Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tam Biên Quyển 1_10401612092019

ẤnQuangPhápSưVănSaoTamBiên
Quyển1
印光法師文鈔參編
卷一
Chuyểnngữ:BửuQuangtựđệtửNhưHòa
Giảochánh:MinhTiến&HuệTrang&ĐứcPhong
(theobảnincủaCổTấnBáoÂnNiệmPhậtĐường,năm2002)
LờitựacholầnấnhànhtheophươngphápẢnhẤn
Văndochuyênchởđạomàthườngcùngtồntạivớiđạo.Lýđángnên
nhưthế,nhưngSựlạikhôngluônnhưvậy.Vănchươngtrongcácsách
vởđángcoilàkhuônmẫuhoặcnhữngbàicatụngcaonhãchẳngphảilà
chuyênchởđạoư?LửaTần1
bốclên,bènbịdiệtsạchcả,nhưngdiệtlà
diệtnhữngthẻsách2
,chứchẳngdiệtđượcsáchvởcấtgiấutrongvách
nhà3
haytronglòngngười.VìthếkhinhàHánhưngkhởi,vănchương,
kinhđiểnxưanayliềnnốitiếpnhauxuấthiệntrởlại;dovậy,thấyđược
rằng“nếuđạovẫntồntạithìvăncũngtồntại!”
VănSaocủatổẤnQuanghoằngdươngtrọnvẹnTamTạng,dẫn
chứngrộngrãitừNgũKinh,bacănnươngtheosáchấydấylòngtin,
theonhữngnẻokhácnhaucùngvềTịnhĐộ.Sáchấychuyênchởđạolý
[làchuyệnđươngnhiên]cầngìphảinóinữa!Dovậy,haibộChánhBiên
vàTụcBiênphổbiếntrongthiênhạ,bảymươinămquađộngườivôsố,
nhưngbảnthảoTamBiêndohọLabiêntậpvừaxongliềnbịgiấukíncả
mấychụcnămchẳngxuấthiệntrongcõiđời,biếtnóisaođây?
TiênsưTuyếtLưlãonhân4
xưakiatừngphụngsựTổSư,vâng
mạnglệnhchuyênhoằngdươngTịnhpháp;núisôngđổisắc,vượtbiển
1
Năm213trướcCôngNguyên,TầnThủyHoànghạlệnhđốtsáchchônNhosĩ(Sửgọilà
“phầnthưkhanhnho”).SaukhithốngnhấtTrungHoa,nhằmdễbềthốngtrịdânchúng,
đươngnhiêncầnphảitriệthạnhữngtưtưởngcóthểgâynguyhạichooaiquyềnthốngtrị
củanhàTần;dovậy,thừatướngLýTưđãxinTầnThủyHoànghạchỉthiêuhủytoànbộ
sáchvởcủabáchgiachưtử,nhữngailéntàngtrữđềubịxửtử.Đồngthờihạlệnhchônsống
hơn460Nhosĩvàphươngsĩđểdiệttậngốctưtưởnghọcthuyếtcũ.
2
Thờiấychưacógiấy,sáchphảiviếtlênnhữngthẻtrehoặcthẻgỗ,gọilà“GiảnSách”.
3
Dânchúngvẫnlénlútcấtgiữsáchvởbằngcáchchôngiấutrongvách.
4
TuyếtLưlàbiệthiệucủalãocưsĩLýBỉnhNam.

ẤnQuangPhápSưVănSaoTamBiên,quyển1&2,trang2of647
đếnĐàiTrung,sánglậpLiênXã,ygiáophụnghành,VănSaoChánh
BiênvàTụcBiêncùngvớiGiaNgônLục,TinhHoaLục5
nhiềulần
đượcấnhànhbiếutặng,nhưngchẳngtìmđượcTamBiên.Vềsaudo
PhậtGiáoThưCụcpháthànhbộToànTậpcủaTổSư,trongấycóTam
BiêndophápsưQuảngĐịnhbiêntập,vàtheolờiđồnđạibảnTamBiên
dohọLabiêntậpvốnđượccấtgiữtạiLinhNhamSơnTựởTôChâuđã
bịhủyhoạicùngvớichùamiếutrongcơnbinhhỏa,đángthanvôcùng!
Ngóngtincáchbiển,nghenóinguyêncảo[TamBiên]maymắn
thoátkhỏitaiương,lạicònđượckhắcin.VềmặtLýcốnhiênđángtin,
nhưngnơimặtSựvẫncònhồnghi;liênhữuĐàiTrungliềncậyngười
sangLinhNhamchứngthựcđiềuấy,thỉnhvềLiênXã.ĐọclờiBạt,mới
biếtLinhNhamsaucơnhỏahoạn,nguyêncảonàyđượccấttạiTàng
KinhLâu,trongrươngđựngbộCànLongĐạiTạngKinhkhắcvàođời
Thanh,dohòathượngMinhHọcpháthiện,choxuấtbản.NămCanh
Ngọ(1990),gặpdịpkỷniệmtrònnămmươinămTổSưvềTây,[Ấn
QuangPhápSưVănSaoTamBiên]đượcQuảngHóaTựởBồĐiền,
PhướcKiếnấnhành.Tứchúnghânhoan,khenlàchuyệnhiếmcó!
Chaoôi!VăncủaTổSưgiốngnhưrồngvậychăng?Hoặcẩn,hoặc
thấy,chẳngbiếtlúcnào!Nayđãđượcthấy,ắtsẽbaylêntậntrời,tuôn
mưapháplớn,thấmnhuầnkhắpquầnsanh.Ngaylậptức,ĐàiTrung
LiênXãliềnchoinlạibằngphươngphápẢnhẤnđểlưutruyềnhòng
thỏanguyệncũ,vuimừngvôlượng.Ngoàiracòncóbảyláthư[phúc
đápcủađạisưẤnQuang]đểtrongbọchànhlýcủatiênsưđangđược
cấtgiữtạiTuyếtLưKỷNiệmĐườngở[ĐàiTrung]LiênXã,ngườibiên
tậpcũngchoinkèmtheo[bộTamBiênnày]đểkhỏibịthấtlạc.Ấnhành
cầnphảicólờitựa,[dovậytôi]kínhcẩnthuậtnhânduyênẢnhẤnđể
tùyhỷvậy.
ĐàiTrung,MạnhĐôngnămNhâmThân
(TrungHoaDânQuốcnămthứ81-1992),
TịnhnghiệpđệtửLôGiangTừTỉnhDânkínhđề
5
TứclàbộẤnQuangĐạiSưVănSaoTinhHoaLục,tứclàtácphẩmtậphợpnhữngcâu
quantrọng,tinhtúynhấttríchtừhaibộẤnQuangPhápSưVănSaoTăngQuảngChánh
BiênvàTụcBiên.CuốnnàydoLýTịnhThôngbiênsoạn,dohaivịphápsưLiễuNhiênvà
ĐứcSâmcùnggiámđịnh.Theonguý,cuốnnàychọnlọckhôngtinhtườngbằngbộẤn
QuangPhápSưGiaNgônLụccủaôngLýViênTịnh.

LờitựachobộẤnQuangPhápSư
VănSaoTamBiên
LinhNhamẤnQuanglãophápsưnghiêmtrìgiớiluật,hoằngdương
TịnhĐộ,lờilẽlàmpháptắcchocõiđời,hànhvilàmkhuônmẫucho
đạo,dùngvăntựBátNhãrộngđộmọiloài,mưapháptuônkhắp,tứ
chúngsuytônlàvịTổthứmườibacủaLiênTông.Từthờicậnđạiđến
nay,[quảthậtlàmộtnhânvật]chưatừngcó.Bảnthântôitừthuởnhược
quan(haimươituổi)phátnguyệnquyyđứcPhật,tựxétthiệncănnhỏ
nhoi,mỏngmanh,cứlầnkhânmãikhôngthànhtựugì!NămDânQuốc
31(1942),ngoạinhânkhinhrẻ,xâmlăng[TrungHoa],sinhlinhlầm
than,cácnỗikhổchennhaunungđốtkhôngthểnàodứtdẹpđược,đọc
lạiVănSao,giậtmình,tỉnhngộ,bènquymạng,gieotấmlòngthành,
niệmPhật,ănchay,nhữngđiềunàyđềudoVănSaobanchovậy.
Saunày,ngẫunhiênởchỗcưsĩĐinhPhướcBảo,thấyđượchơnhai
mươiláthưcủaSưđềulànhữngláthưchưađượcsaochép,chưađưa
vàohaicuốnVănSaoChánhBiênvàTụcBiên.Dođó,nghĩdicảochính
làphápnhũđượcgởigắm,hánênđểmặcchothấtlạc,bèncẩnthậnchép
lạiđểgiữbảnsao,đấychínhlàbướckhởiđầuchoviệcbiêntậpbộsách
nàyvậy.SaukhiSưvềTây,HoằngHóaNguyệtSan6
trưngcầudicảo,
thưđáplờitrưngcầunườmnượpgởivề,thuđượcthậtphongphú.Nhiều
nhấtlàhòathượngDiệuChân7
ởLinhNham,phápsưTuLuânởHàng
6
HoằngHóanguyệtsanlàmộttạpchíđượcpháthànhmỗithángcủaẤnQuangĐạiSưKỷ
NiệmHội,docưsĩChungHuệThànhlàmchủbút,phápsưĐứcSâmlàmchủnhiệm.Sốđầu
tiênđượcpháthànhvàongàymồngMộtthángBảynăm1941.ĐếnthángNăm1949,tạpchí
nàyđượcHoằngHóaXãđứngrachịutráchnhiệmxuấtbảnvàdoôngDuHữuDuylàmchủ
nhiệmkiêmchủbút.ĐếnthángHainăm1956,tạpchínàyđượcgiaochoHiệpHộiPhật
GiáoThượngHảiquảntrị,DuyHữuDuytiếptụclàmTổngbiêntập.ĐếnthángBảynăm
1958,nguyệtsanbịchínhquyềnHoaLụcđìnhbản.
7
PhápsưDiệuChân(1895-1967),tênngoàiđờilàVạnChánhTài,phápdanhlàDiệuChân,
pháptựlàĐạtNgộ,ngườihuyệnTáoDương,tỉnhHồBắc.Nămlênmườitámtuổi,khicha
mẹépphảilấyvợ,SưvốnmangchíxuấtgialiềntrốnquahuyệnTùyxinxuốngtóctạichùa
TungSơnởĐàmTrấn,rồiđếnthọgiớitạichùaPhápVũởPhổĐàtrongnămấy.Saukhi
thọCụTúcGiới,SưtrởvềchùaTungSơn,họctậpgiáonghĩavớiBổnSư.Hainămsau,
đượcsựchấpthuậncủaBổnSư,phápsưbènđihànhcướcthamhọckhắpnơi.Sưtừngđến
chùaQuánTôngnúiTứMinhđểhọcgiáonghĩaThiênThai,đượctrúngtuyểnvàohọcở
QuánTôngHọcXãcủaphápsưĐếNhàn.PhápsưDiệuChânhọctạiđóbanăm,tốtnghiệp
năm1920.Năm1923,phápsưTrìTùngtừNhậtBảntrởvềTrungHoa,phápsưDiệuChân
bèntheohọcĐôngMậtvớiphápsưTrìTùng.Khônglâusau,phápsưTrìTùngsangVũ
Hánhoằngpháp;khiấy,phápsưTừChâuđanglàmhiệutrưởngPhápGiớiHọcViệntại
chùaHưngPhướcởThườngThụcbènmờiDiệuChânđếngiữnhiệmvụGiámHọc.Khi

ngàiTừChâuvìsứcyếulắmbệnh,từnhiệmchứcvụhiệutrưởngPhápGiớiHọcViện,xin
vềLinhNhamdưỡngbệnh,DiệuChâncũngtheovềLinhNhamđểsănsóc.Lúcấy,phápsư
GiớiTrầnđanglàmTrụTrìchùaLinhNham.MùaXuânnămsau,phápsưGiớiTrầnnhận
lờivềCônMinhhoằnghóa,phápsưTừChâunhậnlờithỉnhcủahòathượngChânĐạttiếp
nhậnchứcvụTrụTrìLinhNham;ngàiTừChâubèncửDiệuChânlàmGiámViện.Chính
phápsưDiệuChânđãđịnhrachươngtrìnhmởPhậtThấtquanhnăm,thựchiệnđúngTông
chỉdoTổẤnQuangđềxướngcũngnhưchịutráchnhiệmkiếntạoLinhNham,quảntrịtăng
chúng.NgườitathườngnghĩTổẤnQuangkhaisángđạotràngTịnhnghiệpLinhNham,
chứthậtra,theoLinhNhamSơnChí,đạotràngnàydohòathượngChânĐạtkhaisáng,rồi
tuântheolờidạycủaTổẤnQuang,hòathượngChânĐạtbiếnLinhNhamthànhđạotràng
đầutiênchuyêntuTịnhnghiệptheođúngTôngchỉdoTổẤnQuangđềxướng;TổẤn
QuangchỉđóngvaitròCốVấnĐạoSư.TuychỉlàGiámViện,phápsưDiệuChânđảm
nhiệmphầnlớncôngviệccủamộtvịTrụTrì:xâycất,hoạchđịnhchươngtrìnhđàotạo,
quảnchúng,trôngnommọiviệclớnnhỏtrongchùa.Thoạtđầu,đểtiệnviệcinsách,TổẤn
QuangrờiPhổĐàđếnởchùaTháiBìnhcủahòathượngChânĐạt.Saunày,dongàycàngbị
thưtừgởitớiquánhiều,TổtínhlánhphiềnbỏsangHươngCảngbếquan,hòathượngChân
ĐạtcùngcácvịcưsĩhộphápnhưQuanQuýnhChi,TrầmTỉnhThúc,TriệuVânThiều
thươngnghị,khẩncầuTổhãyvềbếquantạichùaBáoQuốcởTôChâu(chùanàycũngdo
hòathượngChânĐạtquảnnhiệm,thầyMinhĐạolàmGiámViện).ĐếnthángHainăm
1937,dosựbiếnLưCầuKiều,quânNhậttấncôngTrungHoa,némbomvùngHoaNam,lo
lắngchosựannguycủaTổ,cácvịChânĐạt,ĐứcSâm,LiễuNhiên,DiệuChânv.v…van
nàiTổvềtrúngụtạiLinhNham.Từtạkhôngđược,TổchấpnhậndờivềsốngtạiLinh
NhamvàothángHainăm1937.KhiTổvềLinhNham,TăngchúnghâmmộTịnhnghiệp
kéovềxinnhậpchúngtạiLinhNhamngàycàngđônghơn,tráchnhiệmGiámViệncủaDiệu
ChânvôcùngnặngnềnhưngSưvẫnchâutoàn.NgàyHaiMươiBảythángMười(âmlịch)
năm1940,TổẤnQuangđãtámmươituổi,khoảngbảygiờsángtừcănphòngbếquan
chốnggậyvàonhàtắm,chợtvấpchânté,mọingườikinhhoảng,mờicưsĩNgôVôSanh
đếnkhámngaylậptức,nhưngxétnghiệmthấyTổkhôngbịthươngTổngì,tinhthầnvẫn
minhmẫnnhưthường.SángngàyHaiMươiTám,saukhidùngcơmsángvàcơmtrưanhư
thườnglệ,saubữaNgọ,Tổđộtnhiêngọicácvịchấpsựtrongnúivànhữngcưsĩđangcó
mặttrongchùađộhơnbachụcngười,đếnnói:“ChứcvụTrụTrìLinhNhamkhôngthểbỏ
trốnglâuhơnnữa,hãythỉnhthầyDiệuChânđảmnhiệm”.Mọingườivânglệnh,đềnghị
chọnngàymồngChínthángMườiMộtlàmlễtấnsơnchoDiệuChân.Tổbảo“lâuquá”,
cuốicùngmọingườiđềnghịngàymồngMộtthángMườiMột,Tổnói:“Thôicũngđược!”
Haihômsau,hòathượngChânĐạttừThượngHảitới,TổcậyhòathượngChânĐạtloliệu
lễtấnsơn.RạngsángngàymồngBốnthángMườiMột,TổngồingayngắnniệmPhật,đến
bagiờchiều,thầyDiệuChânghéthăm,Tổdạy:“Ôngnênduytrìđạotràng,hoằngdương
TịnhĐộ,đừnghọctheolốikẻcả”,rồikhôngnóigìnữa,khekhẽniệmPhật.Đếnnămgiờ,
ĐạiSưmỉmcườiannhiênvãngsanhgiữatiếngniệmPhậtcủađạichúng.DiệuChântiếptục
sựnghiệpduytrìđạotràngLinhNhamtheođúnggiáohuấncủaTổ,SưcònlậpraLinh
NhamSơnTựTâyPhươngNghiênCứuXã,saunàyđổitênthànhLinhNhamSơnTựTịnh
TôngPhậtHọcUyểnđểhoằngdươngTịnhTôngvàđàotạotăngtài.Sưcòncholậpnông
trườngsauLinhNhamđểchùacóthểtựtúclươngthực,đồngthờitiếnhànhnhữngcôngtác
từthiệnnhưnuôidạycônhi,chữabệnhmiễnphí,phátthuốc,thícháochodânnghèov.v…
KhiTrungQuốcPhậtGiáoHiệpHộithànhlậpdướithờiCộngHòaNhânDânTrungHoa,
đạichúngsuycửDiệuChânlàmLýSựTrưởngvàphóchủtịchhộiPhậtGiáoGiangTô.Sư
viêntịchnăm1967,thọ73tuổi,hạlạp56năm.

Châuđềucho[chúngtôi]đọcnhữngláthưhọgiữđược.Cácnơigởi
tặngbảngốchoặcbảnsaocũngchẳngdướibốnnămchụcngười.Thảm
đạmsưutậptìmtòi,tínhrađượcgầnbảytrămbứcthư,mộttrămba
mươibàitạpvăn,nhữngbàivănấychẳngkémgìnhữngbàiđãđượcđưa
vàobộTăngQuảngVănSao,[tôibiêntậpthànhsách]đặttựađềVăn
SaoĐệTamBiên,trântrọngthugomcấtgiữđểđợiduyênthùthắng.
Nếusáchđượcxuấthiệntrongcõiđờisẽgiúpđỡlớnlaochoviệchoằng
dươngTịnhTôngvàủnghộ,duytrìphápmôn.Saochépsuốtmấynăm,
luônkhưkhưmộtýniệmnhỏnhoi:“NguyệnbangàncõiphươngĐông,
gieosenchínphẩmnơitrờiTâyPhương”,cùngđượcthấmnhuầnpháp
ích,cùnglênđượcbờgiác.
MồngBốnthángMườiMộtnămCanhDần(1950),
Kỷniệmmườinămngàylãophápsưviêntịch,
Tưthụcđệtử8
ThượngNguLaUngHồngĐào
đảnhlễcungkínhviếtlờitựa
GHITHÊM
BộẤnQuangPhápSưVănSaoTamBiênđượcấnhànhlầnnàylà
bảnduynhấtđượccấtgiữtạiLinhNhamSơnởTôChâu,vốnlàdicảo
docưsĩLaHồngĐàobiêntập,phápsưHuệDungchéplạithànhbản
cẩnthận,ghépthêmvàođóhaithiênThượngHảiHộQuốcTứcTai
PhápHộiPhápNgữvàĐứcDụcKhảiMông;do[haibảnnày]đãsớm
đượclưuhànhriêngnênôngLakhôngđưavàobảnthảo.Quycách
trìnhbàyấnloátnhấtloạtlấyhaibộVănSaoSơBiênvàTụcBiênlàm
chuẩn.Dotrìnhđộ[hữuhạn]củanhữngđồngnhânlàmcôngtácgiảo
chánh,đốichiếu,khóthểtránhđượcsaisót,ngưỡngmongmườiphương
Tăng-tục,thầy,bạnchẳngtiếccôngchỉdạyđểsửađổikhitáibản,
khônngăntộtbựcthathiếtkhẩncầu.
ChùaQuảngHóatạiBồĐiền,PhướcKiếnkínhbạch
(GiữaĐôngnăm1990)
8
ÔngLaUngHồngĐàochưahềđượcđíchthânhọcvớiTổẤnQuang,chỉdođọcVănSao
saukhiTổđãmấtmàtutậptheogiáohuấncủaNgàinênđượcgọilà“tưthụcđệtử”.

ẤnQuangPhápSưVănSaoTamBiên
Quyển1
1.ĐạiSưtựthuật
MùaĐôngnămDânQuốc28(1939),ngườingoạiquốchọX…đến
LinhNhamyếtkiếnđạisưcólờithưahỏi,cùngnhaudùngbútmựcđể
tròchuyện,đạisưtựlượcthuậtcuộcđờivàhạnhnguyệnnhưsau:
a)Cuộcđời:
XuấtgianămQuangTựthứbảy(1881),thọgiớinămQuangTựthứ
tám(1882).NămQuangTự12(1886)đếnHồngLoaSơnởBắcKinh.
NămQuangTự17(1891)dờisangchùaViênQuảngtạiBắcKinh.Năm
QuangTự19(1893)đếnănnhờởđậuchùaPhápVũthuộcPhổĐàSơn
tỉnhChiếtGiang,suốtbamươinămchẳngđảmnhiệmchuyệngì.Đến
nămDânQuốc17(1928)cóđệtửquyyởQuảngĐôngtínhthỉnhtôi
sangHươngCảng,liềnrờiPhổĐà,tạmngụtạichùaTháiBìnhở
ThượngHải.MùaXuânnămDânQuốc18(1929)tínhrờiđinhưngvì
chuyệninsáchchưaxong[phảiởlại].NămDânQuốc19(1930)đếnbế
quantạichùaBáoQuốcởTôChâu.ThángMườinămDânQuốc26
(1937),tỵnạnsangLinhNhamđãtrònhainăm.Hiệnthờiđãsốngbuổi
sángkhôngđảmbảođượcbuổitối,chờchếtmàthôi!Nămmươichín
nămtừngtrảinhưvậyđó.Suốtcảmộtđờichẳngcùngaikếtxã,ngay
đếncảhộiPhậtgiáoTrungQuốccũngchẳngghitênlàmhộiviên.
b)Nhữngviệcxảyragầnđây:
TừkhiđếnLinhNham,bấtcứdanhlamthắngcảnhnào,tôicũng
đềuchẳngtớixem,bởichíchỉmongvãngsanh,chẳngbậntâmđếndanh
lamthắngcảnh.
c)Việclàm
MỗingàylượngtheosứcmìnhniệmPhậtvàtrìchúĐạiBiđểlàm
căncứtựlợi,lợitha.Suốtđờichẳngthâunhậnmộtđệtửxuấtgianào,
chẳngnhậnlàmTrụTrìchùanàocả!

d)ChủnghĩavàgiáonghĩaniệmPhật
Đốivớihếtthảymọingườiđềudùng“tínnguyệnniệmPhậtcầu
sanhTâyPhương”đểkhuyênnhủ,bấtluậnxuấtgiahaytạigia,ainấy
đềuphảichútrọngtrọnhếtbổnphậnconngười,gặpchanóitừ,gặpcon
nóihiếu,anhnhường,emkính,chồnghòa,vợthuận,chủnhântừ,tớ
trungthành.Bấtluậnngườisanghaykẻhènđềudùngnhữngđiềunàyđể
bảoban,khiếnchohếtthảymọingườitrướchếtlàmmộtngườihiền,
ngườilànhtrongthếgian,ngõhầucậyvàoPhậttừlựcsiêuphàmnhập
thánh,vãngsanhTâyPhương!Trọnchẳngnóivớingườikhácnhữnglời
lẽlớnlaokhiếnhọkhôngthựchiệnđược,mặcchongườitabảomìnhlà
hạngTăngchỉbiếtcơmcháo,trămsựkhônglàmđượcđiềugì.Đạilược
lànhưvậyđó!
2.ThưtrảlờiđạisưHoằngNhất
Hômqua,nhậnđượcthưvàbảntụngvăncũlẫnmới,đọckhôngthấy
chỗnàosai.Trongthưnhắcđếntìnhhuốngdụngtâmquáđộ,Quangđã
sớmđoánbiếtchuyệnnày,dovậyđãviếtmộtláthưkhuyênSưđừng
làmnhưthế.DoSưquátỉmỉ,thườngcónhữngchỗkhôngcầnphảithật
dốcsứcmàSưvẫnchẳngchịukhôngdốcsức,đếnnỗibịthươngtổn!
XéttheosắclựccủaSư,cólẽnênlắnglòngchuyênnhấtniệmPhật,
nhữnggiáođiểnkhácvànhữngsáchđangđượclưutruyềnhiệnthời,
nhấtloạtđừngxemtớiđểkhỏibịphântâm,bịtổnhạivôích.Ngườibiết
xửsựđúngthờiphảihiểuthờicơ,sựviệc,chuyệngìSưvớitôichẳng
thểgánhvácđượcthìhãynênlánhmìnhrangoài,đểmặcđóđừnghỏi
đếnnữa,nhấttâmniệmPhậtđểmongmìnhlẫnngườiđềuđượclợiích
thậtsự,ấymớilàphươngcáchđộcnhấtvônhịvậy!
3.ThưgởiChânĐạtlãohòathượng
BabốnchụcnămquaQuangđượchuynhchiếucố,chămnom,khôn
ngăncảmkích.Sángnaytinhthầnuểoảinhưsắpchết;dovậy,gầnnhư
đemtấtcảnhữngchuyệnbậnbịutạiThượngHảigiaohếtchophápsư
ĐứcSâm.Quahaitiếngsaulạicảmthấychẳngsaocả,tuychưachết
ngaynhưngcũngkhótránhkhỏicáichết,chẳngngạigìbànsoạnsẵn.
Quangkhisốngtánhchẳngthíchbàyvẽnhiềuchuyện,chếtrồithìcũng
[nênlàmmachaychoQuang]giốngnhưmộtkẻtầmthườngquađời.

Nếukhông,sẽcàngtăngthêmtộilỗichoQuangvậy!
4.ThưgởiphápsưĐứcSâm9
(thưthứnhất)
PhầnPhụLụcdoôngđãgởimãiđếnsauhaigiờchiềungàyhômqua
mớigiaotới,dophảitròchuyệnvớikhách[đếnthăm]đãlâu,nênkhông
còntinhthầnđểxemđược.Sángnaybènđọcqua,gặpđúnglúcMạnh
Amtớiđâybènđưachoxem,[ôngta]khenngợikhôngngớt.VănSao
TụcBiêncuốnThượngđãsắpchữxong,nếucuốnHạlạiđưathêm
nhiềubàivănvàophầnPhụLụcthìhaicuốnsẽdày-mỏngkhôngđều,
hãynênđemphầnsáchnàyghépvàosaucuốnThượngthìhaicuốnsẽ
dàybằngnhau.PhầnPhụLụckhôngnhấtthiếtphảiđặtởcuốicùng,đặt
cuốicuốnThượngthìcũnglàPhụLục,khôngnhấtquyếtphảiđặtPhụ
LụcởcuốicuốnHạ.
Hiệnthờikhoảntiềnthuđượctừcácnơigầnđếnhaivạn,dùngloại
9
PhápSưĐứcSâm(1883-1962)tênthậtlàDươngLong,ngườihuyệnHưngQuốctỉnh
GiangTây,cóchíxuấtgiatừlúcmớilớn,nhưngmãiđếnnăm1912mớiđượcthỏanguyện
xuốngtócvớihòathượngKimTháichùaBáoÂnhuyệnTrườngĐinhtỉnhPhướcKiến,rồi
thọCụTúcGiớitạichùaĐạiThừahuyệnNinhĐô(PhướcKiến)vàonăm1913.Phápsư
LiễuNhiêncũngcùngthọgiớitrongTamĐànĐạiGiớinày.Năm1921,Sưcùngvớisư
LiễuNhiênkếtthànhđồngbạnđithamhọccácnơi.Năm1922,đếnchùaPhápVũnúiPhổ
Đà,gặpđượcTổẤnQuang,TổbiếthaingườilàphápkhícủaTôngTịnhĐộ,hếtsức
khuyêndạy,bảobanchuyêntuTịnhnghiệp.TổlạicònđíchthânđếngặphòathượngVăn
ChấtxinchohaingườiđượcởlạiTàngKinhCácchùaPhápVũđểtuhọcvànghiêncứu
kinhđiển.Từđấy,haivịphátnguyệntrọnđờitheohầudướigốiTổẤnQuang.DogiúpTổ
giảoduyệtkinhsách,phápsưĐứcSâmđọcbảntruyệnkývềTổdocưsĩMãKhếTâybiên
soạnmàTổkhôngthèmđọc,vứtbỏđó,mớibiếtTổngThốngTừThếXươngcủachánh
quyềnDânQuốcthờiấyđãtừngbantặngTổmộttấmbiểnngạchvớibốnchữNgộTriệt
ViênMinh,bènđemchuyệnấyhỏiTổ.Tổquở:“Ngộcònchưađược,nóichiviênminh?
Mùquángbịachuyện,khiếntôithêmxấuhổ”.Mãivềsau,ĐứcSâmthấytrênđạiđiệntấm
biểnấyđượcTrụTrìchùaPhápVũchotreovàomộtchỗrấtkhuất,nếukhôngchúýsẽ
khôngthấyđược!Năm1930,TổẤnQuangthànhlậpHoằngHóaXãthuộcThượngHải
TịnhNghiệpXãđểlưuthôngkinhsách,TổđãgiaochoĐứcSâmtrôngnommọiviệctại
TịnhNghiệpXãvàHoằngHóaXã.KhiTổvềbếquantạiTôChâu,ĐứcSâmcũngdời
HoằngHóaXãtừThượngHảivềTôChâuđểcódịpluôntheohầuhạ.Chỉđếnkhichiến
tranhTrung-Nhậtnổra,đườngbưuđiệnkhôngbảođảm,vângtheolờidạycủaTổ,Sưđành
ởlạiThượngHảiđểlogiảochánh,ấntốngkinhsách.Suốthaimươinămsauđó,ĐứcSâm
tậntụyđảmtráchnhiệmvụấnloát,pháthànhnhữngkinhsáchdoTổđãgiámđịnhhoặc
trướctác.Năm1940,Tổviêntịch,đạichúngthànhlậpẤnQuangĐạiSưVĩnhCửuKỷ
NiệmHội,suycửsưĐứcSâmlàmphóhộitrưởng.Năm1946,ĐứcSâmtuổiđã64,cảm
thấyvôthườngsắptới,từtạmọinhiệmvụtrongHoằngHóaXã,bếquantuTịnhnghiệpcho
đếnkhiviêntịchvàongàyMườiSáuthángMườinămNhâmDần(1962),thọ81tuổi,giới
lạpbốnmươichínnăm.

giấyinbáothìcũnginđượccỡchừnghaivạncuốnlàcùng.Nếudùng
loạigiấyMaoBiênthìmộtvạnđồngchỉinđượcbabốnngànbộ!Tấm
lòngcủaLạccưsĩcóthểnóilàtậnthiện,tiếcrằng[ôngta]chưabiếtnên
làmthếnàochothíchhợpvớithờithế.Từkhiinsáchđếnnay,Quang
chẳngdùngloạigiấyMaoBiên,huốnglàloạigiấyinbáo!Vềsau,do
loạigiấyMaoTháidòngãyquánhiều,inramộtvàinămđãbiếnthành
mớgiấylộnđểbán[vechai],màgiáloạigiấyấyvẫntínhvàochiphíin
sách[kháđángkể].HuốngchinhữngchỗsảnxuấtgiấyởPhướcKiến,
GiangTâyđềugặpnạnchiếntranh,vìthếchỉnêndùnggiấyinbáo[để
insách].ÔngLạctrọnchẳnghiểunỗilòngQuang,hơnmộtvạnbộsách
ởchỗấnloátcảmthấyrấtnhiều,nhưngnếuchiaragởiđi,quảthậtlà
quáít!
LờibànluậncủaôngLạcthuộcvềpháptắcthôngthườngtrongthời
thếtháibình,cònýkiếncủaQuangthuộcphươngphápquyềnbiếntrong
thờithếđóikém,loạnlạc.Khôngchấpnhấtthìđôiđằngđềuhợplý,hễ
chấpnhấtthìđôiđằngđềuchẳngtrọnvẹn.Naytôinóimộtthídụđểlàm
sángtỏnghĩanày.Vínhưcóngườitronglúcgạochâucủiquếđemmười
vạncứuđói.Domườivạncóhạn,dânđóivôcùng,hãynêndùnglương
thựcgiárẻhơnmộtchútngõhầucứugiúpđượclâuhơnvàgiúpđược
nhiềudânnghèohơn.Nếudùngloạilươngthựchạngnhất,tuyvềmặt
tốtlànhthìhếtsứctốtlànhđấy,nhưngsaukhihếttiềnthìsẽlàmnhưthế
nàođây?
VănSaokhiếnchongườitacảmđộng,pháttâmkhôngít,chẳngphải
làvìgiấyintốt.Trướckhitrònsáumươituổi,ôngTrịnhTriếtHầuoán
thùđứcPhật;nămsáumươituổi,ôngtađọcVănSao,từđấybỏmặc
nhữngthuyếtcủaHàn,Âu,Trình,Châutrướckia,cựclựcđềxướngPhật
pháp.Đủbiếtmuốnthậtsựlàmlợichongườikhác,hãynênchútrọng
nơilưutruyềnrộngrãi.Cóngườibảohễ[sáchđượcinquá]nhiềusẽbị
ngườitacoithường,bịtổnhạivôích.Phảibiếtrằng:KinhPhật,sách
Nhochẳngthểnàohoàntoànkhôngcóchuyệnbịcoirẻthìsáchcủabọn
phàmphunghiệplựcchúngtalàmsaocóthểtrọnkhôngbịcoirẻcho
được?Hiệnthời,trongngoàinướcngườitinPhậtđôngđảo,cốnhiên
chẳngcầnphảiloxanhưthế!Hãynghĩđếnchuyệnbậcđạithônggiaở
nhằmnơikhôngcóPhậtphápvẫnbịkhổvìkhôngbiếtđếnPhậtpháp,
nhưTăng,Tả,Lý,Diêm(DiêmĐanSơlàngườiởTriềuẤp,từnglàmPhó
Tướng,conngườicựcthuầnhậu,khôngbángPhật,nhưngcũngtrọnchẳngnghiên
cứu)đềulànhữngngườikhôngbángPhậtmàcũngchẳngbiếtđếnPhật
pháp,chẳngđángbuồnư?Monghãysángsuốtsoixétthìmaymắnlắm

thay!ĐừngđưanhữnglờilẽnàyvàoVănSao.
5.ThưgởiphápsưĐứcSâm(thưthứhai)
PhàmtấtcảnhữngkhoảntiềnởThượngHảiđềudùngđểinVănSao,
khôngcầnphảibáorõtừngkhoản.Nóichung,Quangchẳngcònsống
lâunữađâu,vìthếchuyệngìđãxongthìchoxongluôn,chuyệngìchưa
xongcũngcoinhưxong.Quangchếtrồi,quyếtchẳngđược[tổchứctang
lễ]giốngnhưnhữngvịTănghiệnthời,bàyvẽmùquáng,gởicáophó,
thiếtlễphúngđiếu,cầu[danhnhân]viếtlờiđềbạt,đắpcảđốngphânlên
đầucoilàvinhdự.DùsaunàyQuangchưachết,bênngoàicógởithư
đến,Sưcũngchẳngcầnphảigởi[tớitậnnơibếquanchoQuang]nữa.
ThưgởiđếnnếuSưbằnglòngkếtduyênthìtùyýphúcđáp.Nếukhông,
cứđểnguyênthưgởilại.KhôngcầnphảiviếtthưsangNgũĐàinữađâu!
[Hòathượng]PhápĐộvẫnchẳngnghĩnhưvậylàđúng.Cóviếtcũngtự
chuốclấyphiềnnão,hãyđểmặcchoôngtaminhtâmkiếntánhđi!
KinhDượcSưhômnayđãgởiđi,từràySưnênthươnglượngvới
ôngta,Quangchẳnghỏiđếnnữa!TừnămDânQuốcthứsáu(1917)trở
đi,Quangngàycàngbậnhơn,bậnkhôngthểtưởngtượngđược!Chỉbận
bịuvìngườikhácchứcôngphucủachínhmìnhhoàntoànbêtrễ.Nếu
đượcADiĐàPhậtrủlòngTừtiếpdẫnthìlàngànmuônphầntrọnđủrồi,
cònchuyệnviếttiểusử,soạnbàiminh,soạnlờitándương,điếuvăn,câu
đối,Sưhãybảohọngànvạnphầnđừnggomcảkhốiphânlớnchấtlên
đầuQuangtứclàđãbantặngchoQuangnhiềulắmrồi,xinhãysáng
suốtsoixét.SuốtmườichínnămSưvấtvảgiúpđỡQuang,khônngăn
cảmtạ!Quangchếtrồi,Sưcũngkhôngcầnphảilênnúiđểkhỏibịđau
lòng!
6.ThưgởiphápsưĐứcSâm(thưthứba)
Lúcnàydườngnhưchẳngmệtmỏigiốngnhưlúcsángsớm,chắclà
chưađếnnỗichếtngay,nhưngcốnhiênkhôngthểtránhkhỏicáichết
được.Hãynênbảonhữngngườiquenbiết:“Quangchếtrồithìvẫnvì
chínhmìnhmàniệmPhậtnhưthườnglệ,chẳngcầnphảiniệmcho
Quang!”Vìsaovậy?Donếuvẫnchẳngvìchínhmìnhmàniệm,cứniệm
choQuangthìcũngchẳnggiúpđượcgì!Nếuthậtsựvìchínhmìnhmà
niệm,chẳngniệmchoQuang,hóaraQuanglạiđượclợiíchlớnlao.Vì
thế,bấtluậnngườinào,chuyệnnào,đềuphảisốtsắngthựchiệnnơichỗ

cólợiíchlớnlaothìhếtthảynhữngchuyệnsáorỗng,nhữngthứgiảvờ
bênngoàiđềutrởthànhcôngđứcchânthật;ngườichânthậtmớilàđệtử
Phật.Quangthấymộtvịđạilãochếtđi,mộtngườiviếtbàitándươngdi
ảnhnhưsau:“Bậcđạihùngcaocảxuấthiệntrongthếgian”.Lạicó
mộtđệtửviếttiểusửchothầylàNgọcTrụcócâu:“HạnhNgàibằng
vớihạnhcủangàiVĩnhMinh,háchẳngphảilàhậuthâncủaVĩnhMinh
ư?”Quangphêrằng:“Đemphàmlạmthánh,tộichẳngthểtha!”
SưNgọcTrụtuytốtđẹp,nhưngsaolạicóthểtándươngnhưvậy
được?NếusưNgọcTrụbiết,chắcsẽđaulòngứalệ!Phậtpháptốtđẹp
bịthói“hamdanhghétthật”làmhưhỏnghết.Chúngtachẳngthểuốn
nắnthóitệđươngthời,nàodámtheomọingườigópphầnnáonhiệtgom
lấyđốngphân,khiếnchohếtthảymọingườivìmìnhmàgomgópcho
thậtnhiềuư?Nhữngtưởngđểtiếngthơmtrămđời,nàongờquảthậtđã
đểlạitiếngxấumuônnăm!Quangkhôngcóthậtđức,nếucatụng,tán
dươngQuangtứclàđãgomđốngphânlớnđắplênđầuQuang,mong
hãynóivớihếtthảynhữngngườihữuduyênvậy.
7.ThưgởiphápsưĐứcSâm(thưthứtư)
ThángChạpnămngoáiđãtínhthôikhôngviếtthưcho[hòathượng
QuảngHuệ]chùaQuảngTế,nhưngvìSưkèonài,nênsángngàyBa
MươiTếtbènchiềuýviếtthư.ThầyDiệuChântrôngthấy,chongười
saolại,QuangvốnkhôngcóýđưathưấyvàoTụcBiên10
;[vìláthưđó]
dàidònglôithôiđếnnămngànchữ.Thoạtđầu,thưnóitớithóitệmởhội
traităngngànvị,sửađổitheoquycáchkhác.Trongthưnóiđếnchuyện
thamThiềnchẳngdễgìđượclợiích,lấyNgũTổGiớiđểlàmchứng.
NgũTổGiớilàbậcphithườngnhưngvẫnchưađoạnđượcKiếnHoặc,
huốnglàliễusanhtửư?KhiTôĐôngPha11
trấngiữHàngChâu,vẫn
chẳngcựtuyệtkỹnữ,đủthấyôngtavẫnlàphàmphuđầydẫytriền
phược.Sưhãyđọckỹ,coiđưavàosáchđượcthìđưavào,cũngchẳng
cầnphảichấpchặtmộtbề.
MụclựccủaQuangcàngyếuthìthưtừcàngnhiều,dovậy,trong
ngàyLậpXuânthángChạpnămngoái,QuangnóivớithầyDiệuChân:
“Nếuthườngtrụchịuloliệu,Quangsẽchẳnghỏiđếnnữa.Nếukhông,
cứnhấtloạtgởitrảlại”.ThầyDiệuChânsaingườilogiùm,phàmnhững
10
TứcláthưgởiHòaThượngQuảngHuệđượcđánhsố152trongẤnQuangPhápSưVăn
SaoTụcBiên,quyểnThượng.
11
TôĐôngPhalàhậuthâncủaNgũTổGiới.

thưxinquyy,thưgởixuôngthìnhiều,cũngcónhữngthưgởitiền
hươngkính.Hainămtrướcđây,phàmnhữngngườiđếnchùaquyy,tiền
hươngkínhvànhữngkhoảntiềnđặcbiệtgởichoQuangđềuđưahếtcho
thườngtrụ,còn[tiềnkèmtheo]thưgởiđếnthìgiaochoQuang.Naythì
khoảntiềnđặcbiệtgởiđến[choQuang]liềnđưatrảvềchoQuang,còn
tiềnhươngkínhcủangườiđếnnúiquyyvàtiềnhươngkínhgởikèm
theothơđềugiaohếtchothườngtrụ.ỞThượngHảicóaixinphápdanh,
SưhãythaymặtQuangviếtthưchohọ,tiềnhươngkínhcũngđểchoSư
tiêuvặt.ChuyệnấnhànhVănSaoTụcBiên,Quangchẳnghỏiđến,tùy
Sưliệuđịnh.Nếu[thưcủa]ngườiởThượngHảixinphápdanhchuyển
đếnthìSưcũngthaymặtQuangviếtthưchohọ,cầngìcứphảikhôngcó
chuyệngìlạibớirachuyệnnhưvậy?
ÔngPhíPhướcThuầncómộtbàiviết,ôngHàPhướcHàcũngcó
mộttrangviếtnóiđạilượcvềlợiíchcủasựtiếtdục:Sanhhaiconđều
sốngđượcmườimấyngàyrồichết,dolúcấyôngtakhôngtiếtdục,nên
TiênThiênchẳngđủmàra!Nhữnghạngthanhniênấycoidụclàvui,lại
muốnsanhraconcáimạnhkhỏephướcthọ,đạtđượckếtquảtráingược,
chẳngđángbuồnư?ThángChạpnămngoái,PhươngHuệUyêncógởi
thưđến,nóiôngThangbịbệnhnhiềulần,lạichẳngchịukiêngnhững
thứsốngsít,lạnhlẽo.Nhữngkẻthườngcứănnhữngmónchẳngnênăn
sẽđổbệnh,trongkhibịbệnhlạithườngnghĩđếnvợcon,cónghĩcũng
vôích!Đủbiếtnhữngngườiấydonghiệplựcnênrốtcuộctrởthành
điênđảo.
Quangtuychưachếtnhưngvẫnnghĩmìnhđãchết;vìthế,hếtthảy
mọichuyệnnếuđãchẳngthểloliệuđượcthìchẳnghỏiđếnnữa,từrày
tùySưquyếtđịnh.TiềntàitạiThượngHảiQuangđềuchẳngcầnđến.
Cósứcthìinnhiều,khôngđủsứcthìinít;nếukhôngcósứcthìđừngin,
đềutùytheotàilựcmàlàmchuẩn,chớnênvaymượnđếnnỗibótay
nhọclòng!Xinhãytừbithứlỗi!Phàmđốivớinhữngaicólòngtin,hãy
nêndạyhọnhấttâmniệmPhật,chẳngcầnphảiniệmchoQuang,cũng
đừngbỏcôngđếnthămđểkhỏiphítiền,phíthờigian,trọnchẳngcóích
chi!
8.ThưtrảlờisưNhưSầmhỏithaychobạn
Trảlờiđạilượccâuhỏi,chẳngthểtrìnhbàychitiết.
1)ĐãcóPhậtđườngthìcầngìphảithờPhậttrongliêuphòngnữa?

Conngườihiệnthờiquánửalàvôý,hờihợt,nơiđiệnđườngcònphóng
túngkhôngkiêngdè,ngayđangtronglúcniệmtụnglễbáicòndám
phóngtrungtiệnthìtrongliêuphòngsẽcàngphóngtúngchẳngthểnói
được!NếuthờPhậttrongliêuphònghãytưởngnhưĐạiHùngbảođiện,
mayramớiđỡchuốclấytộilỗi!Nếukhông,côngrấtít,tộilỗivôlượng!
Thườngthấybậcphápsưởvàođịavịcaotrọngmàvẫnchẳngnghĩđánh
trungtiệnlàphạmtội,tronglúcniệmtụngvẫndámphạm,huốngchi
hànghọcnhânhờhững,hờihợtư?Lờinóicủatọahạchínhlàdokhông
cócáchnàokhácđượcbèntạophươngtiệnchoôngta;hãybảoôngtalễ
báitrongchánhđiệnchínhlàphươngphápbậcnhấtđểkhỏichuốclấy
tộilỗiđấy!
2)PhápQuánTưởngcũngchẳnghoàntoàndựavàotướngbênngoài.
NếuchútrọngvàotướngbênngoàithìBáoThânvàHóaThânvốnlà
mộtthể,saolạicóvướngmắcnơiBáoThânvàHóaThân?Vínhưđứa
conthấychamẹmặcquầnáotrịnhtrọngvàthấychamẹmặcthường
phụctrọnchẳngnghĩlúcnàylàđúng,lúckialàsai,hoặclúckialàđúng,
lúcnàylàsai!NgườiấyquánPhậtmàcócáiThấychấptướngnhưvậy,
nếuchẳngphảilàtựkhoecôngphu,ắtlàcốchấpchẳngthôngsuốt!
Hạngngườiấylâungàychắcsẽbịmadựa,chứkhôngphảilàbậctu
hànhchânthậtđâu!
3)Hìnhtượngnếucóthểđểthờhoặccấtgiữthìhãythờhoặccấtgiữ.
Nếuchẳngthểthờhoặcchẳnggiữđượcnữathìhãythiêuhóađi.“Hủy
tượngđốtkinhtộicựcsâunặng”lànóivềnhữngthứkinhtượngcóthể
đểthờhoặccấtgiữđược.Nếuchẳngthểđểthờhoặcđểgiữđượcmàvẫn
cứchấpvàonghĩanàysẽtrởthànhkhinhnhờn!Vínhưđứacontrong
lúcchamẹcònsống,ắtphảitìmcáchsaochochamẹđượcantoàn.Cha
mẹmấtrồi,ắtphảitínhcáchmaitáng.Nếulàkẻnguchẳnghiểulý,thấy
ngườikhácmaitángchamẹđượccoilàthựchiệnlònghiếubènmuốn
đemchamẹcònđangsốngsờsờchônđichotrọnhiếu,hoặcthấyngười
khácphụngdưỡngchamẹlàhiếu,bènđốivớichamẹđãchếtvẫntheo
quycáchphụngdưỡngthườngnhậtmàphụngdưỡng.Hailoạingườinày
đềuchẳngphảilàchânhiếu!
Kinhchẳngthểđọcđược,tượngchẳngthểthờđượcnữa,lẽđương
nhiênhãynênthiêuđi,nhưngchớnênlàmgiốngnhưthiêugiấychữ
bìnhthường,màphảitạorađồđểthiêuriêng,giữgìnnghiêmngặtchẳng
đểchotrobaysangchỗkhác.Đemtroấyđựngtrongtúivảimaythậtkín,
lạibỏthêmcátsạchhoặcđásạchđểhễbỏxuốngnướcsẽchìmngay,
chẳngđếnnỗigiạtvàohaibờ.Nếucóairabiển,đếnchỗsâubỏxuống

giữabiển,hoặcnơisâutrongsôngtothìđược,chớbỏxuốngngòinhỏ,
rạchnhỏ.Ngườilàmđượcnhưvậylàlàmđúngpháp.Nếuchẳngbỏ
thêmcát,đá,chắcchắnsẽbịtrôigiạtvàohaibờ,vẫntrởthànhtộikhinh
nhờn.Tộiấychẳngnhỏđâu,nhưngchớnêndùngđádơ,ngóidơ!
4)BốnmươitámnguyệncủaADiĐàPhậtlẽđâuchẳngcóchuyện
cứukhổách?QuánÂmBồTáttùycơchỉdạy,hálẽnàochẳngtiếpdẫn
vãngsanhTâyPhương?NgườiniệmPhậtlâmchungthấyPhậtvàthánh
chúngđíchthânđếntiếpdẫn,hánênchấpchếtcứngnhưthế?Nếuđúng
lànhưvậythìPhậtcũngchẳngđánggọilàPhật,BồTátcũngchẳng
đánggọilàBồTát!SanhvềTâyhãynênlấytínnguyệnlàmgốc,nếu
gặpnguyhiểmbènniệmQuánÂm.Cótínnguyệnthìkhimạngchung
quyếtđịnhsanhvềTâyPhương,hoặcchỉchuyênnhấtniệmADiĐàthì
gặpkhổáchcũngđượcgiảithoát.Nhữngđiều[cảmứngnhưvậyđược]
sáchcổghichépcàngkhótínhkể.Naytrongtrầnlaothìchuyệngìcũng
viênthông,nhưngtrongtutrìthìchuyệngìcũngchấpchếtcứng,chẳng
đángviênthôngmàlạilầmlạcviênthông,chẳngđángchấptrướcmàcứ
chấptrướcchếtcứng!Dođiềunàymàbiểnkhổsóngdậyliêntục,luân
hồikhôngngừngnghỉvậy.Ngườicókiếngiảinhưvậykhácnàotrẻnít,
conngườinhưvậynàođángđểcùngbànluậnnữa!
9.ThưtrảlờiphápsưNhưSầm
Vừanhậnđượcthưxong,lạinhậnđượcTưQuyTập,khônngăncảm
thán!DotọahạđềxướngphápmônTịnhĐộmàQuangmụclựclẫntinh
thầncảhaiđềuchẳngđủ,chẳngthểphụgiúp,thậtlàthiếusót,tiếcnuối!
Vìvậybènđọccácđiềuđượcđềxướngvànhữngđiềuđãbànđịnh.
Trongnhữngđiềuđượcbànđịnh,nhữngchữtôikhoanhmộtvòngtròn
nhỏbêncạnhlàtánthành,hoặccóphêđạilượcmộthaicâu,xinhãy
châmchướcthêm.Chỉcóphầnnóivềcáchniệmtruyđảnh12
củasư[Hán
Nguyệt]PhápTạngthìtrongchỗlợingườicóẩntàngcáihọagâylầm
lạcchongười,vànmuônphầnchớnênsaolục.Dẫubàithơấyhay,cũng
xinnêngạtbỏđi.
Ôngta(tứcHánNguyệtPhápTạng)làkẻoánđốitrongnhàPhật,lúc
đầuthâncậntổMậtVân[Viên]NgộchùaThiênĐồng,ngộđượcđôi
12
TruyĐảnhlàcáchniệmPhậtliêntiếp,chưadứtcâunàyđãniệmtiếpngaycâukhác,
khôngxenhởchútnào,giốngnhưcâunàygốiđầulêncâukianêngọilà“truyđảnh”.Cách
nàychỉcóthểápdụngtrongchốclátkhivọngtưởngquámạnhmẽ,khôngnênniệmtrong
mộtthờigiandàisẽbịtổnkhíthànhbệnh.

chút,bènmuốnlàmbậcđệnhấtcaonhânmuônđời,tựnóimìnhkhông
cóthầymàtựngộ.NgàiMậtVânmuốnphóchúcphápcủamìnhcho
ôngta,ôngtakhôngchịutiếpnhậnbỏđi.MậtVânđuổitheo,đuổiđến
chỗnọthìbắtkịp,ôngtavẫnkhôngchịunhận.MậtVânépbuộc,ôngta
bèndùngTamHuyền,TamYếu13
buộcMậtVânđáplờirồimớimiễn
cưỡngtiếpnhậndòngpháp.Nhữngchuyệnôngtanóiđềulàxằngbậy
bịara,nhưngbọnsĩđạiphulạitinthờnhưPhậtsống;kẻnàobànđến
nhữngchỗpháhoạicủaPhápTạngắtsẽmắcđạihọa!Vìthếtrongngữ
lụccủaôngtacũngnhưtrongngữlụccủabọnhọctròlàHoằngNhẫn,
CụĐứctoànlànhữnglờinóinhăngnóicuộiđềcaothầy,miệtthịTổ,
đượclưutruyềnchođếnthờiKhangHybènđượcghépthêmvàoMinh
Tạng14
(ĐạiTạngKinhbảnđờiMinh).
13
TamHuyền,TamYếulàphươngphápđượcTôngLâmTếápdụngđểtiếpdẫnhọcnhân.
TamHuyềnlà:
1)ThểTrungHuyền:Lờinóihoàntoànkhôngbóngbẩy,chỉcăncứtheochântướngvàđạo
lýcủasựvậtđểdiễntả.
2)CúTrungHuyền:Lờinóichânthậtchẳngdínhdấpvàotìnhthứcphânbiệt,khôngcâunệ
vàongônngữvớimụcđíchkhiếnngườihọchiểuđượcýnghĩahuyềndiệu.
3)HuyềnTrungHuyền(DụngTrungHuyền):Nhữngcâunóihuyềndiệuxalìahếtthảy
nhữngđốiđãivàgôngcùmngônngữ.
TamYếulà“lờilẽkhôngphânbiệt,tạotác;vàothẳngchỗhuyềnáo,dứtbặtngônngữ”.
14
MinhTạng,gọiđủlàMinhBảnĐạiTạngKinh,hoặcMinhBản,gồmcónămloại:
1)HồngVũNamTạng(SơKhắcNamTạng),đượckhắctheolệnhcủaMinhTháiTổ,mãi
chođếnnămđầuniênhiệuVĩnhLạc(1402)mớixong,cóthuyếtnóilàtớinămHồngVũ31
(1398)đãkhắcxong.BảnkhắcxongđượcgiữtạichùaBáoÂnởNamKinh,gồm1.612bộ
kinh.BảnnàycũngđượcbảotồntạichùaKhoáiHữuthuộcquậnPhongPhố,NhậtBản.
2)VĩnhLạcNamTạng,khắctừnămVĩnhLạcthứ10(1412)đếnnămVĩnhLạc15(1417)
mớixong,bảnnàycũngkhắctạiNamKinh,nộidunggiốngbảnHồngVũnhưngđượcgiảo
chánhcẩnthậnhơnvàtăngthêmmộtsốkinhnữathành1.625bộkinh,chiathành6.331
quyển.
3)VĩnhLạcBắcTạng:cũngđượckhắctheolệnhcủaMinhThànhTổ,bắtđầukhắcvàonăm
VĩnhLạc18(1420)mãichođếnnămChánhThốngthứnăm(1440)đờiMinhAnhTông
mớixong,gồm1.615bộ,tứclàđãlượcbỏmộtsốtrướctácrakhỏitạng.Vềsau,tuânlệnh
củamẹvuaMinhThầnTông,đưathêm35bộnhưHoaNghiêmHuyềnĐàmHộiHuyềnKý
v.v…vàotạng,trởthành1.660bộkinhsách.
4)VũLâmTạng:đượckhắcindướiniênhiệuGiaTĩnh,đượckhắcvántạiVũLâmtỉnh
ChiếtGiang,tạngnàynayđãthấttruyền.
5)LăngNghiêmTựBản,còngọilàVạnLịchBản,MậtTạngBản,GiaHưngBản,KínhSơn
Bảnv.v…đượckhắcinvàonămVạnLịch14(1586),dongàiMậtTạngĐạoKhaiphát
nguyệnđứngrakhắcintạiKínhSơn(ChiếtGiang),cuốicùngđembảnkhắcvềintạichùa
LăngNghiêmhuyệnGiaHưng(ChiếtGiang),hoànthànhcuốiđờiVạnLịch(1620).Bản
nàyđượclưutruyềnrộngrãinhất.Saunày,vàocuốiđờiThanhcònbổsungthêmnhững
trướctácđượctriềuđìnhchấpthuậnchonhậptạnggọilàTụcTạng,rồiHựuTụcTạnggồm

ĐếnnămUngChánh11(1733),[vuaUngChánh]soạncácngữlục,
hiểurõ[ngữlụccủabọnPhápTạng,HoằngNhẫn,CụĐức]làsailầm,
xằngbậy,liềnhạlệnhhủybảnkhắcvàcấmngặtlénlútcấtgiữ,lưu
truyền.Vuachéplạinhữnglờibịađặtxằngbậynghịchlý,tráiđạo,trái
luânthườngcủaPhápTạng,HoằngNhẫn,CụĐứcgồmhơntámmươi
đoạn,mỗimỗiđềuquởtrách[tạothànhmộtcuốnsách]đặttênlàGiản
MaBiệnDịLục,gồmbốnquyển,hơnhaitrămtrang.Vănấyphàm
nhữngaiđọcsáchxemđếnđềutăngtrưởnghọcthứclớnlaokhôngchi
hơnđược,đốivớingườithamThiềnlạicànghữuích(naynhữngThiềngiả
phầnnhiềuchẳnghiểulờinóicủacổnhân,cứhiểutheokiểuchiachẻmặtchữthì
khívịnhàThiềncònchưađượcnghenữalà!)ĐếnnămUngChánh13(1735)
mớihoànthànhbảnthảo.Vuatruyềndụđưabảnấynhậptạngđểlưu
thông,nhưngchưabaolâuđãlênlàmkháchcõitrời.CànLongkếvị,
chưathểđíchthânloliệuđược,liềnsai[ngườikhác]chéplạichorõ
ràngđểkhắcván.
Khiấy,bọnngoạihộcủaPhápTạngrấtđông,Tăng,tụckhôngdám
bànđến,vìthế[GiảnMaBiệnDịLục]chưađượcnhậptạng;chỉđemlời
thượngdụ[củaUngChánh]đặtvàođầusáchđểlàmlờitựa,nhưng
chuyệntriềuđìnhchẳngsaikhiếntớimình,đâuaidámlạmbàn,mà
ngườisaochéplạikhônghiểurõ[ýnghĩa]lắm,[chonên]gạnlọckhông
rõràngđếnnỗilờivănmâuthuẫnlý,hoặccóchỗ[trongnguyêncảo]
viếttắtnhưngkhôngxétkỹnênchépthànhsaingoa.Nhưtheolốichữ
Thảo,chữVị(謂:nói)đượcviếtthànhVi(為:làm),rốtcuộchơnmột
trămchữVịđềubịkhắcthànhchữVicả!NhữngkinhsáchcủaThế
Tôngđãđượckhắcinđềugiảochánhđíchxác,chỉcómìnhsáchnàybị
sailầmchẳngthểđếmxiết.Váninđãkhắchoànchỉnhrồi,inrabao
nhiêuđóbộ,banchonhữngvịđạithầnmangtướcvươngvàcáccao
tăng.NhưngdobọnngoạihộcủaPhápTạngthếlựcmạnhmẽ,Tăng
chúngsợmanghọa,đềuchẳngdámlưutruyền,đếnnỗihàngTăng-tục
họcrộngnghenhiềuđờisauđềuchẳngbiếtđếntênsáchấy!
NămQuangTự30(1904),ngàiĐếNhànthỉnhtạngkinh,saiQuang
đitheotrôngnom.Kinhđãinxong,cònphảichờmấyngàymớiđiđược;
dovậy,tôiđếnviếngcáctiệmsáchởLưuLyXưởng15
,thấytrongmột
tiệmcóhaibộđềuthỉnhhết,đemmộtbộtặngchongàiĐếNhànmong
185bộnữa.Nhưvậy,bảnMinhTạngđượcTổẤnQuangnóiđếnởđâychínhlàphầnTục
Tạngcủatạngkinhnày.
15
LưuLyXưởnglàtênmột“phốvănhóa”nổidanhởBắcKinh,dọctheoconđườngnày
toànlànhữngcửatiệmchuyênbáncácsảnphẩmvănhóavàsáchvởrấtcógiátrị.

Ngàisẽlưuthông,mộtbộtựgiữ.NămQuangTự31(1905),Quangtới
chỗôngDương[NhânSơn]cưngụtạiNamKinh,biếtHoằngGiáoThư
ViệncủaNhậtBảnđangấnhànhĐạiTạngKinh,bèncậytiênsinh
[Dương]NhânSơnđembộcủaQuanggởisangNhậtBản.NămDân
Quốcthứba(1914),ôngĐịchSởThanhđếnPhổĐà,Quangkhuyênông
talưuthôngsáchnày,bảoôngtanênxinbộsáchấytừchỗngàiĐế
Nhàn.Ôngtathưa:“Concó!”Hỏidođâumàcó,ôngtachobiếtmua
đượctừtiệmvechaiởBắcKinh.ÔngtatrởvềđấtThân(ThượngHải),
liềngiaochonhàin,chiếutheocáchtrìnhbàycủasáchấyinramột
ngànbộtheolốithạchbản,gởichoQuangtámbộ,giữlạihaibộ,còn
baonhiêutặngchongườihữuduyên.Quangbènlắnglòngdựatheoý
nghĩacâuvănđểgiảochánh.
NămDânQuốcthứbảy(1918),chokhắcvántạiDươngChâuTàng
KinhViện,inrabatrămbộtặngchongườikhác.Nếunhưkhiđường
bưuđiệnthôngsuốtthìsẽthỉnhthêmsáchấymấybộnữađểtặngcho
nhữngvịTăng-tụccóđủchánhkiến.ĐọcsáchấysẽbiếtPhápTạnglà
ngườinhưthếnàovàlờilẽcủabọnphápđồôngtaphầnnhiềulàđặt
điềubịachuyện.Quangchorằngtọahạchẳngbiếtôngtalàchânhay
ngụy,nênmớiđưa[trướctáccủaôngta]vàotrongTưQuyTập,đờisau
sẽlạihoằngdươngrộnglớnphápcủaôngta,sẽgâytổnthấtlớnlaocho
cảThiềnlẫnTịnh!Naytôicũngchẳngnóiđếnhànhvicủaôngta,nhưng
dùkhôngnhắcđến,nếuđọcGiảnMaBiệnDịLụcainấysẽbiếtrõliền!
Bưuphiếuđãquênmấtsố,xingởitrảlạiđểgiảmbớtlỗicủatôi!
TrongbảnthảoTưQuyTập,nhữngđoạnsaolụcđượcviếttheolối
chữthôngtục(TụcThể)quánhiều,chẳngthểnêutrọn.NhưngchữĐoạn
(段),theotươngtruyền,chữấyphầnnhiềubịviếtsaithành叚,ởđây
cầnphảisửachođúng:Chữ叚tứclàchữGiả(假),[chứkhôngphảichữ
Đoạn].PhàmnhữnglốichữTụcThể,PháThể,ThiếpThể,CổThể16
đem
16
TụcThểlàmộtlốiviếtchữHánchonhanhgọnphổbiếntrongdângian.Lốiviếtnàyđã
hìnhthànhtừthờiLụcTriều,phổbiếnnhấtvàothờiTùy-Đường.TụcThểvềsauđượcáp
dụngchủyếutrongcôngcuộcxâydựngchữHángiảnthểtạiHoaLục.ĐặcđiểmcủaTục
Thểlàbỏbớtnétnếucóthể,chẳnghạnchữĐáp(答)đượcviếtthành荅,Thư(書)viết
thành书,hoặcsửdụngnhữngchữcóâmgầngiốngnhưngítnéthơnđểthaythếnhưĐăng
(燈)viếtthành灯,Phần(墳)viếtthành坟.
CóhaicáchhiểuchữPhá:mộtlàkhônghoànchỉnh,hailàvượtrangoàikhuônkhổquyđịnh
mộtcáchtáobạo,sángtạo.ĐaphầnchữPháThểđượcdùngvớiýnghĩathứhai.TheoThư
PhápTiểuTừĐiển(TạĐứcHoa,TônĐônTúbiênsoạn,BắcKinhXuấtBảnXãấnhành)
thì:“PháThểlànhữngchữviếttheolốiTụcThể,hoặcvậndụngâmnghĩagiốngnhaumà
thành.HoặclàbiếnthểcủalốiHànhThư,doVươngHiếnChiđờiTấn(concủaVươngHy

dùngvàokinhsách,tôicảmthấyrấtkhôngcungkính,khiếnchohàngsĩ
đạiphucóhọcthứckhinhmạnngườiviếtlẫnngườiin,chẳngphảilà
chuyệnnhỏnhặtđâu!
Cáitên“NgũThậpTamTham”(nămmươibalầnthamhọc)quyết
chẳngnêndùngvìcoiđứcThếTônhaicõinganghàngphàmphuđời
Mạt,đánhmấttôntyquálớn.Nhữnglờinguyệnđượcsaolụcdướitên
đứcADiĐàPhậthãynênđánhsốthứtựlànguyệnthứmấy,mỗi
nguyệnđềunhưthế,xinhãychúý!PhápNgũHộiNiệmPhậtcủaTứ
Tổ17
tôichưahềthấynghe,ngờlàdongườiđờisaungụytạo.Ông
TrươngQuánBổnchorằngphápnàycóthểkhiếnchoTịnhTônghưng
thịnh,Quangtrọnchẳngchonhưvậylàđúng.Monghãychâmchước
cẩnthậnđểquyếtđịnhgiữhaybỏ.Tôivốnchẳngthểsoạnlờitựacho
sáchnàyvìkhôngcótinhthầnlàmsaonêutỏđượcnghĩalýmầunhiệm
củaTịnhĐộ?Kếđó,sợtọahạquởtrách,chỉviếtnhữnggìQuangtin
tưởngđểmongkhỏibịtráchmắng,chonênkhácvớinhữngđiềuđãnói
trongthư.
10.ThưtrảlờiđạisưỨngThoát(thưthứnhất)
Ôngtuổimớivừanhượcquan(haimươi)hãynênthamhọctrước,
chớnênbàythóilạ,lộvẻkỳ,radánghànhhạnhĐầuĐà.Cólẽnênđến
Chi)biếnđổilốiviếtHànhThư,sángchếmộtlốiviếtriêng,biếnđổitựdạng”.Nóicách
khác,PháThểlànhữngkiểuviếttunghoành,baybướm,tùyhứngkhôngtuânthủnhững
nguyêntắccủanhữnglốichữtruyềnthốngnhưChân,Hành,Triện,Thảo,Lệđếnnỗinếu
khôngnghiêncứuvềlốichữnàysẽkhôngthểđọcđược!
ThiếpThểlàmộtlốiviếtchuyênbiệtđểdànhviếtthiếp,gầngiốngvớiPháThể.
CổThểlàlốiviếtchữHántheothờicổ,thườnglànhữngchữđượcviếtthờiTần-Hán,
thườngrấtkhácvớichữhiệnthời,chẳnghạnchữNhân(人)viếttheolốiCổThểsẽgiống
nhưchữNhập(入),cònNhậplạiviếtgiốngnhưchữBát(八).
17
TứTổPhápChiếucósoạnmộttácphẩmmangtựađềTịnhĐộNgũHộiNiệmPhậtTụng
KinhQuánHạnhNghiQuỹ(thườnggọitắclàNgũHộiPhápSựNghi),baquyển,nhưngbị
thấttruyềntừlâu.Mãiđếnnăm1908,ôngPelliotngườiPháptìmđượchaiquyểntrungvà
hạcủatácphẩmnàytạiĐônHoàng,gồmhaimươimốtbàitántụng.Theotruyềnthuyết,Tứ
TổtừngđượcVănThùĐạiSĩdạycáchniệmPhậttheoNgũHộikhitriềubáiNgũĐài,
nhưngcáchnàyđãthấttruyềntừlâu;ngườiđờisauphỏngtheonhữnglờidạytrongbộNgũ
HộiPhápSựNghichếralốiniệmPhậtgồmnămkhúc,từchậmrãiuyểnchuyểnđếnnhanh
dần,âmthanhcaodầnlên,đếnhộithứnămchỉcònniệmbốnchữhồngdanh.Sởdĩchia
thànhngũhộilànhằmthểhiệnýnghĩatrừNgũKhổ,đoạnNgũCái,tịnhNgũNhãn,đủNgũ
Căn,thànhNgũLực,đắcBồĐề,giảithoáttrọnvẹn…GiaiđiệucủaNgũHộiniệmPhậtquá
dudươngnêndễkhiếnngườinghesayđắmnhạcđiệu,khôngchútrọngnhiếpniệm.Dogiai
điệuNgũHộiNiệmPhậtđượclưuhànhchotớihiệnthờivẫnlàmạodanhTứTổnênbịTổ
chêtrách.

chùaQuốcThanhnúiThiênThaithâncậnphápsưTĩnhQuyền.Hiện
thờigiảngsưcókhánhiềuvị,nhưngQuangchỉbiếtmỗivịnày,nênmới
nóinhưthế;nhữngvịkhácQuangkhôngbiếtnênchẳngdámbảobừa
ôngđếnthâncậnhọ!Phápdanhcủabànộivàmẹôngđãđínhkèmtrong
thưgởiđến,mongônghãykhuyênhọnhấttâmniệmPhậtcầusanhTây
Phươngthìsẽphùhợpvới[phápdanh]ĐứcThuầnvàĐứcNhấtvậy.Từ
rày,chớnêngởithưđếnnữa,gởiđếnquyếtkhôngtrảlời,cũngđừngđến
đấtTôvìđãkhôngthểởchùaBáoQuốcđượcthìđấtTôsẽkhôngcó
chùanàoởđượcđâu!Huốngchimườitámmónđồ18
củaôngkhácồng
kềnh,tới-luichẳngdễdàng!HọcGiáoởchùaQuốcThanhnúiThiên
Thaidẫuchẳngthểtrởthànhbậcđạithônggiathìquyếtcũngchẳngđến
nỗinhiễmtheothóiđờibâygiờ.Vìthế,kẻmớipháttâmhãynênsuyxét
cẩnthậnrồimớilàmvậy.
11.ThưtrảlờiđạisưỨngThoát(thưthứhai)
QuanglàôngTăngtầmthườngchỉbiếtcơmcháo,suốtđờiănnhờở
đậuchùangườikhác,hánênkhenngợiquámứcnhưthế?Quanggiàrồi,
mụclựclẫntinhthầnđềuchẳngđủ;thángMườiMộtnămngoáiđãđăng
[thôngcáo]trênhaitờbáoởThượngHải,cựtuyệthếtthảythưtín.Tọa
hạphátBồĐềtâm,sắmsửađủmườitámmónvật,muốnhànhhạnhĐầu
Đà,quảthậtlàhànhhạnhkhóhành,nhưngQuangtrộmchẳngchonhư
vậylàđúng!Bởilẽ,thờicuộcnguyhiểm,cácnơitaiương,đóikém,liều
mìnhduhànhvàonơihoạnnạn,kinhPhạmVõngkhôngchấpnhậnđâu!
Dovậy,hãynêntìmmộtnơichânthậttuđạo,giữtâmkhiêmhạ,chết
sạchnhữngvọngđộng,tutrìTịnhnghiệp,soracóíchhơnhằngngàydu
hành,bônbanhọcnhằn!Phongtụcởnướctachẳnggiốngnhưthờiđức
Phậttạithế,hãythuậntheothờitiếtmàlượngđịnhoainghimớilàngười
thôngsuốt.Nếuôngvẫnnhấtquyếtchẳngchịuthayđổichươngtrìnhđã
định,Quangcũngkhôngép!Nhưngsaunàychớnêngởitớimộtchữnào
nữa,gởiđếnquyếtkhôngtrảlời!Ôngđiđườngông,tôigiữchítôi!
18
ĐâylàmườitámmónvậttùythâncủatăngsĩhànhhạnhĐầuĐàthườngmangtheobên
mình:Nhànhdương(đểchàrăngchomiệngthơmsạch,tươngứngbànchảiđánhrănghiện
thời),tháođậu(nhữngloạibộtđậucóchấtnhờnnhẹhòavớiđấtsétđểkỳcọchấtbẩntrên
thânkhitắmgội,rửaráy,giốngnhưxà-phòng),baáoca-sa,bìnhđựngnước,bát,ngọacụ
(đồtrảiđểnằmhayngồi),tíchtrượng,lòhương,đãylọcnước,khăntay,dao(đểcạotóc,cắt
móngtay,cắtyv.v…),đálửavàbùinhùi(đểđánhlửakhicầndùng),nhípnhổlôngmũi,
giườngdonhữngsợidâybệnthành(khôngphảivõng),quyểnkinh,giớibổn,tượngPhật,
tượngBồTát.

HuốngchiQuangsẽchếttrongsớm-tối,nàocòndámxenvàochuyện
ngườikhác!
VìsaobiếttượngĐạiBiChú19
làngụytạo?Bởilẽchúcóvôlượng
nghĩalý,saocóthểlấymộttượnglàmchuẩnđược?Chúấydođức
ThiênQuangVươngTĩnhTrụPhật20
nóiratrongvôlượngkiếptrước,
saolạicũngnhắctớiđệtửcủaPhậtThíchCalàANan?Saolạicònnhắc
đếnMãMinh,LongThọlànhữngvịchỉxuấthiệnsaukhiđứcPhật
ThíchCađãnhậpdiệt?ĐạiBiSámNghicủaTứMinhPhápTríđạisư21
ngườitakhôngthấuhiểuđược,cứthườngcoitrọnghìnhtượng,đủthấy
19
ĐâylàmộtcáchgiảithíchchúĐạiBikhôngbiếtphátxuấttừthờinào,mỗicâutrongbài
chúĐạiBitươngứngvớimộthóathâncủaQuánThếÂmBồTáthoặcmộtvịBồTát,
ThanhVănnàođó,chẳnghạncâu“Ma-haCa-rô-ni-ca-da”làMãMinhBồTáthiệnthân,
“Nam-môtất-cát-lật-đỏaymông”làQuánThếÂmhiệnthânLongThọBồTát,câu“địarị
ni”làQuánThếÂmBồTáthiệnthânSưTửVươngBồTát,“bồ-đà-dạbồ-đà-dạ”làQuán
ThếÂmhiệnthântôngiảANanv.v…
20
TrongkinhThiênThủThiênNhãnVôNgạiĐạiBiTâmĐàLaNi,QuánThếÂmBồTát
tựbạchnhânduyênnhưsau:“BạchđứcThếTôn!Connhớvôlượngứckiếpvềtrước,có
PhậtrađờihiệulàThiênQuangVươngTĩnhTrụNhưLai,đứcPhậtấyvìthươngnghĩđến
convàtấtcảchúngsanhnênnóiramônQuảngĐạiViênMãnĐạiBiTâmĐàRaNi,Ngài
lạidùngtaysắcvàngxoađảnhđầuconmàbảo:‘Thiệnnamtử!Ôngnênthọtrìtâmchúnày
vàvìkhắptấtcảchúngsanhtrongcõinướcởđờivịlaimàlàmchohọđượcsựlợiíchan
vuilớn’.Lúcđó,conmớiởngôiSơĐịavừanghexongthầnchúnàyliềnchứngvượtlênĐệ
BátĐịa.Bấygiờconrấtvuimừng,liềntựphátthệrằng:‘Nếutrongđờivịlaiconcóthể
làmlợiíchanvuichotấtcảchúngsanhvớithầnchúnàythìxinkhiếnchothânconliền
sanhrangàntayngànmắt’.Khiconphátthệrồi,ngàntayngànmắtđềuhiệnnơithân…”
(theobảndịchcủahòathượngThiềnTâm)
21
TứMinhtôngiả(960-1028),chínhlàngàiTriLễ,pháphiệuPhápTrí,mộtvịcaotăng
TôngThiênThai.NgàiquêởTứMinh(thuộchuyệnCậntỉnhChiếtGiang),lênbảytuổimất
mẹbènphátnguyệnxuấtgia,mớimườilămtuổiđãđượcđặccáchthọCụTúcGiới,nămhai
mươituổisangchỗngàiBảoVânNghĩaThônghọcThiênThaiGiáoQuán,chỉmộtbuổiđã
tinhthông.NămChíĐạothứnhất(995),ngàiđượcthỉnhvềlàmTrụTrìBảoÂnTựnúiTứ
Minh,banămsauchùađượcsắctứlàDiênKhánhTự.Sưhoằngphápgiảngkinhtạiđây
hơnbốnchụcnăm,khắpcảvùngĐôngNamTrungHoađềutheohọc.Sưcùngvớiđạisư
TuânThứclànhữngnhânvậtchủchốtcủaThiênThaiXuấtGiaPhái,đốilậpvớiSơnNgoại
PháicủaNgộÂn,HồngMẫn,NguyênThanhv.v…Sưbìnhsinhdốcsứcbiênsoạnsám
phápvàgiảngcácbộPhápHoaHuyềnNghĩa(bảylần),PhápHoaVănCú(támlần),MaHa
ChỉQuán(támlần),ĐạiNiếtBànKinhSớ(mộtlần),KimQuangMinhHuyềnNghĩaSớ
(mườilần),QuánÂmBiệtHànhHuyềnSớ(bảylần),QuánVôLượngThọPhậtKinhSớ
(bảylần).SưchuyêntuPhápHoaSámmỗikỳtutậplàhaimươimốtngàyđêmhànhtrìliên
tục.SưcònchuyêntuDiĐàSámPhápnămmươilần.SưtừngđốtbangóntaycúngPhật,
mỗinămTổchứcpháphộiniệmPhậtthígiới.Sưtrướctácrấtnhiều,hiệncòngiữđượccác
bộQuánKinhSớDiệuTôngSao,KimQuangMinhKinhVănCúKý,GiảiBángThư,Đại
BiSámNghi,TuSámYếuChỉ,QuangMinhSámNghi,QuánVôLượngThọPhậtKinh
DungTâmGiải,QuánÂmBiệtHànhHuyềnNghĩaKý,QuánÂmBiệtHànhSớKý,Thích

Tăngsĩđờisauphầnnhiềukhônghiểurõgiáolý!
Ôngđãcoitrọngtrìluậtthìhãynênđọcphầnnóivềmườitámmón
vậttrongcácbảnchúsớkinhPhạmVõng,cầngìQuangphảinóitường
tậntừngmónnữađây?Ôngsoạnbàikệrấthay,nhưngcóchỗhơikhông
thíchđánglắm,tôisửađổiđôichút.Hãynênlấynhữnglờilẽsámhối
củacổnhânlàmchuẩn,bởinhữngthứdoconngườihiệnthờisoạnratừ
ngữlẫnlýlẽhoàntoànchẳngđượcchâuđáonhưcổnhân.Ôngđihành
cướchánêngởitiềnchoQuang!Tínhgởisáchchoông,lạisợôngđã
khởiđơn22
khôngcóchỗnhấtđịnh,khôngbiếtphảigởisáchvềđâu,
cũngnhưdoôngduhànhmangvácvấtvảnênchẳnggởinữa!
12.ThưtrảlờiđạisưỨngThoát(thưthứba)
Nam-môADiĐàPhậtchínhlàdanhhiệuđứcgiáochủTâyPhương
CựcLạcthếgiới.GãmacontênX…bènytheocáchgiảithíchcủagã
macontrướckiađểphôtrươngầmĩ,muốnchohếtthảynhữngkẻmù
lòakhenhắnlàbậcđạingộ,nênmớitạorathứmathuyếtấy.Ngườimắt
sángtrôngthấybiếthắnbịmadựa,mấttríđiêncuồng,chẳngytheo
nhữnggìkinhPhậtđãdạy,xằngbậythêmthắtlờima.
SaoôngchẳngbiếtADiĐàkinhđãdạy:“XáLợiPhất!Ýôngnghĩ
sao?ĐứcPhậtấyvìsaohiệulàADiĐà?NàyXáLợiPhất!ĐứcPhật
ấyquangminhvôlượngchiếumườiphươngcõikhôngbịchướngngại
nênhiệulàADiĐà.LạinàyXáLợiPhất!ĐứcPhậtấyvànhândâncủa
NgàithọmạngvôlượngvôbiênATăngKỳkiếpnêntênlàADiĐà”.
ĐấylànhữnglờiđứcPhậtThíchCađãnói,gãmatửX…chẳngnoitheo
[lờiPhật]màdựatheolờigãmacontrướckiađãnói,háchẳngphảilà
quyếnthuộccủamavương,thậtsựlàbángphápư?Nếugởinhữngcâu
nóiấychongườikhácthìđờisauchẳngđọađịangụccũngsẽmùmắt!
Nếuôngchẳnghủydiệtsáchấythìcũngsẽmùmắtđấy!
Naytôigiảithíchđạilượcchoông,sáuchữ“Nam-môADiĐà
Phật”đềulàtiếngPhạn.NamMôcũngcókhiviếtlàNẵngMồ,trong
kinhthườngdùngchữNamMô,ởđâydịchlà“cungkính,quymạng,
đảnhlễ”v.v…Haichữấynhằmbiểuthịtrựctiếpýnghĩacungkínhquy
y.ADiĐàPhậtcõinàydịchlàVôLượngThọ,còndịchlàVôLượng
ThỉnhQuánÂmSớTrungTiêuPhụcTamDụng,VấnMụcNhịThậpThấtĐiềuĐápThích,
NhịThậpVấn,BiệtLýTùyDuyên,NghĩaLệCảnhQuánv.v…
22
VịTăngrờichúngđinơikhácgọilà“khởiđơn”hay“trừuđơn”.KhixưaTăngchúngchỉ
nằmtrênnhữngmiếngvánkêthànhhàng,vừađủmộtngườinằmnêngọilàĐơn.

Quang,ýnóiđứcPhậtnàyquangminhlẫnthọlượngđềuvôlượng.Gã
macontênX…nọchẳngdựatheolờicủaPhật,BồTát,tổsưđãnói,
ngượcngạoytheolờigãmaconkianói,gãấycònchưađánglàbậc
chánhnhânquântử,huốnghồđánggọilàthiệntrithứcư?
HiệntạitàsưthuyếtphápnhiềunhưcátsôngHằng,chỉnêntựbiết,
đừngnêntranhbiệnvớichúngnó.Vìsaovậy?Chúngnómuốnnhờvào
đấyđểđượcdanhvăn,lợidưỡng,chẳngnhữngkhôngchịuthuậntheo
màtráilạicòntăngthêmsứcmacủachúngnó.Nhẹlàhủybángcho
sướngmiệng,nặnglàbịhãmhạingấmngầm,chẳngthểkhôngbiết[điều
này]!GiácSáchBiểuvẫnlàkhuyênngườikhácniệmPhật,bàithơấy
cũngkhôngnêurõđượcýnghĩasâumầunào!Đọcthơcủaôngta,sao
bằngđọcthơcủaTrungPhongquốcsư,SởThạchđạisư,TỉnhAmpháp
sư?
13.ThưtrảlờiđạisưỨngThoát(thưthứtư)
NgườituTịnhnghiệpcầnphảinghiêmtrìtịnhgiới,sanhlòngtin
chânthật,phátnguyệnthiếttha,chíthànhcungkínhtrìdanhhiệuPhật,
bấtluậnniệmratiếnghayniệmthầm,đềuphảinhiếptailắngnghe.
ThườngnghethấytiếngniệmPhật,tâmsẽtựquynhất.Cáchnàyổnthỏa,
thíchđángnhất,bấtluậnthượngtrunghạcănđềuđượclợiích,trọn
khônglobịbệnh.NaygởichoônghaigóiNgũKinh,ThậpYếuv.v…
monghãyđọckỹsẽtựbiếtsựsâuxa,rộnglớncủaphápmôn,chẳngđến
nỗibịtrithứccáctôngkháclaychuyển,lunglạc.Quanggiàrồi,mụclực
chẳngđủ,từràyđừnggởithưđếnnữa.Gởiđếnquyếtkhôngtrảlời,vì
mụclựcchẳngthểthùtiếpnổi!
14.ThưtrảlờisưMinhTâm
BếquanchuyêntuTịnhnghiệpthìhãynênlấyniệmPhậtlàmChánh
Hạnh.KhóasángvẫnchiếutheolệthườngtụngLăngNghiêm,ĐạiBi,
ThậpTiểuChú.NếukhôngthuộcchúLăngNghiêmthìchẳngngạigì
hằngngàycứxemkinhmàtụng.Đếnkhithậtthuộcrồihãyniệmthuộc
lòng.KhóatốithìkinhADiĐà,ĐạiSámHối,MôngSơncũngphải
thườngniệmhằngngày.Ngoàira,nênniệmPhậttừsángđếntối,đi-
đứng-nằm-ngồithườngniệm.
Lạilậpmộtquycủ,sángniệmmộtlần;trướckhichưaniệm,lạybao
nhiêuđólạy(trướchếtlạyBổnSưThíchCaMâuNiPhậtbalạy,rồilạyADiĐà

Phậtbaonhiêuđólạy,rồilễQuánÂm,ThếChí,ThanhTịnhĐạiHảiChúngmỗivị
balạy,rồilễthườngtrụthậpphươnghếtthảychưPhật,hếtthảytônpháp,hếtthảy
hiềnthánhtăngbalạy).HoặcniệmPhậtmộtngàntiếng,hoặcnhiềuhơn
hayíthơn.Niệmxonglạilễchừngđólạy,buổisángmộtlần,buổichiều
mộtlần,rồinghỉmộtkhắcđểtụngkhóatối,đầuhômniệmMôngSơn,
sauđóniệmPhậtbaonhiêuđótiếng,lễbaonhiêuđólạy,phátnguyện
hồihướng,tamquyyxong,trongtâmthầmniệmPhậthiệuđểdưỡnghơi.
Lúcnằmchỉnênniệmthầmtrongtâm,đừngnênniệmratiếng.Niệmra
tiếngsẽtổnkhí,lâungàysẽthànhbệnh.Dẫulàngủnghỉtrongtâmvẫn
thườnggiữlòngcungkính,chỉcầutâmchẳngrongruổitheobênngoài,
niệmniệmtươngứngvớiPhậthiệu.Nếutâmkhởilêntạpniệm,liềnlập
tứcnhiếptâmkiềnthànhniệm,tạpniệmsẽtiêudiệtngay.
Đừngnênmùquángdấylênvọngtưởng,mongđắcthầnthông,đắc
duyênpháp,đượctiếngtăm,mongxâychùadựngmiếu.Nếucónhững
thứýniệmấy,lâungàychầythángắtsẽbịmadựa.Nếuchẳngnóitoạc
nhữngđiềunàyvớiông,sợrằngôngsẽtưởngnhữngýniệmấylàtốt,
vọngtưởngngàyngàytăngtrưởng,chắcchắnsẽbịmadựakhôngcòn
ngờchi!Dẫuchotâmđãtịnh,vọngbịkhuấtphục,cũngchớnênsanh
lònghoanhỷ,tựkhoekhoangvớingườikhác,cómộtphầnbènnóitới
mườiphần,đấycũnglàcáigốcđểbịmadựa!Phàmcóaiđếnthăm,đều
khuyênngườiấyniệmPhậtcầusanhTâyPhương.
LạicòngặpchanóiTừ(nghĩalàdạyconnoitheođạo“hiếu,đễ,trung,tín,
lễ,nghĩa,liêm,sỉ”đểhành,đấygọilàTừ.Nếunuôngchiềuchẳngdạydỗ,dạycho
conhọcthóihưhỏngthìgọilàHại,chứchẳnggọilàTừđược!Chuyệnnàyngười
đờitrongtrămkẻcóđếnchínmươichínkẻkhôngbiết.Vìthế,biếnthànhthờithếtàn
sátlẫnnhaunày.Nếunhưainấyđềudạyconđúngđạothìthếđạotháibình,chẳng
cóngườixấu.Nhữngkẻxấuđềulàdochamẹchúngnódưỡngthành,tiếcrằng
khôngcóaiđềxướng,ngườibiếtquáít,chẳngđángtiếclắmthay!),gặpconnói
hiếu,gặpanhnóiyêuthương,gặpemnóicungkính,chồnghòa,vợ
thuận,chủnhântừ,tớtrungthành,ainấytrọnhếtchứcphận,sẽlàthiện
nhân.Lạiphảinóivớiphụnữ(màcũngnênnóivớinamgiới):Phảidạycho
congáitánhtìnhmềmmỏng,hòahoãntừbé,dẫugặpchuyệnkhôngvừa
ýcũngchẳngnổinóng.Tậpquenthànhtánh,chẳngnhữngvôcùngcó
lợichochínhmìnhmàgiađìnhcũngđượchòathuậntốtlành,concáiắt
sẽchẳngchếtyểu,tánhtìnhhiềnthiện,nướcnhàvuimừngcóđượchiền
tài.
Nữnhântánhtìnhquánóngnảysanhconphầnnhiềubịchếthoặc
lắmbệnh.Bởilẽ,hễnổiđóalên,sữaliềnbiếnthànhchấtđộc.Nónggiận
quámức,choconbúnóchếtngaylậptức.Bớtnónghơnmộtchútthì

nửangàysau,mộtngàysaunómớichết.Hơinónggiậnthìconkhông
chết,nhưngchắcchắncũngsanhbệnh.Đấychínhlàsựlýnhấtđịnh
khôngthayđổiđược!Giớiykhoanướctatrọnchẳnghềnhắcđến,do
vậyQuangphảinóirõđiềunày.Dohiệntạithờicuộcchẳngyênổn,
đườngsángănlấp,khôngcáchnàolưutruyềnrộngrãi,chonênnóivới
ôngvàThanhThái,phàmnhữngaihọcYhãyđềunênnóivớihọ[điều
này],mỗinămsẽcứuđượcvôsốtrẻthơ:Trongkhoảnhkhắcnhấtđịnh
phảichếthaybịbệnh,sẽđượcanlành,khôngbệnhtật,nênngười.Công
đứcphóngsanhlớnlao,nhưngchuyệnnàycôngđứcsoracònlớnhơn
phóngsanhnữa!Dùngcôngđứcnàyđểhồihướngvãngsanh,chắcchắn
đượcmãnnguyện.Cóaithườngchịunói[điềunày]vớihếtthảymọi
ngườithìcũngvunbồicôngđứckhônggìlớnbằng!Doôngbiếtythuật,
đâylàchuyệncứungườitừcănbản,làpháplànhkhôngcóhìnhtíchgì
đểcóthểthấyđược.Nhânsĩnơiquêtôitrọnchưathấynghelờinày.
Ôngcóthểnóivớinhữngngườiquenbiếtắtsẽcóthểtừmộttruyền
mười,mườitruyềntrăm,chođếnngànvạnvôtậnvậy!
Nghithứcnhậpquan(bắtđầubếquan)cũngkhôngcóquycáchnhất
định,nóichunglấycungkínhchíthànhlàmchủ.Cầnphảitrongngày
hômtrước[ngàychínhthứcbếquan],lễPhậttỏbàychínguyệncủa
chínhmình,rồingaytronghômấy(tứcngàychínhthứcbếquan)sẽlễ
Phậtnơiđạiđiện,đếnquanphòng(nơibếquan)bảongườihộquankhóa
cửa.Trêncửa[quanphòng]dánmộttờthiếp(BấtHuệminhtâm,pháttâmbế
quan,chuyêntuTịnhnghiệp,khắpvìmìnhvàngườisámtrừlỗicũ,tăngtrưởng
thiệncăn),viếthaihàngchữtrênmộttờgiấy,dánngaychínhgiữatrênô
cửa,khôngcầnphảibắtchướckẻkhônghiểusự:Dùngphongbìhình
chĩaba,viếtnhữngđiều[thệnguyện]đểniêmphong[cửaquan],thô
kệchđếncùngcực!Thờihạndomìnhchọnlựa,cũngchớnênthỉnh
ngườikhácđếnniêmphongcửaquanphòng.Nhữngkiểuấyđềulà
nhữngkiểucáchbàyvẽrỗngtuếch,Quanghếtsứcchẳngthấynhưvậylà
đúng!
15.ThưtrảlờiđạisưMinhTánh
Nhậnđượcthưđầyđủcả.Ôngkhenngợitôiquálốkhiếnchongười
tabấtan!Quanglàngườilòngnghĩthếnàomiệngnóitoạcranhưthếấy,
chẳngkhenngợingườikhácquálố,chẳngnhậntiếngkhencủangười
khác.Tuổituytámmươinhưngchẳngbiếtmộtđiềugì!Vìthế,chỉlấy
niệmPhậtlàmphươngkếtựgiảithoát,nhưngdonghiệpnặng,trọn

chẳngcósởđắcgì,docósáuchụcnămtrảiđờinênnhữnglờinóira
chẳngđếnnỗichántaingườikhác!TọahạđãchẳngcoirẻVănSaolàhủ
bại,dơbẩn,thìhãynênytheonhữnggìVănSaođãnóiđểtutập,quyết
chẳngđếnnỗilàmhỏngđạisựcủangài.Cònnhưchuyệnđếnnúithìquả
thậtkhôngcầnthiết!PhápmônTịnhĐộtrọnchẳngcóchuyện“miệng
truyền,tâmtrao”,tùyýđểngườikháctựhànhlãnhhộitừnơikinhgiáo,
trướcthuật,khôngcógìlàkhôngđượccả!
ChínvịtổcủaLiênTôngkhôngphảilàmỗivịđềuđượcđíchthân
truyềnngôivịTổnhưtrongcáctôngkhácmàlàdongườiđờisauchọn
lựa,dựatrêncônglaohoằngdươngTịnhTôngsâuđậmcủacácNgàimà
xưngtụngnhưthế,chứthậtrađâuphảichỉcóchínhaymườivị!Quang
saukhixuấtgia,phátnguyệnchẳngthâunhậnđồchúng,chẳnglàmTrụ
Trì,chẳnglàmgiảngsư,cũngchẳngtiếpnhậnpháp23
củangườikhác.
VàothờiĐường-TốngvẫncòncópháptruyềntâmấncủaPhật,chứ
naychỉcòndòngpháicácđời[truyềnthừa]màthôi,gọilà“pháp”cũng
đángtộinghiệpquá!TịnhTôngtrọnchẳngcóchuyệnấy.
Đếnnúi[gặpgỡQuang]vẫnchẳnghữuíchbằngđọcsách!Cổnhân
nói:“Gặpmặtchẳngbằngnghetên”.Dẫucóđếnđâythìnhữnggìtôisẽ
nóivớitọahạvẫnlànhữnglờilẽtrongVănSao,nàocóbíphápđặcbiệt
sâumầunàođâu?Mườimấynămtrước,cuốiláthưgởichoNgôBích
Hoa,tôiđãviết:“Cómộtbíquyếtthathiếtbảoban:Cạnlòngthành,tận
lòngkính,mầunhiệmvôcùng!”Hơnnữa,cuốichươngThếChíViên
ThôngtrongkinhLăngNghiêmcónói:“PhậthỏiphápViênThông,con
khôngchọnlựa,nhiếptrọnsáucăn,tịnhniệmtiếpnối,đắcTamMaĐịa,
ấylàbậcnhất”.“Khôngchọnlựa”làdùngtrọnkhắpCăn,Trần,Thức,
ĐạiđểniệmPhật.NiệmPhậtcậyvàoPhậtlựcđểliễusanhtử,nhàThiền
cậyvàotựlựcđểliễusanhtử.Ngườiđờinayngộđượccònchẳngthấy
nhiều,huốnglàbậcchứngTứQuả(Tạnggiáo24
)vàThấtTín(Viên
23
Còngọilà“kếthừaybát”,tứcvịthầythấytrongsốcácđệtửhoặctăngsĩđếnnhậpchúng
tuhọc,ngườinàolãnhhộiđượcgiáophápmìnhđangtruyềnthụ,sẽphóchúcchovịđónhận
lãnhvaitròđứngđầuchúng,tiếptụchoằngtruyềngiáonghĩa(Cóthểtạmhiểuthôthiểnlà
giốngnhưtiếpnhậnchứcchưởngmôntrongcácpháivõ).
24
TạngGiáo(gọichođủlàTamTạngGiáo),làmộttrongbốngiáo(TứGiáo)doTông
ThiênThaithànhlập,tứclàtêngọikháccủaTiểuThừa.SáchTứGiáoNghĩaquyểnmột,
giảng:“GiáonàyhiểurõlýbốnThánhĐếnhânduyênsanhdiệt,chủyếudạyhàngTiểu
Thừa,kiêmdạyhàngBồTát.GọilàTamTạngGiáothìmộtlàTuĐaLaTạng,hailàTỳNi
Tạng,balàATỳĐàmTạng…BatạngnàythuộcvềTiểuThừa”.Nhưvậy,giáonàychú
trọngđếnnhữnggiáophápTiểuThừatrongTamTạngkinhđiển,cụthểhơnlàTứAHàm
củaKinhTạng,BátThậpTụngLuậtcủaLuậtTạngvàcácphápnghĩađượcphânbiệtbởi
đứcPhậtvàcácThanhVănđệtử.

giáo25
)ư?(TứQuả,ThấtTínmớiliễusanhtử).Chỗđểthựchiện“nhiếptrọn
sáucăn”làdonơinghe.Bấtluậnniệmlớntiếnghayniệmnhỏtiếng,
hoặcchẳngmởmiệngniệmthầmtrongtâm,đềuphảinghetừngcâu
từngchữchorànhrẽ.ĐấychínhlàbíquyếtniệmPhật.BathứTín-
Nguyện-HạnhlàcươngyếucủaTịnhĐộ.“Nhiếptrọnsáucăn”làbí
quyếtniệmPhật.Biếtđượchaiđiềunàyrồithìchẳngcầnphảihỏiainữa!
16.ThưtrảlờiphápsưNghĩaThông(thưthứnhất)
Nhậnđượcthư,biếttâmSưhoằngpháp,bảovệđạohếtsứcsâuđậm,
thiếttha,khônngănkhiếnngườikhácngưỡngmộkhôncùng!Trongcõi
đờihiệnthời,thổphỉthấyngườikháccóchúttíchcópthìnếuchẳng
cướpđoạtcũngsẽbắtcóc.Côtrinhnữlàphậngái,nhữngngườicùng
sốngđềulànữgiới,đangtronglúcloạnlạccùngcựckhôngcóluậtlệ
này,lẽđươngnhiênnênturòngtịnhhạnh,hánênbỏgốctheongọn,chú
trọngxâycấtư?PhápsưTánhNguyện,đạisưGiácViênvàtọahạsao
đềuchẳngnghĩtớiđiềunày?MẹôngLýTuấnThừađãchôntrongmộ
rồi,bọnthổphỉcònđàolên,khiêngđi,bắtphảichuộc.Nếuchẳngphải
dochamẹôngtavàchínhôngtaănởcótìnhnghĩasâuđậmvớiđịa
phươngthìcóaiởTổngThươngHộiNamDươngchịuđánhđiệnxin
chánhphủralệnhchobọnchúnggiaotrả?Chứnếuphảichuộc,chẳng
biếtsẽphảitốnđếnbaonhiêuvạn!
[Naytôi]tínhkếchocôtrinhnữhọTrần:ĐãđếnNamDương,đã
khaiduyên(tứcđãbỏratiềnđểcúngdườngxâydựng)thìduyênấyhãy
nênthâulại,tạmgiữtrongngânhàngnàođángtincậy,đợiđếnkhiđại
cuộcổnđịnhmộtchút,thổphỉchẳngtácoaitácquái,sẽlạixâydựng
cũngchưamuộn.TạiNamKinh,DươngChâu,phàmlàchùa,miếu,ni
25
TheoTôngThiênThai,Viêncónghĩalàviênmãnhoànbịchẳngthiênlệch.TheoChỉ
QuánPhụHànhTruyềnHoằngQuyết,quyểnmột,thìtuynhữnggiáophápđượcnóitrong
HoaNghiêm,PhươngĐẳng,BátNhãđềulàviênđốnnhưngchưaphảilàviênđốntriệtđể,
chỉcókinhPhápHoalàviênđốntriệtđể.TheoMaHaChỉQuán,trongViênGiáolạichia
thànhbốnmôn,tức:
1)HữuMôn:QuánKiếnHoặc,TưHoặcđềulàgiả,nhưngchúngchẳnglìangoàiphápgiới,
đầyđủhếtthảyPhậtpháp.
2)KhôngMôn:Quánhếtthảyphápchẳngtạinhân,chẳngthuộcduyên,NgãvàNiếtBànđều
làkhông.
3)DiệcHữuDiệcKhôngMôn:KhôngchínhlàGiả,GiảchínhlàKhông.
4)PhiHữuPhiKhôngMôn:KiếnHoặc,TưHoặcchínhlàpháptánh,dovậyKiếnHoặcvà
TưHoặcđềuchẳngphảicó(PhiHữu).PhápTánhchínhlàKiếnHoặc,TưHoặcnênpháp
tánhchẳngphảilàKhông(PhiKhông).

amhaynhàngườitađềucólínhđóng,bịchúngnóchàđạpchẳngthể
dùnglờilẽnàohìnhdungđược.ChùaPhápVânởNamKinhđãquyên
mộđượcbốnvạntámchínngànđồng,tínhcấtđạiđiệntrước,Quangcực
lựcngăntrở,maylàchưaxây.Nếuđãxâysẽthànhchỗđóngquân,
nhưngCôNhiViệnđãcólínhđóngrồi.Nhữngkẻtrướcđóoántrách
Quangngăncản,tớikhigầnđâymớibiếtQuangthấykhônglầm,mới
chấpnhậnlàQuangbiếtnhìnxa.
TọahạcùngphápsưTánhNguyện,phápsưGiácViênchưanghĩ
đếnđiềunàylàvìngườitrongcuộcthìquángvậy!Quangthìđạođức,
họcvấn,vănchươngvạnphầnchẳngbằngđượctọahạmộtphần,nhưng
ăncơmnhiềuhơntọahạbamươisáunăm(sốnguổngsáumươitámnăm),
sựtừngtrảisâuhơntọahạmộtchút.Đãlàbạnbètrongphápmônthì
phảitrọnhếttìnhbạn;chonênđôicomộtphen.NếuhiểulàQuang
chẳngmuốnthànhtựuchuyệntốtđẹpcủangườikhácthìcũngchỉđành
cườikhìmàthôi!
17.ThưtrảlờiphápsưNghĩaThông(thưthứhai)
Nhậnđượcthư,biếttâmhoằngpháp,bảovệđạohếtsứcsâuđậm,
thiếtthakhiếnngườikháckínhngưỡngkhôncùng,nhưngkhenngợiBất
Huệquálố,chưakhỏimắclỗikhiếnngườikhácsáilẽthường!Quang
vốnlàmộtconnộmđầugỗngoancố,viễnvông,hủbại,thiếunhững
hiểubiếtthôngthường,làkẻcònsốngmànhưđãchếtrồi.Hánênkhen
ngợiquálốnhưthế?ChẳngnhữngkhiếnQuangmangtội,màtọahạ
cũngchẳngthểkhôngmangtộivậy.Cổđứcnói:“Vínhưđấttrênđường
quan,cómộtngườinắnthànhhìnhtượng.KẻngucholàdoPhậtsanh,
ngườitríbiếtlàđấttrênđường,mộtmaiquanmuốnđi,hủytượngđể
đắpđường,tượngvốnchẳngsanhdiệt,đườngcũngvẫnnhưcũ!”Chỉ
nênmặcchongườitagọilàtrâuhayngựa,cứtựgiữbổnphậncủacục
đấtngoancốthiếuhiểubiếtthôngthườngtrênđườngvậy!
ÔngDiệpHuệNhãnthoạtđầuchưamởhuệnhãn,lầmlạcxinquyy,
saunàyhuệnhãnrộngmở,bèncoiQuangnhưđấttrênđường.Tọahạ
nói[ôngta]làcaotúcđệtửcủaQuanglàvìchưabiếttâmôngtamànói
vậy.LýHuệGiácđãdoDiệpHuệNhãngiớithiệu,đãlàbạnxướnghọa
thơvănlâungày,gặpmặttròchuyệnắtsẽhoanhỷchấpthuận,cầngì
phảidùngláthưmộtvạnchữ,lạigởiquachoQuangđểQuanggởiđi
giùm?Đấylàvìtọahạvốnchưahiểurõchíhướngcủaôngtamàra.
ÔngtavốnngưỡngmộtọahạgấpvạnlầnQuang;nếuđãsớmgặpđược

tọahạmấynămtrướcđây,háchịukhuấtmìnhtheobứctượngnặnbằng
đấttrênđường?Nhưngôngtaănởvẫncònnhưbátnướcđầy,tuybiết
Quanglàđấttrênđường,rốtcuộcvẫnchẳngcóýtưởngthịphi!Cònnhư
ôngtagởichoQuangnămngànđồngtoànlàdoôngtatựpháttâm,
Quangtrọnchẳnghềkhuyêndụmộtchữnào!
Thoạtđầulà[gởi]haingànđồngđểlàmPhậtsựchochamẹôngta
vàlàmnhữngthứcôngđứckhác.Sauđólàbangànđồngđềudùngđểin
sách.Quangmộtmựcchẳnghướngvềngườikhácmộduyên.ChùaPháp
VânởNamKinhdocácôngnhưNgụyMaiTônv.v…phátkhởi,đặt
QuanglàmHộiTrưởngdanhdự,muađượcbốntrămbốnmươimẫuđất
trống,dựngtạmmườimấygian.Sauđấyliềnđàochíncáiaophóngsanh.
LạimởCôNhiViệnđãđượcbanămrồi,cônhihơntrămđứa.Hiệntại,
chùaPhápVânvẫnchưachánhthứcxâydựng,Quangchưanóivớimột
đệtửnàobảohọbỏrangầnấytiềnđểxâycấtchùaPhápVânhoặclàm
kinhphíchoCôNhiViện.Cókẻchẳngthươngtình,xinQuangmộ
duyêngiùm,Quangbèntùytheosứcmìnhmàgiúpđỡ,trọnchưahềgiới
thiệuchomộtai.
TọahạcùngLýHuệGiácđãlàbạnthânthiếttrongphápmôn,tôisẽ
đemthưcủatọahạkẹpvàogóisách,gởithưbảođảmchoôngta,lạicòn
lượcthuậtđạiý,ắtôngtasẽngưỡngmộtấmlòngvìphápcủatọahạmà
pháttâmxảthílớnlao.Hơnnữa,Quangchẳngthíchtângbốcngười
khácquámức,cũngchẳngthíchbịngườikháctângbốcquálố.Tọahạ
đừnglàmvăn,làmthơgởitặng,ngõhầumọichuyệnđềuđượcthích
đángthìmaymắnlắmthay!
18.ThưtrảlờihòathượngTruyềnĐộ
Nhậnđượckhônngăncảmđộng,hổthẹn.Hơnbamươinămquatọa
hạđãkhiếnchoÔVưu26
rạngrỡnhưmới,cònQuangsuốtmấychục
nămquachỉởđậu,theođạichúngăncơmtrongchùangườitamàthôi.
SoạnđượchaicuốnVănSao,văntừhếtsứcchấtphác,kémcỏi,chỉlà
chuyệnbịépvàothếbấtđắcdĩ,đànhtắctráchchoxong,nàođángđược
khenngợiquálố?ĐạiSĩTụng,VănSaovàomùaXuânnămsausẽgởi
tớimấygóiđểmongkếtduyên.Hiệnthờiđãcóngườiđặtkhánhiều,
chẳngthểtặngkhắpnhữngaihữuduyên,phảigởihếtchonhữngngười
26
ÔVưulàtênnúi,đồngthờilàtênchùa.ChùanàycũngthuộcTứXuyên,gầnvớichùa
LăngVân,nơicóLăngVânĐạiPhật(LạcSơnĐạiPhật).ChùađượcxâytrênđảnhnúiÔ
VưuvàothờiĐường,mangtênlàChánhGiácTự,đếnđờiBắcTốngđổithànhÔVưuTự.

đặtmuatrướcđã.VănSaobảnmớicònchưasắpchữxong,cólẽsẽbắt
đầuintrongnăm.Sáchnàylạităngthêmmấychụcthiên,bàivănvềquý
tựcũngđượcthêmvàotrongsốấy.
BếquantuTịnhnghiệpquảthậtrấttốt,nhưngcầnphảimộtlòngdốc
sứcnơitínnguyệnnhấttâm,chớnêndốcsứcnơithấytịnhcảnhhaythấy
Phật!Nếuchẳngkhéodụngtâm,chỉmuốnmauthấytịnhcảnh,vìvọng
niệmấycốkếtkhôngcởigỡđược,mỗingàymộtsâuhơn,ắtsẽkhiến
chooángiatrongđờitrướcbiếnhiệntịnhcảnh,đợichoôngthấyxong,
sanhlònghoanhỷlớnlao,masẽthừadịpxâmnhập,chẳngthuốcgì
chữađược!Hãynênđemlờikhíchlệnàyđểbảoban.
CònnóiđếnchuyệnniệmQuánÂmđểcầusanhTâyPhươngthìcó
gìlàkhôngđược?ChẳngthấykinhLăngNghiêmnói:“Cầuvợđượcvợ,
cầuconđượccon,cầuphúquýđượcphúquý,cầutrườngthọđược
trườngthọ,nhưthếchođếncầuđạiNiếtBànsẽđắcđạiNiếtBàn”đóư?
ĐạiNiếtBànlàlýthểchứngđượckhithànhPhật.RốtráothànhPhậtmà
cònđạtđược,huốnghồvãngsanhTâyPhươngư?Hơnnữa,QuánÂm
vàDiĐàđềucùnglàmmộtchuyệnđộsanh,nàocóphânbiệt?Nhưng
cũngphảisángtốiniệmPhậtthìsựlýmớiviêndung!Chẳngthấytrong
kinhĐạiBi,đứcQuánÂmdạyngườilễbái,trìchúthìtrướchếtphải
niệmdanhhiệuADiĐàPhậtđósao?
19.ThưtrảlờiphápsưTrầnKhông(thưthứnhất)
Hômquanhậnđượcthưvàlờidặndòviếtbàiđềtừvềchuyệnsáng
lậpLiênXãđểkhíchlệmọingườiv.v…Nayđãviếtxong,sẽgởicùng
[vớithưnày]đểSưxemxétthâunhận.Tọahạhoằnghóaphầnnhiều
xiểndươngkinhđiểnTịnhTông;phápmônTịnhĐộlýcựccaosâu,sự
cựcgiảndị:Dochúngtaluânhồitrongsanhtửđãtrảikiếpdàilâu,đã
tạoácnghiệpvôlượngvôbiên,nếucậyvàosứctutrìcủachínhmình
màmuốndiệtsạchphiềnnãoHoặcnghiệpđểliễusanhthoáttửsẽkhó
hơnlêntrời!NếucóthểtintưởngphápmônTịnhĐộcủađứcPhật,dùng
lòngtinchânthành,nguyệnthiếtthaniệmdanhhiệuADiĐàPhậtcầu
sanhTâyPhươngthìbấtluậnnghiệplựclớnhaynhỏ,đềucóthểcậyvào
PhậttừlựcvãngsanhTâyPhương.Chỉmongtọahạmỗingàygiảng
kinhxong,sẽsuấtlãnhđạichúngniệmPhậtmộttiếngđồnghồ,hồi
hướngthếgiớihòabình,nhândânyênvui,đừngbànluậnnhiềunhững
điềuhuyềndiệu.
Naythếđạonhântâmđãsuyhãmđếncùngcực,thiêntai,nhânhọa,

giặccướpđầydẫy,nếuchẳngdùngnhânquả,báoứng,sanhtử,luânhồi
đểgiáohuấn,quyếtkhóthểnàođạtđượchiệuquả.Nênbiếtrằng:Sựlý
nhânquảbađời,sanhtử,luânhồidođứcPhậttađãnóichiếurạngngời
nhưmặttrời,mặttrăng,làđuốchuệtrongđêmdàivôminh;giảngkinh,
niệmPhật,hồihướngcầusanhthếgiớiCựcLạcchínhlàthuyềnTừ
trongbiểnkhổsanhtử,muốnvãnhồikiếpvậnmênhmôngnàymàbỏ
phápnàythìkhôngcònnhờvàođâuđượcnữa!(NgàyHaiMươiHaitháng
GiêngnămDânQuốc26-1937).
20.ThưtrảlờiphápsưTrầnKhông(thưthứhai)
TừthángGiêngchođếnthángBảynhậnđượcbốnláthưvàbảnthảo
cuốnLiênTôngTamChủngHiệtYếu(bathứtríchyếutrongLiêntông),
bảnthảocuốnTịnhĐộTamTựKinh,vàthưcủaôngChâuLậpTrigiới
thiệuôngĐàmHạoNhiênxinquyyv.v…đủchứngtỏtâmNgàitha
thiếtvìpháp,cólòngyêumếntôisâuxa.Tôiđãdặn[HoằngHóaXã]
gởihaimươigóiTịnhĐộThậpYếu,haimươigóiTịnhĐộThánhHiền
Lục,mườigóiSơCơTiênĐạo(hướngdẫnbanđầuchokẻsơcơ),hai
mươigóiKỹLộChỉQuy(chỉđườngvềnơingãrẽ),haimươigóiVật
DoNhưThử(loàivậtcònnhưthế),mườigóiBátĐứcTuTri(những
điềunênbiếtvềtámđức),mườigóiTamKinhChú(chúgiảibakinh
TịnhĐộ)vàCôngDưTuDưỡng(tudưỡngtrongkhirảnhrỗiviệccông),
tổngcộnglàmộttrămmườigói,đãđemrabưuđiệngởisangđấtKiềm
(QuýChâu).Khoảntiềngởiđếnlànămtrămhaimươiđồngđãgiaocho
nhàin.
HaicuốnsáchLiênTôngTamChủngHiệtYếuvàTịnhĐộTamTự
Kinhdotọahạđãbiênsoạnphươngpháprấthay,ýtưởngrấttuyệt,đơn
giản,thẳngchóng,sángsủa,tùytheocăncơlậpcáchgiáohóa,cóthể
nóilànhữngđiềutrọngyếunhấtcủanhữngđiềutrọngyếutrongTịnh
Tông,hãymauchóngchoinralưuthôngđểđượctruyềnbárộngrãi,
khiếnchokhắpnhữngaitrôngthấyđềuthọtrì,làmchiếcbèbáuđểđộ
sanh,làmtưlươngtrởvềLạcBang,chẳngphụbitâmvôlượngcủatọa
hạ.
ĐốivớichươngtrìnhđơngiảnởQuýLâmthìkhôngnhấtđịnhphải
chiếutheochươngtrìnhtổchứccủaLinhNhammàhãynênchiếutheo
[đặcđiểm]củađịaphươngđểtùytheocăncơlậpcách,chiếutheothời
thế,tìnhngườimàsửađổi,hoạchđịnhchươngtrình.ĐứcThếTônchế
luật,tổsưđịnhThanhQuynhằmgiúpchongườihọccócáiđểvânggiữ

trongbảychi,bốnoainghi27
vậy.Gầnđây,nướcnhàgặpnạnđếnmức
nghiêmtrọng,tọahạhoằnghóa,phầnnhiềuhãynênxiểndươngnhân
quả,báoứng,chỉdạy,giảngnóitườngtậnđườnglốigiáodụctronggia
đìnhđểcácđồngnhânấyđềugiữvẹnluânthường,trọnhếtbổnphận,
đánhđổlònghammuốnxằngbậycủachínhmìnhđểkhôiphụclễnghĩa,
đừnglàmcácđiềuác,vânggiữnhữngđiềulành,tínnguyệnniệmPhật
cầusanhTâyPhương,ắtsẽsốngthìdựvàobậchiềnthánh,chếtsẽvề
cõiCựcLạc.Phươngtiệnkhuyênchỉ,sẽthấyhiềntàidấylênđôngđảo,
kiếpvậntiêungay,thiênhạtháibình,nhândânyênvui(NgàyHaiMươi
thángBảynămDânQuốc28-1939).
21.ThưtrảlờihòathượngBỉnhSơ
Phậtphápphápnàocũngviênthông,nếudùngtâmchíthànhthọtrì
ắtsẽcócảmứngchẳngthểlườngđược!ChỉcóniệmPhật,niệmQuán
Âmlàdễcảmthôngnhất,nhữngkẻbìnhdânkhôngaichẳngbiếtđếnsự
cứukhổcứunạncủaQuánÂmĐạiSĩ.HãynênbảoChíThoátănchay
trường,hằngngàylễniệm“Nam-môADiĐàPhật”vàniệmthánhhiệu
“Nam-môQuánThếÂmBồTát”ắtsẽcócảmứng.Nayđặtphápdanh
cho[ChíThoát]làThôngSướng,nghĩalàniệmthánhhiệungõhầutúc
nghiệptiêudiệt,tâmđịathôngđạt,lờilẽthôngsuốtvậy.Sángtốiniệm
Phậtbaonhiêuđócâu,niệmQuánÂmcũngchừngđó.Ngoàirathìtừ
sángđếntốichuyênniệmQuánÂm(bấtluậnniệmratiếng,niệmthầm,đều
phảidùngtailắngnghe,hễnghethìcôngđứccànglớn.Đi,đứng,nằm,ngồiđều
niệmđược.Khinằmvàlúcáomũkhôngchỉnhtề,chưarửatay,súcmiệngthìđều
nênniệmthầm).
TrongkinhLăngNghiêm,đứcQuánÂmnói:“TađắcPhậttâm,
chứngnơirốtráo,cóthểdùngtrânbảođủmọicáchcúngdườngmười
phươngNhưLaicùngvớiphápgiớilụcđạochúngsanh,cầuvợđượcvợ
(cầuvợlàcầuđượcngườivợhiềnthiện),cầuconđượccon,cầutam-muội
đượctam-muội,cầutrườngthọđượctrườngthọ,nhưthếchođến(từngữ
“nhưthếchođến”baogồmhếtthảynhữngđiềumongcầu)cầuđạiNiếtBànđắc
đạiNiếtBàn”.ĐạiNiếtBànlàPhậtquảrốtráomàcòncóthểcầuđược,
27
CóhaicáchhiểuchữThấtChi:
1)Thânkhẩuthấtchi:Tứcnhữngđiềuácnơithânvàmiệng(bađiềunơithântứcGiết-
Trộm-Dâmvàbốnđiềunơimiệng,tứcnóidối,nóithêudệt,nóiđôichiềuvàáckhẩu).
2)Bảytụ(nhóm)giớitronggiớiluậttỳ-kheo,tứcBa-la-di,Tăng-tàn,Thâu-lan-giá,Ba-dật-
đề,Ðề-xá-ni,Ác-tác,Ác-thuyết.
TứNghilàbốnoainghi:đi,đứng,nằm,ngồi.

huốnglànhữngchuyệnnhỏnhặtkhácmàchẳngthểđượcư?Hãynên
pháttâmtựlợi,lợitha,tùytheolòngthànhcủangườimongcầuvàsự
tinhthuầncủahạnhấylớnhaynhỏmàđượccảmứng[lớnhaynhỏ].
NếumuốnlàmchuyệnácmàcầuBồTátthìchẳngnhữngkhôngđược
phướcmàcònmắchọalớn.Phàmhếtthảynhữngbệnhthuốcmenchẳng
thểtrịđượcđềudùngthuốcAGiàĐàmộtvịnàyđểchữatrị(Ngàymồng
NămthángTámnămDânQuốc29-1940)
22.ThưtrảlờiphápsưTôngLinh
PhàmnhữngaicótâmđềucóthểthànhPhật,hánênnóikẻmù,điếc,
câm,ngọngchẳngđượcvãngsanh?Phậtnóiđến“mù,điếc,câm,ngọng”
trongtámnạn,ngụýnhữngtậtấy[khiếnchongườiđó]khóthểnhập
đạomàthôi!NếucóthểchuyênròngniệmPhật,tuyngườiđiếcchẳng
thểnghekinhvànghethiệntrithứckhaithị,ngườimùchẳngthểxem
kinh,rốtcuộcnàotrởngạigìđâu?Ngườicâmkhôngcótiếng,kẻngọng
cũngkhôngnói[gãygọn]được,nhưngtrongtâmniệmthầmvẫncóthể
đíchthânđạtđượcNiệmPhậttam-muộitrongđờinày,lâmchunglên
thẳngchínphẩm;hánênnóinhữngngườiấychẳngthểvãngsanh?
NhữngngườiấychẳngsốtsắngniệmPhậtthìchẳngthểvãngsanh,chứ
khôngphảilànhữngngườiấydùniệmPhậtcũngchẳngđượcvãngsanh!
Cònngườitànphếthiếutaythiếuchânthìcũnggiốngnhưkẻmù,điếc,
câm,ngọng.
Nói[kẻmù,điếc,câm,ngọngchẳngthểđượcvãngsanh]nhưthếấy
làvìhiểulầmbàikệtrongVãngSanhLuậnmàra!Kệnói:“ĐạiThừa
thiệncăngiới,đẳngvôcơhiềmdanh,nữnhâncậpcănkhuyết,NhịThừa
chủngbấtsanh”(CõithiệncănĐạiThừa,bìnhđẳngkhôngcónhững
danhtừđángchêtrách,nữnhânvàthiếucăn,giốngNhịThừachẳng
sanh),chínhlànói“TâyPhươngCựcLạcthếgiớilàthếgiớicủanhững
ngườimangthiệncănĐạiThừasanhvề,trọnchẳngcónhữngdanhtựcó
thểgâynênchêbaihoặccóthểgâynênsựchánghét”.[Haicâu]tiếpđó
liệtkêmộtsốnhữngdanhtựcóthểgâynênsựchêbainhư“nữnhân,
ngườisáucănchẳngđủ,vàhạngngườiNhịThừaThanhVăn,Duyên
Giác”.Dovậy:“Nữnhâncậpcănkhuyết,NhịThừachủngbấtsanh”
nghĩalàTâyPhươngkhôngcónữnhân,ngườisáucănchẳnghoànbịvà
hàngNhịThừa(TâyPhươngtuycódanhtự“thánhnhânTiểuThừa”nhưngđều
thuộchàngpháttâmĐạiThừa,trọnchẳngcóhàngThanhVăn,DuyênGiáckhông
pháttâmĐạiThừa),chứkhôngphảilànóiđếnnhữngngườituhànhđể

vãngsanhthếgiớiấy.Ngườithiếutríhuệtưởngrằngnhữnghạngngười
ấychẳngđượcvãngsanhTâyPhương,lầmlẫnquálớn!
Tayphảiôngbịthươngtậtlàdoácnghiệpsáthạichúngsanhtrong
đờitrướcchiêucảm,hãynênchíthànhkhẩnthiếtniệmPhậtđểhồi
hướngchonhữngoángiatrongđờitrướcấy,ngõhầuhọđượcsiêusanh
TịnhĐộ.Nếucóthểthườngniệm,nghiệpsẽtựtiêudiệt!Nghiệptiêuthì
bệnhlành,cầngìphảicưatay?Dẫucưataycũngchẳngthểtiêunghiệp
được!Hãynêntuântheolờitôi,tíchcựcniệmPhật.Lạicònniệmthêm
QuánThếÂmBồTát,chắcchắnchưađầymộtnămtaysẽlànhhẳn.Ông
gâynêntàthuyếtthượnghạng,hạingườivôlượng,hãynênbiếtlấy.
Hơnnữa,trongtâmtíncănlẫnnguyệncănkhôngđủsẽchẳngthểvãng
sanh,chứkhôngphảilàkẻthânthểkhôngđầyđủsẽchẳngthểvãngsanh.
ÔngđọcbộVănSaocủatôisaokhôngbiếtđếnnghĩanày?
23.ThưtrảlờihòathượngDiệuLiên
Nhậnđượcthưvàbàivănbia,dobậnbịuquásứcnênchỉkínhcẩn
trảlờibằngmộttrang,chắclàSưđãđọcrồi.Ởđây,tôivốnmuốnthêm
mộtđoạnvàođầunguyênbảnbàivănbia,nhuậnsắcđạilượcnhữngchỗ
cònlại,nàongờthợvụngchếđồchẳngthểtùyýthànhcông,đếnnỗi
thànhrasoạnbàivănkhác!Nhữnglờiphêbêncạnhnguyênvăn,đếnkhi
chéplạichorõràng,hóarachẳngphảilàýđịnhlúcđầu.Nóichunglà
dotàicánvụngvề,ngòibútchẳngthểthuậntheoýmuốnmàra!Lờivăn
tôitínhsoạn,nhìnchungcòncóthểchấpnhậnđược,chứvăntựquảthật
làchấtphác,vụngvề.Hơnnữa,[bàivănấyphải]kýtêntọahạmớilà
đúnglý.Quangtrướcđâyđãtừngviếtqua,khôngcầnphảighitên
Quang.Biệnphápnhưvậysorađắcthểhơnkiểuphôtrươngtrong
nguyênvăn,xinhãyhỏiquaýlãocưsĩPhanĐốiPhù.Nếucóchỗnào
khôngthỏađánghãycậyôngtasửađổi,chẳngcầnphảigởiđếnPhổĐà
nữavìQuanggiàcả,bậnbịu,khôngrảnhrỗiđểchămlochuyệnấyđược.
GiữaThunămsautôiquyếtđịnhrờiPhổĐà,khôngởnơinàonhấtđịnh
đểkhỏibịnhọcnhằnthùtiếpthưtừhòngchuẩnbịtưlươngcholúclâm
chungmàthôi!
Căncứtheobàivănbiađượcnóiđếntrongthưthìchínhlàbàivăn
biaghicôngđứccungthỉnhĐạiTạngKinhcủachùaTịnhCưtạiTế
Nam.
24.ThưtrảlờiphápsưBảoTịnh

Nhậnđượcthưvàcuốntuầnsan,khônngăncảmđộng,hổthẹn!
QuanglàôngTăngtầmthườngchỉbiếtcơmcháo,naylạiphátsanh
bệnhmắt.Đãvậy,vịhòathượngtrụtrìđãvềhưuđặcbiệtsaiQuang
giámđịnh,sửachữaPhổĐàSơnChí,giaođãmộtnămrưỡirồimàvẫn
chưađụngđến.Lạicònnhữngchuyệnnhưgiảochánh,đốichiếuVăn
Sao(cuốnnàyđangsắpchữ),BấtKhảLục(cuốnnàyvẫnchưađượcsắpchữ)
v.v…dồnvàomộtthân,khôngrảnhrỗiđểrasứcchotọahạ.Nếucõiđời
chưađếnnỗiđạiloạn,mùaXuânnămsaucácsáchsẽđượcinra(Quán
ÂmTụngcũngđượckểtrongsốđó),sẽgởichoNgàibaonhiêuđócuốnđể
mongkếtduyên.
Hiệnthời,pháptrọngyếuđểcứuđờilàphảichútrọngnhânquảbáo
ứng,giáodụctronggiađình(cũngcầnphảichútrọngnhânquảbáoứng)để
hếtthảyainấyđềugiữvẹnluânthường,nghiêmtúctrọnhếtbổnphận,
đừnglàmcácđiềuác,vânggiữcácđiềulành,kiênggiết,bảovệsanhvật,
ănchay,niệmPhật,dùnglòngtínnguyệnsâuđậmđểcầusanhTây
Phương.Hoằngdươngnhưthếmớicólợiíchthậtsự.Nếuchẳngthực
hiệnnơinhữngđiềunàythìchỉbậcthượngcănmớiđượclợiích.Lại
nữa,cókẻtutrìPhậtphápnhưngvướngthóitệchẳngbiếtnhânquả,
chẳngtậnhếtluânthườngv.v…Đừngnóilàkẻ[căncơ]trunghạmắc
phảicáilỗikhôngbiếtấy,ngaycảbậcthượngthượngcănphầnnhiều
cũngthế.Dovậy,dạyngườiphảiđặtchânvữngchắctrênthựctế,làm
chuyệnthiếtthựcmớilàtốithượng;đừngbảophápnàythiểncận,cầngì
phảiđềxướng!Phàmđingàndặm,bắtđầubằngbướcđầutiên,núicao
chínNhận28
cũngdotừngsọtđấtđắpthành.Sôngbiểnsâurộngmênh
mông,bátngátdocácdòngnướchợpthành.Nếukhinhrẻphápbình
thườngthiếtthực,sợrằngkhóđạtđượchiệuquảthậtsự!
25.ThưtrảlờiphápsưTháiHư
NgàyhômquanhậnđượcthưNgài,nóimuốnđếnNinhBa,cólẽtới
TrungThusẽcóthểlạiđếnđây.Nguýchorằngtọahạhọcvấn,văn
chương,biamiệngchởđạo,rađilầnnày,ắtsẽcóngườilôikéomờilàm
chủgiảng,thúcđẩynhữngkẻxuấtthếchennhautìmkiếm;chuyệntrở
lạiBạchHoa29
sợchỉtrởthànhmongtưởngmàthôi!Quangtuytuổi
28
ĐơnvịđochiềudàiđờiChâu,támthướclàmộtNhận.
29
ChữBạchHoaởđâycóthểhiểutheohainghĩa:
1.PhổĐànóichungvìPhổĐà(Potalaka)chínhlàtênmộtloạihoamàutrắngmọcrấtnhiều
ởđảoLanka.Dovậy,Lanka(LăngGià)mớiđượcgọilàPhổĐàLạcCa.

Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tam Biên Quyển 1_10401612092019

Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tam Biên Quyển 1_10401612092019

Recommended

Recommended

More Related Content

More from phamhieu56

More from phamhieu56 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (20)

Ấn Quang Pháp Sư Văn Sao Tam Biên Quyển 1_10401612092019