SlideShare a Scribd company logo
Moesten de aanslagen van de Bende een staatsgreep
voorbereiden?
Thierry Debels
@thierryd
4/11/17
De terreur van de Bende van Nijvel moest een stevige
politiestaat in het leven roepen. Zo klinkt de meest
gangbare hypothese over het waarom van het
nietsontziende geweld.
Volgens deze denkpiste dacht de Bende dat een politieke
groepering zoals Cepic, de rechtse vleugel van de
toenmalige Franstalige christendemocratische PSC (nu
cdH), daar wel voor te vinden zou zijn. Zij hadden zelfs
een figuur voor ogen die zij in het zadel zouden hijsen:
Paul Vanden Boeynants of kortweg VDB. Of anders kon
het misschien ook Jean Gol worden.
Er zijn in ons land heel wat dromers geweest die plannen
gesmeed hebben om het staatsgezag omver te werpen. In
de jaren dertig van de vorige eeuw dachten ze aan koning
Leopold III om de sterke leider te worden.
Later zouden nieuwe plannen voor een 'staatsgreep' in de
periode 1973-1975 ontstaan. De codenaam was
'Opération bleue'. Leden van de Groep Diane zouden
ingestemd hebben om daar de nodige gewapende steun
aan te geven. Dat schreef ex-rijkswachter François Raes
in 1999 in een rapport over de Bende. Een in opspraak
gekomen rijkswachter Christian Amory deed in 2000
hetzelfde verhaal aan Het Nieuwsblad: ’Wij moesten in
gevechtskledij slapen in een lokaal, dat in de kazerne
naast onze startklare wagens tot slaapvertrek was
ingericht. Wij hadden tien minuten de tijd om uit te
rukken van zodra wij daar de opdracht toe kregen. Wat
die opdracht juist was, wisten wij op dat ogenblik niet.
Pas later heb ik vernomen dat ons doelwit het parlement
zou geweest zijn. Tegelijk zouden vanuit Duitsland
legereenheden naar België rijden. Pas op het laatste
moment werd die eenheden een halt toegeroepen,
officieel omdat het slechts om een oefening zou gegaan
zijn.’
De versie van Amory wijzigt voortdurend: ‘We moesten
het parlement innemen. Er werd ons gezegd dat er tanks
onderweg waren naar de grens met Duitsland. Dat de
para's gingen tussenbeide komen. Dat de belangrijkste
doelwitten het parlement waren, het koninklijk paleis en
de RTBf.’
Het plan werd uiteraard niet uitgevoerd. Pas in een latere
periode, begin jaren '80, zou het via het geweld van de
Bende ‘uitgevoerd’ worden. Een probleem: de
parlementaire onderzoekscommissies hebben geen enkel
tastbaar bewijs voor een dergelijk complot ontdekt. Dat
is ook logisch: wie een beetje verstand in zijn hoofd
heeft, beseft dat het neerschieten van onschuldige
burgers en kinderen niets te maken heeft met een
staatsgreep.
Het besluit van de Bendecommissie-bis is duidelijk: ‘In
verband met de verhalen dat de rijkswacht als dusdanig
in de jaren 1970 en 1980 plannen zou hebben beraamd of
zelfs operationele maatregelen zou hebben getroffen om
een staatsgreep te plegen, komt de commissie tot het
besluit dat zij iedere serieuze grondslag missen.’
Journalist Hugo De Ridder in Humo: ‘De media gonsden
(toen) van geruchten over een extreemrechtse
staatsgreep, gestuurd vanuit de rijkswacht en met Vanden
Boeynants in een hoofdrol. Albert Raes, de baas van de
Staatsveiligheid, en figuren als baron Benoît de
Bonvoisin waren zogenaamd betrokken in
staatsgevaarlijke complotten. Ik geloofde er allemaal
niets van.’

More Related Content

Similar to Moesten de aanslagen van de Bende een staatsgreep voorbereiden?

De Bende en extreem-rechts: een dood spoor
De Bende en extreem-rechts: een dood spoorDe Bende en extreem-rechts: een dood spoor
De Bende en extreem-rechts: een dood spoor
Thierry Debels
 
28 vragen over de Bende van Nijvel
28 vragen over de Bende van Nijvel28 vragen over de Bende van Nijvel
28 vragen over de Bende van Nijvel
Thierry Debels
 
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatieGeheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
Thierry Debels
 
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
Thierry Debels
 
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
Thierry Debels
 
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
Thierry Debels
 
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoordenArafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Thierry Debels
 
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoordenArafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Thierry Debels
 
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
Thierry Debels
 
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
Thierry Debels
 
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienst
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienstWestland New Post (WNP) was inlichtingendienst
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienst
Thierry Debels
 
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende? Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
Thierry Debels
 
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderdNee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
Thierry Debels
 
Hoe Duitsgezind was Leopold III?
Hoe Duitsgezind was Leopold III?Hoe Duitsgezind was Leopold III?
Hoe Duitsgezind was Leopold III?
Thierry Debels
 
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraadDe troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
Thierry Debels
 
Bezetting Jelmer 3 C
Bezetting Jelmer 3 CBezetting Jelmer 3 C
Bezetting Jelmer 3 Cguest651c7c5
 

Similar to Moesten de aanslagen van de Bende een staatsgreep voorbereiden? (16)

De Bende en extreem-rechts: een dood spoor
De Bende en extreem-rechts: een dood spoorDe Bende en extreem-rechts: een dood spoor
De Bende en extreem-rechts: een dood spoor
 
28 vragen over de Bende van Nijvel
28 vragen over de Bende van Nijvel28 vragen over de Bende van Nijvel
28 vragen over de Bende van Nijvel
 
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatieGeheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
Geheim Bende van Nijvel verstopt in zachte informatie
 
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
Chanteerde Bende van Nijvel top van Delhaize?
 
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
Zit Westland New Post achter de aanslagen van de Bende?
 
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
Zit extreem-rechts achter de aanslagen van de Bende van Nijvel?
 
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoordenArafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
 
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoordenArafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
Arafat gaf opdracht om Belgische diplomaat te vermoorden
 
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
Waren CCC en Bende onderdelen van 1 groepering?
 
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
Was het ontmantelen van de CCC wel een succes?
 
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienst
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienstWestland New Post (WNP) was inlichtingendienst
Westland New Post (WNP) was inlichtingendienst
 
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende? Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
Zat de Staatsveiligheid achter de aanslagen van de Bende?
 
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderdNee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
Nee, het overlijden van Albert I is verre van opgehelderd
 
Hoe Duitsgezind was Leopold III?
Hoe Duitsgezind was Leopold III?Hoe Duitsgezind was Leopold III?
Hoe Duitsgezind was Leopold III?
 
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraadDe troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
De troonsafstand van Leopold III op de ministerraad
 
Bezetting Jelmer 3 C
Bezetting Jelmer 3 CBezetting Jelmer 3 C
Bezetting Jelmer 3 C
 

More from Thierry Debels

Oprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
Oprichtingsakte firma Lincelles prins AndrewOprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
Oprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
Thierry Debels
 
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -MendezPro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
Thierry Debels
 
Notities Willy Acke over de Bende van Nijvel
Notities Willy Acke over de Bende van NijvelNotities Willy Acke over de Bende van Nijvel
Notities Willy Acke over de Bende van Nijvel
Thierry Debels
 
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy WezelRapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
Thierry Debels
 
AVROX - Modification non statutaire de mandataires
AVROX -  Modification non statutaire de mandatairesAVROX -  Modification non statutaire de mandataires
AVROX - Modification non statutaire de mandataires
Thierry Debels
 
AstraZeneca - Transparency register EU
AstraZeneca - Transparency register  EUAstraZeneca - Transparency register  EU
AstraZeneca - Transparency register EU
Thierry Debels
 
Kamerbrief erkenning Stay Behind
Kamerbrief erkenning Stay BehindKamerbrief erkenning Stay Behind
Kamerbrief erkenning Stay Behind
Thierry Debels
 
Financiering moskeeën in Vlaanderen
Financiering moskeeën in VlaanderenFinanciering moskeeën in Vlaanderen
Financiering moskeeën in Vlaanderen
Thierry Debels
 
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en MoslimdeskundigenVerslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
Thierry Debels
 
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
Thierry Debels
 
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
Thierry Debels
 
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
Thierry Debels
 
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
Thierry Debels
 
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
Thierry Debels
 
EudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
EudraVigilance - Comirnaty - Individual casesEudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
EudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
Thierry Debels
 
Démission administrateur Avrox
Démission administrateur AvroxDémission administrateur Avrox
Démission administrateur Avrox
Thierry Debels
 
So Sense SA
So Sense SASo Sense SA
So Sense SA
Thierry Debels
 
Registratie BioNTech in lobbyregister EU
Registratie BioNTech in lobbyregister EURegistratie BioNTech in lobbyregister EU
Registratie BioNTech in lobbyregister EU
Thierry Debels
 
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSELPOLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
Thierry Debels
 
Projectoproep delen Antwerpse stadsvloot
Projectoproep delen Antwerpse stadsvlootProjectoproep delen Antwerpse stadsvloot
Projectoproep delen Antwerpse stadsvloot
Thierry Debels
 

More from Thierry Debels (20)

Oprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
Oprichtingsakte firma Lincelles prins AndrewOprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
Oprichtingsakte firma Lincelles prins Andrew
 
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -MendezPro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
Pro Justitia 8/12/89 Jean Deprêtre over videocassette in zaak -Mendez
 
Notities Willy Acke over de Bende van Nijvel
Notities Willy Acke over de Bende van NijvelNotities Willy Acke over de Bende van Nijvel
Notities Willy Acke over de Bende van Nijvel
 
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy WezelRapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
Rapport Bende van Nijvel onderzoeksrechter Guy Wezel
 
AVROX - Modification non statutaire de mandataires
AVROX -  Modification non statutaire de mandatairesAVROX -  Modification non statutaire de mandataires
AVROX - Modification non statutaire de mandataires
 
AstraZeneca - Transparency register EU
AstraZeneca - Transparency register  EUAstraZeneca - Transparency register  EU
AstraZeneca - Transparency register EU
 
Kamerbrief erkenning Stay Behind
Kamerbrief erkenning Stay BehindKamerbrief erkenning Stay Behind
Kamerbrief erkenning Stay Behind
 
Financiering moskeeën in Vlaanderen
Financiering moskeeën in VlaanderenFinanciering moskeeën in Vlaanderen
Financiering moskeeën in Vlaanderen
 
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en MoslimdeskundigenVerslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
Verslag vzw Platform van Vlaamse Imams en Moslimdeskundigen
 
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
EudraVigilance - Moderna covid MRNA vaccine up to 13/2/21
 
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
Mogelijke bijwerkingen Pfizer-vaccin Europa tot 13/2/21
 
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
Afsprakennota LGU Academy vzw 2018
 
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
The number of individual cases identified in EudraVigilance for TOZINAMERAN i...
 
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
List of meetings Bill & Melinda Gates Foundation has held with Commissioners,...
 
EudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
EudraVigilance - Comirnaty - Individual casesEudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
EudraVigilance - Comirnaty - Individual cases
 
Démission administrateur Avrox
Démission administrateur AvroxDémission administrateur Avrox
Démission administrateur Avrox
 
So Sense SA
So Sense SASo Sense SA
So Sense SA
 
Registratie BioNTech in lobbyregister EU
Registratie BioNTech in lobbyregister EURegistratie BioNTech in lobbyregister EU
Registratie BioNTech in lobbyregister EU
 
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSELPOLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
POLITIËLE CRIMINALITEITSSTATISTIEKEN - STAD BRUSSEL
 
Projectoproep delen Antwerpse stadsvloot
Projectoproep delen Antwerpse stadsvlootProjectoproep delen Antwerpse stadsvloot
Projectoproep delen Antwerpse stadsvloot
 

Moesten de aanslagen van de Bende een staatsgreep voorbereiden?

  • 1. Moesten de aanslagen van de Bende een staatsgreep voorbereiden? Thierry Debels @thierryd 4/11/17 De terreur van de Bende van Nijvel moest een stevige politiestaat in het leven roepen. Zo klinkt de meest gangbare hypothese over het waarom van het nietsontziende geweld. Volgens deze denkpiste dacht de Bende dat een politieke groepering zoals Cepic, de rechtse vleugel van de toenmalige Franstalige christendemocratische PSC (nu cdH), daar wel voor te vinden zou zijn. Zij hadden zelfs een figuur voor ogen die zij in het zadel zouden hijsen: Paul Vanden Boeynants of kortweg VDB. Of anders kon het misschien ook Jean Gol worden. Er zijn in ons land heel wat dromers geweest die plannen gesmeed hebben om het staatsgezag omver te werpen. In de jaren dertig van de vorige eeuw dachten ze aan koning Leopold III om de sterke leider te worden. Later zouden nieuwe plannen voor een 'staatsgreep' in de periode 1973-1975 ontstaan. De codenaam was
  • 2. 'Opération bleue'. Leden van de Groep Diane zouden ingestemd hebben om daar de nodige gewapende steun aan te geven. Dat schreef ex-rijkswachter François Raes in 1999 in een rapport over de Bende. Een in opspraak gekomen rijkswachter Christian Amory deed in 2000 hetzelfde verhaal aan Het Nieuwsblad: ’Wij moesten in gevechtskledij slapen in een lokaal, dat in de kazerne naast onze startklare wagens tot slaapvertrek was ingericht. Wij hadden tien minuten de tijd om uit te rukken van zodra wij daar de opdracht toe kregen. Wat die opdracht juist was, wisten wij op dat ogenblik niet. Pas later heb ik vernomen dat ons doelwit het parlement zou geweest zijn. Tegelijk zouden vanuit Duitsland legereenheden naar België rijden. Pas op het laatste moment werd die eenheden een halt toegeroepen, officieel omdat het slechts om een oefening zou gegaan zijn.’ De versie van Amory wijzigt voortdurend: ‘We moesten het parlement innemen. Er werd ons gezegd dat er tanks onderweg waren naar de grens met Duitsland. Dat de para's gingen tussenbeide komen. Dat de belangrijkste doelwitten het parlement waren, het koninklijk paleis en de RTBf.’ Het plan werd uiteraard niet uitgevoerd. Pas in een latere periode, begin jaren '80, zou het via het geweld van de Bende ‘uitgevoerd’ worden. Een probleem: de parlementaire onderzoekscommissies hebben geen enkel tastbaar bewijs voor een dergelijk complot ontdekt. Dat is ook logisch: wie een beetje verstand in zijn hoofd heeft, beseft dat het neerschieten van onschuldige burgers en kinderen niets te maken heeft met een staatsgreep. Het besluit van de Bendecommissie-bis is duidelijk: ‘In
  • 3. verband met de verhalen dat de rijkswacht als dusdanig in de jaren 1970 en 1980 plannen zou hebben beraamd of zelfs operationele maatregelen zou hebben getroffen om een staatsgreep te plegen, komt de commissie tot het besluit dat zij iedere serieuze grondslag missen.’ Journalist Hugo De Ridder in Humo: ‘De media gonsden (toen) van geruchten over een extreemrechtse staatsgreep, gestuurd vanuit de rijkswacht en met Vanden Boeynants in een hoofdrol. Albert Raes, de baas van de Staatsveiligheid, en figuren als baron Benoît de Bonvoisin waren zogenaamd betrokken in staatsgevaarlijke complotten. Ik geloofde er allemaal niets van.’