MÜLKİYET HAKLARI İKTİSADI: Mülkiyet Yapısı ve İktisadi Performans Arasındaki İlişki

1. MÜLKİYET HAKLARI İKTİSADI:
Mülkiyet Yapısı ve İktisadi
Performans Arasındaki İlişki
Prof. Dr. Coşkun Can Aktan
Bu sunum aşağıdaki kaynaktan yararlanılarak hazırlanmıştır.
Kaynak: Coşkun Can Aktan,Yeni İktisat Okulları ve İktisadi Düşünce:Ankara: SeçkinYayınları,
2018
Sunumu Hazırlayan:Tülin Kaplan

2. Mülkiyet ve İktisadi Performans
Mülkiyet hakları iktisadi
alanında yapılan
çalışmalar mülkiyet yapısı
ve organizasyonel
performans arasında çok
yakın ilişki bulunduğu
ortaya konulmuştur.

3. Mülkiyet Hakkı
T.C Anayasası
35. maddesi'nde
"Herkes,
mülkiyet ve
miras haklarına
sahiptir. Bu
haklar, ancak
kamu yararı
amacıyla,
kanunla
sınırlanabilir.
Mülkiyet
hakkının
kullanılması
toplum yararına
aykırı olamaz"

4. Bir
organizasyonun
amaçlarını ne ölçüde
gerçekleştirip
gerçekleştirilmediğini
tespit etmek için
performans
değerlendirme ve
ölçme adı verilen
çalışmaların
yapılması gerekir.
Organizasyonel Performans

6. Yüksek organizasyonel performansın (karlılık,
verimlilik, kalite, düşük maliyet, yenilik, yaratıcılık
vs.) ancak özel mülkiyetin varlığı halinde mümkün
olabileceğini göstermiştir.
Mülkiyet, tek başına ekonomik etkinlik (efficiency)
için yeterli değildir. Etkinlik ancak özel mülkiyet ve
rekabetin bir arada bulunması halinde mümkün
olabilir.

7. Teorik
Yaklaşımlar
X Etkinlik-
Etkinsizlik
Yaklaşımı
Mülkiyet
Hakları
Yaklaşımı
Mülkiyet - Etkinlik inceler Rekabet - Etkinlik inceler.

8. Bu teoriyi geliştiren kişiler;
Armen, Alchion, Harold Demsetz, Ronald Coase
Kısaca bu teoriye göre eğer bir organizasyonda sahip ,mülkiyetinde bulunan
organizasyonu kendi yönetmiyorsa o zaman organizasyonel performansta
azalmalar görülür.
Mülkiyet Hakları Yaklaşımı
Sonuç = Kamusal
organizasyonlarda sahiplik
olmaması dolayısıyla bu
organizasyonlarda etkinlik ve
verimliliğin özel
organizasyonlara oranla çok
daha düşük olacağı
söylenebilir.

9. * Harvey Leibenstein
tarafından geliştirilmiştir.
* Leibenstein’e göre :
Rekabetçi piyasalarda etkinlik
geçerlidir.
* Buna göre özel
organizasyonlarda X
etkinliğinin genel olarak
geçerli olduğu söylenebilir.
X Etkinlik Teorisi
Harvey Leibenstein

10. X Etkinsizlik Teorisi
- Monopolcü piyasalarda geçerlidir.
- Kamu organizasyonlarında X etkinsizliği genel
olarak geçerli olduğu söylenebilir.

11. Organizasyonel Performansın Ölçülmesi

12. Organizasyonel performansı sadece ‘israf ve savurganlık’ kavramı
çerçevesinde ele alacağız.
Matris Analizleri : Mülkiyet Yapısı ile
Organizasyonel Performans Arasındaki İlişkiler
* Piyasa ekonomisi ve kamu ekonomisinde etkinlik yönünden göreli olarak üstünlüğü belirleyen
faktörle özel mülkiyet ve rekabettir.

13. * Rekabetçi kamu ekonomisinde etkinlik, tekelci kamu ekonomisine göre daha
yüksektir.Ancak,daha öncede belirtildiği üzere kamu ekonomisinde kamu kurum ve kamu
teşebbüsleri arasında rekabeti gerçekleştirmek gerçek yaşamda son derece güç olmaktadır.
İsraf ve Savurganlıklar Yönünden Özel Harcama
ve Kamusal Harcama Alanları

14. * Rekabetçi piyasa ekonomisinde etkinlik, tekelci piyasa ekonomisine göre daha yüksek
düzeydedir.
Organizasyonel Etkinlikte Mülkiyet ve Piyasa
Yapısının Rolü

15. Mülkiyet hakları iktisadı alanında yapılan
çalışmaların genel sonuçlarını kısaca şu şekilde
özetleyebiliriz:
* Mülkiyet, en başta özgürlüktür.
* Mülkiyet en tabii ve temel insan haklarının
başında gelir.
* Mülkiyet hakkı, özgür bir toplumun “sine quonon”
(olmazsa olmaz) şartıdır.
* Mülkiyet hakkı, bireylerin mülkiyeti serbestçe
edinmelerine, elden çıkarmalarına ve kısıtlanmadan
kullanmalarına imkan sağlar.
SONUÇ

16. SONUÇ
* Mülkiyet hakkının varlığı ve etkin bir şekilde
korunması barış ve huzurun tesis edilebilmesinin ön
şartıdır.
* Mülkiyet iyi bir sosyal düzen ve iktisadi düzen
inşa etmek açısından önem taşır.
* Mülkiyet hakkını tanımayan ve kabul etmeyen
bir iktisadi sistem ya da düzen asla gelişemez.
* Mülkiyet ile iktisadi refah birbirinin
tamamlayıcısıdır. Mülkiyet olmadan iktisadi refah
düzeyinde bir gelişme olamaz. Milletlerinin
zenginliğinin ana kaynağı özel mülkiyete dayalı bir
serbest teşebbüs sistemidir.

17. • Mülkiyet aynı zamanda adil bir
toplumsal yaşamın varlığının
temelidir. “Adalet mülkün
temelidir” sözü ne kadar
doğruysa “Mülkiyet, adaletin
temelidir” sözü de o derece
doğrudur.
SONUÇ