Nhận viết luận văn Đại học , thạc sĩ - Zalo: 0917.193.864 Tham khảo bảng giá dịch vụ viết bài tại: vietbaocaothuctap.net Luận văn thạc sĩ ngành luật: Hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi, cho các bạn có thể tham khảo

1. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
................/............... ......../.......
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ THỊ THIÊN KIỀU
HOẠT ĐỘNG THANH TRA
LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Ở TỈNH QUẢNG NGÃI
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017

2. BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NỘI VỤ
................/............... ......../.......
HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA
LÊ THỊ THIÊN KIỀU
HOẠT ĐỘNG THANH TRA
LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Ở TỈNH QUẢNG NGÃI
LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH
Chuyên ngành: Luật Hiến pháp và Luật Hành chính
Mã số: 60 38 01 02
NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS. NGUYỄN QUỐC HIỆP
THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2017

3. LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi dưới sự
hướng dẫn khoa học của TS. Nguyễn Quốc Hiệp
Luận văn cao học này là sản phẩm của quá trình tìm tòi, nghiên cứu và
trình bày của bản thân tôi về đề tài luận văn. Mọi số liệu, quan điểm, quan
niệm của các tài liệu và các nhà nghiên cứu khác được trích dẫn theo đúng
quy định. Các số liệu trong luận văn là số liệu trung thực và chưa từng được
công bố trong bất kỳ công trình nghiên cứu nào khác.
Học viên
LÊ THỊ THIÊN KIỀU

4. LỜI CẢM ƠN
Trước hết, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến lãnh đạo Học viện Hành
chính Quốc gia, cùng tập thể các giáo sư, phó giáo sư, tiến sĩ và cán bộ quản lý
của Học viện đã tận tình truyền đạt những kiến thức khoa học quý báu và tạo
điều kiện thuận lợi giúp tôi hoàn thành chương trình cao học chuyên ngành
Luật Hiến pháp và Luật Hành chính.
Xin chân thành cảm ơn TS. Nguyễn Quốc Hiệp đã tận tình hướng dẫn
bản thân tôi nghiên cứu hoàn thành tốt luận văn này.
Trong quá trình thực hiện, luận văn chắc chắn không tránh khỏi những
hạn chế, thiếu sót, rất mong nhận được sự thông cảm và chia sẻ của quý thầy,
cô giáo và người đọc.
Xin chân thành cảm ơn!
Học viên
LÊ THỊ THIÊN KIỀU

5. MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
MỤC LỤC
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC BẢNG
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn ...............................................3
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn .......................................................................6
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn .....................................................7
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn ................................7
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn...............................................................8
7. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................8
CHƯƠNG 1 NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG THANH TRA
LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI .....................................................10
1.1 Quan niệm chung về hoạt động thanh tra ...........................................................10
1.1.1 Khái niệm hoạt động thanh tra.........................................................................10
1.1.2 Đặc điểm của thanh tra.....................................................................................11
1.2 Phân loại thanh tra...............................................................................................17
1.2.1 Thanh tra hành chính........................................................................................17
1.2.2 Thanh tra chuyên ngành...................................................................................18
1.3 Địa vị pháp lý của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội .....................20
1.3.1 Đặc điểm của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội...............................20
1.3.2 Vị trí, chức năng của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội...............22
1.3.3 Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội .......23
1.3.4 Tổ chức và hoạt động của Thanh tra lao động - Thương binh và Xã hội .......23
1.3.5 Nguyên tắc hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội......25
1.4 Địa vị pháp lý của Thanh tra lao động theo quy định của ILO và tham khảo mô
hình tổ chức của Thanh tra Lao động một số quốc gia điển hình trên thế giới ........28

6. 1.4.1 Địa vị pháp lý của thanh tra lao động theo quy định của ILO.........................28
1.4.2 Tham khảo mô hình tổ chức của Thanh tra Lao động của một số quốc gia điển
hình trên thế giới .......................................................................................................30
1.4.3 Những kinh nghiệm có thể được áp dụng ở Việt Nam ....................................33
1.5 Nhận xét chung về mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra Lao động -
Thương binh và Xã hội .............................................................................................35
Tiểu kết chương 1: ...................................................................................................36
CHƯƠNG 2 THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG THANH TRA LAO ĐỘNG –
THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG NGÃI ....................................37
2.1 Đặc điểm tình hình kinh tế, xã hội địa phương...................................................37
2.2 Giới thiệu về đơn vị thực hiện chức năng thanh tra Lao động – Thương binh và
Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi .........................................................................................39
2.3 Thực trạng hoạt động ..........................................................................................42
2.3.1 Công tác thanh tra chuyên ngành Lao động – Thương binh và Xã hội ...........42
2.3.2 Công tác thanh tra hành chính..........................................................................51
2.3.3 Nhiệm vụ thực hiện các công tác khác của Thanh tra Sở Lao động – Thương
binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi ...............................................................................53
2.4 Nguyên nhân của những tồn tại và hạn chế trong hoạt động Thanh tra Lao động
– Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi ...........................................................61
Tiểu kết chương 2.....................................................................................................74
CHƯƠNG 3 PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP BẢO ĐẢM HOẠT ĐỘNG
THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI Ở TỈNH QUẢNG
NGÃI TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.............................................................75
3.1. Phương hướng bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã
hội ở tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay.......................................................75
3.1.1 Nâng cao nhận thức..........................................................................................75
3.1.2 Nâng cao vị trí, vai trò của lực lượng thực hiện chức năng thanh tra Lao động - Thương
binh và Xã hội .............................................................................................................76

7. 3.1.3 Tập trung các điều kiện để bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động – Thương
binh và Xã hội ...........................................................................................................77
3.2. Những giải pháp cơ bản nhằm bảo đảm hoạt động thanh tra Lao động – Thương
binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi ............................................................................78
3.2.1 Hoàn thiện hệ thống pháp luật .........................................................................78
3.2.2 Đổi mới tổ chức lực lượng thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh
Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay .......................................................................85
3.2.3 Bảo đảm hiệu quả hoạt động của thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội
ở tỉnh Quảng Ngãi.....................................................................................................88
3.2.4 Bảo đảm năng lực Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội....................88
3.2.5 Tăng cường mối quan hệ phối hợp với các cơ quan, tổ chức khác trong hoạt
động giám sát, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động của Thanh tra Sở ...................90
3.2.6 Nâng cao trách nhiệm của các cơ quan, cá nhân trong hoạt động thanh tra của
Thanh tra Sở..............................................................................................................92
Tiểu kết chương 3.....................................................................................................94
KẾT LUẬN..............................................................................................................95
TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................96

8. DANH MỤC HÌNH
Hình 1.1: Sơ đồ chu trình quản lý nhà nước ............................................................12
Hình 1.2: Sơ đồ hai hướng hoạt động chính của thanh tra.......................................17

9. DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. So sánh những điểm khác nhau giữa thanh tra và kiểm tra .....................13
Bảng 2.1 Bảng tổng hợp số lượng cán bộ, công chức Thanh tra Sở qua các năm từ
2012-2016..................................................................................................................41
Bảng 2.2: Bảng tổng hợp công tác tiếp công dân, giải quyết đơn, thư khiếu nại, tố
cáo của Thanh tra Sở Lao động – TB&XH tỉnh Quảng Ngãi từ năm 2012-2016 ....45
Bảng 2.3: Bảng tổng hợp thanh tra hành chính của Thanh tra Sở từ năm 2012 -
2016...........................................................................................................................49
Bảng 2.4: Bảng tổng hợp điều tra tai nạn lao động trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi từ
năm 2012-2016..........................................................................................................52
Bảng 2.5: Bảng tổng hợp kết quả hoạt động thanh tra chuyên ngành từ năm
2012-2016..................................................................................................................49

10. 1
MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Quảng Ngãi - quê hương của Núi Ấn, Sông Trà, là một tỉnh nằm trong vùng
tự do khu V trong 9 năm kháng chiến chống Pháp và phải đương đầu với đế quốc
Mỹ. Toàn Đảng, toàn dân, toàn quân Quảng Ngãi đã ra sức xây dựng và bảo vệ tổ
quốc, là hậu phương vững chắc, đóng góp sức người, sức của cho các chiến trường,
lại bị ảnh hưởng nặng nề của thiên tai và biến đổi khí hậu. Quảng Ngãi cùng với cả
nước đang từng ngày thay da đổi thịt với sự phát triển không ngừng của nhiều khu
kinh tế trọng điểm Miền Trung, những dự án đầu tư xây dựng lớn hợp tác giữa Việt
Nam và các quốc gia khác như: khu công nghiệp, dịch vụ VSIP Quảng Ngãi (Việt
Nam - Singapo), khu công nghiệp Dung Quất, Khu công nghiệp Tịnh Phong…
Theo đó, sự gia tăng cả về số lượng và chất lượng các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất
kinh doanh đã góp phần không nhỏ trong việc giải quyết việc làm, nâng cao đời
sống của người lao động và nguồn thu ngân sách của tỉnh. Tuy nhiên, trong thời
gian gần đây vấn đề đình công, tranh chấp lao động tập thể và tai nạn lao động xảy
ra tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi rất
nhiều và có chiều hướng tăng mạnh, có nhiều vụ rất nghiêm trọng đã gây ảnh hưởng
lớn đến môi trường đầu tư của tỉnh, tính mạng, đời sống của người lao động và hoạt
động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Bên cạnh đó, mặt trái của cơ chế thị
trường, hậu quả của thiên tai để lại đã làm cho số người cần trợ giúp xã hội tăng lên
đáng kể. Trong đó có người cao tuổi, người khuyết tật, trẻ em có hoàn cảnh đặc
biệt, hộ nghèo, hộ gia đình cần được trợ giúp đột xuất hàng năm do thiên tai, hỏa
hoạn, mất mùa, ... nên việc quan tâm, giúp đỡ những người yếu thế trong xã hội là
công việc chung của toàn xã hội. Tuy nhiên việc thực hiện các chính sách bảo trợ xã
hội trong cả nước nói chung và trong tỉnh Quảng Ngãi nói riêng vẫn còn nhiều bất
cập, một số cá nhân lợi dụng những chính sách của nhà nước để trục lợi cá nhân.
Là nơi có chiến tranh ác liệt nhất tại Nam Trung Bộ, Đảng và nhân dân
Quảng Ngãi đã chiến đấu kiên cường với địch đã dành nhiều thắng lợi vẻ vang làm
nên lịch sử, thống nhất đất nước. Chiến tranh đã đi qua, nhưng hậu quả của chiến

11. 2
tranh còn để lại cho đất nước ta nói chung và tại quê hương Quảng Ngãi nói riêng là
rất nặng nề trên thân thể của nhân dân và con cháu ta sau này. Kế thừa và phát huy
truyền thống tốt đẹp của dân tộc ta “Uống nước nhớ nguồn, đền ơn đáp nghĩa”. Hồ
Chủ tịch đã nói: “Thương binh, bệnh binh, gia đình bộ đội, gia đình liệt sỹ là những
người có công với Tổ quốc. Bởi vậy bổn phận của chúng ta là phải biết ơn, thương
yêu và giúp đỡ họ”. Vì vậy, chăm sóc, ưu đãi người có công với cách mạng có ý
nghĩa chính trị, xã hội to lớn và trở thành một nguyên tắc được ghi nhận trong Hiến
pháp nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 tại Khoản 1 Điều 59
“Nhà nước, xã hội tôn vinh, khen thưởng, thực hiện chính sách ưu đãi đối với người
có công với nước”. Đây là yếu tố nhằm thực hiện sự tiến bộ và công bằng xã hội,
góp phần ổn định chính trị, thúc đẩy sự nghiệp đổi mới phát triển.
Trong thời gian qua, Đảng và Nhà nước ta đã ban hành nhiều chủ trương,
chính sách đối với thương binh, bệnh binh, liệt sỹ và gia đình liệt sỹ, người và gia
đình có công giúp đỡ cách mạng. Chính sách này gắn liền với việc thực hiện chủ
trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, liên quan đến đời sống hàng ngày của
hàng triệu người có công. Bên cạnh những kết quả tích cực trong việc thực hiện chế
độ chính sách đối với người có công với cách mạng, tình trạng khai man, gian lận
hồ sơ người có công để hưởng chính sách ưu đãi của nhà nước vẫn còn xảy ra ở
nhiều địa phương trong cả nước, gây bức xúc trong xã hội trong đó có địa phương
tỉnh Quảng Ngãi. Công tác quản lý nhà nước của chính quyền cơ sở trong việc thực
hiện chính sách đối với người có công còn nhiều bất cập, hạn chế. Một số văn bản
quy phạm pháp luật hướng dẫn thực hiện “Pháp lệnh ưu đãi người có công” chưa
đầy đủ, thiếu thống nhất. Quy định hướng dẫn về điều kiện, tiêu chuẩn, quy trình,
trách nhiệm xác nhận người có công chưa đồng bộ, thiếu hợp lý; có nội dung quá
“khắt khe”, gây khó khăn cho đối tượng; có nội dung quá “thông thoáng”, tạo kẽ hở
cho phần tử xấu lợi dụng, dẫn đến tiêu cực.
Chính vì điều đó Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội đóng vai trò
thiết yếu trong quản lý nhà nước về thực hiện chính sách cho người có công cách
mạng, người lao động và trong việc thực hiện các chính sách bảo trợ xã hội và các

12. 3
lĩnh vực khác của đời sống xã hội. Mục đích của thanh tra là phòng ngừa, phát hiện
và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm các chính sách trên. Đồng thời, phát
hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị nhà nước
biện pháp khắc phục, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu
quả của hoạt động quản lý nhà nước trong những lĩnh vực thuộc quản lý của ngành
Lao động – Thương binh và Xã hội nói chung và của Sở Lao động – Thương binh
và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nói riêng.
Trước sự đòi hỏi ngày càng cao của nhu cầu quản lý nhà nước và sự nghiệp
công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, đặc biệt trước đòi hỏi của cơ chế thị trường
trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, hội nhập kinh tế quốc tế, Thanh tra Lao
động- Thương binh và Xã hội còn nhiều hạn chế về tổ chức, hoạt động, số lượng,
chất lượng, nguồn nhân lực, chế độ, chính sách... nhìn chung chưa đáp ứng được so
với yêu cầu. Nhiều hiện tượng tiêu cực đã và đang xảy ra trong quá trình quản lý
các lĩnh vực của ngành Lao động – Thương binh và Xã hội cần phải được phát hiện,
chấn chỉnh và xử lý kịp thời. Do vậy, đổi mới tổ chức và hoạt động của Thanh tra
Lao động- Thương binh và Xã hội là một yêu cầu cấp thiết hiện nay. Nhận thức
được điều đó, bản thân tôi quyết định chọn và nghiên cứu đề tài : “Hoạt động
Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi” để làm đề tài
luận văn tốt nghiệp.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn
Trong những năm qua, vấn đề hoạt động thanh tra nói chung được nhiều nhà
khoa học quan tâm nghiên cứu. Có thể nêu một số công trình điển hình như:
- Cuốn sách “Đổi mới tổ chức và hoạt động ngành thanh tra nhằm tăng
cường năng lực phòng, chống tham nhũng” (2012) tác giả Nguyễn Quốc Hiệp (chủ
biên) Nguyễn Tuấn Khanh, Trần Văn Long, nhà xuất bản chính trị - hành chính. Nội
dung :Cuốn sách gồm những nội dung sau: Phần 1: Một số vấn đề chung về công
tác thanh tra - cơ sở thiết lập tổ chức và hoạt động của ngành Thanh tra, trong đó đề
cập đến vị trí, vai trò, đặc điểm của công tác thanh tra; Chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn của cơ quan thanh tra; Yêu cầu đối với công tác thanh tra trong điều kiện phát

13. 4
triển nền kinh tế thị trường định hướng XHCN và cải cách hành chính, yêu cầu đổi
mới tổ chức và hoạt động của thanh tra nhằm tăng cường năng lực phòng, chống
tham nhũng.
- Luật Thanh tra và các quy định pháp luật về công tác thanh tra, nhà xuất
bản chính trị quốc gia (2012).
- Tập bài giảng về văn bản quản lý nhà nước và văn bản trong hoạt động
thanh tra, tác giả Trần Hậu Kiên, Ngô Mạnh, nhà xuất bản Chính trị quốc gia.
- Thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp, tác giả Phạm Văn Khanh, Nguyễn Du.
Cuốn sách được chia làm hai phần: Phần thứ nhất: Trình bày dưới dạng hỏi- đáp các
quy định của pháp luật về thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp như thẩm quyền, trình
tự, thủ tục thanh tra, kiểm tra, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan tiến hành
thanh tra và kiểm tra, quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp được thanh tra, kiểm
tra. Phần thứ hai: cuốn sách tập hợp các văn bản pháp luật quy định về thanh tra,
kiểm tra doanh nghiệp và sắp xếp theo từng lĩnh vực như tài chính, kế toán, chứng
khoán, ngân hàng, công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp, thủy sản, xây dựng, giao
thông vận tải, bưu chính và viễn thông, thương mại, du lịch, lao động, môi trường,
đất đai, y tế, văn hóa-thông tin, hải quan.
- Quản lý nhà nước về công tác thanh tra, tác giả Mai Trung Sơn, Nguyễn
Ngọ.
- Luận văn Thạc sĩ “Thanh tra lao động theo pháp luật lao động Việt Nam”
của tác giả Đỗ Thị Thu Hiền – Khoa Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội (2011). Luận
văn đã Khái quát chung về thanh tra và thanh tra lao động. Tìm hiểu những quan
điểm, quan niệm, quy định của pháp luật lao động Việt Nam về thanh tra lao động,
soi vào thực tiễn hoạt động của thanh tra lao động. Từ đó nêu lên những khó khăn,
vướng mắc, đề xuất kiến nghị hoàn thiện pháp luật về thanh tra lao động và nâng
cao hơn nữa hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực lao động hiện nay.
- Luận văn Thạc sĩ “Tổ chức và hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương
binh và Xã hội thực trạng và giải pháp” của tác giả Nguyễn Thị Hồng Diệp – khoa
Luật – Đại học Quốc gia Hà Nội (2009). Làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn về

14. 5
khái niệm thanh tra và thanh tra chuyên ngành; tổ chức hoạt động của thanh tra lao
động thương binh và xã hội; phân tích một số mô hình thanh tra của các nước trên
thế giới, đặc biệt là mô hình tổ chức thanh tra lao động. Đánh giá thực trạng tổ chức
và hoạt động của thanh tra lao động, thương binh và xã hội kể từ khi có luật thanh
tra năm 2004. Nêu phương hướng và đề xuất các giải pháp cơ bản nhằm đổi mới tổ
chức và hoạt động của thanh tra.
- Quy trình và phương pháp tiến hành một cuộc thanh tra chính sách lao
động do Nguyễn Xuân Bân – chủ biên (2000), NXB Lao động – Xã hội.
- Các bài viết đăng trên các tạp chí thanh tra như: Viện khoa học Thanh tra,
Thanh tra Việt Nam, Thanh tra Chính phủ, Thanh tra Bộ Lao động – Thương binh
và Xã hội: đề tài Báo cáo kết quả thanh tra, kết luận thanh tra những vấn đề lý luận
và thực tiễn của tác giả Đặng Khánh Toàn; Nâng cao hiệu lực, hiệu quả thanh tra
trách nhiệm của các cơ quan hành chính Nhà nước; Thanh tra cổ phần hóa doanh
nghiệp Nhà nước – thực trạng và những bài học kinh nghiệm, tác giả: Lê Hồng
Lĩnh; Mối quan hệ giữa Thanh tra chính phủ với các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ
quan thuộc Chính phủ trong việc thực hiện quyền thanh tra và quản lý nhà nước về
thanh tra tác giả: Trần Văn Tuấn; Một số giải pháp nhằm hạn chế trùng lắp chồng
chéo trong hoạt động thanh tra; Đánh giá tính hợp pháp và hợp lý của các văn bản
quản lý trong quá trình tiến hành thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo; Phương
pháp thanh tra lao động, tác giả: Nguyễn Anh Tuấn; Một số sai phạm thường gặp
trong việc thực hiện chính sách lao động và kỹ năng phát hiện sai phạm; Đề án nâng
cao năng lực Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội đến năm 2020 của
Chính phủ.
Tuy nhiên, các công trình nêu trên chủ yếu đề cập đến tổng thể công tác
thanh tra ít có những tài liệu, bài viết có nội dung đi sâu vào công tác Thanh tra Lao
động – Thương binh và Xã hội. Đặc biệt, chưa có công trình nào tập trung nghiên
cứu thực tiễn Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội của tỉnh
Quảng Ngãi. Đó cũng chính là một trong những lý do thôi thúc tôi lựa chọn nghiên
cứu chủ đề luận văn nhằm tìm ra những giải pháp để khắc phục hạn chế, bất cập

15. 6
trong Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi
nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật, vi phạm chính
sách đối với người có công cách mạng, người lao động, người được bảo trợ và
những chủ thể khác được pháp luật bảo vệ. Đồng thời, phát hiện những sơ hở trong
cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị Nhà nước có biện pháp khắc
phục, phát huy nhân tố tích cực, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả của hoạt
động quản lý nhà nước trong lĩnh vực quản lý của Sở Lao động – Thương binh và
Xã hội tỉnh Quảng Ngãi.
3. Mục đích và nhiệm vụ của luận văn
- Mục đích:
Luận văn có mục đích tổng quát là xây dựng luận cứ khoa học cho các giải
pháp bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội nói chung và
tại tỉnh Quảng Ngãi nói riêng nhằm bảo đảm quyền và lợi ích của người có công
cách mạng, người lao động, người sử dụng lao động và những đối tượng yếu thế
trong xã hội. Đồng thời nêu lên thực trạng Hoạt động của Thanh tra Sở Lao động –
Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi, miêu tả một số mô hình tổ chức của các
nước khác để học tập và đổi mới tổ chức của Thanh tra Lao động – Thương binh và
Xã hội nói chung và Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng
Ngãi nói riêng nhằm mục đích cuối cùng là bảo đảm hoạt động của thanh tra trên tất
cả các lĩnh vực quản lý của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi.
Trên cơ sở đó, nêu ra các giải pháp để bảo đảm hoạt động của Thanh tra Lao động –
Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nhằm nâng cao hiệu lực và hiệu quả công
tác quản lý nhà nước trong lĩnh vực Lao động - Thương binh và xã hội tại địa
phương.
- Nhiệm vụ:
Làm sáng tỏ về mặt lý luận và thực tiễn về khái niệm thanh tra và thanh tra
chuyên ngành, tổ chức và hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội,
phân tích một số mô hình tổ chức thanh tra lao động của các nước trên thế giới và
địa vị pháp lý của Thanh tra lao động theo quy định của ILO.

16. 7
Rà soát, đánh giá hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh
vực hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội.
Đánh giá tình hình hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã
hội , trong đó nêu rõ một số hạn chế trong hoạt động của Thanh tra Lao động –
Thương binh và Xã hội ở địa phương hiện nay và nguyên nhân của những hạn chế
đó.
- Kiến nghị một số giải pháp nhằm bảo đảm hoạt động của lực lượng Thanh
tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi trong giai đoạn hiện nay.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu của luận văn
- Đối tượng nghiên cứu:
Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng
Ngãi.
- Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi không gian: Đề tài nghiên cứu trên phạm vi hẹp chỉ đánh giá hoạt
động của Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi.
Phạm vi thời gian: từ khi Luật Thanh tra số 56/2010/QH12 có hiệu lực thi
hành từ ngày 01/7/2011.
Phạm vi nội dung: Hoạt động của Thanh tra lao động – Thương binh và Xã
hội tỉnh Quảng Ngãi giai đoạn từ 2012-2016.
Hoạt động chủ yếu trên 3 lĩnh vực chính: Lao động, Chính sách Người có
công và Chính sách xã hội.
Ngoài ra còn khái quát sơ bộ một số nhiệm vụ khác có liên quan.
5. Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu của luận văn
Đề tài được thực hiện dựa trên cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng, pháp
luật của Nhà nước ta trong công tác Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội
trong điều kiện phát triển nền kinh tế thị trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa,
hội nhập kinh tế quốc tế và cải cách hành chính.
Để thực hiện nhiệm vụ nghiên cứu, đề tài sử dụng các phương pháp nghiên

17. 8
cứu cụ thể, bao gồm: Phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp, phương pháp
thống kê,...Các phương pháp nói trên được sử dụng để hệ thống hóa các văn bản
quy phạm pháp luật hiện hành về Hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh
và Xã hội; tập hợp và đánh giá số liệu về Hoạt động của Thanh tra Lao động –
Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi; tìm hiểu thực tiễn, so sánh và đánh giá
thực trạng hoạt động Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng
Ngãi; lập luận cho các giải pháp bảo đảm hoạt động của Thanh tra Lao động –
Thương binh và Xã hội nói chung và tỉnh Quảng Ngãi nói riêng.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn của luận văn
Luận văn là công trình nghiên cứu một cách tương đối có hệ thống về Hoạt
động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi.
Luận văn góp phần bổ sung nhận thức lý luận về vai trò, vị trí, mô hình tổ
chức và hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội nhằm mục
đích cuối cùng là nâng cao hiệu lực và hiệu quả công tác thanh tra trong các lĩnh
vực lao động, thương binh và xã hội nơi bản thân đang công tác.
Luận văn có thể được sử dụng làm tài liệu tham khảo cho các nhà nghiên
cứu, những nhà tư vấn chính sách, sinh viên các trường đại học ngành Luật và
những người làm công tác chính sách cho người có công cách mạng, lĩnh vực lao
động, bảo trợ xã hội và những lĩnh vực khác có liên quan. Đặc biệt, luận văn có giá
trị tham khảo trong quá trình tìm kiếm các giải pháp bảo đảm hoạt động của Thanh
tra Lao động – Thương binh và Xã hội ở tỉnh Quảng Ngãi.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn gồm
ba chương:
Chương 1: Những vấn đề lý luận về hoạt động của Thanh tra Lao động –
Thương binh và Xã hội
Chương 2: Thực trạng hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và
Xã hội tỉnh Quảng Ngãi

18. 9
Chương 3: Phương hướng và giải pháp bảo đảm hoạt động Thanh tra Lao
động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi

19. 10
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ HOẠT ĐỘNG
THANH TRA LAO ĐỘNG – THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
1.1 Quan niệm chung về hoạt động thanh tra
1.1.1 Khái niệm hoạt động thanh tra
Theo từ điển Tiếng việt thông thường, hoạt động được hiểu là vận động, cử
động nhằm một mục đích nào đó, trong hoạt động quản lý nhà nước hoạt động được
hiểu là thực hiện một chức năng nào đó trong một chỉnh thể [26, trang 156]
Thanh tra (inspect) xuất phát từ gốc La-tinh (in-spectare) có nghĩa là "nhìn
vào bên trong" chỉ sự xem xét từ bên ngoài vào hoạt động của một đối tượng nhất
định, "là sự kiểm soát đối với đối tượng bị thanh tra" [25, trang 379] trên cơ sở
thẩm quyền (quyền hạn và nghĩa vụ) được giao nhằm đạt được mục đích nhất định.
Trong hoạt động quản lý nhà nước, trong sách báo chính trị, các tài liệu và
văn bản pháp luật thường sử dụng cụm từ "thanh tra, kiểm tra" để chỉ một giai đoạn
cần thiết của quá trình quản lý, một chức năng quản lý nhà nước.
Ngoài ra, tên gọi thanh tra còn được dùng để chỉ một số tổ chức khác không
hoàn toàn đúng tính chất và nhiệm vụ của nó như thanh tra nhân dân, thanh tra thủ
trưởng.
Về mặt lý luận cũng như thực tiễn, khái niệm thanh tra được xét đến trên
nhiều khía cạnh khác nhau:
Một là, thanh tra là kiểm soát, xem xét tại chỗ việc làm của địa phương, cơ
quan, xí nghiệp. Thanh tra được hiểu là công việc của con người: người làm nhiệm
vụ thanh tra [26, trang 185].
Hai là, thanh tra là phạm trù dùng chỉ hoạt động của các tổ chức thuộc Tổng
thanh tra Nhà nước và Thanh tra Nhà nước chuyên ngành (Thanh tra Bộ, Thanh tra
Sở) [16, trang 54].
Ba là, thanh tra là một trong các hình thức cụ thể của kiểm tra nhằm bảo
đảm pháp chế và kỷ luật nhà nước [20,trang 15].

20. 11
Theo quy định của khoản 1, Điều 3 Luật Thanh tra năm 2010 thì: "Thanh tra
nhà nước là hoạt động xem xét, đánh giá, xử lý theo trình tự, thủ tục do pháp luật
quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền đối với việc thực hiện chính sách,
pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn của cơ quan, tổ chức, cá nhân" [3, trang 4].
1.1.2 Đặc điểm của thanh tra
Từ các quan niệm trên cho thấy thanh tra có các đặc điểm như sau:
Thứ nhất, Thanh tra là chức năng thiết yếu của cơ quan quản lý nhà nước
Nhà nước là chủ thể quản lý của quản lý nhà nước. Khái niệm quản lý nhà
nước ở đây không chỉ có hệ thống Chính phủ mà là cả cơ cấu bao gồm các cơ quan
thực hiện chức năng lập pháp, tư pháp, hành pháp. Hệ thống các cơ quan này trong
phạm vi trách nhiệm của mình đều thực hiện chức năng quản lý của mình đối với
các quá trình xã hội và hành vi hoạt động của con người là sự tác động có tổ chức
và điều chỉnh mang tính quyền lực Nhà nước để duy trì và phát triển các mối quan
hệ xã hội và trật tự xã hội, nhằm thực hiện những chức năng và nhiệm vụ của Nhà
nước.
Hiệu quả của việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của nhà nước phụ
thuộc vào việc thiết lập các thiết chế nhằm phát hiện và loại bỏ các lệch lạc sai
phạm trong quá trình thực hiện, làm cho đối tượng quản lý ngày càng tuân thủ pháp
luật, chấn chỉnh lại các quyết định đã ban hành trước đây cho phù hợp thực tế và
yêu cầu từ phía Nhà nước.
Quản lý Nhà nước nói riêng có 3 chức năng cơ bản là: một là: ra quyết định
quản lý, hai là: tổ chức thực hiện quyết định quản lý; ba là: kiểm tra việc thực hiện
quyết định ấy. Quyết định quản lý là sản phẩm đặc biệt của lao động quản lý và có
ở tất cả các cấp quản lý. Nhưng việc chuẩn bị và đề ra các quyết định mới chỉ là
điểm xuất phát trong quá trình quản lý, mà vấn đề quan trọng hơn là quyết định đó
đi vào đời sống, phát huy tác dụng như thế nào. Có thể có những quyết định đúng
đắn hứa hẹn hiệu quả cao, nhưng thiếu tổ chức thực hiện thì quyết định đó cũng chỉ
nằm trên giấy hoặc cũng chỉ nằm trong đầu óc người ra quyết định mà. Hơn thế,
hoạt động quản lý không dừng lại ở việc ra quyết định đúng đắn. Việc tổ chức thực

21. 12
hiện quyết định kịp thời chiếm vị trí trung tâm của quá trình quản lý. Tiếp theo đó
hoạt động quản lý luôn phải chú trọng khâu kiểm tra việc thực hiện quyết định quản
lý, mà ở một cấp độ nhất định, hoạt động kiểm tra việc thực hiện quyết định quản lý
chính là hoạt động thanh tra.
Ở nước ta, theo quy định của pháp luật hiện hành, chủ thể của thanh tra là
các cơ quan quản lý nhà nước; đối tượng của thanh tra là đối tượng quản lý nhà
nước và mục đích của hoạt động thanh tra cũng nhằm nâng cao hiệu lực, hiệu quả
quản lý nhà nước. Đây là những yếu tố căn bản để phân biệt hoạt động thanh tra với
các phương thức kiểm soát khác như hoạt động kiểm tra, giám sát của các cơ quan
nhà nước, tổ chức xã hội, của công dân đối với hoạt động hành chính nhà nước
(chức năng giám sát của Quốc hội và các cơ quan dân cử, giám sát của nhân dân,
chức năng kiểm sát của Viện Kiểm sát các cấp, chức năng kiểm tra của Đảng và các
tổ chức chính trị, xã hội).
Hình 1.1: Sơ đồ chu trình quản lý nhà nước
Phân biệt thanh tra với kiểm tra:
Thanh tra và kiểm tra đều là các hình thức của phương thức kiểm soát đối
với hoạt động quản lý nhà nước, là một chức năng của quản lý nhà nước, chủ yếu
Tæ chøc
thùc hiÖn
ph¸p luËt
Thanh tra
kiÓm tra
ban hµnh
chÝnh
s¸ch ph¸p
luËt C¬ quan
qu¶n lý
nhµ n-íc

22. 13
do các cơ quan quản lý nhà nước tự tiến hành. Giữa hai hình thức này có những
điểm tương đồng và có những điểm khác nhau.
Những điểm tương đồng:
Thứ nhất, thanh tra và kiểm tra giống nhau ở mục đích. Thông qua thanh tra,
kiểm tra để nhằm phát huy nhân tố tích cực, nêu gương những điển hình tốt, đồng
thời thông qua thanh tra, kiểm tra để phòng ngừa, hạn chế và xử lý vi phạm từ đó
góp phần thúc đẩy và hoàn thành nhiệm vụ trong hoạt động quản lý. Thanh tra,
kiểm tra nhằm hoàn thiện cơ chế quản lý, tăng cường pháp chế, bảo vệ lợi ích của
Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức.
Thứ hai, thanh tra, kiểm tra giống nhau ở phương pháp và tôn chỉ hoạt động.
Hoạt động thanh tra, kiểm tra phải dựa trên những công cụ, căn cứ mà pháp luật
cho phép. Qua thanh tra, kiểm tra phải xác định được sự thật khách quan, phải có
kết luận chính xác dựa trên những sự thật khách quan đó.
Thứ ba, thanh tra, kiểm tra giống nhau ở phương thức tiến hành. Cả thanh
tra và kiểm tra đều có thể tiến hành theo hai phương thức là đột xuất hoặc theo kế
hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Những điểm khác nhau (xem bảng so sánh bên dưới)
Bảng 1.1. So sánh những điểm khác nhau giữa thanh tra và kiểm tra
Tiêu chí Thanh tra Kiểm tra
Nội dung Đa dạng, phức tạp Thường đơn giản
Chủ thể Cơ quan hành chính nhà nước
(mang tính quyền lực công)
Đa dạng: Cơ quan nhà nước, tổ
chức chính trị, tổ chức chính trị
xã hội, …
Tính chất
công việc
Đòi hỏi phải có trình độ, nghiệp
vụ cao và tuân theo những trình
tự, thủ tục nhất định.
Không nhất thiết phải đòi hỏi
trình độ nghiệp vụ quá chuyên
sâu
Phạm vi hoạt
động
Hẹp, chỉ trong lĩnh vực quản lý
nhà nước
Rộng, phụ thuộc vào đặc điểm
của chủ thể kiểm tra

23. 14
Mức độ Theo kế hoạch được duyệt hoặc
đột xuất theo chỉ đạo của thủ
trưởng cơ quan quản lý nhà nước
Mang tính thường xuyên
Phân biệt thanh tra với giám sát:
Giám sát và thanh tra cũng đều là các hình thức của phương thức kiểm soát
nói chung, trong kiểm soát hoạt động quản lý nhà nước nói riêng. Hình thức giám
sát thường chỉ hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân bên ngoài hệ thống tác động
vào một hoạt động của một cơ quan, tổ chức nào đó. Ở nước ta, giám sát thuộc
chức năng, quyền hạn của cơ quan quyền lực nhà nước ( Quốc hội, Hội đồng nhân
dân các cấp), Tòa án nhân dân các cấp, các tổ chức xã hội và công dân nhằm bảo
đảm sự tuân thủ nghiêm minh pháp chế xã hội chủ nghĩa. Hoạt động giám sát của
Quốc hội và Hội đồng nhân dân các cấp đối với các đối tượng, được thực hiện
thông qua hoạt động tại các kì họp và chương trình giám sát của các tổ chức, các
thành viên hoặc theo vụ việc. Hoạt động giám sát của Tòa án nhân dân các cấp đối
với hoạt động quản lý nhà nước được thực hiện thông qua hoạt động xét xử các vụ
án hình sự, kinh tế, dân sự, lao động, hành chính…
Các tổ chức xã hội và công dân thực hiện giám sát thông qua các hoạt động
xây dựng pháp luật, tham gia góp ý, kiến nghị về các hoạt động của nhà nước, thực
hiện quyền khiếu nại, tố cáo…
Như vậy giám sát được quan niệm là việc theo dõi, kiểm tra xem xét của
chủ thể bên ngoài hệ thống đối với hệ thống. Giữa các cơ quan, cá nhân thực hiện
quyền giám sát và chịu sự giám sát thường không có mối liên hệ trực tiếp.
Phân biệt thanh tra và kiểm soát:
Kiểm soát là cơ chế tổ chức, kiểm tra xem xét nhằm phát hiện, ngăn chặn sai
phạm, việc làm trái với qui định đã ban hành (ví dụ kiểm soát văn bản). Kiểm soát
là hoạt động xem xét của người có thẩm quyền về các việc làm trên cơ sở đối chiếu
với các quy định đã có để đi đến điều chỉnh các việc làm. Kiểm soát hoạt động quản
lý nhà nước được đặt ra nhằm bảo đảm tính đúng đắn, hiệu quả cho hoạt động của
các cơ quan, các tổ chức và bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật, sự tuân thủ

24. 15
pháp chế. Hoạt động kiểm soát gắn liền với từng chủ thể quản lý nhà nước. Kiểm
soát còn được sử dụng để chỉ hoạt động xem xét, theo dõi đánh giá trong một doanh
nghiệp (Ban kiểm soát trong các doanh nghiệp..).
Thứ hai, Thanh tra là một phương thức hoạt động của chủ thể quản lý, nhân
danh quyền lực nhà nước xem xét, kiểm tra tận nơi, tại chỗ hoạt động của đối tượng
bị quản lý, nhằm tổ chức, điều hành hệ thống quản lý theo mục đích đề ra góp phần
nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước bảo đảm pháp chế xã hội chủ nghĩa.
Hoạt động thanh tra gắn liền với việc thực hiện nhiệm vụ quản lý Nhà nước trên tất
cả các lĩnh vực của đời sống kinh tế- chính trị - xã hội.
Trước hết, thanh tra có đối tượng là các cơ quan nhà nước, cán bộ, công
chức trong các cơ quan nhà nước. Do vậy, chức năng nhiệm vụ của các cơ quan
thanh tra là thanh tra, kiểm tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ, kế
hoạch nhà nước của các cơ quan nhà nước, cán bộ, công chức nhà nước từ Trung
ương đến địa phương. Qua thanh tra phát hiện, ngăn ngừa các hiện tượng tham ô,
lãng phí, tham nhũng, cửa quyền, hách dịch vi phạm quy định pháp luật liên quan
đến việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ mà nhà nước trao quyền. Ngoài ra, qua
thanh tra sẽ phát hiện những sai sót, khiếm khuyết trong chỉ đạo, điều hành của Nhà
nước, từ đó kiến nghị các biện pháp khắc phục, sửa chữa hoặc các phương pháp
quản lý nhà nước thích hợp, xử lý các cá nhân, cơ quan vi phạm bằng các hình thức
kỷ luật của nhà nước. Chính vì vậy thanh tra là phương thức đảm bảo kỷ luật, kỷ
cương trong hoạt động quản lý nhà nước.
Thanh tra còn có đối tượng thanh tra là cá nhân, tổ chức chịu sự điều chỉnh
của pháp luật. Ở vai trò này, thanh tra có nhiệm vụ kiểm tra, xem xét việc chấp
hành các chính sách, pháp luật của cá nhân, tổ chức từ đó một mặt kiến nghị sửa đổi
bổ sung chính sách, pháp luật cho phù hợp, một mặt xử phạt các hành vi vi phạm
chính sách, pháp luật đó. Tác dụng của thanh tra là đảm bảo cho mọi cá nhân, tổ
chức đều tuân thủ pháp luật và pháp luật phải phù hợp với cuộc sống.
Những sai sót, bất hợp lý của những kế hoạch, chính sách, pháp luật và biện
pháp quản lý đang thực hiện được thanh tra phát hiện sẽ giúp cho các chủ thể quản

25. 16
lý xem xét lại, tìm ra biện pháp, cơ chế, chính sách quản lý cho phù hợp. Như vậy,
thanh tra, kiểm tra giúp cho hoạt động quản lý luôn luôn được đổi mới, làm cho
chất lượng hoạt động quản lý được nâng lên.
Hoạt động quản lý nhà nước có phạm vi rộng lớn, bao trùm tất cả các mặt
hoạt động của đời sống xã hội và được thiết kế theo nhiều ngành, nhiều cấp. Do đó,
cần có một hệ thống thanh tra phù hợp để thực hiện nhiệm vụ thanh tra việc chấp
hành chính sách,pháp luật, nhiệm vụ, kế hoạch của Nhà nước của các cơ quan, tổ
chức và cá nhân ở các lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội là
một tất yếu khách quan.
Thứ ba, thanh tra có tính độc lập tương đối, đặc điểm này thể hiện ở chỗ
thanh tra có thẩm quyền xem xét đánh giá và xử lý những đơn vị, tổ chức có cùng
địa vị pháp lý với mình, đồng thời có quyền đưa ra những kiến nghị, kết luận độc
lập chỉ dựa trên những chứng cứ có thật được thu thập trong quá trình thanh tra. Cần
phải khẳng định rằng, mặc dù thanh tra thuộc khối hành pháp nhưng hoạt động của
thanh tra nhà nước phải độc lập với các cơ quan quản lý hành chính. Vấn đề có vẻ
mâu thuẫn nhưng thực chất là có lý, vì không thể đảm bảo kỷ cương pháp chế, đấu
tranh mạnh mẽ với những biểu hiện vi phạm pháp luật trong quản lý nhà nước đối
với đối tượng thanh tra nếu như thanh tra bị phụ thuộc và bị chi phối. Vì vậy, cần có
chủ thể chuyên thực hiện chức năng thanh tra có thẩm quyền độc lập, chỉ tuân theo
pháp luật, tránh sự chỉ đạo, theo dõi kiểm tra của riêng người Thủ trưởng. Để đảm
bảo tính khách quan, các cơ quan quản lý nhà nước sẽ không thể tự sửa chữa chính
bản thân mình bởi sự kiểm tra của cơ quan cấp dưới của mình.

26. 17
Hình 1.2: Sơ đồ hai hướng hoạt động chính của thanh tra
1.2 Phân loại thanh tra
1.2.1 Thanh tra hành chính
Thanh tra hành chính là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có thẩm
quyền đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trực thuộc trong việc thực hiện chính sách,
pháp luật, nhiệm vụ, quyền hạn được giao [ 3, trang 4].
Thanh tra hành chính là loại hình thanh tra hướng vào các chủ thể quản lý
nhà nước (là các cơ quan nhà nước và công chức nhà nước). Chức năng của loại

27. 18
hình thanh tra này là xem xét việc chấp hành pháp luật của các cơ quan quản lý nhà
nước và công chức nhà nước. Tiêu biểu cho loại hình này ở một số nước là cơ quan
Tổng Thanh tra Hành chính của Pháp, Bộ Giám sát Hành chính Ai Cập, Bộ Giám
sát Hành chính Trung Quốc, Ban Thanh tra và Kiểm toán Hàn Quốc… Theo Luật
Thanh tra năm 2010, Bộ máy cơ quan thanh tra theo cấp hành chính ở nước ta được
tổ chức từ trung ương đến địa phương. Ở Trung ương có Thanh tra Chính phủ; ở
địa phương có Thanh tra tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương (gọi chung là Thanh
tra tỉnh), Thanh tra huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh (gọi chung là Thanh
tra huyện).
Ngoài ra, các cơ quan quản lý nhà nước theo ngành, lĩnh vực cũng có chức
năng thanh tra hành chính. Chức năng này được quy định tại các nghị định quy định
về tổ chức, hoạt động của thanh tra chuyên ngành
1.2.2 Thanh tra chuyên ngành
Thanh tra chuyên ngành là hoạt động thanh tra của cơ quan nhà nước có
thẩm quyền theo ngành, lĩnh vực đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân trong việc chấp
hành pháp luật chuyên ngành, quy định về chuyên môn – kỹ thuật, quy tắc quản lý
thuộc ngành, lĩnh vực đó. [3, trang 4].
Như vậy, Thanh tra chuyên ngành là loại hình thanh tra hướng vào các đối
tượng quản lý theo ngành, lĩnh vực (tổ chức, công dân). Loại hình thanh tra này
thực hiện một phần chức năng quản lý (cai trị). Để thực hiện chức năng thanh tra
chuyên ngành, người ta lập ra một bộ phận chuyên trách làm công tác thanh tra như
Thanh tra Giáo dục, Thanh tra Tài chính, Thanh tra Lao động…
Về chức năng, nhiệm vụ của thanh tra chuyên ngành còn có nhiều ý kiến
khác nhau. Có ý kiến cho rằng thanh tra luôn luôn gắn liền với thủ trưởng cơ quan
quản lý nhà nước. Ở đâu có cơ quan quản lý nhà nước ở đó có cơ quan thanh tra.
Nhiệm vụ của cơ quan thanh tra là giúp thủ trưởng cơ quan quản lý nhà nước kiểm
tra, thanh tra các đơn vị, cá nhân thuộc thẩm quyền quản lý trực tiếp của mình để
xem xét, đánh giá các đơn vị, cá nhân thực hiện chức năng, nhiệm vụ như thế nào.

28. 19
Với chức năng này, thì chỉ có hoạt động thanh tra hành chính, còn việc kiểm tra
việc thực hiện pháp luật đã có các cơ quan chức năng khác.
Ý kiến khác cho rằng: thanh tra được tổ chức ở các cơ quan quản lý nhà
nước chuyên ngành như Bộ ở Trung Ương và Sở ở các địa phương nhằm mục đích
giúp cho Thủ trưởng các cơ quan đó kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy tắc,
quy phạm kỹ thuật của ngành hoặc các chính sách, pháp luật thuộc phạm vi quản lý
nhà nước của ngành đó. Chính vì vậy, cơ quan thanh tra chuyên ngành có chức
năng thanh tra, kiểm tra việc thực hiện các quy tắc, quy phạm và những quy tắc
quản lý của ngành. Qua thanh tra, kiểm tra có những kiến nghị đối với thủ trưởng
cơ quan mình về sửa đổi, bổ sung các quy định được ban hành cho phù hợp với
thực tế và đồng thời áp dụng các hình thức xử phạt hành chính đối với các tổ chức,
cá nhân vi phạm các quy định của ngành.
Thanh tra chuyên ngành trở thành cần thiết trong hoạt động quản lý là vì:
Thứ nhất, những kế hoạch, chính sách, pháp luật dù có đúng đắn và phù hợp
với thực tiễn đến mấy cũng không thể được thực hiện một cách nghiêm chỉnh nếu
không có thanh tra, kiểm tra của Bộ, ngành chức năng; các nhà quản lý và các đối
tượng thừa hành đều có thể mắc sai lầm, chưa tính đến tình trạng cục bộ bao sân
trong các ngành và do đó, công tác Thanh tra chuyên ngành phát hiện những sai
lầm, thiếu sót đó và kiến nghị lại với các nhà quản lý, điều hành nhà nước để sửa
đổi, bổ sung cho phù hợp, ngoài ra còn xử phạt vi phạm hành chính các vi phạm
trước khi nó trở thành nghiêm trọng.
Thứ hai, trong nền kinh tế thị trường, các yếu tố cấu thành luôn luôn vận
động, để các biện pháp quản lý, chính sách quản lý phát huy được hiệu quả thì
chính sách phải phù hợp với điều kiện kinh tế, xã hội trong từng thời kỳ. Hoạt động
thanh tra chuyên ngành góp phần phát hiện những thay đổi và dự báo những vấn đề
sẽ phát sinh để có biện pháp sửa đổi, phòng ngừa kịp thời. Do đó, thanh tra, kiểm
tra giúp cho các nhà quản lý theo sát và đối phó một cách kịp thời với sự thay đổi
của môi trường chính trị, kinh tế, xã hội.

29. 20
Luật Thanh tra năm 2010 quy định theo hướng: thanh tra chuyên ngành có
cả chức năng thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành. Một mặt thanh tra
hướng vào chính các cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý trực tiếp của
thủ trưởng đơn vị mình xem các cơ quan, tổ chức, cá nhân đó thực hiện chức năng,
nhiệm vụ được giao như thế nào để kiến nghị điều chỉnh phương thức quản lý, điều
hành. Mặt khác, thanh tra hướng vào các đối tượng của quản lý nhà nước là tổ chức,
cá nhân - đối tượng tác động của các quy phạm pháp luật của ngành, lĩnh vực trong
phạm vi quản lý nhà nước của Thủ trưởng cơ quan thanh tra. Hoạt động thanh tra
hành chính của các cơ quan này giống hoàn toàn hoạt động của cơ quan thanh tra
theo cấp hành chính, còn hoạt động thanh tra chuyên ngành lại có một số đặc điểm
riêng, phụ thuộc vào chức năng, nhiệm vụ của từng ngành.
1.3 Địa vị pháp lý của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội
1.3.1 Đặc điểm của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội
Cơ sở pháp lý
Ngay từ Điều 3 Pháp lệnh Thanh tra năm 1990 đã quy định rõ hệ thống tổ
chức Thanh tra nhà nước gồm có: Thanh tra Nhà nước; Thanh tra bộ, Ủy ban nhà
nước, cơ quan thuộc Hội đồng Bộ trưởng (nay là Chính phủ); Thanh tra tỉnh, thành
phố trực thuộc Trung ương và cấp tương đương; Thanh tra sở, ngành; Thanh tra
huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh và cấp tương đương; chức năng thanh tra
nhà nước ở xã, phường do Ủy ban nhân dân cùng cấp đảm nhiệm. Luật Thanh tra
ban hành ngày 15/6/2004 đã quy định rõ hơn về thanh tra chuyên ngành, đặc biệt
Luật đã quy định đối với thanh tra chuyên ngành có thể tiến hành thanh tra độc lập
mà không nhất thiết phải tổ chức theo đoàn thanh tra - một nội dung hoàn toàn mới
so với Pháp lệnh Thanh tra. Tiếp tục kế thừa Luật Thanh tra 2010 khắc phục những
hạn chế về hoạt động thanh tra chuyên ngành mà Luật Thanh tra năm 2004 và các
văn bản hướng dẫn chưa quy định về cơ quan thanh tra chuyên ngành trực thuộc bộ,
cho nên loại hình thanh tra này được tổ chức rất phức tạp và khác nhau, dẫn đến
tình trạng không thống nhất về tổ chức, chồng chéo về chức năng nhiệm vụ, quyền
hạn và nội dung hoạt động giữa các cơ quan thanh tra. Luật Thanh tra chưa có quy

30. 21
định nhưng trong thực tiễn, đã và đang tồn tại một số tổ chức, đơn vị có tên gọi là
thanh tra, ví dụ như: thanh tra khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế, thanh tra
chi cục, thanh tra xây dựng tại cấp huyện và cấp xã... đặt ra vấn đề cần nghiên cứu
làm sáng tỏ vị trí, vai trò, tổ chức và hoạt động của các loại hình thanh tra này. Luật
Thanh tra năm 2010 đã khắc phục được những hạn chế tồn tại đó.
Chính phủ đã cụ thể hóa các quy định tại Luật Thanh tra trong các Nghị
định:
Nghị định số 07/2012/NĐ-CP ngày 09/02/2012 của Chính phủ quy định về
cơ quan được giao thực hiện chức năng thanh tra chuyên ngành và hoạt động thanh
tra chuyên ngành;
Nghị định số 106/2012/NĐ-CP ngày 20/12/2012 của Chính phủ về việc quy
định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Lao động – Thương
binh và Xã hội;
Nghị định số 39/2013/NĐ-CP ngày 24/4/2013 của Chính phủ về tổ chức và
hoạt động của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội;
Những văn bản này là các sơ sở pháp lý rõ nét, cụ thể về vị trí, chức năng,
nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội
nói chung, Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tỉnh Quảng Ngãi nói
riêng. Như vậy Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là một cơ quan trong
hệ thống tổ chức của Ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, một bộ phận của tổ
chức thanh tra nhà nước.
Cơ sở thực tiễn
Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội đã được thành lập và hoạt động
từ ngày 23/11/1945 khi Chủ tịch Hồ Chí Minh ký Sắc lệnh số 64-SL thành lập Ban
Thanh tra đặc biệt và Tòa án đặc biệt, Bộ Lao động đã có bộ phận đảm nhiệm công
tác thanh tra, kiểm tra việc thi hành các luật lệ lao động. Trải qua nhiều thời kỳ lịch
sử, Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội đã có sự tách, nhập theo sự biến
động về tổ chức của Bộ Lao động, Bộ Thương binh và Xã hội. Đến nay, Thanh tra
Lao động - Thương binh và Xã hội được tổ chức từ Trung ương đến địa phương. Ở

31. 22
Trung ương có Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục Dạy nghề. Ở 63 tỉnh, thành phố
trực thuộc Trung ương có Thanh tra Sở thực hiện công tác thanh tra hành chính và
thanh tra chuyên ngành trong phạm vi quản lý nhà nước của Giám đốc Sở Lao động
– Thương binh và Xã hội. Ngoài việc thành lập và hoạt động theo Luật Thanh tra,
Nghị định số 39, Nghị định số 07, Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội
trên thực tế còn được tổ chức và hoạt động theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Lao
động - Thương binh và Xã hội về thanh tra viên phụ trách vùng.
1.3.2 Vị trí, chức năng của Thanh tra Lao động- Thương binh và Xã hội
Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là tổ chức thanh tra thuộc
Ngành Lao động - Thương binh và Xã hội, là một bộ phận của tổ chức thanh tra
Nhà nước; ở Trung ương có Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội;
Thanh tra Tổng cục Dạy nghề; ở tỉnh, thành phố trực thuộc Trung Ương có Thanh
tra Sở Lao động - Thương binh và Xã hội; thực hiện chức năng thanh tra hành
chính và thanh tra chuyên ngành về lao động, thương binh và xã hội trong phạm vi
quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.
Là cơ quan thanh tra chuyên ngành thuộc cơ quan quản lý đa ngành, đa lĩnh
vực, Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội có đối tượng thanh tra rất rộng.
Căn cứ vào hai chức năng chính có thể chia đối tượng của Thanh tra Lao động -
Thương binh và Xã hội thành hai loại:
Loại đối tượng thứ nhất: Cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý trực
tiếp của cơ quan quản lý nhà nước về lao động, thương binh, xã hội: Đó là các vụ,
tổng cục, cục, văn phòng, viện, trung tâm, trường… ở cấp Bộ; các phòng, ban, trung
tâm, trường… ở cấp Sở; các cục, phòng, ban, trường, trung tâm... thuộc Tổng cục
Dạy nghề.
Loại đối tượng thứ hai: Cơ quan, tổ chức, cá nhân có tham gia các quan hệ
xã hội theo quy định của Bộ luật Lao động, Luật Dạy nghề, Luật đưa người Việt
Nam đi làm việc ở nước ngoài; các tổ chức bảo hiểm xã hội theo quy định tại Luật
Bảo hiểm xã hội (bảo hiểm xã hội bắt buộc, bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm

32. 23
thất nghiệp); tham gia trong lĩnh vực ưu đãi người có công với cách mạng; bảo trợ
xã hội; bảo vệ và chăm sóc trẻ em; bình đẳng giới; phòng, chống tệ nạn xã hội.
1.3.3 Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội
Nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là
tổng thể các nhiệm vụ, quyền hạn của Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã
hội, Thanh tra Sở Lao động – Thương binh và Xã hội và Thanh tra Tổng cục Dạy
nghề. Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn chỉ nghiên cứu về tổ chức và hoạt
động của Thanh tra Sở nên:
Theo quy định tại Nghị định số 39/2013/NĐ-CP ngày 24/4/2013 của Chính
phủ về tổ chức và hoạt động của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội, có
thể tóm tắt các nhiệm vụ, quyền hạn cơ bản của Thanh tra Sở Lao động - Thương
binh và Xã hội như sau: Thanh tra việc thực hiện chính sách pháp luật về lao động,
người có công và xã hội của các cơ quan, tổ chức và cá nhân trên phạm vi quản lý
của Sở Lao động – Thương binh và Xã hội; Giải quyết khiếu nại, tố cáo về lao
động, người có công và xã hội theo quy định của pháp luật; thanh tra việc thực hiện
chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý
của Giám đốc Sở Lao động - Thương binh và Xã hội; Xử phạt vi phạm hành chính
trong lĩnh vực lao động, người có công và xã hội; Kiến nghị với cơ quan có thẩm
quyền đình chỉ hành vi vi phạm pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân; kiến nghị
hủy bỏ quyết định trái pháp luật về lao động, người có công và xã hội khi có đủ căn
cứ cho rằng hành vi hoặc quyết định đó gây thiệt hại đến lợi ích Nhà nước, quyền
và lợi ích hợp pháp của công dân; Thực hiện nhiệm vụ phòng ngừa và đấu tranh
chống tham nhũng thuộc lĩnh vực lao động, người có công và xã hội.
1.3.4 Tổ chức và hoạt động của Thanh tra lao động - Thương binh và Xã hội
Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội được tổ chức theo nguyên tắc
"song trùng trực thuộc" vừa phụ thuộc cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp về lãnh
đạo, chỉ đạo, vừa phụ thuộc cơ quan thanh tra cấp trên về tổ chức, nghiệp vụ, công
tác: Ở trung ương có Thanh tra Bộ, Thanh tra Tổng cục dạy nghề; ở địa phương có
Thanh tra Sở tại 63 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương. Thanh tra Bộ chịu sự

33. 24
lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội,
đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về công tác, tổ chức và nghiệp vụ thanh tra
của Thanh tra Chính phủ. Thanh tra Tổng cục dạy nghề chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo
trực tiếp của Tổng cục trưởng Tổng cục dạy nghề, đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng
dẫn về công tác, tổ chức, nghiệp vụ thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành
của Thanh tra Bộ.
Sở Lao động - Thương binh và Xã hội tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương
có Thanh tra Sở. Thanh tra Sở chịu sự lãnh đạo, chỉ đạo trực tiếp của Giám đốc Sở
Lao động - Thương binh và Xã hội, đồng thời chịu sự chỉ đạo, hướng dẫn về công
tác, tổ chức và nghiệp vụ thanh tra hành chính của Thanh tra cấp tỉnh và hướng dẫn
về công tác, nghiệp vụ thanh tra chuyên ngành của Thanh tra Bộ.
Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là cơ quan thanh tra nhà nước,
thực hiện hoạt động thanh tra hành chính và thanh tra chuyên ngành với hai hình
thức thanh tra là thanh tra theo chương trình, kế hoạch và thanh tra đột xuất. Thanh
tra Lao động - Thương binh và Xã hội chỉ thực hiện hoạt động thanh tra theo
chương trình, kế hoạch sau khi được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Tổng
cục trưởng Tổng cục Dạy nghề hoặc Giám đốc Sở phê duyệt. Thanh tra đột xuất
được tiến hành khi phát hiện cơ quan, tổ chức, cá nhân có dấu hiệu vi phạm pháp
luật, theo yêu cầu của việc giải quyết khiếu nại, tố cáo hoặc do Thủ trưởng cơ quan
quản lý nhà nước có thẩm quyền giao.
Việc thanh tra được thực hiện theo phương thức Đoàn thanh tra hoặc Thanh
tra độc lập. Ngoài ra còn có phương thức Thanh tra viên phụ trách vùng theo Quyết
định số 01/2006/QĐ-BLĐTBXH ngày l6/02/2006 của Bộ trưởng Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội và phương thức sử dụng phiếu tự kiểm tra thực hiện pháp
luật lao động theo Quyết định số 02/2006/QĐ- BLĐTBXH ngày l6/02/2006 của Bộ
trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội (sau đây gọi là Quyết định số
01/2006 và Quyết định số 02/2006).
Hoạt động của Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội bao gồm hoạt
động thanh tra hành chính và hoạt động thanh tra chuyên ngành, theo đó, hoạt động

34. 25
thanh tra hành chính là thanh tra việc thực hiện chính sách, pháp luật, nhiệm vụ của
cơ quan, tổ chức, cá nhân thuộc quyền quản lý của Bộ trưởng Bộ Lao động -
Thương binh và Xã hội, Tổng cục trưởng Tổng cục dạy nghề, Giám đốc Sở; hoạt
động thanh tra chuyên ngành thanh tra đối với cơ quan, tổ chức, cá nhân về việc
thực hiện chính sách, pháp luật của Nhà nước trong các lĩnh vực:
- Lao động, việc làm, tiền lương, bảo hiểm xã hội, xuất khẩu lao động, an
toàn lao động, vệ sinh lao động, dạy nghề;
- Ưu đãi người có công với cách mạng;
- Phòng chống tệ nạn xã hội, bảo trợ xã hội;
- Các lĩnh vực khác theo quy định của pháp luật.
Nội dung chủ yếu là thanh tra việc thực hiện pháp luật lao động và Luật bảo
hiểm xã hội tại các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh; thanh tra việc thực
hiện chính sách ưu đãi người có công với cách mạng; thanh tra việc thu, chi, quản lý
quỹ bảo hiểm xã hội và giải quyết các chế độ bảo hiểm xã hội cho người lao động
tại các tổ chức bảo hiểm xã hội; thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp luật
liên quan đến bảo vệ và chăm sóc sức khỏe trẻ em; thanh tra việc thực hiện công tác
phòng chống tệ nạn xã hội tại Sở Lao động - Thương binh và Xã hội, Phòng lao
động huyện; thanh tra việc thực hiện quy định của pháp luật về đào tạo, dạy nghề tại
các Trung tâm giới thiệu việc làm; thanh tra việc thực hiện các quy định của pháp
luật về đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng.
1.3.5 Nguyên tắc hoạt động của Thanh tra Lao động – Thương binh và Xã hội
Nguyên tắc hoạt động thanh tra là cơ sở và tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt trong
quá trình thực hiện hoạt động của các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra nhà
nước. Chính vì vậy pháp Luật Thanh tra đã quy định nguyên tắc hoạt động thanh tra
là: Tuân theo pháp luật, bảo đảm chính xác, trung thực, khách quan, công khai, dân
chủ và kịp thời; không trùng lặp về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra
giữa các cơ quan thực hiện chức năng thanh tra, không làm cản trở hoạt động bình
thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra.
Hoạt động thanh tra tuân theo pháp luật là yêu cầu đầu tiên và trước hết đối

35. 26
với cán bộ, thanh tra viên trong hoạt động thanh tra. Thanh tra là công cụ của quản
lý, là một trong ba yếu tố bảo đảm sự thành công hay thất bại của chủ trương, chính
sách, pháp luật đã ban hành, là biện pháp quan trọng đảm bảo chủ trương, chính
sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước được chấp hành nghiêm chỉnh, chính vì
vậy, các cơ quan thanh tra nhà nước và cán bộ, thanh tra viên trong suốt quá trình
hoạt động, không những phải tuân theo đúng các quy định của Luật Thanh tra và
các văn bản pháp luật khác hướng dẫn thi hành về thẩm quyền, quyền hạn, trình tự,
thủ tục...trong tổ chức, chỉ đạo và thực hiện hoạt động thanh tra; mà còn tuân thủ
các quy định của các pháp luật khác có liên quan đến công tác thanh tra, như các
văn bản pháp luật có liên quan đến nội dung thanh tra,...
Với vai trò, vị trí “Thanh tra là tai mắt của trên, là người bạn của dưới”,
thanh tra là một bộ phận cấu thành công tác lãnh đạo, là một bộ phận hợp thành
công tác quản lý nhà nước, nó đóng vai trò như cầu nối giữa cơ quan lãnh đạo, quản
lý – nơi ban hành và chỉ đạo tổ chức thực hiện chủ trương, chính sách và pháp
luật...và địa phương, cơ quan, tổ chức, đơn vị, cơ sở - nơi thực hiện mọi chủ trương,
chính sách, pháp luật. Như vậy, các cơ quan thanh tra nhà nước, cũng như cán bộ,
thanh tra viên đóng một vai trò rất quan trọng là thu thập, tổng hợp, nhận xét, xử lý
những thông tin trong thanh tra. Người quản lý các cấp nắm được tình hình chấp
hành, những ưu điểm khuyết điểm trong việc thực hiện cơ chế quản lý, chính sách,
pháp luật...ở địa phương, cơ quan, đơn vị được thanh tra mà còn cả những sơ hở của
cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật hiện hành, cùng với những kiến nghị để cơ
quan lãnh đạo, chỉ đạo có những biện pháp khắc phục những khuyết điểm của cấp
dưới và sơ hở của cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật... Do đó, những thông tin
mà thanh tra cung cấp cho cơ quan cấp trên, cho người lãnh đạo đòi hỏi độ chính
xác, khách quan, trung thực rất cao. Muốn có được những thông tin chính xác, trung
thực đó, thái độ của người cán bộ thanh tra là phải cẩn thận, xem xét một cách tỷ
mỷ, thấu đáo và có sự phân tích, đánh giá một cách khách quan, khoa học, không áp
đặt theo ý muốn hoặc suy đoán chủ quan của mình.
Hoạt động thanh tra cũng đồng thời bảo đảm yêu cầu công khai, dân chủ.

36. 27
Theo đó việc thanh tra phải có quyết định thanh tra và được công bố công khai với
sự có mặt của đối tượng thanh tra, để đối tượng thanh tra biết trước khi tiến hành
thanh tra. Bằng quyết định thanh tra và công bố, giao quyết định đó cho đối tượng
thanh tra, hoạt động thanh tra thực hiện công khai cả nội dung, thời gian, thời hiệu
thanh tra, công khai thành phần Đoàn thanh tra. Trong quá trình thanh tra, yêu cầu
dân chủ được bảo đảm bằng việc các quyền của đối tượng và đoàn thanh tra được
tôn trọng thực hiện, thanh tra có quyền chất vấn, đối tượng thanh tra có quyền
chứng minh, thanh tra có quyền nhận xét, đánh giá tình hình ưu, khuyết điểm của
đơn vị được thanh tra, đối tượng thanh tra có quyền giải trình hoặc khiếu nại kết
luận thanh tra.... thanh tra công khai, dân chủ còn được thể hiện ở việc trước khi kết
luận chính thức, trưởng đoàn thanh tra thường dành thời gian nhất định để đối tượng
thanh tra nghiên cứu, trao đổi, chứng minh, giải trình làm rõ hơn những nội dung dự
thảo kết luận thanh tra. Yêu cầu công khai, dân chủ có vai trò quan trọng để đảm
bảo thanh tra được chính xác, khách quan, trung thực. Yêu cầu công khai, dân chủ
được thực hiện tốt bao nhiêu thì kết luận thanh tra chính xác, khách quan, trung
thực bấy nhiêu.
Thanh tra là nhằm mục đích giúp cấp trên nắm được tình hình, giúp cấp dưới
sửa chữa, uốn nắn những sai lầm, lệch lạc, giúp đở cấp dưới thực hiện đúng chủ
trương, chính sách pháp luật. Do vậy công tác thanh tra luôn luôn đòi hỏi tính kịp
thời. Thanh tra kịp thời còn là phương châm, cách làm hiệu quả để đạt mục đích
thanh tra nhằm phòng ngừa, phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm pháp luật, phát
hiện những sơ hở trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ
quan nhà nước có thẩm quyền về các biện pháp khắc phục... góp phần nâng cao
hiệu lực, hiệu quả của hoạt động quản lý nhà nước bảo vệ lợi ích của Nhà nước,
quyền và lợi ích của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Mục đích hoạt động kiểm tra, thanh tra nhằm phát huy nhân tố tích cực,
phòng ngừa, xử lý các vi phạm, góp phần thúc đẩy hoàn thành nhiệm vụ, hoàn thiện
cơ chế quản lý, tăng cường pháp chế, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, các quyền và lợi
ích hợp pháp của công dân vì vậy hoạt động này không được làm cản trở hoạt động

37. 28
bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân là đối tượng thanh tra, không trùng lặp
về phạm vi, đối tượng, nội dung, thời gian thanh tra giữa các cơ quan thực hiện
chức năng thanh tra.
1.4 Địa vị pháp lý của Thanh tra lao động theo quy định của ILO và tham khảo
mô hình tổ chức của Thanh tra Lao động một số quốc gia điển hình trên thế
giới
1.4.1 Địa vị pháp lý của Thanh tra Lao động theo quy định của ILO
Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) là cơ quan chuyên môn của Liên hợp quốc
mưu cầu thúc đẩy sự công bằng xã hội, quyền lao động và quyền con người được
công nhận trên bình diện quốc tế. Với tư cách là thành viên của tổ chức này, Việt
Nam đã phê chuẩn 16/187 Công ước, trong đó có Công ước số 81 về Thanh tra Lao
động trong công nghiệp và thương mại năm 1947 (Việt Nam phê chuẩn năm một
1994).
Công ước 81 quy định về lĩnh vực Thanh tra Lao động; chức năng của hệ
thống Thanh tra Lao động; quyền của Thanh tra viên lao động, những việc không
được làm đối với Thanh tra viên lao động (Điều 15), về điều kiện tuyển dụng Thanh
tra viên, điều kiện làm việc, về đào tạo … (Điều 7), về cơ chế đảm bảo cho hoạt
động thanh tra (Điều 9), chế tài đối với việc vi phạm các quy định của pháp luật, cơ
chế phối hợp hoạt động, cơ chế được thông tin, cơ chế báo cáo hàng năm về công
tác thanh tra của cơ quan thanh tra...
Công ước quy định mỗi nước thành viên của tổ chức lao động quốc tế mà tại
đó công ước này có hiệu lực, phải duy trì một hệ thống Thanh tra Lao động trong
các cơ sở công nghiệp, cơ sở thương mại.
Về chức năng của hệ thống Thanh tra Lao động, Công ước quy định:
Bảo đảm việc thi hành các quy định pháp luật về điều kiện lao động và về
người lao động trong khi làm việc, như các quy định về thời giờ làm việc, tiền
lương, an toàn, y tế và phúc lợi, việc sử dụng trẻ em và thiếu niên, và các mặt khác
có liên quan, trong giới hạn trách nhiệm mà các Thanh tra viên lao động được giao
về việc áp dụng những quy định đó.

38. 29
Cung cấp thông tin và góp ý kiến về kỹ thuật cho người sử dụng lao động và
người lao động về cách thức hữu hiệu nhất để tuân thủ các quy định pháp luật.
Như vậy, theo ILO, Thanh tra lao động không những thanh tra việc thực hiện
pháp luật lao động; phát hiện những khiếm khuyết của pháp luật để kiến nghị biện
pháp khắc phục mà còn có chức năng tư vấn về cách thức tuân thủ pháp luật cho
người sử dụng lao động và người lao động - một cách nhìn hiện đại về vai trò của
Thanh tra lao động.
Về Thanh tra viên lao động, công ước quy định:
Các Thanh tra viên lao động mang theo những giấy tờ chứng minh về chức
vụ của mình sẽ được quyền:
Tự do vào không phải báo trước, bất kể giờ nào, ngày cũng như đêm, bất cứ
cơ sở nào dưới quyền kiểm soát của thanh tra;
Vào ban ngày tất cả các phòng ban mà họ có thể có lý do hợp lệ để cho rằng
các phòng ban đó thuộc quyền kiểm soát của thanh tra.
Tiến hành mọi cuộc xét nghiệm, kiểm tra hay điều tra xét thấy cần thiết để
đảm bảo rằng các quy định pháp luật được thi hành chặt chẽ;
Có quyền đề xuất các biện pháp nhằm khắc phục những hư hỏng, phát hiện
thấy trong một thiết bị, một nhà xưởng hoặc những phương pháp làm việc mà
Thanh tra viên có thể có lý do hợp lệ để coi là một mối đe dọa cho sức khỏe hay an
toàn của người lao động.
Để đảm bảo thực hiện các biện pháp đó, Thanh tra viên có quyền ra lệnh hay
đề nghị ra lệnh về những sửa đổi cần thiết để bảo đảm việc tuân thủ những quy định
pháp luật về vệ sinh và an toàn lao động; về việc phải có các biện pháp có hiệu lực
tức thời trong các trường hợp có nguy cơ khẩn cấp đối với sức khỏe hay an toàn của
người lao động; có quyền yêu cầu các cơ quan có thẩm quyền ra lệnh hay ban hành
những biện pháp có hiệu lực tức thời.
Như vậy, công ước đã trao cho Thanh tra viên những quyền năng rất cụ thể
và quy định cơ chế đảm bảo việc thực thi quyền năng đó nhằm mục đích cuối cùng

39. 30
là bảo vệ người lao động và cân bằng mối quan hệ giữa người sử dụng lao động và
người lao động.
Là thành viên của Công ước, Việt Nam đã nội luật hóa các quy định của
Công ước 81 thể hiện trong hệ thống pháp luật lao động nói chung và pháp luật về
Thanh tra lao động nói riêng nhằm tạo mọi điều kiện thuận lợi và bảo vệ quyền lợi
cho người lao động. Các chính sách và các quy định của pháp luật lao động được
sửa đổi, bổ sung cho phù hợp với tình hình mới, đồng thời cũng là để tương thích
với các tiêu chuẩn lao động quy định trong các Công ước của ILO mà Việt Nam là
thành viên.
1.4.2 Tham khảo mô hình tổ chức của Thanh tra Lao động của một số quốc gia
điển hình trên thế giới
Trên thế giới, mô hình thanh tra chuyên ngành lao động được thiết lập khác
nhau ở mỗi nước; hệ thống thanh tra lao động thường được chia thành "thanh tra
chung" và "thanh tra chuyên ngành". Các nước theo mô hình "thanh tra chung" như
Pháp, Bồ Đào Nha và Tây Ban Nha và các nước nói tiếng Pháp và tiếng Tây Ban
Nha. Mô hình này, Thanh tra Lao động có trách nhiệm rất rộng không chỉ đối với
vấn đề an toàn, vệ sinh lao động mà còn cả các vấn đề về điều kiện lao động, tiền
lương, lao động di cư, lao động bất hợp pháp,… Các nước theo mô hình Anglo -
scăngđinavi như Anh, Áo, các nước Bắc Âu, Ai Len, Niu-dilân, Thụy Điển có đặc
điểm chung là Thanh tra Lao động tập trung chủ yếu vào việc bắt buộc tuân thủ các
quy định về sức khỏe và an toàn lao động, phúc lợi và điều kiện chung trong những
quy định về lao động. Có nước chỉ tập trung vào lĩnh vực an toàn, vệ sinh lao động,
còn vấn đề việc thực hiện chính sách lao động có một cơ chế giải quyết khác như
Hòa giải, Trọng tài và Tòa án [22, trang 35].
Mô hình Thanh tra lao động ở Áo:
Thanh tra lao động là một bộ phận của Bộ Kinh tế và lao động liên bang. Cơ
quan Thanh tra Lao động ở Trung ương chịu trách nhiệm quản lý 19 cơ quan thanh
tra lao động khu vực (vùng) và một cơ quan thanh tra lao động đặc biệt về xây
dựng. Tất cả có khoảng 500 người được tuyển dụng vào các cơ quan thanh tra lao

40. 31
động. Có khoảng 300 cán bộ chịu trách nhiệm đối với 210.000 khu vực làm việc và
giám sát việc tuân thủ các quy định về bảo hộ lao động của khoảng 2,4 triệu người
lao động.
Về tổ chức Thanh tra Lao động: mỗi một tiểu bang có ít nhất một cơ quan
thanh tra lao động. Mỗi một cơ quan thanh tra lao động có một bộ phận thanh tra về
vệ sinh lao động.
Cơ quan thanh tra lao động trung ương: Tại Bộ kinh tế và Lao động liên
bang có cơ quan thanh tra lao động trung ương. Cơ quan thanh tra lao động Trung
ương này có 6 bộ phận được trao quyền thực hiện các hoạt động hợp tác và tổ chức
tối cao bao gồm:
• Bộ phận xây dựng và mỏ, hành chính
• Bộ phận các vấn đề kỹ thuật về an toàn, sức khỏe tại nơi làm việc
• Bộ phận các vấn đề pháp lý
• Bộ phận sức khỏe nghề nghiệp và vệ sinh nghề nghiệp
• Bộ phận đổi mới thanh tra lao động
• Bộ phận các vấn đề quốc tế về an toàn và sức khỏe tại nơi làm việc.
Một khối lượng lớn các hoạt động đòi hỏi phải có trình độ chuyên môn về kỹ
thuật, chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp và luật pháp. Hầu hết các thanh tra viên đều
phải học tập nghiên cứu. Trong hai năm đầu tiên, họ phải tham gia những khóa học
về pháp luật, kỹ thuật, chăm sóc sức khỏe nghề nghiệp, và giao tiếp và phải đi thực
tế sau kỳ thi cuối cùng.
Mô hình Thanh tra lao động ở Pháp:
Ủy ban Quan hệ lao động hoạt động dưới sự quản lý của Bộ trưởng có nhiệm
vụ đặc biệt là soạn thảo các quy định điều chỉnh quan hệ lao động của cá nhân và
tập thể; xác nhận những điều kiện trong đó sức khoẻ và an toàn cho người công
nhân tại nơi làm việc phải được bảo vệ. Chính cơ quan này phải đầu tư, nỗ lực phát
triển cấu trúc chính và thực hiện quá trình thảo luận và hành động tại một số lĩnh
vực bao gồm:
• Tăng cường hệ thống phòng ngừa tai nạn nghề nghiệp;

41. 32
• Củng cố đối thoại xã hội và đẩy mạnh thương lượng tập thể;
• Sự tiếp cận mới đối với các chính sách tiền lương;
• Đổi mới các dịch vụ sức khỏe nghề nghiệp.
Các cơ quan Thanh tra Lao động từ Trung ương đến địa phương phải chịu
trách nhiệm thực hiện những chính sách này. Hệ thống cơ quan thanh tra lao động
phải đặc biệt thực hiện các nhiệm vụ sau như là nhiệm vụ mang tính truyền thống:
• Đảm bảo sự tuân thủ pháp luật và các nguyên tắc liên quan đến điều kiện
làm việc và bảo hộ lao động;
• Cung cấp thông tin, và tư vấn kỹ thuật tới người lao động và người sử
dụng lao động về các biện pháp hữu hiệu nhất để thực hiện các quy định có liên
quan;
• Đối mặt với những yêu cầu của người sử dụng lao động;
• Cố gắng ngăn ngừa các sự kiện có thể xảy ra như: tai nạn lao động, tranh
chấp tập thể…;
Có bốn lĩnh vực hoạt động chính đối với Thanh tra lao động Pháp là:
• Hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ trong việc thực hiện pháp luật lao
động;
• Hiểu và phòng ngừa kịp thời các hành động gây nguy hiểm trong lao
động;
• Nâng cao kỹ năng các hoạt động phức tạp và bảo vệ các quan hệ lao động;
• Ngăn chặn các hình thức đối xử và phân biệt tại nơi làm việc.
Mô hình Thanh tra lao động Liên bang Nga:
Mô hình thanh tra lao động đầu tiên được thành lập năm 1982 tập trung
trong lĩnh vực lao động trẻ em.
Tới thời kỳ cải tổ năm 1991, thanh tra lao động được tổ chức trong khuôn
khổ hoạt động của tổ chức công đoàn. Nó được tổ chức và quản lý một cách toàn
diện bởi Đảng Cộng Sản. Thanh tra lao động không được can thiệp vào các vấn đề
có tính chất nghiêm trọng. Vào tháng 5 năm 1994, thanh tra lao động được thành
lập lại và là cơ quan thanh tra lao động thuộc chính phủ; chức năng và nhiệm vụ

42. 33
được quy định chi tiết tại Bộ luật Lao động. Thanh tra viên được giải quyết mọi vấn
đề pháp lý về lao động. Có 4000 thanh tra viên trong cả nước.
Các thẩm quyền của thanh tra lao động:
• Các quyền hạn được xác định trong Công ước số 81 của ILO và Hiệp ước
năm 1995;
• Quyền thực hiện các biện pháp cưỡng chế bằng pháp luật như ban hành
văn bản (lệnh hoặc bắt buộc) để phòng chống các vi phạm pháp luật;
• Áp dụng các biện pháp pháp lý nhằm chấm dứt hoạt động của doanh
nghiệp trong trường hợp phát hiện nhiều vi phạm;
• Buộc chấp hành pháp luật hoặc phạt tiền trong trường hợp có vi phạm
pháp luật nghiêm trọng.
Hiệu lực và hiệu quả thanh tra:
• Chất lượng thanh tra lao động nhìn chung tăng;
• Do Luật thanh tra mới có hiệu lực năm 2002 nên các vi phạm pháp luật về
lao động đang giảm;
• Các hoạt động của thanh tra lao động cần được báo cáo thường xuyên liệt
kê những thông số ví dụ như số lượng các cuộc thanh tra và kết quả thanh tra. Kết
quả đánh giá những cuộc thanh tra;
• Thanh tra lao động phải tập hợp gồm những người quản lý doanh nghiệp
và tổ chức công đoàn nhằm thảo luận và phân tích những phát hiện trong một cuộc
thanh tra và quyết định các biện pháp nào sẽ được áp dụng;
• Hai tuần một lần có 50 thanh tra viên được huấn luyện. Các cuộc huấn
luyện được thực hiện ở cấp liên bang, khu vực, ngành và cấp doanh nghiệp.
• Báo cáo hàng quý bao gồm cả những thông tin về tất cả các cuộc thanh tra
lao động phải được gửi đến các doanh nghiệp, hiệp hội và người sử dụng lao động,
công đoàn.
1.4.3 Những kinh nghiệm có thể được áp dụng ở Việt Nam
Thanh tra Lao động các nước Pháp, Áo và Nga có tổ chức khác với Thanh
tra Lao động Việt Nam và có điều kiện thuận lợi hơn, cụ thể: Thanh tra Lao động

43. 34
được tổ chức thống nhất từ cơ quan trung ương nằm trong Chính phủ chỉ đảm
nhiệm chức năng thanh tra chuyên ngành về an toàn, vệ sinh lao động và những vấn
đề liên quan đến quan hệ lao động. Do điều kiện kinh tế, xã hội cao hơn nên ở
những nước này, số lượng thanh tra viên lao động được bố trí nhiều hơn (ở Nga có
hơn 4000 thanh tra viên, ở Áo có 500 người) trong khi đó cùng thời kỳ, Việt Nam
chỉ có 207 thanh tra viên không chỉ thực hiện công tác thanh tra lao động mà cả
công tác thanh tra hành chính, chính sách người có công và xã hội.
Qua tham khảo mô hình Thanh tra Lao động một số nước kể trên có thể rút
ra nhận xét: thanh tra chuyên ngành thực sự cần thiết và tồn tại không chỉ vì mục
đích của quản lý mà còn vì những vấn đề gắn liền với con người và đời sống của
người dân trong xã hội, phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội của đất nước
và hội nhập quốc tế.
Những đặc điểm của tổ chức Thanh tra Lao động các nước mà Việt Nam có
thể áp dụng được, đó là:
Thứ nhất, tổ chức Thanh tra Lao động theo hướng trực tuyến từ trung ương
đến địa phương dưới sự quản lý thống nhất của một cơ quan thanh tra lao động ở
trung ương. Ở cấp địa phương có thể tổ chức theo vùng hoặc theo địa giới hành
chính tùy thuộc vào điều kiện kinh tế, xã hội tại một thời điểm nhất định (giống như
mô hình ở Áo). Mô hình này có ưu điểm là tổ chức Thanh tra Lao động được thống
nhất, việc chỉ đạo và báo cáo công tác có hệ thống, không bị chồng chéo chức năng,
nhiệm vụ hoạt động giữa cơ quan thanh tra địa phương, vùng và trung ương. Kết
quả cuối cùng là những kiến nghị sửa đổi bổ sung chính sách pháp luật do cơ quan
Trung ương làm đầu mối tổng kết và kiến nghị với cơ quan quản lý nhà nước về lao
động cao nhất để quyết định được nhanh chóng những vấn đề có liên quan.
Thứ hai, hoạt động thanh tra lao động theo Công ước số 81 của Tổ chức Lao
động Quốc tế, thanh tra lao động được vào bất kỳ đâu, nơi nào không phụ thuộc vào
ngày hay đêm miễn là trình thẻ thanh tra viên. Hoạt động thanh tra không phải tổ
chức theo đoàn hay một quyết định bằng văn bản của cơ quan có thẩm quyền (mô
hình ở Nga). Cơ quan thanh tra lao động ở Trung ương chỉ làm chức năng quản lý,

44. 35
hướng dẫn nghiệp vụ, cung cấp thông tin, kỹ thuật, tổng hợp báo cáo và nghiên cứu
các vấn đề chuyên sâu về thanh tra lao động để củng cố, duy trì và nâng cao kỹ
năng, hoạt động cho cả hệ thống thanh tra. Việc thanh tra cụ thể tới các doanh
nghiệp và xử phạt vi phạm trao quyền cho thanh tra địa phương (hoặc vùng) thực
hiện (mô hình ở Áo).
Thứ ba, tổ chức và hoạt động của thanh tra vùng (hoặc địa phương) không
phụ thuộc vào cơ quan quản lý hành chính nhà nước cùng cấp mà do thanh tra lao
động Trung ương quản lý thống nhất. Các vấn đề về tuyển dụng, đào tạo, các tiêu
chuẩn của một thanh tra viên và việc cấp thẻ, miễn nhiệm, bổ nhiệm thanh tra viên
do cơ quan thanh tra lao động Trung ương thực hiện thống nhất trong cả nước.
Thứ tư, hiện tại, thanh tra lao động ở Việt Nam được tổ chức theo mô hình
chung tức là thực hiện tất cả các vấn đề liên quan đến Bộ luật lao động và tiền
lương, trong tương lai nên chuyển dần sang mô hình riêng, chỉ thực hiện những vấn
đề liên quan đến an toàn, sức khỏe nơi làm việc, lao động trẻ em, hoặc lao động di
cư hoặc tổ chức theo những lĩnh vực nhất định ví dụ thanh tra lao động ngành xây
dựng, ngành than, ngành khai thác mỏ… (giống mô ở hình Pháp).
1.5 Nhận xét chung về mô hình tổ chức, hoạt động của Thanh tra Lao động -
Thương binh và Xã hội
Thanh tra Lao động - Thương binh và Xã hội là một bộ phận không thể thiếu
trong hệ thống thanh tra nhà nước nói chung và thanh tra ngành, lĩnh vực nói riêng;
có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo pháp chế, trật tự kỷ cương nhà nước, và là
một nội dung, một chức năng thiết yếu trong quá trình quản lý nhà nước.
Thanh tra Lao động - Thương binh Xã hội được tổ chức theo nguyên tắc
"song trùng trực thuộc", vừa phụ thuộc cơ quan quản lý nhà nước cùng cấp về lãnh
đạo, chỉ đạo vừa phụ thuộc cơ quan thanh tra cấp trên về tổ chức, nghiệp vụ, công
tác. Ở trung ương có Thanh tra Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Thanh tra
Tổng cục Dạy nghề; ở địa phương có Thanh tra Sở Lao động - Thương binh và Xã
hội tại 64 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung Ương.