1. ՃՆՃՂՈՒԿ
Ճնճղուկները կազմում են ճնճղուկանմանների կարգի թռչունների ընտանիք:
Հայտնի է 200, ՀՀ-ում՝ 6 տեսակ՝ դաշտային, ժայռային, իսպանական, կարճամատ, ձյան և
տնային ճնճղուկներ:
Փոքր և միջին մեծության թռչուններ են: Մարմինն ամրակազմ է, թևերի երկարությունը՝ 14–17 սմ,
կենդանի զանգվածը՝ 20–35 գ: Փետրածածկը խիտ է, բաց մոխրագույն, շագանակագույն,
դեղնադարչնագույն՝ սպիտակ բծերով: Գլուխը կլորավուն է, պարանոցը՝ կարճ, կտուցը՝ սուր,
կոնաձև: Թևերը կարճ են, կլորավուն:
Սնվում են սերմերով, մանր անողնաշարավորներով: Որոշ տեսակներ (ժայռային, իսպանական,
կարճամատ) բնադրող-չվող են, մյուսները (դաշտային, ձյան, տնային)՝ նստակյաց:
Դաշտային ճնճղուկը քիչ է տարածված: Բնակվում է ցածրադիր շրջաններից մինչև լեռնային
մարգագետիններ: Բնադրում են առանձին զույգերով կամ փոքր գաղութներով՝ ծառի փչակներում,
ժայռաճեղքերում, արհեստական թռչնաբներում կամ ագռավի հին բներում: Դնում է 19 մմ
տրամագծով սպիտակ՝ մոխրագույն պուտերով 2–7 ձու: 11–12 օր անց ձագերը դուրս են գալիս
ձվերից, 16-օրական ձագերը կազմում են ընտանեկան խմբեր, ապա մի քանի հարյուր թռչուններ,
միանալով, կեր են փնտրում դաշտերում և բնակավայրերի ծայրամասերում: Օգտակար է.
միջատները և գյուղատնտեսական վնասատուները կազմում են կերի 61 %-ը:

2. Ժայռային ճնճղուկը տարածված է ամենուրեք: Բնակվում է
քարքարոտ լեռնալանջերին, ժայռախորշերում, լքված
գյուղերում: Բնադրում է ժայռերի ու շինությունների ճեղքերում:
Դնում է 21,5 մմ տրամագծով սպիտակ՝ դարչնագույն պուտերով
4–7 ձու: Հետբնադրման շրջանում ժայռային ճնճղուկները
կազմում են երիտասարդ թռչունների փոքր ու մեծ երամներ
(20–200 թռչուն), որոնք կերակրվում են ցանքադաշտերում:

3.  Տնային ճնճղուկը տարածված է ամենուրեք: Բնակվում է
ամենացածրադիր շրջաններից մինչև 2135 մ
բարձրությունները: Բնադրում է շենքերի տանիքներում,
քիվերին, պատերի ճեղքերում, ծառերին, քարակույտերում,
արհեստական թռչնաբներում, խիտ թփուտներում: Դնում է 22
մմ տրամագծով սպիտակ՝ դարչնագույն պուտերով 3–7 ձու:
Աշնանային երամները (25–50, երբեմն՝ 100 և ավելի թռչուն)
տեղափոխվում են տեղից տեղ և բավականին վնաս են
հասցնում հացահատիկի դաշտերին, խաղողի և այլ պտղատու
այգիներին: Բարենպաստ պայմաններում բազմանում է կլոր
տարին:
 Կարճամատ և ձյան ճնճղուկները գրանցված են ՀՀ Կարմիր
գրքում:
