είναι δόσιμο, αγάπη με όρους. “Σε αγαπώ, αλλά
θέλω κι εσύ να είσαι καλό παιδί! Αν φας όλο σου το φαγητό, θα σε
αγαπάω!”. Όλοι αντιλαμβάνονται την έννοια του συμφέροντος
που κρύβεται σε όλα αυτά. Το συμφέρον είναι πράξη εγωϊσμού
και αυτό που απεχθάνεται περισσότερο το Σύμπαν είναι να
φερόμαστε εγωϊστικά.
Πόσες φορές φερθήκαμε με συμπάθεια σε ανθρώπους που
δε γνωρίζαμε καθόλου και μας έκανε να αισθανθούμε ανθρώπινα;
Οι περισσότεροι φυλάμε κρυμμένα τα αισθήματά μας σαν να
αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε ή ότι δείχνουμε αδύναμοι.
Προσφέρουμε χρήματα για φιλανθρωπίες για να ικανοποιήσουμε
την ηθική μας τάξη αλλά προσφέρουμε πικρόχολα σχόλια και
εκδικούμαστε σαν να είμαστε δύο διαφορετικοί άνθρωποι.
Γίνε ένας αυθεντικός άνθρωπος που δε θα έχει ανάγκη να
κρύψει τις ανασφάλειές του δείχνοντας ένα πρόσωπο που δεν
είναι. Μία προσωπικότητα ολοκληρωμένη και πληρωμένη από
αληθινή αγάπη για μας και τον συνάνθρωπό μας!

117


“ ΄Ολα αυτά που βιώνει ο άνθρωπος μέσα
του ως εσωτερικές διαμάχες, έχουν τη ρίζα
τους στην παιδική ηλικία. Στον τρόπο που
μεγαλώσαμε και στον λόγο που δεχτήκαμε.
Στην αγάπη που στερηθήκαμε ή στο ρόλο
που εκπαιδευτήκαμε. ”

Κρυψώνες

•
Είναι σημαντικό να ξέρουμε που κρύβονται τα
συναισθήματά μας και γιατί δυσκολεύονται τόσο πολύ να βγουν
από την κρυψώνα τους.
Όλοι μας σίγουρα έχουμε δει σκηνές στη ζωή μας που η
συγκίνηση είναι τόσο μεγάλη που αδυνατούμε να κρατήσουμε
τα δάκρυά μας. Όπως επίσης έχουμε δει κωμικά γεγονότα που
μας κάνουν να γελάμε χωρίς κανένα λόγο να φοβόμαστε γι αυτό.
Ενώ όμως δε φοβόμαστε να γελάσουμε, δυσκολευόμαστε πολύ

118


Κρυψώνες

να εκφράσουμε τη συγκίνησή μας ή άλλα συναισθήματά μας!
Πόσες φορές αγκαλιάζουμε τα παιδιά μας με λαχτάρα για να τους
εκφράσουμε την αγάπη μας; Πόσες φορές δεχτήκαμε την αγάπη
τους, χωρίς να σκεφτούμε αν υπάρχει λόγος;
Πόση ανασφάλεια κρύβουμε μέσα μας και δυστυχώς δεν την
κρατάμε μόνο μέσα μας, αλλά τη διοχετεύουμε με λανθασμένο
τρόπο και στους άλλους, προκαλώντας ψυχικά τραύματα! Γιατί
όταν εμείς προσπαθούμε πάρα πολύ να ελέγξουμε τη ζωή μας, να
ακολουθήσουμε το ρόλο του σωστού γονιού, πιεζόμαστε πάρα
πολύ, με αποτέλεσμα να δημιουργούμε σχέσεις αλλοφροσύνης
με τον εαυτό μας και τους γύρω μας. Φυσικά δεν μπορούμε να
δείξουμε σε κανέναν τον αγώνα μας για καθημερινό έλεγχο της
καθημερινότητας, που αποδεικνύεται ανίκητος και ακούραστος
αντίπαλος και διακρίνεται μόνο στις αντιδράσεις μας, που
συνήθως είναι απότομες και θυμώδεις.
Η αγάπη για τον εαυτό μας, μας απαλλάσσει από το μαρτύριο
αυτό, καθώς σκεπτόμενοι την κουραστική καθημερινότητα που
μας γονατίζει, αποφασίζουμε να κατανοήσουμε πως δεν έχουμε
εξαιρετικές δυνάμεις και πως είμαστε άνθρωποι που πρέπει να
διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις που μας παρουσιάζονται και όχι
να τις αντιμετωπίζουμε όλες κερδοφόρα. Η επιδίωξη της νίκης
δημιουργεί πάντα προβλήματα. Μόνο η κατανόηση και η δήλωση
προς τον ευατό μας: “Σ’ αγαπώ για όσα καταφέρνεις καθημερινά”
μας απελευθερώνει από το βάρος του ρόλου που καλούμαστε να
παίξουμε.
Μοιάζει με το ακόμη δυσκολότερο έργο των ηθοποιών
που καλούνται να αποδείξουν πως η λαμπερή τους καριέρα είναι

119


τόσο επιτυχημένη όσο και η ζωή τους, χωρίς να μπορούν να
χαλαρώσουν ούτε μία στιγμή.
Οι ρόλοι μας είναι μέσα στο μυαλό μας και είναι πολλοί και
πολλαπλοί.
Συναναστρεφόμαστε στην καθημερινότητά μας με
ανθρώπους που φαινομενικά δείχνουν απόλυτα ισορροπημένοι,
έχουν δηλαδή την οικογένειά τους, την εργασία τους και ξαφνικά
ανακαλύπτουμε πως είναι μέλη τρομοκρατικής οργάνωσης ή
οτιδήποτε άλλο.
΄Ολα αυτά που βιώνει ο άνθρωπος μέσα του ως εσωτερικές
διαμάχες, έχουν τη ρίζα τους στην παιδική ηλικία. Στον τρόπο
που μεγαλώσαμε και στον λόγο που δεχτήκαμε. Στην αγάπη που
στερηθήκαμε ή στο ρόλο που εκπαιδευτήκαμε.
Ένας αναγεννημένος γονιός κοιτά τον εαυτό του στον
καθρέφτη και αισθάνεται καλά. Πόσοι από εμάς σήμερα μπορούμε
χωρίς την παραμικρή ανασφάλεια να δούμε το είδωλό μας στον
καθρέφτη; Πολύ περισσότερο δεν μπορούμε να του πούμε έναν
καλό λόγο!
Στη ζωή μας βρισκόμαστε αντιμέτωποι με πολλά γεγονότα,
που κάθε φορά δοκιμάζουν την πίστη και την αγάπη στον εαυτό
μας.
Αν όμως δεν μπορούμε εμείς να αισθανθούμε ομορφιά
μέσα μας, πως θα μπορέσουμε να την δείξουμε στα παιδιά μας;
Ας προσέξουμε τον τρόπο της συναισθηματικής μας επικοινωνίας
γιατί τα παιδιά μόνο αυτό μπορούν να νοιώσουν και μάλιστα τόσο
βαθιά, όπως τα νεογέννητα αναγνωρίζουν τη μία και μοναδική
τους μητέρα από τη χαρακτηριστική της μυρωδιά. Τα παιδιά

120


Κρυψώνες

αγαπούν τους γονείς και οι γονείς τα παιδιά τους. Αυτό αποτελεί
τη σημαντικότερη βάση για να δείξουν ο καθένας από τη πλευρά
του αυτό το αυθεντικό συναίσθημα της αγάπης, που κάνει όλους
να αισθάνονται ασφαλείς.
Όταν όμως το συναίσθημα υπάρχει αλλά είναι κρυμμένο,
δε βοηθάει κανέναν. Από τα πρώτα πράγματα που πρέπει να
κάνουμε για να ανακαλύψουμε τι κρύβεται μέσα μας είναι να
απομακρύνουμε όλα τα αρνητικά συναισθήματα που σκεπάζουν
την πραγματική μας προσωπικότητα. Ο Θεός δημιούργησε έναν
μικρό Θεό μέσα στον καθένα από εμάς. Εμείς όμως αγνοώντας ή
παραβλέποντας τη θεϊκή φύση μας γεμίζουμε τον πνευματικό μας
άνθρωπο με κάθε λογής άχρηστα συναισθήματα, που κάθε άλλο
παρά μας προάγουν σαν θεϊκή φύση. Ας ανακαλύψουμε τη νέα
ζωή μας λοιπόν με ενθουσιασμό. Ας γίνει το ταξίδι μας το κυνήγι
ενός χαμένου θησαυρού, που περιμένει να βγει στην επιφάνεια
μετά από χρόνια αναζήτησης. Σαν το χαμένο λυχνάρι του Αλαντίν
ας καθαρίσουμε τη ζωή μας από τη βρωμιά των χρόνων και ας
αφήσουμε την παραγματικά θεϊκή φύση μας να λάμψει έξω και
μέσα μας!
Στην πορεία μας αυτή πάντα θα κρύβονται οι δρόμοι που
οδηγούν στη νέα ζωή. Πρέπει να είμαστε πολύ παρατηρητικοί για
να βρούμε το δρόμο μας. Βασικό μας εφόδιο είναι το ένστικτό
μας. Στην αρχή, όταν δηλαδή αποφασίζουμε να αλλάξουμε τη
ζωή μας, ο δρόμος θα εμφανίζεται γαι λίγο αλλά γρήγορα θα
χάνεται, αφού είμαστε ακόμη αρκετά ανώριμοι και ευάλωτοι σε
παλινδρομήσεις και αμφιβολίες. Προχωρώντας όμως βήμα - βήμα
ο δρόμος θα μας ανοίγεται μπροστά στα μάτια μας ξεκάθαρα για

121


μεγαλύτερο χρονικό διάστημα ανάλογα με το στάδιο ωρίμανσής
μας. Όταν κάποια στιγμή αρχίζουμε να βαδίζουμε ολοκληρωτικά
στο δρόμο της αλλαγής, ο δρόμος θα είναι μόνιμα ανοιχτός χωρίς
εμπόδια και σταυροδρόμια.
Βασική μας προϋπόθεση να γνωρίσουμε. Στο πνευματικό
ταξίδι αυτό ταξίδι δεν υπάρχει κάτι που πρέπει να κάνουμε αλλά
πολλά που πρέπει να μάθουμε και πρώτ’ απ’ όλα να μάθουμε
εμάς!
Κάποτε ένας πατέρας επιστρέφοντας κουρασμένος από τη
δουλειά του χωρίς όρεξη να παίξει με το παιδί του που επίμονα
του ζητούσε να παίξουν, του έκοψε ένα φύλλο εφημερίδας που
απεικόνιζε την υδρόγειο σε πολλά κομματάκια λέγοντάς του να
τα ξανακολλήσει, ελπίζοντας να ξεκουραστεί για αρκετή ώρα,
χωρίς την επιμονή του παιδιού του για παιχνίδια. Προς έκπληξή
του όμως το παιδί πολύ γρήγορα τελείωσε το πρόχειρο αυτό παζλ
λέγοντάς στον πατέρα του: “Κοίτα μπαμπά πόσο γρήγορα το
τελείωσα! Από την άλλη πλευρά είχε έναν άνθρωπο. Έφτιαξα τον
άνθρωπο κι έφτιαξα τον κόσμο όλο!”

122


Εκκίνηση

“ ΄Ολα αυτά που βιώνει ο άνθρωπος μέσα
του ως εσωτερικές διαμάχες, έχουν τη ρίζα
τους στην παιδική ηλικία. Στον τρόπο που
μεγαλώσαμε και στον λόγο που δεχτήκαμε.
Στην αγάπη που στερηθήκαμε ή στο ρόλο που
εκπαιδευτήκαμε. ”

Εκκίνηση

•
Πως μπορούμε να βοηθηθούμε στο ξεκίνημα της νέας μας
ζωής; Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπαίνουν σε λειτουργεία
αμέσως μόλις δώσουμε αποφασιστικά το σύνθημα της εκκίνησης.
Η απλότητα είναι ένα από τα πρώτα βήματα που πρέπει
ν’ ακολουθήσουμε, εννοώντας την απλοποίηση της ζωής μας.
Αρχίζοντας να ελέγχουμε το λόγο μας που στερημένος από τα
βαρίδια της άσχημης συμπεριφοράς, εκφέρεται γλυκός και
ήρεμος, χωρίς εντάσεις και κριτική συμπεριφορά. Η φύση μας

123


δημιουργήθηκε μόνο με αγαθά υλικά συστατικά.
Ας ζήσουμε την αυθεντικότητα των συναισθημάτων,
των σκέψεων και των εκφράσεών μας, ώστε να νοιώσουμε την
αλήθεια, απομακρύνοντας την ψεύτικη - εκπαιδευμένη κοσμική
φύση μας.
Ας αξιολογήσουμε τους ανθρώπους που βρίσκονται στο
περιβάλλον μας και ας επενδύσουμε περισσότερο σε αυτούς
που νοιώθουμε αρμονικά. Τα τοξικά συναισθήματα των άλλων
μπορούν να επιρρεάσουν με την ενέργειά τους την προσπάθειά
μας. Κάποιος από όλους αυτούς που συναναστρεφόμαστε
σίγουρα σκέφτεται θετικά. Μπορεί να μην είναι στο άμεσο οικείο
μας περιβάλλον αλλά στο ευρύτερο φιλικό. Μετην πάροδο των
εργασιών θα διαπιστώσουμε πως η σύσταση των προσώπων
που απαρτίζουν το περιβάλλον μας θα αλλάξει. Νέα πρόσωπα
μπαίνουν στη ζωή μας με κοινά ενδιαφέροντα και παλαιότερα
απομακρύνονται μη βρίσκοντας κάτι κοινό στην παρέα μας.
Ας αποφασίσουμε να ζήσουμε τη ζωή μας. Βέβαια
αυτό δεν έχει συμβεί για πολλούς ακόμη από εμάς, γιατί δεν το
έχουμε καταλάβει. Μας έχει γίνει συνήθεια η παρουσία άλλων
στο μυαλό και τη ζωή μας. Ζούμε στη σκιά των γονιών μας,
κυρίως υποσυνείδητα και το χειρότερο είναι πως μπορεί να μην
το καταλάβουμε ακόμη και μέχρι να φύγουμε απ’ αυτή τη ζωή.
Η προσωπικότητα της νέας ζωής που αρχίζει να διαμορφώνεται
με τη σύλληψη, ολοκληρώνεται το αργότερο έως τα 8 χρόνια
ζωής. Έπειτα οι εικόνες και ο λόγος που έχουν εδραιωθεί στον
ψυχικό κόσμο του παιδιού παίρνουν τα ηνία της ζωής του και
δημιουργούν το μέλλον του. Σαν “άλογο” στο άρμα της ζωής το

124


Εκκίνηση

αιώνιο πια παιδί, δυσκολεύεται από τις παρωπίδες ακόμη και να
αντικρίσει τον οδηγό του. Με αυτή την πληροφορία μπορούν οι
γονείς να κατανοήσουν τι είδους άνθρωπο θα αντιμετωπίσουν
μετά από μερικά χρόνια. Η συνειδητοποίηση της νέας κατάστασης
μας απελευθερώνει από τους περιορισμούς του “πρέπει” και μας
ακυρώνει το προσχεδιασμένο από εμάς πλάνο της ζωής των
παιδιών μας.
Ας φτιάξουμε ένα πλάνο της νέας μας ζωής. Εμείς ως
πρωταγωνιστές και στη συνέχεια σχεδιάζουμε τη θέση μας
σε ένα σημείο που θέλουμε να είμαστε στο προσεχές χρονικό
διάστημα. Βάζοντας μικρούς και ρεαλιστικούς στόχους, όταν
τους επιτύχουμε αισθανόμαστε μεγαλύετρη αυτοπεποίθηση και
σιγουριά για το μέλλον. Ό,τι καταφέρνουμε, όσο μικρό κι αν είναι
στην αρχή, το σημαντικό είναι πως μαθαίνουμε να πετυχαίνουμε
τους στόχους μας. Προχωράμε με λίγο μεγαλύτερο στόχο και
καθώς το κατακτάμε κι αυτόν, βάζουμε έναν μεγαλύτερο, κ.ο.κ.
Ας προσηλωθούμε στο στόχο. Υπάρχουν φορές που
ξεκινάμε αποφασιστικά για κάτι και στη συνέχεια βάζουμε κι
άλλα πράγματα που δεν κάνουν τόσο ξεκάθαρο το στόχο μας
με αποτέλεσμα να προχωράμε σε έναν δρόμο που δεν ξέρουμε
πια γιατί ξεκινήσαμε να τον περπατάμε. Αυτό συμβαίνει, όταν
είμαστε πολύ χαλαροί στις αποφάσεις μας.
Ένα ακόμη βήμα που πρέπει να κάνουμε είναι να
σταματήσουμε τους αρεστούς ρόλους. Η αυθεντικότητά μας
είναι η σημαντικότερη προϋπόθεση στην εξέλιξή μας.
Η αλλαγή μας όμως δε σημαίνει ότι καταστρέφουμε
κάποιες όψεις του εαυτού μας. Μέχρι τώρα φτάσαμε ως εδώ,

125


δύσκολα αλλά επιβιώσαμε πνευματικά, για να ανακαλύψουμε
τον ένα και μοναδικό αληθινό είναι μας! Τώρα είναι η στιγμή
να χτίσουμε ένα νέο οικοδόμημα πάνω σε ό,τι απλιό θέλουμε
να ανακαινίσουμε. Η προσωπικότητά μας περιλαμβάνει κάποια
στοιχεία που δεν μπορέσαμε να θέσουμε με προτεραιότητα στο
προσκήνιο της ζωής μας. Αναθεωρώντας κάποιες από τα παλιές
μας αντιλήψεις ή αλλάζοντας κάποια στοιχεία τους μπορούμε να
δημιουργήσουμε έναν νέο άνθρωπο, μία νέα ζωή.
Στην πορεία αυτή το κέρδος είναι ανυποψίαστο. Η ζωή μας
καθημερινά θα μας προσφέρει ευχάριστες εμπειρίες. Οι σχέσεις
μας με τους ανθρώπους που καθημερινά συναναστρεφόμαστε,
θα γίνουν πιο αρμονικές, αφού εμείς θα καθορίσουμε εκ νέου τη
συμπεριφορά μας.
Η πληρότητα, η αίσθηση πλήρωσης του ανικανοποίητου δε
θα αποτελεί σκιά αλλά σύμμαχος στη ζωή μας.
Κάθε εμπειρία μας θα είναι ένα δώρο που θα μας προσφέρει
μαθήματα για να γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι. Το λάθος θα
αποτελεί οδηγό για το μέλλον αλλά η κατανόησή του μεγαλύτερο
επίτευγμα για την εξέλιξή μας. Μέσα από τα λάθη κατανούμε
περισσότερο εμάς, ωριμάζουμε και μπορούμε συνειδητά να
περάσουμε στο επόμενο στάδιο εξέλιξής μας. Όλοι κάνουν
λάθη. Η προσκόλληση στο λάθος βάζει εμπόδια στη ζωή μας
και μας ακινητοποιεί σε ένα χρονικό σημείο που μπορεί να έχει
περάσει πολλά χρόνια πριν. Ζώντας με το λάθος, αναβιώνουμε
την αποτυχία και παράλληλα βιώνουμε την ανασφάλεια και την
αμφιβολία για την επόμενη κίνησή μας.
Αν δεχτούμε όμως πως αξίζουμε και πως κανείς δεν μας

126


Εκκίνηση

κατακρίνει περισσότερο για τα λάθη μας απ’ ότι εμείς οι ίδιοι.
Καταδικάζουμε τον εαυτό μας, τον κρίνουμε πολύ αυστηρά, χωρίς
παράλληλα να αναζητάμε το λόγο του λάθους. Αν καταλάβουμε
το λόγο κάθε λάθους, μπορούμε να συγχωρήσουμε τον εαυτό μας
και τότε πραγματικά προσωράμε στη ζωή με αυτοπεποίθηση και
πίστη, πως μας αξίζει το καλύτερο και το δεχόμαστε πλέον κάθε
στιγμή στη ζωή μας.
Ας χαρούμε και μόνο για το γεγονός ότι ζούμε. Είμαστε
υγιείς και απολαμβάνουμε το δώρο της ζωής, των αισθήσεων και
της προσφοράς. Μπορούμε να απολαμβάνουμε τη θαλασσινή
αύρα, το χάδι ενός αγαπημένου μας προσώπου, τα σπιτικά
φαγητά και τις γεύσεις του κόσμου, ν’ ακούμε τους ήχους της
φύσης, το θρόϊσμα των φύλλων και τις σταγόνες της βροχής στο
τζάμι μας, να μυρίζουμε τα ξεχωριστά αρώματα των λουλουδιών,
να βλέπουμε την ευτυχία της ζωής ζωγραφισμένη σ’ ένα παιδικό
χαμόγελο!
Αν εκφράσουμε ευγνωμοσύνη για όλα αυτά, έχουμε
ήδη ανοίξει την πύλη του παραδείσου. Αν κατορθώσουμε να
πιστέψουμε πως η ευγνωμοσύνη είναι μία έκφραση ζωής και
όχι μία υποχρεωτική κίνηση, όλα θα αποκτήσουν διαφορετικό
νόημα. Ευγνωμονώντας τη ζωή, το Θεό για όσα μας προσφέρει,
σύμφωνα με το νόμο της ανταπόδοσης, όλη αυτή η ενέργεια θα
επιστρέψει και πάλι σε μας με τη μορφή δώρων.
Ας δούμε την εργασία μας ως προσφορά και όχι ως
καταναγκαστικό έργο. Αν αισθανθούμε πως είναι έτσι, μπορούμε
να την εγκαταλείψουμε ή να διακόψουμε για ένα διάστημα,
μέχρι να κατανοήσουμε τι πραγματικά μας ευχαριστεί. Συνήθως

127


όταν αλλάζουμε εμείς, αλλάζει και η εργασία μας. Είτε γίνεται
καλύτερη, με πιο ευνοϊκές συνθήκες και συνεργασία, αφού κι
εμείς πλέον αλλάζουμε τρόπο αντίληψης των πραγμάτων, είτε
αλλάζουμε εργασία για να κάνουμε αυτό που μας ικανοποιεί
περισσότερο, εκπληρώνοντας αβίαστα όλους τους στόχους μας.
Πρέπει να εμπιστευτούμε τη ζωή. Είναι πάντα ισχυρότερη
από εμάς! Λένε πως όταν ο άνθρωπος κάνει σχέδια, ο Θεός γελά.
Πιστεύω πως είναι αλήθεια. Σχεδιάζουμε τη ζωή μας, τη ζωή
των παιδιών μας, τη ζωή των άλλων. Τι σχέδια μπορεί να κάνει
κάποιος όταν του πουν ότι η ζωή του τελειώνει σε τρεις μήνες;
Θα βρει το κουράγιο να κάνει πράγματα που στέρησε από τον
εαυτό του όλα αυτά τα χρόνια; Θα μπορέσει να αναπληρώσει τις
χαμένες ώρες αγάπης προς τους οικείους του; Ζήσε λοιπόν κάθε
στιγμή την ομορφιά της ζωής. Η ζωή είναι ποταμός και εμείς
φύλλο ξερό, που υποχρεωτικά ακολουθεί τη ροή του ποταμού. Ας
εμπιστευτούμε λοιπόν το καλό και την αισιοδοξία. Την πίστη μας
για το καλύτερο. Αποβάλλοντας την απαισιοδοξία και το φόβο
του αύριο κερδίζουμε τη ζωή!
Μία ζωή που δεν κερδίζεται με το να παλεύεις αλλά με το
να συνεργάζεσαι μαζί της. Η επιτυχία της είναι στην απόλαυσή
της. Όταν μυρίζεις ένα φύλλο βασιλικού γεμίζει η καρδιά σου
άρωμα ζωής! Ανύψωσε τη ζωή σου σε άλλο επίπεδο, όπως
υψώνεις το κεφάλι σου στον ουρανό εισπνέοντας άρωμα της
φύσης, ευχαριστώντας ουσιαστικά το Θεό για το όμορφο δώρο
του σ’ εσένα! Το δώρο της ζωής.

128


130


ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

More Related Content

Similar to ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΙ ΓΟΝΕΙΣ

More from Consulting, Training Human Capital

Recently uploaded

ΝΕΟΓΕΝΝΗΤΟΙ ΓΟΝΕΙΣ