Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc

Viết thuê đề tài giá rẻ trọn gói - KB Zalo/Tele : 0973.287.149
Luanvanmaster.com – Cần Kham Thảo - Kết bạn Zalo/Tele : 0973.287.149
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA LUẬT

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT
KHÓA 34 (2008 - 2012)
ĐỀ TÀI:
BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOANH
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
Giáo viên hướng dẫn Sinh viên thực hiện
ThS. NGUYỄN PHAN KHÔI Họ Tên : LÊ THỊ NGỌC TUYẾT
Mssv : 5085935
Lớp : Luật Thương Mại K34
Cần Thơ, tháng 5 năm 2012

LỜI CÁM ƠN

Sau khi hoàn thành xong luận văn cử nhân Luật này, đồng nghĩa với việc kết thúc
khóa học tại ngôi trường Đại học cần thơ mà em đã gắn bó trong suốt bốn năm qua. Với
tâm trạng vừa vui vừa buồn đan xen lẫn nhau, vui vì mình đã hoàn thành xong việc học
tập bậc đại học và đã trở thành một cử nhân ngành Luật, với những kiến thức học được tại
trường như một hành trang để em có thể vững tin bước và cuộc đời, buồn vì phải chia tay
với ngôi trường mà em đã từng mơ ước khi còn là học sinh phổ thông. Chia tay Thầy, Cô
những người đã cho em tri thức vào đời, chia tay với những đứa bạn mà đã từ lâu xem
nhau như anh em trong một nhà để rồi sau buổi lễ tốt nghiệp mỗi đứa một nơi mà không
biết đến khi nào có dịp gặp lại.
Bên cạnh tâm trạng buồn vui đó là sự biết ơn và lòng cảm ơn của em đối với gia
đình, người thân đã giúp em có được nghị lực để học tốt bốn năm đại học. Cảm ơn Thầy
Cô khoa Luật-trường Đại học cần thơ, bạn bè đã giúp đỡ em trong quá trình em học tập
tại trường. Và sau cùng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến Thầy Nguyễn Phan Khôi
giáo viên hướng dẫn, người đã tận tình giúp em trong quá trình làm luận văn để em có thể
hoàn thành những nội dung cần thiết khi nghiên cứu đề tài này.
Cuối lời, em xin gửi lời chúc sức khỏe đến gia đình, Thầy, Cô và bạn bè đã giúp
đỡ em hoàn thành luận văn này.
Em xin trân trọng kính chào!
Sinh viên thực hiện
Lê Thị Ngọc Tuyết

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN

...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................
...................................................................................................................................................

NHẬN XÉT CỦA HỘI ĐỒNG BẢO VỆ LUẬN VĂN

. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................
. .................................................................................................................................................

MỤC LỤC
Lời nói đầu ....................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOANH
1.1 Khái niệm về bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam và một số nước tiêu
biểu trên thế giới........................................................................................................... 4
1.1.1 Khái niệm về bí mật kinh doanh của một số nước trên thế giới...............................4
1.1.2 Khái niệm về bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam ......................................6
1.2 Lược sử hình thành và vấn đề bảo hộ bí mật kinh doanh.....................................6
1.2.1. Bảo hộ bí mật kinh doanh trước khi có Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 ..................... 6
1.2.2 Bảo hộ bí mật kinh doanh sau khi có Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 ......................... 8
1.3 Phân biệt giữa thông tin bí mật, bí quyết kỹ thuật và bí mật thương mại ...........9
1.3.1 Thông tin bí mật ....................................................................................................9
1.3.2 Bí mật thương mại .................................................................................................10
1.3.3 Bí quyết kỹ thuật ....................................................................................................11
1.4 Khái niệm, ý nghĩa của việc bảo hộ bí mật kinh doanh ........................................13
1.4.1 Bảo hộ bí mật kinh doanh... ...................................................................................13
1.4.2 Ý nghĩa của việc bảo hộ bí mật kinh doanh... .........................................................13
1.5 Vai trò của bí mật kinh doanh đối với doanh nghiệp............................................14
1.6 Sự cần thiết phải bảo hộ bí mật kinh doanh..........................................................15
1.7 Chính sách tự bảo mật của chủ sở hữu đối với bí mật kinh doanh ......................16
1.8 So sánh giữa bí mật kinh doanh với sáng chế........................................................16
1.8.1 Khái quát chung về bí mật kinh doanh và sáng chế................................................16
1.8.2 Một số ví dụ trong thực tiễn chứng minh mối liên hệ giữa bí mật kinh doanh và
sáng chế.......................................................................................................................... 19
1.8.3 Mối liên hệ giữa bí mật kinh doanh và sáng chế trong một chương trình máy tính
................................... ........................ ........................ ........................ ........................ ...
22
1.9 Mối liên hệ giữa bí mật kinh doanh với sáng chế và kiểu dáng công nghiệp .......24
CHƯƠNG 2: NHỮNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VIỆT NAM VỀ
VIỆC BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOANH

2.1 Chủ sở hữu của bí mật kinh doanh.............................................................................................26
2.2 Căn cứ xác lập quyền sở hữu đối với bí mật kinh doanh.................................................. 26
2.3 Điều kiện bảo hộ đối với bí mật kinh doanh .......................................................................... 28
2.3.1 Điều kiện chung đối với bí mật kinh doanh được bảo hộ. .................................................. 28
2.3.2 Đối tượng không được bảo hộ với danh nghĩa bí mật kinh doanh. .................................. 30
2.4 Nội dung quyền sở hữu đối với bí mật kinh doanh ............................................................. 32
2.4.1 Quyền sử dụng đối với bí mật kinh doanh................................................................................ 32
2.4.2 Quyền ngăn cấm người khác sử dụng bí mật kinh doanh.................................................... 32
2.5 Chuyển giao quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh............................. 35
2.5.1 Chuyển nhượng quyền sở hữu đối với bí mật kinh doanh.................................................... 35
2.5.2 Chuyển quyền sử dụng đối với bí mật kinh doanh................................................................. 37
2.5.3 Hợp đồng chuyển giao công nghệ .............................................................................................. 40
2.6 Trách nhiệm bảo mật và trách nhiệm tự bảo mật đối với bí mật kinh doanh ......... 43
2.7 Các hành vi xâm phạm quyền đối với bí mật kinh doanh................................................ 44
2.8 Các phương thức giải quyết tranh chấp và Cơ quan có thẩm quyền xử lý các
hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh ....................... 47
2.8.1 Cơ quan có thẩm quyền xử lý các hành vi xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp
đối với bí mật kinh doanh.............................................................................................................................47
2.8.2 Các phương thức giải quyết tranh chấp liên quan đến bí mật kinh doanh..................... 48
2.8.2.1 Giải quyết tranh chấp bằng phương thức thương lượng................................................... 48
2.8.2.2 Giải quyết tranh chấp bằng phương thức Trọng tài hoặc Toà án................................... 49
2.9 Các biện pháp thực thi pháp luật về bảo hộ bí mật kinh doanh.................................... 51
2.9.1 Xử lý xâm phạm bằng biện pháp dân sự................................................................................... 51
2.9.2 Xử lý xâm phạm bằng biện pháp hành chính…...................................................................... 55
2.9.3 Xử lý xâm phạm bằng biện pháp hình sự…............................................................................. 56
2.9.4 Xử lý xâm phạm bằng biện pháp khẩn cấp tạm thời ............................................................. 57
CHƯƠNG 3: MỘT SỐ ĐỀ XUẤT NHẰM TĂNG CƯỜNG BẢO HỘ
QUYỀN SỞ HỮU CÔNG NGHIỆP ĐỐI VỚI BÍ MẬT KINH DOANH
3.1 Thực tiễn về bảo hộ bí mật kinh doanh ................................................................. 59

3.1.1 Những hạn chế trong pháp luật về bảo hộ bí mật kinh doanh ........................................... 61
3.1.2 Ý thức chưa cao của chủ sở hữu trong việc bảo hộ bí mật kinh doanh........................... 64
3.1.3 Nhận thức của xã hội về bí mật kinh doanh chưa cao.......................................................... 64
3.2 Những giải pháp và một số kiến nghị nhằm tăng cường việc bảo hộ quyền sở
hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh......................................................................................65
3.2.1 Các giải pháp hoàn thiện trong Luật sở hữu trí tuệ.............................................................. 65
3.2.2 Nâng cao nhận thức của chủ sở hữu trong việc bảo vệ bí mật kinh doanh của
mình
67
3.2.3 Một số gợi ý – chiến lược bảo hộ cho các doanh nghiệp sở hữu bí mật kinh
doanh
67
3.2.4 Nâng cao nhận thức của xã hội về bí mật kinh doanh.......................................................... 71
Kết luận........................................................................................................................................................ 73

Luận Văn Tốt Nghiệp: BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOANH THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
LỜI NÓI ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Trong bối cảnh hiện nay, khi nhu cầu hội nhập là vấn đề mang tính tất yếu khách
quan, kinh tế tri thức chiếm tỷ trọng cao trong nền kinh tế toàn cầu thì vấn đề bảo hộ
quyền sở hữu công nghiệp càng được đặt ra là vấn đề bức thiết của bất cứ quốc gia nào,
đặc biệt là Việt Nam. Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam từ 2001 đến
2010 đã chỉ rõ một trong những mục tiêu cơ bản trong việc xây dựng và hoàn thiện hệ
thống pháp luật của Việt Nam là chủ động hội nhập kinh tế quốc tế theo lộ trình phù hợp
với điều kiện của nước ta nhằm đảm bảo thực hiện những cam kết trong quan hệ song
phương và đa phương như AFTA1
, APEC2
, Hiệp định Thương mại Việt - Mỹ, tiến tới gia
nhập WTO3
. Trước những yêu cầu khách quan đó, ngày 19/11/2005 Luật sở hữu trí tuệ
(SHTT) được Quốc hội khóa IX nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam thông qua và
đã có hiệu lực từ ngày 1/7/2006. Đây là lần đầu tiên những quy định về SHTT được thống
nhất và quy định chặt chẽ trong một bộ luật. Và ngày 7/11/2006 đánh dấu một điểm mốc
quan trọng, chúng ta đã chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại
Thế giới (WTO). Điều này càng đặt vấn đề hoàn thiện pháp luật về sở hữu trí tuệ trước
những thách thức mới bởi chúng ta phải thực hiện những quy định đã cam kết đặc biệt là
Hiệp định TRIPS. Vì thế, sau một thời gian áp dụng một số điều của Luật sở hữu trí tuệ
không còn phù hợp với thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội của đất nước. Do đó, ngày
19/06/2009 Quốc hội khóa XII, kỳ hợp thứ 5 đã thông qua luật sửa đổi, bổ sung một số
điều của Luật sở hữu trí tuệ năm 2009 và đã có hiệu lực ngày 01/01/2010.
Trong các đối tượng sở hữu công nghiệp, ta phải kể đến bí mật kinh doanh là đối
tượng mới trong Luật sở hữu trí tuệ Việt Nam. Nhưng các vấn đề về bí mật kinh doanh
hay các vấn đề liên quan đến đối tượng này thì ta vẫn chưa hiểu rõ. Đa số các văn bản về
đối tượng này đều do ta tiếp thu từ các văn bản luật quốc tế.
Bên cạnh đó, trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, thì vấn đề bảo hộ sở hữu trí
tuệ trong đó có bí mật kinh doanh lại càng quan trọng. Trái với các đối tượng sở hữu trí
tuệ khác, quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh không cần phải đăng ký,
có nghĩa là bí mật kinh doanh được bảo hộ mà không cần bất cứ hình thức mang tính thủ
tục nào, bí mật kinh doanh được bảo hộ vô thời hạn. Do đó, các đối thủ thường tìm ra
1
Asean Free Trade Area (Khu vực mậu dịch tự do Asean).
2
Asia-Pacific Economic Cooperation (Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương).
3
World Trade Organization (Tổ chức thương mại thế giới).
GVHD: Nguyễn Phan Khôi 1 SVTH: Lê Thị Ngọc Tuyết

cách tiếp cận những thông tin này theo cách không lành mạnh. Việc không hiểu rõ về
pháp luật đối với bí mật kinh doanh sẽ là một điểm bất lợi khi ta hội nhập. Đó là lý do
người viết chọn đề tài: “Bảo hộ bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam” để làm đề
tài tốt nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Luận văn tập trung làm rõ những vấn đề lý luận, bản chất, nội dung, của các dấu
hiệu dùng để nhận biết bí mật kinh doanh, vai trò và ý nghĩa của việc bảo hộ. Vì thế
người viết đã có sự nghiên cứu về sự hình thành pháp luật về bảo hộ quyền SHCN đối với
các dấu hiệu dùng để nhận biết và việc bảo hộ bí mật kinh doanh trên thế giới và ở Việt
Nam. Từ đó đưa ra những kiến nghị, giải pháp nhằm hoàn thiện pháp luật và nâng cao
hiệu quả của hoạt động bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với đối tượng này.
3. Phạm vi nghiên cứu
Có thể nói vấn đề bảo hộ bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam là một phần
không nhỏ và không kém phần quan trọng trong giai đoạn hiện nay, chính vì vậy người
viết muốn góp một phần không nhỏ của mình vào việc làm rõ những vấn đề trên và trong
giới hạn đề tài chỉ xoay quanh vào việc nghiên cứu làm nổi bật lên vấn đề: Nêu khái quát
chung về bí mật kinh doanh, căn cứ xác lập quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh
doanh như thế nào, chủ sở hữu bí mật kinh doanh được pháp luật trao quyền gì để chống
lại các hành vi xâm phạm đến quyền sử dụng của mình. Bên cạnh đó, đề tài còn đi vào
tìm hiểu thực trạng của việc bảo hộ cũng như vấn đề thực thi quyền sở hữu công nghiệp
đối với bí mật kinh doanh trong giai đoạn hiện nay từ đó tìm ra nguyên nhân và đề xuất
giải pháp nhằm giải quyết vấn đề hạn chế đang tồn tại của việc bảo hộ bí mật kinh doanh
tại Việt Nam.
4. Phương pháp nghiên cứu
Trong quá trình nghiên cứu các vấn đề liên quan đến bí mật kinh doanh, người viết
đã sử dụng các phương pháp nghiên cứu như sau: Phương pháp phân tích; phương pháp
so sánh; dẫn chứng các điều luật, các vấn đề có thể phát sinh để làm sáng tỏ, hiểu thêm về
đề tài.
5. Kết cấu của bài luận văn
Lời nói đầu;
Chương 1. Lý luận chung về bảo hộ bí mật kinh doanh;

Chương 2. Những quy định của pháp luật Việt Nam về bảo hộ bí mật kinh doanh;
Chương 3. Một số đề xuất nhằm tăng cường bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đối với bí
mật kinh doanh;
Kết luận.

CHƯƠNG I
LÝ LUẬN CHUNG VỀ BẢO HỘ BÍ MẬT KINH DOANH
Nhu cầu bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp trong đó có bí mật kinh doanh xuất hiện
cùng với sự phát triển của giao lưu thương mại nhằm bảo vệ quyền của chủ sở hữu đối
với các đối tượng sở hữu công nghiệp nói chung. Vấn đề bảo hộ quyền sở hữu công
nghiệp nói chung và bí mật kinh doanh nói riêng vẫn không ngừng vận động và phát triển
theo hướng mở rộng các quyền năng cho chủ sở hữu. Vấn đề bảo hộ quyền sở hữu công
nghiệp trong đó có bí mật kinh doanh không chỉ là vấn đề riêng lẻ của từng quốc gia mà
nó chính là vấn đề mang tính toàn cầu trong bối cảnh tự do hóa, toàn cầu hóa thương mại
hiện nay. Trong chương I này người viết nêu lên khái quát chung về vấn đề bảo hộ bí mật
kinh doanh theo pháp luật Việt nam cũng như ở một số nước trên thế giới, đồng thời cũng
nêu lên được ý nghĩa và sự cần thiết của việc bảo hộ đối với bí mật kinh doanh.
1.1 Khái niệm về bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam và một số nước tiêu
biểu trên thế giới
1.1.1. Khái niệm về bí mật kinh doanh của một số nước trên thế giới
Bí mật thương mại (Trade Secret) hay có thể gọi là bí mật kinh doanh, khác với
Việt Nam, pháp luật một số nước quy định tương đối rõ ràng về bí mật kinh doanh cụ thể
như:
Ở nước Mỹ thì theo khoản 4 Điều 1 của “Luật bí mật thương mại thống nhất” (The
Uniform Trade Secret Act – gọi tắt là UTSA) được ban hành vào năm 1979, quy định: “Bí
mật thương mại là các thông tin bao gồm công thức, mẫu hình, sưu tập các thông tin,
chương trình, phương sách, biện pháp, công nghệ hoặc quy trình, những thông tin mà:
Đem lại giá trị kinh tế độc lập cho dù là hiện hữu hay tiềm năng khi các thông tin
đó không trở thành hiểu biết chung hoặc không dễ dàng tiếp cận bằng các biện
pháp tiếp cận trung thực bởi những người có thể thu được giá trị kinh tế từ việc
tiết lộ hoặc sử dụng thông tin đó;
Là đối tượng của sự cố gắng để bảo mật thông tin bằng cách phù hợp với hoàn
cảnh”.4
4
Nguyễn Thái Mai, Khái niệm thông tin bí mật - đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế, tạp
chí Nhà nước và pháp luật (2010).

Tương tự, ở Nhật Bản trong “Luật ngăn ngừa cạnh tranh không lành mạnh” năm
1993 (The Unfair Competition Prevention Act) định nghĩa: “Bí mật thương mại được định
nghĩa là bất kỳ phương pháp sản xuất nào, hệ thống bán hàng, thông tin kỹ thuật hay hoạt
động hữu ích khác liên quan đến hoạt động của doanh nghiệp được doanh nghiệp bảo
mật và không được bộc lộ ra ngoài. Để được gọi là bí mật thương mại theo Luật ngăn
ngừa cạnh tranh không lành mạnh Nhật Bản thì phải đầy đủ 3 yếu tố:
Bí mật phải được kiểm soát;
Bí mật phải quan trọng và hữu ích;
Bí mật thương mại không được nhiều người biết đến trong một trạng thái công
khai sẵn có hay dễ dàng tiếp cận”.5
Ở Trung Quốc trong “Luật chống cạnh tranh không bình đẳng” (The Unfair
Competition law) định nghĩa: “Bí mật thương mại có thể hiểu là những thông tin kỹ thuật
hay hoạt động mà không được công chúng biết đến, có tiềm lực kinh tế và tính khả dụng
của chúng trên thực tế”.6
Những quy định trên được xem như là một định nghĩa khá đầy đủ và chi tiết về bí
mật thương mại. Theo đó, một số loại thông tin mật được xem là bí mật thương mại đã
được liệt kê tương đối đầy đủ và rõ ràng.
Như vậy, các hệ thống pháp luật trên thế giới như luật của Mỹ, Nhật Bản cũng như
Trung Quốc quy định khá rõ về bí mật thương mại hay có thể gọi là bí mật kinh doanh.
Mặc dù, ở các nước cũng có một số điểm khác nhau nhưng điểm chung nhất của các định
nghĩa về bí mật thương mại tại các hệ thống pháp luật thông thường những điều kiện đó
là:
Thông tin bí mật đó phải đảm bảo tính bí mật;
Thông tin bí mật phải được chủ sở hữu áp dụng các biện pháp bảo mật;
Thông tin bí mật phải có giá trị trong thương mại và mang lại lợi thế cạnh tranh
cho các chủ sở hữu nắm giữ thông tin đó.
5
The Unfair Competition Prevention Act 1993, http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=6996, truy cập ngày 12/11/2011
6
Law against Unfair Competition Of the People
,
s Republic of China.1993, http://www.wipo.int/wipolex/en/details.jsp?id=849
, truy cập ngày 4/12/2011

1.1.2 Khái niệm về bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt Nam
Theo nghĩa thông thường thì bí mật kinh doanh có thể được hiểu là những thông
tin gắn liền với công việc và hoạt động kinh doanh của cá nhân hay tổ chức, mang lại lợi
ích cho họ và được họ giữ kín không cho người khác biết. Tuy nhiên, đối với việc cần
phải hiểu như thế nào là bí mật kinh doanh, thì theo khoản 23 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ
hiện hành có giải thích: “Bí mật kinh doanh là thông tin thu được từ hoạt động đầu tư tài
chính, trí tuệ, chưa được bộc lộ và có khả năng sử dụng trong kinh doanh”. Theo khái
niệm này thì một bí mật kinh doanh phải đảm bảo ba dấu hiệu cơ bản:
Là kết quả của quá trình đầu tư nghiên cứu, sáng tạo thể hiện qua tri thức, thông
tin;
Chưa được bộc lộ đến mức những người khác có thể dễ dàng có được;
Có khả năng tạo ra giá trị kinh tế khi được sử dụng trong kinh doanh.
Như vậy, định nghĩa về bí mật kinh doanh trong luật Việt Nam cũng tỏ ra phù hợp
với các hệ thống pháp luật trên thế giới. Tuy nhiên, khái niệm này vẫn còn chung chung,
chưa làm rõ các thông tin được bảo hộ. Theo đó, không phải tất cả thông tin có tính chất
bí mật đều được bảo hộ mà pháp luật chỉ bảo hộ những thông tin bí mật liên quan đến
kinh doanh, và một bí mật kinh doanh tiếp tục được duy trì miễn là thông tin đó tiếp tục
được giữ kín, những thông tin có thể được người khác biết được, tiếp cận một cách dễ
dàng thông qua việc nghiên cứu đơn thuần thì chúng không phải là bí mật kinh doanh và
khi đó chúng sẽ không được bảo hộ.
1.2 Lược sử hình thành và vấn đề bảo hộ bí mật kinh doanh
1.2.1 Bảo hộ bí mật kinh doanh trước khi có Luật sở hữu trí tuệ năm 2005
Trước khi có văn bản pháp luật điều chỉnh bí mật kinh doanh thì bí mật kinh doanh
đã được biết đến qua các phương thuốc, bài thuốc gia truyền thông qua công thức của bài
thuốc (tên vị thuốc, liều lượng), cách bào chế, cách gia giảm. Theo đó, bài thuốc gia
truyền là bài thuốc kinh nghiệm lâu đời của của một dòng tộc, gia đình truyền lại có hiệu
quả điều trị một loại bệnh nhất định, có tiếng ở vùng và được mọi người tín nhiệm cũng
như được cơ quan Nhà Nước (Hội đông y, Y tế xã/Phường...) công nhận. Khi đó họ cũng
đã nhận thức được phải bảo vệ bí mật- phương pháp chế biến thuốc gia truyền của mình
bằng cách họ chỉ truyền cho người thân trong gia đình, dòng tộc từ đời này sang đời khác.

Tương tự, trước khi có văn bản pháp luật điều chỉnh thì bí mật kinh doanh cũng
được nhắc đến với thuật ngữ: “Bí quyết” trong các quy trình về chuyển giao công nghệ.
Tại khoản 5 Điều 2 Nghị định số 45/1998/NĐ-CP ngày 1/7/1998 quy định chi tiết về
chuyển giao công nghệ: “Bí quyết là những kinh nghiệm, kiến thức, thông tin kỹ thuật
quan trọng, mang tính chất bí mật được tích lũy, khám phá trong quá trình nghiên cứu,
sản xuất, kinh doanh, có khả năng tạo ra những dịch vụ, sản phẩm có chất lượng cao,
đem lại hiệu quả kinh tế lớn, có khả năng tạo ra lợi thế kinh doanh trên thị trường”.7
Trong giai đoạn này mặc dù Việt Nam chưa tham gia vào Thỏa ước về các khía
cạnh thương mại về sở hữu trí tuệ (TRIPS), song các điều khoản TRIPS đã được nêu khá
đầy đủ trong Hiệp định thương mại Việt – Mỹ ký ngày 14/7/2000 giữa hai chính phủ Việt
Nam và Hoa kỳ. Hiệp định này mở ra một cơ hội, song cũng là một thách thức cho quá
trình Việt Nam hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Hiệp định đề cập đến nhiều khía cạnh
của thương mại bao gồm hàng hóa, dịch vụ và sở hữu trí tuệ. Theo Hiệp định thương mại
Việt Nam – Hoa kỳ, Việt Nam sẽ phải ban hành luật bảo vệ bí mật kinh doanh chậm nhất
là mười tám tháng sau khi Hiệp định có hiệu lực. Cụ thể là bí mật kinh doanh sẽ được bảo
hộ trừ khi nó được bộc lộ công khai một cách hợp lệ hay khách quan phù hợp với các
nguyên tắc thiện chí và trung thực. Theo đó, tại khoản 2 Điều 9 quy định: “Mỗi bên quy
định các biện pháp pháp lý cho bất kỳ người nào cũng có thể ngăn chặn để thông tin bí
mật không bị tiết lộ cho người khác, bị người khác tiếp cận hoặc sử dụng mà không được
sự đồng ý của người có quyền kiểm soát hợp pháp thông tin đó theo cách thức trái với
hoạt động thương mại trung thực ở mực độ và trong chừng mực mà:
- Thông tin đó không phải là hiểu biết thông thường và không dễ dàng có được;
- Thông tin đó có giá trị thương mại vì có tính bí mật; và
- Người có quyền kiểm soát hợp pháp thông tin đó đã thực hiện các biện pháp phù
hợp với hoàn cảnh để giữ bí mật thông tin đó”.
Bên cạnh đó, Hiệp định cũng nêu lên trường hợp bí mật kinh doanh bị bộc lộ công
khai nhằm trong trường hợp bảo vệ công chúng. Trong trường hợp một bên yêu cầu trình
kết quả thử nghiệm hoặc dữ liệu bí mật khác thu được do đầu tư công sức đáng kể như
một điều kiện để được phép đưa dược phẩm, nông hoá phẩm ra thị trường, thì bên đó bảo
vệ các dữ liệu đó chống việc sử dụng nhằm mục đích thương mại không lành mạnh.
Ngoài ra, mỗi bên đều phải bảo vệ các dữ liệu đó khỏi bị bộc lộ. Trong trường hợp kết
7
Nghị định 45/1998/NĐ-CP ngày 1/7/1998 quy định chi tiết về chuyển giao công nghệ - Hiện nay nghị định này đã hết hiệu lực

quả thử nghiệm hoặc dữ liệu bí mật được nộp trình cho bên đó sau khi Hiệp định này có
hiệu lực, nếu không được phép của người đã nộp trình dữ liệu đó, không người nộp đơn
phê duyệt sản phẩm nào khác được sử dụng các dữ liệu đó làm dữ liệu hỗ trợ cho đơn
trong một thời hạn thích hợp kể từ khi dữ liệu được nộp trình. Nhằm mục đích đó, thời
hạn thích hợp thông thường không ít hơn 05 năm kể từ ngày bên đó phê duyệt đơn của
người đã trình dữ liệu để xin phép đưa sản phẩm của mình ra thị trường, có tính đến tính
chất của dữ liệu và sự đầu tư, chi phí trong việc tạo ra dữ liệu đó (Theo khoản 5, khoản 6
Điều 9 Hiệp định thương mại Việt – Mỹ).
Ngày 3/10/2000 Chính phủ đã ban hành Nghị định số 54/2000/NĐ-CP về bảo hộ
quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh, chỉ dẫn địa lý, tên thương mại và
bảo hộ quyền chống cạnh tranh không lành mạnh liên quan đến sở hữu công nghiệp. Bên
cạnh đó, tháng 5 năm 2005 Bộ luật dân sự 1995 được sửa đổi bổ sung (gọi tắt là bộ luật
dân sự 2005). Bộ luật dân sự 2005 thay thế Bộ luật dân sự 1995 từ ngày 01/01/2006.
Trong Bộ luật dân sự 2005, các quy định về sở hữu trí tuệ đã được đơn giản và thu hẹp
nhiều. Tuy nhiên, bí mật kinh doanh - đối tượng quyền sở hữu công nghiệp đã được pháp
luật ghi nhận và bảo hộ theo khoản 1 Điều 750 Bộ luật dân sự 2005 quy định “Đối tượng
quyền sở hữu công nghiệp bao gồm sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch
tích hợp bán dẫn, bí mật kinh doanh, nhãn hiệu, tên thương mại, chỉ dẫn địa lý”.
1.2.2 Bảo hộ bí mật kinh doanh sau khi có Luật sở hữu trí tuệ năm 2005
Kế thừa Nghị định 54/2000/NĐ-CP, Bộ luật dân sự 2005. Luật sở hữu trí tuệ (luật
SHTT – Luật số 50/2005/QH10) có hiệu lực ngày 01/07/2006. Đây là luật chuyên nghành
về sở hữu trí tuệ đầu tiên của Việt Nam. Sự ra đời của Luật sở hữu trí tuệ đã thay thế gần
như toàn bộ các nghị định và văn bản hướng dẫn về từng lĩnh vực sở hữu trí tuệ trước đó.
Luật sở hữu trí tuệ cũng thống nhất và tập hợp các quy định về sở hữu trí tuệ rải rác trong
các văn bản trước đây trong một luật chuyên nghành với sự phân định rõ thành 3 lĩnh vực:
bản quyền, sở hữu công nghiệp trong đó có bí mật kinh doanh là một trong các đối tượng
của quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng.
Bên cạnh đó, các quy định về việc bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp cũng được
đưa vào luật như một phần riêng nhằm phản ánh tầm quan trọng của hoạt động này. So
với các văn bản trước khi có Luật sở hữu trí tuệ 2005 ra đời thì luật sở hữu trí tuệ nói
chung và bí mật kinh doanh – đối tượng quyền sở hữu công nghiệp nói riêng có một số
điểm mới: Tuy không có những trình tự, thủ tục đăng ký bảo hộ như các đối tượng sở hữu
công nghiệp khác nhưng Luật sở hữu trí tuệ 2005 lại quy định chi tiết hơn về những hành

vi nào được xem là sử dụng bí mật kinh doanh. Đặt biệt, luật cũng có những quy định mới
về việc lưu hành dược phẩm, nông hoá phẩm phải cung cấp kết quả thử nghiệm hoặc bất
kỳ dữ liệu nào khác là bí mật kinh doanh chủ sở hữu khi nộp đơn xin cấp phép kinh doanh
phải bộc lộ cho cơ quan có thẩm quyền đồng thời bộc lộ trong trường hợp bảo vệ công
chúng.
Pháp luật về sở hữu trí tuệ nói chung và về bảo hộ bí mật kinh doanh nói riêng khi
được ban hành tại Việt Nam trải qua nhiều năm đã có sự thay đổi cho phù hợp với thực
tiễn xã hội, đồng thời cũng đáp ứng tình hình kinh tế thời hội nhập.
1.3 Phân biệt giữa thông tin bí mật, bí quyết và bí mật thương mại
Thông tin bí mật (Undisclosed Information) nhìn chung được hiểu là tất cả những
thông tin có tính chất bí mật, có giá trị thương mại và được chủ sở hữu kiểm soát hợp
pháp thông tin đó và được giữ bí mật bằng biện pháp phù hợp với thực tế. Thông tin bí
mật (Undisclosed Information) bao gồm: Bí quyết (Know-how), bí mật thương mại
(Trade secret), thông tin kín, bí mật kinh doanh (Business secret) - là đối tượng của quyền
sở hữu trí tuệ theo pháp luật Việt Nam. Nhìn chung, giữa các thuật ngữ này lại có mối
quan hệ đan xen lẫn nhau.
1.3.1 Thông tin bí mật (Undisclosed Information) là thuật ngữ được dùng rất phổ
biến và phạm vi bảo hộ lại khá rộng lớn, đồng thời cũng là đối tượng của quyền sở hữu trí
tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế. Thông tin bí mật đã được quy định chính thức
trong “Hiệp định về các khía cạnh liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ”
(Trade Related Aspects of Intellectural Property Right- Hiệp định TRIPS) có hiệu lực từ
ngày 01/01/1995 tại tất cả các nước thành viên của tổ chức thương mại thế giới WTO.
Thông tin bí mật theo quy định tại khoản 2 Điều 1 của Hiệp định TRIPS, Thông tin
bí mật là một trong các đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ mà các nước thành viên của
WTO phải có nghĩa vụ phải bảo hộ. Tuy nhiên, trong các quy định của Hiệp định TRIPS
chúng ta không tìm thấy sự giải thích cụ thể về thông tin bí mật, thay vào đó hiệp định chỉ
đưa ra những tiêu chí để thông tin bí mật được bảo hộ. Theo khoản 2 Điều 39 của hiệp
định TRIPS quy định thông tin bí mật được bảo hộ khi thoả mãn 3 điều kiện:
Có tính chất bí mật nghĩa là các thông tin đó không phổ biến hoặc không dể dàng
tiếp cận thông tin đó dưới dạng thông tin toàn bộ, tức là dưới dạng ghép nối theo
trật tự chính xác mọi chi tiết của thông tin đó với những người thường xuyên giải
quyết với các loại thông tin như vậy;

Có giá trị thương mại vì nó có tính chất bí mật;
Được người kiểm soát hợp pháp thông tin đó giữ bí mật bằng các biện pháp hợp lý.
Theo hướng dẫn của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) về thực hiện hiệp
định TRIPS, khi giải thích về Điều 39, văn bản này nêu rõ “Thông tin bí mật có thể được
gọi là bí mật thương mại”.
8
Cũng trong văn kiện gia nhập WTO của Việt Nam về phần
“Những vấn đề liên quan đến thương mại của quyền sở hữu trí tuệ”, thông tin bí mật được
giải thích bao gồm “Bí mật thương mại và dữ liệu”.9
Vậy quy định của Hiệp định TRIPS
là đề cập đến vấn đề bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với bí mật thương mại. Hiệp định
TRIPS lại không dùng thuật ngữ “Bí mật thương mại”, có nhiều quan điểm cho rằng việc
dùng thuật ngữ thông tin bí mật là “Nhằm mục đích nhấn mạnh rằng việc bảo hộ cần phải
đi xa hơn so với những quan niệm đã tồn tại trong thế kỉ trước về loại đối tượng này, ví
dụ như: bí mật sản xuất, danh sách khách hàng”.10
Như vậy với cách giải thích trên thì việc dùng thuật ngữ “Thông tin bí mật” trong
Hiệp định TRIPS là nhằm mở rộng hơn khái niệm “Bí mật thương mại” và việc dùng
thuật ngữ “Thông tin bí mật” trong Hiệp định TRIPS được xem là một sự dung hoà của
các thuật ngữ khác nhau. Cụ thể về thuật ngữ “Bí mật thương mại” luật Mỹ giải thích bí
mật thương mại bao gồm cả “Bí quyết kỹ thuật” (Know-how). Trong khi đó, theo luật của
các nước Châu Âu, luật của các nước Châu Á trong đó có Việt Nam thì “Bí mật thương
mại” và “Bí quyết kỹ thuật” là hai khái niệm khác nhau.
1.3.2 Bí mật thương mại (Trade secret) hay bí mật kinh doanh là thuật ngữ phổ
biến dùng để chỉ thông tin bí mật hay thông tin kín. Tuy nhiên trên thực tế không có một
định nghĩa thống nhất trên thế giới về đối tượng này trong đó có Việt Nam.
Theo Luật bí mât thương mại thống nhất của Mỹ thì bí mật thương mại được giải
thích là “phương thức, qui trình, thiết kế, công cụ, mẫu hình hoặc sự tập hợp các thông tin
được sử dụng bởi một doanh nghiệp để có một lợi thế hơn các đối thủ cạnh tranh trong cùng
một ngành công nghiệp hoặc trong cùng một lĩnh vực chuyên môn”.11
Tổ chức Sở hữu trí tuệ
thế giới (WIPO) đưa ra một định nghĩa khái quát hơn về bí mật thương mại. Cụ thể, bí mật
thương mại là “Bất kỳ thông tin kinh doanh bí mật nào cung cấp cho doanh
8
Nguyễn Thái Mai, Khái niệm thông tin bí mật - đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế, Tạp chí
Nhà nước và pháp luật (2010).
9
Uỷ Ban quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế (USAID), các văn kiện gia nhập tổ chức thương mại thế giới WTO trg 69
10
TS. Nguyễn Thị Quế Anh (2004), một số vấn đề về bảo hộ bí mật kinh doanh và hoàn thiện pháp luật về bảo hộ bí mật kinh
doanh ở Việt Nam, Tạp chí khoa học, Đại học quốc gia Hà Nội
11
Nguyễn Thái Mai, Khái niệm thông tin bí mật - đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế, Tạp chí
Nhà nước và pháp luật (2010).

nghiệp một ưu thế cạnh tranh đều được coi là bí mật thương mại. Bí mật thương mại bao
gồm bí mật về sản xuất về công nghiệp và những bí mật về kinh doanh”.12
Theo từ điển luật học Việt Nam, bí mật thương mại là “Những điều mà thương
nhân giữ kín khi thực hiện hành vi thương mại. Ví dụ như bí quyết công nghệ, bí mật về
tài khoản ở ngân hàng, bí mật về hồ sơ đấu thầu, bí mật về những thông tin trong những
quan hệ về môi giới, đại diện thương mại, đại diện thương mại, uỷ thác mua bán hàng
hoá”. 13
Mặc dù có nhiều cách giải thích khác nhau về bí mật thương mại nhưng điểm
chung nhất là:
Khẳng định bí mật thương mại tồn tại dưới dạng các thông tin về lĩnh vực khoa
học kỹ thuật, và các hoạt động sản xuất kinh doanh;
Không hạn chế phạm vi các thông tin được pháp luật bảo hộ mà chỉ quy định các
điều kiện như tính bí mật, tính thương mại và được chủ sở hữu áp dụng các biện
pháp bảo mật.
1.3.3 Bí quyết kỹ thuật (Know-how) là thuật ngữ được dùng khi nói đến các
“Thông tin bí mật” được bảo hộ. Trong các hệ thống pháp luật trên thế giới, có nước quy
định rằng bí quyết kỹ thuật (Know-how) là một dạng của bí mật thương mại Điều 1 “Luật
bí mật thương mại thống nhất của Mỹ”, thuật ngữ “phương pháp” (method), “công nghệ”
(technique) được giải thích là bao gồm cả bí quyết kỹ thuật. 14
Luật bí mật thương mại
của Nga 2005 cũng quy định rõ bí mật thương mại bao gồm cả bí quyết kỹ thuật. 15
Tuy
nhiên, pháp luật Việt Nam lại tách biệt rõ ràng giữa bí quyết kỹ thuật và bí mật thương
mại. (Điều 7 Luật chuyển giao công nghệ của Việt Nam năm 2006 quy định “Bí quyết kỹ
thuật” không phải là đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ).
Theo định nghĩa của Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO), bí quyết kỹ thuật
(Know-how) được giải thích là “Dữ liệu thông tin kỹ thuật hoặc các kiến thức thu được từ
kinh nghiệm hoặc kỹ năng có thể áp dụng trong thực tiễn, đặt biệt trong công nghiệp”.16
12
http://www.wipo.int , được trích dẫn trong Tạp chí Nhà nước và pháp luật (2010), Nguyễn Thái Mai, Khái niệm thông tin bí
mật - đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế.
13
Từ điển luật học ( 1999), Nxb. Tư pháp, Hà Nội, tr.44
14
Alan S Gutterman and Bentley J Anderson (1997), Interllectual Property in global markets, Kluwer Law Internatioal, London
(p.76)
15
http://www.rg.ru/2004/08/05/taina-doc.html, được trích dẫn trong Tạp chí Nhà nước và pháp luật Nguyễn Thái Mai, Khái niệm
thông tin bí mật - đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế.
16
http://www.wipo.int, được trích dẫn trong Tạp chí Nhà nước và pháp luật (2010), Nguyễn Thái Mai Khái niệm thông tin bí mật
- đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ trong pháp luật thương mại quốc tế.

Trong pháp luật của liên minh Châu Âu thì bí quyết kỹ thuật (Know-how) được
giải thích là “một bộ thông tin công nghệ có tính bí mật, tính giá trị và được xác định
dưới bất kỳ hình thức phù hợp nào. 17
Tương tự, tại khoản 1 Điều 3, Luật chuyển giao công nghệ của Việt Nam năm
2006 có nêu bí quyết kỹ thuật là một trong các đối tượng chủ yếu của hợp đồng chuyển
giao công nghệ và được giải thích như sau “Bí quyết kỹ thuật là thông tin được tích luỹ,
khám phá trong quá trình nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh của chủ sở hữu công nghệ có
ý nghĩa quyết định chất lượng khả năng cạnh tranh của công nghệ, sản phẩm công nghệ”.
Với các quy định trên, chúng ta thấy bí quyết kỹ thuật là một dạng của thông tin bí mật.
Hay nói cách khác khi đề cập đến thuật ngữ “Bí quyết kỹ thuật” là muốn nói đến các
thông tin, dữ liệu thuộc về lĩnh vực kỹ thuật.
Như vậy, trong phạm vi đề tài: “Bảo hộ bí mật kinh doanh theo pháp luật Việt
Nam” người viết chỉ dừng lại ở phạm vi bảo hộ bí mật kinh doanh - đối tượng được bảo
hộ theo pháp luật Việt Nam. Theo đó, bí mật kinh doanh được bảo hộ là kết quả của quá
trình đầu tư, nghiên cứu sáng tạo thể hiện qua tri thức thông tin; có khả năng tạo ra giá trị
kinh tế khi sử dụng trong kinh doanh; và chưa được bộc lộ đến mức những người khác có
thể dễ dàng có được. Tuy nhiên, trong Hiệp định thương mại giữa Việt Nam và Hoa Kỳ
ký ngày 14/7/2000 tại Điều 9 lại quy định bảo hộ đối với “thông tin bí mật” hay “Bí mật
thương mại” nhưng Luật sở hữu trí tuệ hiện hành lại quy định bảo hộ đối với “bí mật kinh
doanh”. Vậy hai thuật ngữ này được hiểu như thế nào, phải chăng là chúng mâu thuẫn
nhau. Tuy nhiên sẽ là điều dễ hiểu vì theo Điều 5 Luật sở hữu trí tuệ hiện hành có quy
định: “Trong trường hợp điều ước quốc tế mà cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là
thành viên có quy định khác với quy định của luật này thì áp dụng quy định của Điều ước
quốc tế đó”. Vậy có thể nói, bí mật kinh doanh là bí mật thương mại. Theo đó, một bí mật
kinh doanh bất kể là cách thức chế tạo hay thành phần của một sản phẩm, danh sách
khách hàng, công thức chế tạo sản phẩm, mẫu hình... với giá trị thương mại đáng kể của
chúng đối với một công ty và tương ứng như vậy là đối với đối thủ cạnh tranh của công ty
đó, thì bí mật kinh doanh đã thể hiện một sự đầu tư thích đáng không chỉ bằng những nổ
lực trí tuệ và kỹ năng sáng tạo, mà còn bởi sự đầu tư về thời gian và tiền bạc để bảo vệ bí
mật kinh doanh đó.
17
Grancme B. Dinwoodie, William O. Hennesscy, Shira Perlmutter (2001), Trade Secret, International Property Law and Policy – Lexis Neis,
UAS (p.509

1.4 Khái niệm, ý nghĩa của việc bảo hộ bí mật kinh doanh
1.4.1 Bảo hộ bí mật kinh doanh
Theo từ điển tiếng Việt, thuật ngữ “bảo hộ” hiểu theo nghĩa thông thường là “che
chở, không để bị hư hỏng, tổn thất”.18
Bảo hộ quyền đối với bí mật kinh doanh là việc
Nhà Nước thông qua hệ thống pháp luật xác lập quyền của chủ thể (có thể là tổ chức hoặc
cá nhân) đối với bí mật kinh doanh và bảo vệ quyền đó chống lại bất kỳ sự vi phạm nào
của phía thứ ba.
Một số loại thông tin có thể được bảo hộ với danh nghĩa bí mật kinh doanh như:
Bí mật kinh doanh có thể bao gồm thông tin liên quan đến một công thức, mẫu
hàng, thiết bị hoặc tập hợp các thông tin khác mà được sử dụng trong một thời gian nhất
định trong một doanh nghiệp. Thông thường, bí mật kinh doanh là thông tin kỹ thuật dùng
trong quá trình sản xuất hàng hoá.
Bí mật kinh doanh có thể liên quan đến chiến lược tiếp thị, xuất khẩu hoặc bán
hàng, hay phương pháp lưu trữ tài liệu hoặc các quy trình và thủ tục quản lý kinh doanh,
kể cả phần mềm dùng cho các hoạt động kinh doanh.
Bên cạnh đó cũng có các dạng bí mật kinh doanh tiềm năng như: thông tin kỹ
thuật, khoa học và tài chính, kế hoạch kinh doanh, quy trình kinh doanh, danh sách khách
hàng chủ chốt, danh sách nhà cung cấp đáng tin cậy hoặc nhà cung cấp đặt biệt, bản mô tả
đặt điểm kỹ thuật của sản phẩm, tính năng của sản phẩm, giá mua nguyên vật liệu thô, dữ
liệu thử nghiệm, hình vẽ hoặc hình vẽ phác thảo kỹ thuật, thông số kỹ thuật chế tạo, công
thức nấu ăn độc quyền, công thức tính toán, nội dung của sổ ghi chép trong phòng thí
nghiệm, cơ cấu tiền lương của công ty, giá sản phẩm và mức chi cho hoạt động quảng
cáo, mã nguồn, mã máy, cơ sở dữ liệu điện tử, hợp đồng chứa các chi tiết về ràng buộc thị
trường, tài liệu quảng cáo hay tiếp thị đang được xây dựng.
1.4.2 Ý nghĩa của việc bảo hộ bí mật kinh doanh
Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt, để đáp ứng nhu cầu và mong muốn mới
ngày càng gia tăng của khách hàng do đó các doanh nghiệp cần phải tạo ra các loại hàng
hoá và dịch vụ mới hoặc cải tiến chúng. Đối với một doanh nghiệp đang hoạt động hay
một doanh nghiệp mới muốn tồn tại, phát triển và đứng vững trong môi trường này cần
phải có đủ năng lực tạo ra hay tiếp nhận được các thông tin hữu ích cần thiết. Vì thế các
18
Từ điển tiếng Việt, NXB Đà Nẵng, 2003,tr.39

đối thủ cạnh tranh thường tìm ra cách thức tiếp cận những thông tin này theo cách không
lành mạnh. Do đó, những quy định của pháp luật về việc bảo hộ bí mật kinh doanh lại có
ý nghĩa hết sức cần thiết và quan trọng.
Thứ nhất, pháp luật về bí mật kinh doanh muốn duy trì và khuyến khích những
chuẩn mực đạo đức và sự công bằng trong thương mại;
Thứ hai, việc bảo hộ bí mật kinh doanh sẽ tạo ra động lực cho các doanh nghiệp
sáng tạo bằng cách bảo vệ thời gian và nguồn vốn đáng kể đã được đầu tư vào việc phát
triển những sáng tạo mang lại lợi thế cạnh tranh, cả về mặt kỹ thuật và thương mại, đặt
biệt là những sáng tạo không được cấp bằng độc quyền sáng chế hoặc chưa đủ điều kiện
để cấp bằng độc quyền sáng chế;
Thứ ba, nếu không được bảo hộ bởi pháp luật về bí mật kinh doanh thì những đối
thủ cạnh tranh của doanh nghiệp đó có thể sử dụng những sáng tạo này mà không phải
gánh chịu bất kỳ phí tổn cũng như rủi ro nào trong quá trình nghiên cứu và phát triển
những sáng tạo này.
1.5 Vai trò của bí mật kinh doanh đối với doanh nghiệp
Bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với bí mật kinh doanh là một vấn đề không xa lạ
với các nước trên thế giới, nhưng lại khá mới mẽ đối với các doanh nghiệp của Việt Nam.
Trên thực tế rất ít doanh nghiệp nhận thức được vai trò vô cùng quan trọng trong việc
thiết lập quyền sở hữu của mình đối với bí mật kinh doanh không chỉ trên thị trường trong
nước mà còn ngày càng trở nên quan trọng hơn khi tham gia vào thị trường quốc tế vì hai
lý do sau:
Một là, tăng giá trị thương hiệu của doanh nghiệp đó do việc có được bí mật kinh
doanh. Ví dụ cụ thể nhất là công thức chế biến thức uống Coca-cola là một bí mật kinh
doanh của công ty Coca-cola. Cho đến nay công ty Coca-cola vẫn là doanh nghiệp duy
nhất có thể sản xuất được loại nước uống ưa chuộng này. Có thể nói, Coca-cola đã thể
hiện đẳng cấp của mình trên thị trường vì khi nhắc đến Coca-cola thì không ai không biết
đến công ty sản xuất ra nó chính là Công ty Coca-cola.
Hai là, có ưu thế trong cạnh tranh với các đối thủ do việc có được bí mật kinh
doanh. Theo đó, một doanh nghiệp phát triển một quy trình để sản xuất sản phẩm của
mình cho phép sản xuất ra hàng hóa với phương thức hiệu quả hơn về nhiều mặt nhất là
mặt chi phí. Quy trình này trên thực tế đã tạo ra ưu thế cạnh tranh hơn cho các đối thủ
cạnh tranh bởi doanh nghiệp đã tạo ra sản phẩm hàng loạt mà ít tốn kém chi phí và thời

gian. Do vậy doanh nghiệp này đã đánh giá quy trình này như một bí mật kinh doanh và
không muốn đối thủ cạnh tranh biết được bí mật kinh doanh đó.
1.6 Sự cần thiết phải bảo hộ bí mật kinh doanh
Trước đây, Việt Nam đang trong quá trình đàm phán gia nhập Tổ chức Thương mại
Thế giới WTO. Đây là một trong những điều kiện tiên quyết để được gia nhập WTO là
Việt Nam phải thực thi hiệu quả quyền sở hữu công nghiệp nói chung và quyền đối với bí
mật kinh doanh nói riêng. Việc này sẽ góp phần tăng cường đầu tư giữa Việt Nam với các
nước đồng thời cũng là một nhân tố quan trọng để thu hút đầu tư vào Việt Nam.
Ở Việt Nam, khái niệm bí mật kinh doanh cũng như vấn đề bảo vệ, gìn giữ bí mật
kinh doanh còn khá mới mẻ và chưa thực sự được coi trọng. Trong khi đó, bí mật kinh
doanh lại mang đến cho doanh nghiệp nhiều lợi ích, vì thế bí mật kinh doanh luôn bị các
đối thủ cạnh tranh dòm ngó, tiếp cận và thu thập nhằm chiếm đoạt lợi thế của doanh
nghiệp sở hữu nó. Thêm vào đó mức độ cạnh tranh trên thị trường ngày càng khốc liệt
nên các đối thủ cạnh tranh không muốn chia sẽ thông tin cho nhau.
Bên cạnh đó, người lao động có quyền lựa chọn và thay đổi nơi làm việc, họ mang
theo thông tin đến nơi làm việc mới và đây là các đối thủ cạnh tranh của công ty cũ. Bản
thân các thông tin bí mật không phải là giải pháp kỹ thuật nên không thể bảo hộ được
dưới danh nghĩa sáng chế. Vì thế bí mật kinh doanh cần được bảo vệ bằng các hình thức
hiệu quả nhất để bảo vệ chính lợi thế cạnh tranh của công ty.
Một khi những bí mật kinh doanh hay những thông tin độc quyền bị mất, doanh
nghiệp cần chấp nhận thực tế rằng khả năng tiếp tục bảo mật thông tin đó cũng đã bị mất
vì những tiết lộ do sơ suất, vô ý có thể ngăn cản doanh nghiệp việc tiếp tục kiểm soát
những thông tin đó. Doanh nghiệp sẽ đối mặt với nhiều rủi ro khi những thông tin độc
quyền bị tiết lộ. Một lời phát biểu vô tình của nhân viên, gián điệp kinh doanh, sự vi
phạm hợp đồng, những nhân viên bất mãn và việc rò rỉ thông tin qua Email đều là những
rủi ro thực sự. Những thông tin độc quyền về đối thủ cạnh tranh rất quan trọng. Theo thời
gian, giá trị của những thông tin này càng ngày một nâng cao và cùng với đó đòi hỏi các
doanh nghiệp phải quan tâm nhiều hơn đến việc bảo vệ những bí mật kinh doanh của
chính mình.

1.7 Chính sách tự bảo mật của chủ sở hữu đối với bí mật kinh doanh
Việc bảo hộ bí mật kinh doanh với tính chất đặc thù giống như tên gọi của nó.
Ngoài vai trò của pháp luật trong việc bảo hộ thì có thể nói vai trò góp phần quyết định lại
là chính sách tự bảo mật của chính chủ sở hữu bí mật kinh doanh.
Hãy tưởng tượng, một ngày nào đó không may bí mật kinh doanh của doanh
nghiệp bị rò rỉ ra bên ngoài dù vô tình hay bằng một cách khác như (gián điệp công
nghiệp, nhân viên cũ của công ty bất mãn với công việc mà tiết lộ…) từ doanh nghiệp đó
đến đối thủ cạnh tranh. Nếu điều đó xảy ra, và đối thủ cạnh tranh của doanh nghiệp đó sẽ
thu được lợi ích hay lợi nhuận từ việc tự do lợi dụng sử dụng những thành quả mà doanh
nghiệp đó đã đầu tư thời gian, công sức, tiền bạc để tạo ra bí mật đó. Điều đó có nghĩa là
họ không cần phải chịu bất kỳ chi phí nào, không gặp phải rủi ro nào trong việc thu thập
hoặc phát triển những đổi mới dựa trên bí mật kinh doanh đã được chứng minh của chủ sở
hữu. Do đó, khi doanh nghiệp có được bí mật kinh doanh thì nên thiết lập một chính sách,
một cách thức hợp lý trong việc quản lý để bảo vệ bí mật của mình như: hạn chế số người
biết và tiếp cận đến bí mật đó, và chỉ bộc lộ đối với những người cần phải biết trong quá
trình làm việc. Đồng thời, cách ly những tài liệu có liên quan bằng cách có khóa riêng, có
người trông giữ… Có thể nói thêm, đôi khi chính sách tự bảo mật của chủ sở hữu đối với
bí mật kinh doanh lại tốn kém chi phí hơn cả việc bảo hộ thông thường.
1.8 So sánh giữa bí mật kinh doanh với sáng chế
1.8.1 Khái quát chung về bí mật kinh doanh và sáng chế
Theo khoản 12 Điều 4 Luật sở hữu trí tuệ thì sáng chế “là giải pháp kỹ thuật dưới
dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng
các quy luật tự nhiên”. Nhưng không phải mọi giải pháp kỹ thuật nào cũng được bảo hộ
dưới danh nghĩa sáng chế, nó phải đáp ứng các điều kiện sau đây thì mới được coi là sáng
chế:
Có tính mới;
Có trình độ sáng tạo;
Có khả năng áp dụng công nghiệp.
Bên cạnh đó, sáng chế còn được bảo hộ với danh nghĩa là giải pháp hữu ích. Giải
pháp hữu ích về bản chất là một sáng chế ở trình độ thấp. Điều kiện bảo hộ giải pháp hữu
ích đơn giản hơn, không đòi hỏi yêu cầu về trình độ sáng tạo mà chỉ cần đáp ứng điều

kiện: là không phải là hiểu biết thông thường, có tính mới và có khả năng áp dụng công
nghiệp. Sáng chế và bí mật kinh doanh đều là đối tượng sở hữu công nghiệp được pháp
luật sở hữu trí tuệ bảo hộ. So sánh bí mật kinh doanh và sáng chế ta thấy giữa chúng có
những điểm giống và khác nhau.
Giống nhau:
Sáng chế và bí mật kinh doanh đều không phải là những hiểu biết thông thường và
không dễ dàng có được.
Sáng chế và bí mật kinh doanh đều có khả năng áp dụng trong công nghiệp. Tức
là, chúng không thể chỉ mang tính lý thuyết mà nó còn phải mang lại những lợi ích
thực tiễn, chúng có thể thực hiện được việc tạo ra, sản xuất sản phẩm, hoặc có thể
áp dụng rộng rãi thu được sản phẩm đạt kết quả cao.
Chính vì có khả năng áp dụng trong công nghiệp nên sáng chế và bí mật kinh
doanh đều tạo cho người đang nắm giữ nó những lợi thế trước đối thủ cạnh tranh. Do đó
chủ sở hữu, người sử dụng sáng chế, bí mật kinh doanh cần phải có biện pháp cần thiết để
bảo vệ.
Khác nhau:
Bên cạnh những điểm tương đồng giữa bí mật kinh doanh và sáng chế ta thấy giữa
chúng có một số yếu tố khác nhau.
Việc bảo hộ chúng trong thực tiễn, trong trường hợp bí mật kinh doanh liên quan
tới các sáng chế hoặc quy trình sản xuất mà không đáp ứng được các điều kiện cấp bằng
sáng chế thì chỉ có thể được bảo hộ dưới dạng bí mật kinh doanh. Loại này có thể là
trường hợp các danh sách khách hàng hoặc quy trình sản xuất mà chúng không đủ tính
sáng tạo để được cấp sáng chế. Tương tự, các bí mật kinh doanh có thể liên quan tới
những sáng chế có đủ điều kiện để cấp sáng chế thì chúng có thể được bảo hộ với danh
nghĩa bí mật kinh doanh. Tuy nhiên, điều đặc biệt này chỉ có thể được lý giải khi thấy
được sự khác biệt quan trọng nhất giữa sự bảo hộ sáng chế và bảo hộ bí mật kinh doanh là
bảo hộ bằng việc cấp bằng độc quyền sáng chế hay bảo hộ tự động của chủ thể quyền.
Hay có thể nói là sự bộc lộ hay không bộc lộ của việc bảo hộ cụ thể:
Thứ nhất, mục tiêu chung của sáng chế là nhằm khuyến khích sáng tạo và bộc lộ
các sáng tạo bằng việc dành cho người được cấp bằng sáng chế sự độc quyền sở hữu và
sử dụng sáng chế trước tất cả những người khác trong thời gian nhất định và khi thời hạn
bảo hộ kết thúc, sáng chế lại trở thành tài sản chung của xã hội. Đổi lại việc bảo hộ độc

quyền trong thời hạn tương đối lâu dài cụ thể là 20 năm thì chủ sở hữu phải công khai
sáng tạo của mình, phải tiết lộ thông tin về sáng chế của mình trong những trường hợp
được luật chì định mặc dù chủ sở hữu có các độc quyền đối với sáng chế của họ, tuy
nhiên họ lại không được quyền giữ kín thông tin về các sáng chế đó.
Theo luật thì khi nộp đơn xin cấp bằng độc quyền sáng chế đều yêu cầu người nộp
đơn phải công bố những thông tin về sản phẩm hoặc quá trình được cấp bằng cũng như
phải tạo điều kiện cho những người có khả năng kỹ thuật hiểu và sử dụng thông tin này để
nghiên cứu thêm hoặc ứng dụng công nghệ sau khi sáng chế hết thời hạn độc quyền. Bất
kì người nào quan tâm cũng có thể thu thập được những thông tin như vậy từ văn phòng
cấp Patent, sau khi trả các chi phí cần thiết.
Ngược lại với đặc điểm trên của việc bảo hộ đối với sáng chế, bí mật kinh doanh
được bảo hộ lại nằm trong chính sự bí mật với các cách thức giữ kín, bảo mật của chủ thể,
làm cho chúng không bị bộc lộ công khai trước người khác. Vì thế, tuy mục tiêu của sự
bảo hộ bí mật kinh doanh tương tự với mục tiêu của việc bảo hộ sáng chế ở chỗ chúng có
tính chất khuyến khích hoạt động sáng tạo nhưng chúng vượt ra ngoài và mở rộng hơn so
với bảo hộ sáng chế ở điểm chúng đảm bảo cho thông tin sáng tạo của chủ thể không trở
thành tri thức công cộng chung, cho tới khi nào thông tin đó còn đảm bảo các yêu cầu luật
định để xác định đó là bí mật kinh doanh.
Thứ hai, sự khác biệt giữa việc bảo hộ sáng chế và bí mật kinh doanh là do bản
chất của chúng quyết định. Cụ thể, nếu sự bảo hộ độc quyền sáng chế mang tính chất
hành chính, chủ yếu dựa vào quyền lực nhà nước và có tính chất đối lưu hai chiều không
chỉ nhằm bảo vệ quyền lợi của chủ sở hữu mà còn gắn với mục tiêu phát triển công nghệ
chung của toàn xã hội, Nhà Nước đảm bảo cho chủ sở hữu độc quyền sở hữu và công khai
sử dụng sáng chế trong một thời hạn nhất định để đổi lấy việc chủ sở hữu không được
quyền giữ bí mật thông tin về sáng chế và những người khác vẫn có thể tiếp cận, nghiên
cứu sáng chế, từ đó tiếp tục cải tiến, phát triển và đổi mới công nghệ trong lĩnh vực tương
ứng thì sự bảo hộ bí mật thương mại chủ yếu mang tính chất dân sự, với những biện pháp
bảo mật do chính chủ sở hữu tự mình tiến hành, sao cho bí mật thương mại không thể bị
tiết lộ dẫn đến giảm lợi thế kinh doanh của họ trước các đối thủ cạnh tranh khác. Khi thực
tế xuất hiện hành vi tiếp cận, nắm giữ thông tin về bí mật kinh doanh một cách không
lành mạnh hoặc bất hợp pháp, chủ sở hữu có quyền yêu cầu bồi thường.
Thứ ba, về thời gian bảo hộ: Việc bảo hộ bí mật kinh doanh có ưu điểm là không
bị hạn chế về mặt thời gian. Tức là, chúng sẽ được bảo hộ cho tới khi bí mật đó còn chưa

bị bộc lộ ra công chúng. Việc bảo hộ bí mật kinh doanh không phải mất chi phí đăng ký
(mặc dù có thể phải bỏ chi phí cao hơn để bảo mật thông tin đó). Bí mật kinh doanh phát
sinh hiệu lực ngay lập tức. Việc bảo hộ bí mật kinh doanh không đòi hỏi công bố thông
tin hoặc thủ tục đăng ký. Đối với sáng chế thì thời gian bảo hộ là 20 năm kể từ ngày nộp
đơn đăng ký bảo hộ và đối với bằng độc quyền sáng chế khi hết thời hạn bảo hộ thì sẽ
được gia hạn hoặc kéo dài thêm sau khi nộp lệ phí và thủ tục duy trì, gia hạn hiệu lực.
Giả sử, chủ sở hữu (cá nhân, tổ chức) có được sản phẩm trí tuệ đáp ứng đủ điều
kiện để được bảo hộ dưới dạng bí mật kinh doanh hay sáng chế thì qua việc phân tích
những mặt giống nhau cũng như những điểm khác nhau giữa chúng. Theo đó, chủ sở hữu
sẽ đứng trước hai sự lựa chọn: một là bộc lộ sản phẩm trí tuệ đó để được bảo hộ bằng việc
cấp bằng độc quyền đối với sáng chế; và sẽ được bảo hộ với danh nghĩa là bí mật kinh
doanh nếu chủ sở hữu không muốn bộc lộ. Theo người viết, sẽ là sự lựa chọn thông minh
nếu chủ sở hữu tin mức độ sáng tạo của sản phẩm trí tuệ đó, chẳng hạn họ tin rằng trong
100 năm nữa bí mật do mình sáng tạo, tìm ra mà người khác không thể khám phá và tìm
hiểu được, cộng với thời gian bảo hộ đối với bí mật kinh doanh là vô thời hạn thì thiết
nghĩ chủ sở hữu nên lựa chọn bảo hộ dưới hình thức bí mật kinh doanh để bảo hộ cho sản
phẩm trí tuệ của mình. Ngược lại, nếu chủ sở hữu sợ rủi ro trong quá trình hoạt động dẫn
đến bí mật đó bị tiết lộ, bộc lộ và họ muốn độc quyền sử dụng (thời gian bảo hộ là 20
năm) thì thiết nghĩ nên lựa chọn bảo hộ dưới dạng sáng chế. Nếu trong quá trình bảo hộ
mà có hành vi xâm phạm như có người tiếp cận, nghiên cứu, phát triển và đổi mới những
sáng chế đó thì khi đó chủ sở hữu sẽ có quyền ngăn cấm và được cơ quan có thẩm quyền
can thiệp ngay.
1.8.2 Một số ví dụ trong thực tiễn chứng minh mối liên hệ giữa bí mật kinh
doanh và sáng chế
Công ty săm lốp Michelin (pháp)
Công ty săm lốp Michelin (pháp) có lịch sử 180 năm nổi tiếng là thần bí nhất Châu Âu.
Chuyển kể rằng năm 1964, Tổng thống De Gaulle muốn đến thăm xưởng sản xuất cũng
đã bị từ chối. Lý do là công ty muốn đảm bảo an toàn tuyệt đối những bí mật về thiết kế
sản phẩm và kỹ thuật chế tạo của mình. Để giữ bí mật kỹ thuật, công ty không những từ
chối mọi khách trong nước đến tham quan khảo sát mà ngay cả đối với nội bộ cũng bảo
mật nghiêm ngặt. Phân xưởng sản xuất cao su chỉ được giao cho những người thân tín
quản lý thiết bị thí nghiệm. Hỗn hợp hữu cơ, nhiệt độ và công thức pha chế cao su thiên
nhiên được bảo mật liên tục. Các công đoạn không biết nhau và công ty cũng không cho

phép nhân viên đổi cương vị lẫn nhau. Như vậy, công ty
Michelin trở thành công ty săm lốp cao su thứ hai thế giới
và là đối thủ đáng gờm nhất của công ty Cathay của Mỹ.
Công ty săm lốp Michelin (Pháp) bảo hộ quá trình
sản xuất kỹ thuật của mình dưới dạng bí mật kinh doanh.
Vì nếu bảo hộ dưới dạng là bằng độc quyền sáng chế thì
thời gian bảo hộ chỉ được 20 năm và khi hết thời hạn này
thì người khác có quyền sử dụng, thu lợi mà không phải
chịu bất kỳ trách nhiệm pháp lý nào. Do đó, việc bảo hộ quá trình sản xuất, kỹ thuật chế
tạo với danh nghĩa bí mật kinh doanh thì thời gian bảo hộ là vô thời hạn nếu những thông
tin về quá trình sản xuất đó chưa bị bộc lộ, khi đó công ty sẽ tiếp tục thu được lợi ích kinh
tế từ sản phẩm mà họ đã sản xuất ra.
Bí quyết giữ gìn phấn nụ Huế19
Phấn nụ là một loại mỹ phẩm độc nhất vô nhị của Huế. Gia đình bà Trần Thị Tùng,
số nhà 22 Tô Hiến Thành, Thành Phố Huế là một trong những nơi hiếm sản xuất ra loại
mỹ phẩm có một không hai này. Hiện bà Tùng đã sang định cư ở Hoa Kỳ và người em
ruột là bà Trần Thị Phương cũng không còn ở Huế mà đang sống ở TP. Hồ Chí Minh. Cả
hai hiện giờ điều mở tiệm bán phấn nụ một ở Mỹ và một ở TP. Hồ Chí Minh, năm nào họ
cũng phải về Huế một lần để sản xuất phấn nụ, sau đó đóng gói sản phẩm chở đi vì loại
sản phẩm đó chỉ có thể sản xuất tại Huế không thể sản xuất ở bất cứ nơi nào.
Khoảng thế kỉ XIX khi Huế trở thành kinh đô của nhà Nguyễn, cùng với việc thiết
lập triều cương, một nhu cầu không thể thiếu ở chốn cung đình đó là làm đẹp và phấn nụ
cũng ra đời. Đến năm 1945, triều đại phong kiến sụp đổ, các cung nữ ra khỏi cung cấm và
nhiều người đã mang theo nghề làm phấn truyền bá trong dân gian. Theo bà Trần Thị
Phương, hậu duệ được thụ truyền nghề làm phấn nụ thì người đầu tiên nắm giữ được kỹ
thuật làm phấn nụ là bà ngoại của mình, nguyên là thị nữ chốn hậu cung. Sau khi bà ngoại
xuất cung đã truyền nghề lại. Kỹ thuật làm phấn nụ là một nghề gia truyền nên ngoài
người thân trong gia đình không ai được biết đến công thức pha chế. Bà Phương cho biết,
để có những thỏi phấn nụ thành phẩm đạt chất lượng phải trải qua nhiều công đoạn rất
công phu, tỉ mỉ, tuân thủ các nguyên tắc bất di bất dịch từ đầu cho đến cuối. Nước phải
hứng nước trời, nhưng không phải lấy nước của những trận mưa đầu tiên vì theo họ, chỉ
19
Theo Diễn đàn thương nhân Việt Nam, Bí mật nỏ thần, http://merchant.vn/news/2011/04/05/bi-m%E1%BA%ADt-
n%E1%BB%8F-th%E1%BA%A7n/, [truy cập ngày 28/12/2011].

có nước mưa ở Huế mới làm được phấn nụ. Ngoài ra,
các vị thuốc bắc cũng chỉ mua được mua tiệm quen ở
Huế chỉ cần bà Tùng và bà Phương đến cứ thế cân đủ
phân, đủ lạng mang về. Đó cũng là lý do mà hằng năm,
bà Phương và bà Tùng phải về Huế ít nhất một lần để
sản xuất phấn nụ. Giá phấn nụ ở Huế hiện nay được bán
khoảng từ 15.000 – 20.000 đồng/thỏi (ở Mỹ bán với giá
15-20 USD/thỏi) chất lượng rất tốt. Hành trình phấn nụ
từ cấm cung bước vào dân gian được lưu truyền qua hậu duệ và đến nay bí mật đó vẫn
trong vòng bí mật.
Việc sản xuất phấn nụ là một bí mật kinh doanh của bà Tùng và bà Phương. Tương
tự công ty Michelin, nếu quá trình sản xuất phấn nụ được bảo hộ dưới dạng sáng chế thì
khi hết thời gian bảo hộ nó sẽ bị bộ lộ và người khác có quyền sử dụng chúng để thu lợi.
Việc này sẽ làm ảnh hưởng đến chủ sở hữu mà cụ thể là bà Tùng và bà Phương. Do đó,
việc bảo hộ quá trình sản xuất phấn nụ dưới danh nghĩa là một bí mật kinh doanh mang
hiệu quả tối ưu.
Gillete… bảo đảm bí mật đến cùng20
Gillete là nhãn hiệu dao cạo râu thịnh hành số 1 và đang chiếm tới 70% thị phần
dao cạo râu trên thế giới. Các nhãn hiệu của Gillete luôn làm lu mờ nhiều sản phẩm của
các hãng nổi tiếng khá như: Warner, Lambert, Schik, Wilkisson, Bic… Một trong những
bí quyết thành công của Gillete là đảm bảo bí mật của sản phẩm mới đến cùng. Sự ra đời
của nhãn hiệu March 3 là một ví dụ.
Để Gillete March 3 có được thành công như ngày nay hãng đã mất gần 10 năm
nghiên cứu bí mật. Gillete bỏ ra 1,2 tỷ USD cho dự án nghiên cứu sản phẩm, với sự tham
gia của gần 500 kỹ sư đến từ đại học Stanford và viện đại học MIT. Công cuộc nghiên
cứu và chế tạo tuyệt mật đến nỗi Gillete đã nhờ FBI vào cuộc. Hàng ngày các nhân viên
của FBI ngoài việc bảo vệ khu vực nghiên cứu thì tại trụ sở FBI hàng loạt các thông tin
tình báo được gởi về để tìm ra những điệp viên kinh tế có thể ăn cắp thông tin. Nhờ đó,
Gillete đã phát hiện ra một điệp viên của đối thủ cạnh tranh Wright Industrries định lẻn
vào ăn cắp bản vẽ Gillete Match 3. Bên cạnh đó, một số hacker định tấn công hệ thống
20
Theo Diễn đàn thương nhân Việt Nam, Bí mật nỏ thần, http://merchant.vn/news/2011/04/05/bi-m%E1%BA%ADt-
n%E1%BB%8F-th%E1%BA%A7n/, [truy cập ngày 28/12/2011].

mạng nội bộ của Gillete cũng thất bại vì hệ thống bảo vệ của Gillete khá tốt và được FBI
nâng cấp thường xuyên.
Sau khi nghiên cứu thành công Match 3, ngay lập tức Gillete xin đăng ký bảo hộ
quyền sở hữu sáng chế tại Mỹ, Châu Âu, Nhật bản và Trung quốc là những thị trường chủ
chốt của hãng. Điều đặc biệt là Gillete không xin bảo hộ tổng thể Match 3 mà xin bảo hộ
riêng cho từng bộ phận của chiếc dao cạo râu thế hệ mới
này. Tất cả đã có đến 38 bộ phận của Match 3 được xin
đăng ký bảo hộ độc quyền nên đã hạn chế khá hiệu quả nạn
ăn cắp bản quyền sáng chế.
Trong ví dụ này, sản phẩm Match 3 của Gillete lại
được bảo hộ như một sáng chế xem xét kỹ thì việc này sẽ
mang lại hiệu quả hơn. Mặc dù, việc tạo ra Match 3 là một
bí mật của công ty. Vì khi sản phẩm được bán trên thị
trường, người khác sẽ mua và phân tích nó để biết được
những đặc tính kỹ thuật của nó khi đó pháp luật khó mà bảo vệ người chủ sở hữu thật sự.
Nhưng nếu được bảo hộ dưới dạng sáng chế thì khi đó pháp luật sẽ bảo hộ một cách hiệu
quả hơn.
Như vậy, việc bảo hộ sản phẩm trí tuệ dưới dạng sáng chế hay bí mật kinh doanh
đều có những ưu và nhược điểm nhất định. Qua những ví dụ trên cho thấy sự khôn khéo
của chủ sở hữu, tùy theo từng sản phẩm trí tuệ mà cân nhắc lựa chọn hình thức bảo hộ
dưới hình thức bằng độc quyền sáng chế hay bí mật kinh doanh để đạt được hiệu quả tối
ưu nhất.
1.8.3 Mối liên hệ giữa bí mật kinh doanh và sáng chế trong một chương trình
máy tính
Chương trình máy tính là tập hợp các chỉ dẫn được thể hiện dưới các dạng các
lệnh, các mã, lược đồ hoặc bất kỳ dạng nào khác, khi gắn vào một phương tiện mà máy
tính đọc được, có khả năng làm cho máy tính thực hiện được một công việc hoặc đạt được
một kết quả cụ thể được quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật sở hữu trí tuệ hiện hành.
Có thể nói rằng, chương trình máy tính là một loại hình công nghệ đặc biệt có thể
được bảo hộ dưới nhiều hình thức mà một số quốc gia trên thế giới áp dụng như: Bảo hộ
quyền tác giả; Bảo hộ dưới dạng sáng chế; Bảo hộ dưới dạng bí mật kinh doanh; Bảo hộ
kiểu dáng công nghiệp...

Tuy nhiên ở Việt nam, chương trình máy tính chỉ được bảo hộ dưới hình thức là
quyền tác giả “chương trình máy tính được bảo hộ như tác phẩm văn học, dù được thể
hiện dưới dạng mã nguồn hay mã máy” được quy định tại khoản 1 Điều 22 Luật sở hữu
trí tuệ hiện hành. Theo đó, “mã nguồn” là sản phẩm trước biên dịch của một phần mềm,
chưa có khả năng điều khiển thiết bị số. “Mã máy” là sản phẩm sau biên dịch của một
phần mềm, có khả năng điều khiển thiết bị số (khoản 13, 14 Luật công nghệ thông tin
2006).
Tuy nhiên, xét ở một góc độ khác thì chương trình máy tính hoặc từng bộ phận của
chương trình máy tính có thể được bảo hộ dưới dạng bí mật kinh doanh, hoặc được bảo hộ
dưới dạng sáng chế bởi tính chất mật, chưa được bộc lộ công khai dưới bất kỳ hình thức nào
khác đồng thời được chủ sở hữu áp dụng các chính sách bảo mật đối với chúng.
Giả sử chương trình máy tính đáp ứng đủ điều kiện để được bảo hộ dưới dạng là bí
mật kinh doanh. Khi đó, chủ sở hữu sẽ được độc quyền sử dụng mà không phải bộc lộ
công khai. Tuy nhiên, đổi lại thì cách thức bảo hộ này mang lại rủi ro đáng kể vì chương
trình máy tính có thể bị giải mã, phân tích ngược tạo cho người khám phá kết quả như
mong muốn của họ.
Thông thường, các chương trình máy tính được tích hợp trong máy móc, thiết bị
phần cứng. Khi đó, việc phân tích ngược các chương trình máy tính, tiến hành “bẻ khóa”
sẽ cho ra kết quả mong muốn. Trường hợp này phụ thuộc vào trình độ, kinh nghiệm của
các chuyên gia chuyên bẻ khóa. Về mặt pháp lý thì hành vi này không bị xem là vi phạm
quyền đối với bí mật kinh doanh. Tuy nhiên, hành vi phân tích ngược sáng chế được bảo
hộ để sử dụng vào mục đích thương mại có thể bị xem là hành vi xâm phạm quyền. Cũng
chính vì lý do này, đối với loại công nghệ, hoặc thiết bị công nghệ dễ bị phân tích ngược
hay bị bẻ khóa thì chủ sở hữu nên chọn cách thức bảo hộ dưới dạng sáng chế. Khi đó,
sáng chế sẽ bị bộc lộ công khai và chi tiết đến người khác có thể làm ra sáng chế tương tự
được nhưng đổi lại họ được cấp bằng độc quyền trong thời gian 20 năm. Nếu chủ sở hữu
lựa chọn bảo hộ dưới hình thức là bí mật kinh doanh. Khi đó, chủ sở hữu chương trình
máy tính được bảo hộ vô thời hạn nếu nó chưa bị bộc lộ công khai. Vì thế, trong trường
hợp chương trình máy tính không thuộc phạm vi bảo hộ của sáng chế thì người sử dụng
hoàn toàn có thể áp dụng biện pháp phân tích ngược để khai thác, sử dụng chương trình
máy tính vào mục đích thương mại mà không bị xem là hành vi xâm phạm. Tuy nhiên
việc bảo hộ chương trình máy tính dưới dạng sáng chế đã bị loại bỏ theo quy định tại
khoản 2 Điều 59 Luật sở hữu trí tuệ hiện hành.

Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc

Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc

Similar to Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc (20)

More from Nhận viết đề tài trọn gói Số điện thoại / zalo / tele: 0917.193.864

More from Nhận viết đề tài trọn gói Số điện thoại / zalo / tele: 0917.193.864 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (12)

Luận Văn Bảo Hộ Bí Mật Kinh Doanh Theo Pháp Luật Việt Nam.doc