Download luận án tiến sĩ ngành tài chính ngân hàng với đề tài: Hoàn thiện cơ chế tự chủ tài chính các trường đại học công lập ở Việt Nam, cho các bạn có thể tham khảo

1. 1
B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C KINH T QU C DÂN
------------------------------------
TR N ð C CÂN
HOÀN THI N CƠ CH T CH TÀI CHÍNH
CÁC TRƯ NG ð I H C CÔNG L P VI T NAM
CHUYÊN NGÀNH: KINH T TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
MÃ S : 62.31.12.01
LU N ÁN TI N S KINH T
Ngư i hư ng d n khoa h c: 1. GS. TS PH M QUANG TRUNG
2. TS. NGUY N TRƯ NG GIANG
HÀ N I, NĂM 2012

2. 2
L I C M ƠN
Tác gi lu n án xin trân tr ng c m ơn t p th Lãnh ñ o và các Th y, Cô
giáo Trư ng ð i h c Kinh t qu c dân, Vi n Ngân hàng tài chính, Vi n Sau ñ i h c
c a nhà trư ng. ð c bi t xin g i l i c m ơn chân thành và sâu s c nh t t i GS. TS.
Ph m Quang Trung và TS. Nguy n Trư ng Giang ñã t n tình hư ng d n và giúp ñ
tác gi hoàn thành lu n án.
Tác gi xin trân tr ng c m ơn Lãnh ñ o các trư ng ð i h c, cán b V
Hành chính s nghi p B Tài chính, V K ho ch tài chính B Giáo d c và ðào
t o… ñã cho phép tác gi tham d h i th o khoa h c chuyên ñ , tr l i ph ng v n
cũng như phi u ñi u tra qua thư và cung c p các tài li u, thông tin b ích ñ tác gi
hoàn thành Lu n án.
Tác gi xin c m ơn b n bè, ñ ng nghi p và nh ng ngư i thân trong gia
ñình ñã luôn ng h , t o ñi u ki n, chia s khó khăn trong su t quá trình h c t p và
nghiên c u.
Xin trân tr ng c m ơn./.
Tác gi
Tr n ð c Cân

3. 3
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u khoa h c c a riêng cá nhân.
Các s li u, k t qu nêu trong lu n án này là trung th c và chưa t ng ñư c công b
trong b t c công trình nghiên c u nào khác.
Tác gi
Tr n ð c Cân

4. 4
M C L C
TT N i dung Trang
L I C M ƠN 2
L I CAM ðOAN 3
DANH M C KÝ HI U CÁC T VI T T T 7
DANH M C CÁC B NG 9
DANH M C CÁC BI U ð , SƠ ð 11
CHƯƠNG 1: L I M ð U 12
1.1 Gi i thi u v ñ tài nghiên c u 12
1.1.1 Tính c p thi t c a ñ tài 12
1.1.2 M c ñích, n i dung nghiên c u c a lu n án 13
1.1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u 16
1.1.4 ðóng góp c a lu n án 16
1.1.5 K t c u c a lu n án 16
1.2 T ng quan tình hình nghiên c u 17
1.2.1 Các công trình nghiên c u nư c ngoài 17
1.2.2 Các công trình nghiên c u trong nư c 19
1.3 Phương pháp nghiên c u c a lu n án 20
1.3.1 Phương pháp chung 20
1.3.2 M u và phương pháp thu th p s li u 20
1.3.3 Phương pháp phân tích d li u 21
CHƯƠNG 2: CƠ S LÝ LU N V CƠ CH T CH TÀI CHÍNH
C A TRƯ NG ð I H C CÔNG L P
22
2.1 Trư ng ð i h c công l p trong h th ng giáo d c ñ i h c 22
2.1.1 H th ng các trư ng ð i h c 22
2.1.2 Trư ng ð i h c công l p 24
2.2 Cơ ch t ch tài chính trong trư ng ð i h c công l p 30
2.2.1 Khái ni m v cơ ch t ch tài chính 30

5. 5
2.2.2 Tính khách quan c a vi c th c hi n cơ ch t ch tài chính
trư ng ð i h c công l p
40
2.2.3 N i dung cơ ch t ch tài chính c a trư ng ð i h c công l p 41
2.2.4 Nh ng tác ñ ng c a cơ ch t ch tài chính 45
2.2.5 Các nhân t nh hư ng t i cơ ch t ch tài chính 48
2.2.6 Các tiêu chí ñánh giá m c ñ hoàn thi n c a cơ ch t ch tài chính 54
2.3 Kinh nghi m các nư c v t ch tài chính c a trư ng ñ i h c 60
2.3.1 Kinh nghi m c a m t s nư c 60
2.3.2 Bài h c kinh nghi m ñ i v i Vi t nam 66
CHƯƠNG 3: TH C TR NG CƠ CH T CH TÀI CHÍNH CÁC
TRƯ NG ð I H C CÔNG L P VI T NAM
68
3.1 Gi i thi u chung v các trư ng ð i h c công l p 68
3.1.1 Danh ti ng, ñ i ngũ gi ng viên, cơ s v t ch t 68
3.1.2 ð c ñi m th trư ng và th ph n ñào t o, nghiên c u khoa h c 69
3.2 Cơ ch t ch tài chính các trư ng ð i h c công l p 71
3.2.1 Cơ s pháp lý c a nhà nư c 71
3.2.2 N i dung cơ ch t ch tài chính các trư ng ð i h c công l p 71
3.3 ðánh giá m c ñ hoàn thi n c a cơ ch t ch tài chính
trư ng ð i h c công l p
74
3.3.1 Tính hi u l c c a cơ ch t ch tài chính 74
3.3.2 Tính hi u qu c a cơ ch t ch tài chính 78
3.3.3 Tính linh ho t c a cơ ch t ch tài chính 107
3.3.4 Tính công b ng c a cơ ch t ch tài chính 109
3.3.5 Tính ràng bu c v m t t ch c c a cơ ch t ch tài chính 113
3.3.6 S th a nh n c a c ng ñ ng 113
CHƯƠNG 4: GI I PHÁP HOÀN THI N CƠ CH T CH TÀI
CHÍNH C A CÁC TRƯ NG ð I H C CÔNG L P VI T NAM
116
4.1 Quan ñi m, ñ nh hư ng c a vi c th c hi n cơ ch t ch 116

6. 6
tài chính các trư ng ð i h c công l p Vi t Nam
4.2 Các gi i pháp hoàn thi n cơ ch t ch tài chính trư ng
ð i h c công l p Vi t Nam
122
4.2.1 Nhóm gi i pháp nâng cao tính hi u l c c a cơ ch TCTC 122
4.2.2 Nhóm gi i pháp nâng cao tính hi u qu c a cơ ch TCTC 127
4.2.3 Nhóm gi i pháp nâng cao tính linh ho t c a cơ ch TCTC 144
4.2.4 Nhóm gi i pháp nâng cao tính công b ng c a cơ ch TCTC 144
4.2.5 Nhóm gi i pháp nâng cao tính ràng bu c v m t t ch c c a cơ
ch TCTC
151
4.2.6 Nhóm gi i pháp nâng cao s ñ ng thu n trong c ng ñ ng xã
h i c a cơ ch TCTC
152
4.3 M t s ñi u ki n ñ th c hi n gi i pháp 159
K T LU N 165
DANH M C CÔNG TRÌNH KHOA H C CÔNG B C A TÁC GI 166
DANH M C TÀI LI U THAM KH O 167
PHI U ðI U TRA 186

7. 7
DANH M C KÝ HI U CÁC T VI T T T
CBVC Cán b viên ch c
CðCL Cao ñ ng công l p
CSVC Cơ s v t ch t
BSC Balanced Scorecard – B ng ñi m cân b ng
ðH ð i h c
ðHCL ð i h c công l p
ðHQG ð i h c qu c gia
ðHQGHN ð i h c Qu c gia Hà N i
ðHQGTP.HCM ð i h c Qu c gia thành ph H Chí Minh
ðT ðào t o
GD Giáo d c
GDðH Giáo d c ñ i h c
GDðHCL Giáo d c ðHCL
GD&ðT Giáo d c và ðào t o
GS Giáo sư
GV Gi ng viên
KHCN Khoa h c công ngh
KH&ðT K ho ch và ð u tư
KTX Ký túc xá
KT-XH Kinh t xã h i
NCKH NCKH
NS Ngân sách
NSNN Ngân sách nhà nư c
OECD T ch c H p tác và Phát tri n kinh t
PGS Phó giáo sư
QTKD Qu n tr kinh doanh

8. 8
SV Sinh viên
TCCN Trung c p chuyên nghi p
TCTC T ch tài chính
T.P HCM Thành ph H Chí Minh
TW Trung ương
UBND y ban nhân dân
XDCB Xây d ng cơ b n
XH Xã h i
XHCN Xã h i ch nghĩa
WTO T ch c thương m i th gi i

9. 9
DANH M C CÁC B NG
B ng 2.1: S li u trư ng ð i h c công l p giai ño n 2001÷2011 22
B ng 2.2: Cơ c u trư ng ð i h c công l p theo 08 vùng, mi n 23
B ng 2.3: Nh ng ph m vi t ch c a t ch c giáo d c ñ i h c 31
B ng 2.4: Phân tích c u trúc c a t ch tài chính 33
B ng 2.5: Tăng trư ng tuy n sinh và t l nh p h c năm 1999, 2007 40
B ng 3.1: Ch s phát tri n con ngư i (HDI) và x p h ng c a Vi t Nam 70
B ng 3.2: So sánh m t s ch s phát tri n giáo d c cho m i ngư i 70
B ng 3.3: So sánh dân s , s năm ñi h c bình quân, s SV/ 1 v n dân, s
h c sinh vào ñ i h c
70
B ng 3.4: Nh n th c v t ch ñ i h c, TCTC t i c a m t s trư ng ðHCL 77
B ng 3.5: Qui mô ngu n thu c a 50 trư ng ðHCL 78
B ng 3.6: Bình quân ngu n thu c a 1 trư ng ð i h c công l p theo cơ quan qu n lý 79
B ng 3.7: T c ñ tăng trư ng ngu n thu theo kh i ngành ñào t o c a các
trư ng ðHCL
79
B ng 3.8: Qui mô các kho n chi c a 50 trư ng ð i h c công l p 80
B ng 3.9: T c ñ tăng chi theo kh i ngành ñào t o c a các trư ng ðHCL 81
B ng 3.10: Qui mô kho n chi c a các trư ng B GD&ðT (2006÷2010) 81
B ng 3.11: Qui mô các kho n chi c a 2 ðHQG giai ño n 2006÷2010 81
B ng 3.12: Qui mô kho n chi c a 4 trư ng B Công Thương (2006÷2010) 82
B ng 3.13: Cơ c u ngu n thu c a 50 trư ng ðHCL 83
B ng 3.14:Cơ c u ngu n thu phí, h c phí theo kh i ðT 84
B ng 3.15: Cơ c u các kho n chi c a 50 trư ng ðHCL 84
B ng 3.16: Cơ c u các kho n chi theo kh i trư ng ñào t o 85
B ng 3.17: Cơ c u kho n chi c a các trư ng thu c B GD&ðT (2006÷2010) 85
B ng 3.18: Cơ c u các kho n chi c a 2 ðHQG giai ño n 2006÷2010 86
B ng 3.19: Cơ c u kho n chi c a 4 trư ng B Công Thương 2006÷2010 86

10. 10
B ng 3.20: Chi ñ u tư phát tri n c a m t s trư ng ðH (2006÷2010) 87
B ng 3.21: T l chi mua s m thi t b , ñ u tư XDCB giai ño n 2006÷2011 87
B ng 3.22: Hi u qu s d ng v n NSNN c a các trư ng ðHCL 88
B ng 3.23: Di n tích s d ng khu h c t p trung bình/1 SV ðH 89
B ng 3.24: Di n tích ñ t bình quân cho 1 SV ðHCL 89
B ng 3.25: Ch tiêu phòng h c, gi ng ñư ng, phòng thí nghi m, thư vi n/1 SV 91
B ng 3.26: Ch tiêu hi n tr ng; ch t lư ng c a phòng thí nghi m 91
B ng 3.27: Ch tiêu hi n tr ng; ch t lư ng c a xư ng th c hành 92
B ng 3.28: Ch tiêu v cơ s v t ch t c a công ngh thông tin 94
B ng 3.29: Ch tiêu v thư vi n 94
B ng 3.30: Ch tiêu công trình th thao, KTX, nhà ăn, ch GV, y t h c ñư ng 95
B ng 3.31: ð i ngũ làm công tác cơ s v t ch t, trang thi t b ñào t o 96
B ng 3.32: Chi thu nh p tăng thêm c a m t s trư ng ðHCL (2006÷2010) 96
B ng 3.33: ði m s bình quân v chi thu nh p tăng thêm cho CBVC c a ðHCL 97
B ng 3.34: T l chênh l ch thu chi tài chính trong năm c a 50 trư ng ðHCL 98
B ng 3.35: S lư ng giáo sư, phó giáo sư ñư c b nhi m (2007 ÷ 2011) 99
B ng 3.36: Cơ c u trình ñ gi ng viên các trư ng ðH (2005 ÷ 2010) 100
B ng 3.37: Bình quân t l viên/SV c a các trư ng ðHCL 101
B ng 3.38: S lư ng công trình nghiên c u c a 50 trư ng ðHCL (2009 ÷ 2011) 102
B ng 3.39: S lư ng công trình c a 11 trư ng kinh t , QTKD (2006÷2010) 102
B ng 3.40: S ñ tài c a 11 trư ng kh i kinh t , QTKD (2006÷2010) 103
B ng 3.41: S lư ng công trình NCKH c a SV các trư ng kh i kinh t ,
QTKD (2006÷2010)
103
B ng 3.42: Bình quân s lư ng ñ tài khoa h c/1 gi ng viên ho c sinh viên 104
B ng 3.43: M c chi bình quân cho 1 ñ tài NCKH c a 11 trư ng ðH kh i
kinh t , QTKD giai ño n 2006÷2011
106
B ng 3.44: M c chi cho 1 ñ tài NCKH c a 50 trư ng ðHCL (2009÷2011) 106
B ng 3.45: Ngân sách ñ u tư NCKH c a 01 trư ng ðHCL (2009÷2011) 106
B ng 3.46: So sánh t l tăng h c phí và tăng m c lương t i thi u 110

11. 11
B ng 3.47: L a ch n phương án th c hi n cơ ch t ch tài chính 114
B ng 3.48: T ch và t ch u trách nhi m 114
B ng 4.1: T m nhìn v qu n lý giáo d c ñ i h c 118
DANH M C CÁC BI U ð , SƠ ð
Bi u ñ 2.1: Cơ c u trư ng ðHCL theo cơ quan ch qu n 23
Bi u ñ 2.2: M c h c phí theo chuyên ngành c a ñ i h c Hàn Qu c năm 2010 61
Bi u ñ 3.1: Cơ c u ngu n thu s nghi p c a 50 trư ng ðHCL 83
Bi u ñ 3.2: Bình quân su t ñ u tư trong năm cho m t sinh viên 98
Bi u ñ 3.3: S lư ng giáo viên, gi ng viên trư ng ðHCL (2001÷2010) 99
Sơ ñ 2.1: Cơ quan qu n lý các trư ng ð i h c công l p Vi t Nam 24
Sơ ñ 4.1: Mô hình BSC c a Kaplan & Norton 137
Sơ ñ 4.2: M i quan h nhân qu BSC 138
Sơ ñ 4.3: Mô hình Balanced Scorecard trong trư ng ð i h c công l p 139

12. 12
Chương 1: L I M ð U
1.1. Gi i thi u v ñ tài nghiên c u
1.1.1. Tính c p thi t c a ñ tài
S phát tri n c a khoa h c công ngh ñã làm cho ngu n l c con ngư i tr nên
có ý nghĩa r t quan tr ng, nó quy t ñ nh s phát tri n b n v ng c a m t qu c gia.
Hi n nay, nư c ta v n còn thi u ngu n nhân l c có trình ñ cao nhi u ngành,
nhi u lĩnh v c; cơ c u ñ i ngũ lao ñ ng qua ñào t o còn th p. ði u này ñòi h i
ngành giáo d c ph i ñ i m i toàn di n, ñ c bi t c p ñ i h c ñ ñào t o ra ñ i ngũ
lao ñ ng có trình ñ , có năng l c ñáp ng yêu c u phát tri n c a ñ t nư c. Vì v y,
trư ng ñ i h c c n ph i là trung tâm ñào t o, nghiên c u khoa h c, chuy n giao
công ngh và xu t kh u tri th c.
Tuy nhiên, thương hi u c a trư ng ñ i h c công l p ch ñư c t o ra khi nhà
trư ng xây d ng ñư c ñ i ngũ gi ng viên có trình ñ , có năng l c, cơ s v t ch t
khang trang, hi n ñ i. Mong mu n này ch ñư c gi i quy t khi các trư ng có ñ
ngu n tài chính. ð ch ñ ng t o ngu n tài chính thì các trư ng c n ñư c t ch tài
chính m c ñ cao.
Qua hai l n c i cách cơ ch tài chính (Ngh ñ nh s 10/2002/Nð-CP; Ngh ñ nh
43/2006/Nð-CP), ñã gi m b t m t s rào c n nhưng tính hi u l c, hi u qu , tính
linh ho t, công b ng, tính ràng bu c t ch c, s ch p thu n c a c ng ñ ng ñ i v i
cơ ch t ch tài chính chưa cao. Cơ ch chưa t o ra s t ch v t o ngu n tài
chính, t cân ñ i thu chi, trách nhi m gi i trình c a các trư ng, c a các cơ quan
qu n lý trư c xã h i và ngư i h c cho vi c nâng cao ch t lư ng ñào t o.
Như v y, ñ các trư ng ñ i h c công l p th t s “l t xác” thì cơ ch t ch tài
chính c n thay ñ i ñ t o ra nh ng gi i pháp ñ t phá v cơ ch tài chính, cơ ch
qu n tr ñi u hành. B i vì, ngu n thu c a các trư ng ñ i h c công l p ñư c hình
thành t hai ngu n là ngân sách c p và ngoài ngân sách. Trong ñó, ngu n ngân sách
(NS) c p dư i 50% (có trư ng ch ñ t 10% ñ n 20%), ngu n thu ngoài NS chi m

13. 13
trên 50% ch y u là thu t h c phí và l phí. Do v y, ngo i tr các trư ng ñ i h c
kh i kinh t , lu t có kh năng t b o ñ m trên 50% m c chi t các ngu n thu s
nghi p, các trư ng khác ch b o ñ m dư i 50% m c chi. ð c bi t là các trư ng kh i
y dư c, th thao, văn hóa ngh thu t g p r t nhi u khó khăn vì ngu n thu ngoài
ngân sách r t nh , nhi u trư ng không có kh năng tăng ngu n ñ t cân ñ i thu chi.
góc ñ ñ u tư, v i su t ñ u tư 400÷500 USD/sinh viên/năm thì nư c ta còn
thua kém t 8÷10 l n so v i các nư c trong khu v c. D n t i, vi c nâng cao ch t
lư ng giáo d c ñ i h c ngang t m qu c t là ñi u khó th c hi n ñư c.
ð các trư ng ñ i h c công l p (ðHCL) Vi t Nam vươn lên, gi i quy t t t
m c tiêu nâng cao ch t lư ng thì c n hoàn thi n cơ ch t ch tài chinh (TCTC)
theo hư ng giao quy n t ch m c ñ cao cho các trư ng. Trong ñó, Nhà nư c
nên tách bi t và phân ñ nh rõ chính sách h c phí, chính sách h tr xã h i như mi n,
gi m h c phí cho các ñ i tư ng chính sách, cho sinh viên vay tín d ng ưu ñãi (vì
sinh viên h c b ng ti n ñi vay thì s quy t tâm h c t p t t hơn ñ có cơ h i tr n )...
Khung h c phí c n qui ñ nh linh ho t hơn; nên ñ các trư ng t xây d ng trong m t
gi i h n nh t ñ nh. Các trư ng ñư c t ch v nhân s , v thu chi; có quy n tr
lương cao theo nhu c u, ch t lư ng công vi c, ñ i tư ng th c hi n ñ h p d n
nh ng cán b , gi ng viên gi i, tâm huy t v i ngh . Các trư ng t ch u trách nhi m
v i s n ph m ñào t o, nghiên c u khoa h c c a mình. Các nhà tuy n d ng (ngư i
hư ng l i t k t qu ñào t o) có nghĩa v ñóng góp kinh phí cho nhà trư ng. Ngư i
h c b ti n nhi u thì ñư c h c chương trình ch t lư ng cao hơn.
Giao quy n TCTC m c ñ cao, bu c các trư ng ph i t nguy n cung c p d ch
v t t nh t, b o ñ m ch t lư ng ñáp ng v i yêu c u c a ngư i h c, ngư i tuy n
d ng. Vì v y, ñ tài “Hoàn thi n cơ ch TCTC các trư ng ðHCL Vi t Nam” có ý
nghĩa c v lý lu n, th c ti n và ñư c l a ch n làm ñ tài Lu n án Ti n s kinh t .
1.1.2. M c ñích, n i dung nghiên c u c a lu n án
1.1.2.1. M c ñích nghiên c u c a lu n án
Nh m h th ng hoá cơ s lý lu n, phân tích th c tr ng, t ñó ñ xu t gi i pháp
hoàn thi n cơ ch TCTC trư ng ðHCL Vi t Nam.

14. 14
a. Câu h i qu n lý
Hoàn thi n cơ ch TCTC như th nào ñ tăng cư ng TCTC các trư ng ðHCL?
b. Câu h i nghiên c u
(1) Phân tích cơ ch TCTC (Ngh ñ nh 43/2006/Nð-CP) t góc ñ trư ng
ðHCL. Nêu ra nh ng thu n l i, khó khăn, ñánh giá hi u qu ban ñ u c a cơ ch t i
t o và s d ng ngu n thu, trách nhi m gi i trình tài chính trư c xã h i, kh năng
TCTC c a các trư ng? C th là tác ñ ng t i cơ ch phân b ngân sách cho các
trư ng; m c thu h c phí; kh năng t o ngu n tài chính t bên ngoài (h p ñ ng ñào
t o, tư v n, t thi n, d ch v căng tin, cho thuê tài s n…); qui mô, cơ c u, s ña
d ng, hi u qu s d ng ngu n thu, v n ngân sách c p; qui ñ nh vi c cung c p thông
tin tài chính cho các cơ quan liên quan, cho ngư i h c (ñi u ki n v n i dung,
chương trình, gi ng viên, cơ s v t ch t ch t ph c v gi ng d y, h c t p), ñ y m nh
xã h i hóa (như c p h c b ng, mi n gi m h c phí cho sinh viên gi i, có hoàn c nh
khó khăn?
(2) Nhà nư c c n ñ i m i cơ ch TCTC như th nào ñ thúc ñ y ho t ñ ng t o
ngu n thu; nâng cao hi u qu s d ng, trách nhi m gi i trình tài chính c a trư ng ðHCL.
(3) ð th c hi n t t cơ ch TCTC c a trư ng ðHCL c n ñi u ki n gì?
c. Mô hình nghiên c u
Text
Text
nh hư ng c a m c tiêu phát tri n GDðH
Cơ ch TCTC: ñánh giá qua 6 tiêu chí là tính
hi u l c, hi u qu , linh ho t, công b ng, r ng
bu c, ch p nh n c a c ng ñ ng.
nh hư ng cơ
ch , chính sách
tài chính c a
nhà nư c
nh hư ng cơ
ch tài chính do
trư ng ðH xây
d ng

15. 15
Trong mô hình, nhân t m c tiêu (bi n ph thu c) là cơ ch TCTC, m c ñ
hoàn thi n c a nó ñư c ñánh giá qua 6 tiêu chí, bao g m: tính hi u l c, hi u qu ,
tính linh ho t, tính công b ng, tính ràng bu c t ch c, s ch p nh n c a c ng ñ ng.
Có ba nhân t (3 bi n ñ c l p) tác ñ ng t i cơ ch TCTC c a trư ng ðHCL, ñó là:
(1) M c tiêu phát tri n giáo d c ñ i h c (GDðH), ch ng h n mu n h i nh p
qu c t thì c n thay ñ i vai trò c a nhà trư ng là ñơn v cung ng d ch v tri th c
(ho t ñ ng như m t doanh nghi p); mu n t o ra s c nh tranh, nâng cao hi u qu s
d ng NS, gi m gánh n ng chi NS cho GDðH; tăng s minh b ch, trách nhi m gi i
trình trư c xã h i (XH)… thì c n tăng quy n t ch cho các trư ng.
(2) Cơ ch , chính sách tài chính c a Nhà nư c như mô hình tài chính cho giáo
d c ñ i h c công l p, h th ng pháp lu t ñi kèm (Lu t giáo d c, ngân sách, khoa
h c công ngh …); năng l c qu n lý c a cơ quan ch qu n; nh ng ñi u này t o ra
m t khung pháp lý có th thúc ñ y ho c h n ch quy n TCTC trong khai thác, ña
d ng hóa ngu n thu, s d ng hi u qu các ngu n tài chính s n có c a nhà trư ng.
(3) Cơ ch tài chính do m i trư ng xây d ng thông qua qui ch chi tiêu n i b
có ñ m b o tính linh ho t, hi u qu hay không…, nó ph thu c vào mô hình, năng
l c qu n lý c a nhà trư ng.
M i quan h gi a bi n ph thu c và các bi n ñ c l p có tính 2 chi u.
d. Gi ñ nh nghiên c u:
H1- Cơ ch TCTC có tác ñ ng t o ra s ña d ng hóa ngu n thu; tăng qui mô, hi u
qu s d ng ngu n l c tài chính; nâng cao ñ i s ng cán b viên ch c các trư ng ðHCL.
H2- Cơ ch TCTC ñáp ng s mong ñ i c a c ng ñ ng các trư ng ðHCL
trong c i cách cơ ch qu n lý tài chính công c a Nhà nư c.
H3- Cơ ch TCTC có tác ñ ng tăng s linh ho t; t o ra s công b ng, minh
b ch và trách nhi m gi i trình c a các trư ng ðHCL trong quá trình ho t ñ ng ñáp
ng nhu c u ñào t o c a xã h i.
1.1.2.2. N i dung nghiên c u c a lu n án
M t là, t ng quan các ñ tài nghiên c u có liên quan.
Hai là, h th ng hóa nh ng v n ñ lý lu n v TCTC, cơ ch TCTC.

16. 16
Ba là, h th ng hóa nh ng kinh nghi m qu c t ñ ng d ng vào Vi t Nam.
B n là, ñánh giá th c tr ng cơ ch TCTC ñang áp d ng cho các trư ng ðHCL.
Năm là, ñ xu t gi i pháp hoàn thi n cơ ch TCTC phù h p v i hoàn c nh Vi t Nam.
1.1.3. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u
Lu n án t p trung làm rõ nh ng nhân t t o nên cơ ch TCTC; các tiêu chí
ñánh giá, nh hư ng c a cơ ch t i t o và s d ng ngu n thu, trách nhi m gi i trình
tài chính c a các trư ng ðHCL. Tuy nhiên, TCTC có ph m vi r ng, liên quan t i
nhi u lĩnh v c như t ch ñ i h c, ki m ñ nh ch t lư ng… Lu n án ch nghiên c u
các v n ñ liên quan t i ch ñ , chính sách, cơ ch tài chính c a Nhà nư c, c a các
trư ng nh m thúc ñ y các trư ng nhanh chóng có ñ ñi u ki n h i nh p qu c t .
Ph m vi nghiên c u ñư c gi i h n ch n l c m t s trư ng do B GD&ðT,
B ch qu n, ðHQG; UBND t nh qu n lý, s li u s d ng giai ño n 2006÷2011.
1.1.4. Nh ng ñóng góp c a lu n án
V m t lý lu n, lu n án làm rõ b n ch t c a TCTC, cơ ch TCTC; phân tích
các nhân t nh hư ng; t ng k t bài h c kinh nghi m c a 5 nư c; ñưa ra 06 tiêu chí
ñánh giá m c ñ hoàn thi n c a cơ ch TCTC, ñ c bi t ñã ñưa ra m t s ch tiêu
ñánh giá hi u qu ban ñ u c a cơ ch TCTC. Ch ng h n như qui mô, cơ c u v n; cơ
c u chi phí; su t ñ u tư trên sinh viên; s lư ng bài báo, công trình khoa h c; s
lư ng, cơ c u ñ i ngũ gi ng viên; t l sinh viên trên gi ng viên; di n tích ñ t ñai;...
V m t th c ti n, lu n án ti n hành phân tích th c tr ng, nh ng thu n l i, khó
khăn c a cơ ch TCTC hi n nay t góc ñ các trư ng ðHCL. ðánh giá tính hi u
l c, hi u qu , tính linh ho t, tính công b ng, tính ràng bu c, tính ñ ng thu n c a các
trư ng ñ i v i cơ ch hi n hành (Ngh ñ nh 43/2006/Nð-CP). T ñó, ñưa ra gi i
pháp hoàn thi n cơ ch TCTC phù h p v i hoàn c nh Vi t Nam. K t qu nghiên
c u s là tài li u tham kh o cho nh ng nghiên c u ti p theo v TCTC trư ng ðHCL.
1.1.5. K t c u c a lu n án
K t c u c a lu n án ñư c b c c thành 4 chương.
Chương 1: L i m ñ u gi i thi u v tính c p thi t, m c ñích, n i dung nghiên
c u, các công trình ñã nghiên c u trong và ngoài nư c, phương pháp nghiên c u.

17. 17
Chương 2: Cơ s lý lu n c a cơ ch TCTC.
Chương 3: Th c tr ng cơ ch TCTC các trư ng ðHCL Vi t Nam.
Chương 4: Gi i pháp hoàn thi n cơ ch TCTC các trư ng ðHCL Vi t Nam.
1.2. T ng quan tình hình nghiên c u
1.2.1. Các công trình nghiên c u nư c ngoài
T trư c t i nay, các công trình nghiên c u v m ng này có th ñư c khái
quát như sau:
M t là, khái ni m; b n ch t t ch , TCTC. Trên th gi i, các trư ng ðH ñư c
giao quy n t ch , TCTC t r t s m; nó là m t xu th t t y u trong tương lai [175].
Hai là, các ngu n tài chính c a nhà trư ng, bao g m: tài tr công; thu phí, h c
phí; h p ñ ng v i khu v c tư nhân, doanh nghi p và các t ch c khác; ho t ñ ng t
thi n; thương m i, cung c p d ch v và thu khác (như ti n thuê cơ s v t ch t, ph c
v nhà , căng tin, thư vi n, trông gi xe...); thu nh p t ho t ñ ng tài chính. Trong
cơ c u ngu n thu, tài tr công chi m ña s (t i 75% ñ i h c Châu Âu); ti p ñ n là
h c phí (chi m 15%); ngu n thu b sung khác (chi m 10% ). V cơ c u chi phí, ch
y u chi cho biên ch (60%÷90% t ng chi phí c a ñ i h c Châu Âu). Tài tr công
c p theo cơ ch khoán (như c p tr c ti p, ñ ng tài tr , c nh tranh); nhi u trư ng
ñư c t quy t ñ nh m c thu h c phí [167, 136].
Ba là, các nhân t nh hư ng t i t ch , TCTC, bao g m: Cơ ch qu n lý,
ki m soát, cách tài tr NS. S năng ñ ng, sáng t o, cơ c u t ch c, hình th c pháp
lý, quy n s h u, trách nhi m gi i trình, s ña d ng ngu n tài chính c a các trư ng
[166, tr.9].
B n là, nh ng thách th c c a giao quy n t ch , TCTC. Nhà nư c c n có cơ
ch giám sát, xác ñ nh nhân t xem xét trong công th c phân b tài tr . Các trư ng
có thêm trách nhi m, qu n lý tài chính tr nên ph c t p hơn do s ña d ng v ngu n
tài chính (trư ng ðH Châu Âu có hơn 100 ngu n thu). Các trư ng ph i xác ñ nh
ñi m m nh, hi u rõ chi phí ho t ñ ng; ñ u tư phát tri n chuyên môn cho CBVC
[162].
Năm là, ñi u ki n giao TCTC cho các trư ng là cơ quan ch c năng c a nhà

18. 18
nư c (B Giáo d c và ðào t o…) ký th a thu n v i các trư ng (th i h n 3 năm,
hàng năm có th a thu n b sung) v m c tiêu, nhi m v ðT, NCKH ng v i ngu n
tài chính ñư c c p. Giao quy n t ch , TCTC g n v i trách nhi m gi i trình ch t
lư ng d ch v cung c p, ph i công khai ñ ngư i h c l a ch n... Nhà trư ng ph i
thành l p H i ñ ng qu n tr ñ y ñ thành ph n như GV, cán b qu n lý c p cao, SV,
ñ i di n bên ngoài ñ n t DN… và không ai trong các nhóm có th t o thành ña s .
Ngoài ra, lãnh ñ o nhà trư ng ph i có t m nhìn, năng l c qu n lý, ñi u hành, có
quan h t t v i c ng ñ ng các trư ng và các cơ quan bên ngoài có liên quan. Các
trư ng ph i nh n th c rõ ph m vi ho t ñ ng, giá tr gia tăng t o ra cho XH, cho các
bên liên quan và cho ngư i h c. Thư ng xuyên có gi i pháp hoàn thi n cơ c u t
ch c, c ng c hình nh, uy tín c a nhà trư ng m t cách hi u qu [180, tr.171].
Sáu là, ñi u ki n và gi i pháp ñ nâng cao t ch , TCTC cho nhà trư ng là
Nhà nư c ph i c th hóa nó trong ñi u kho n c a pháp lu t. Mu n h n ch s phát
sinh r i ro ñ o ñ c (cán b qu n lý s d ng quy n l c cho l i ích cá nhân) thì Nhà
nư c ph i có các bi n pháp ưu ñãi, x ph t rõ ràng v hành vi c a ngư i ra quy t
ñ nh. Cơ quan công quy n ñóng vai trò then ch t thúc ñ y t ch , TCTC, giúp các
trư ng vư t qua nh ng thách th c tài chính (như ñơn gi n hóa các nguyên t c, th
t c hành chính, xây d ng tiêu chí phân b tài tr theo phương th c c nh tranh; có
chính sách ưu ñãi thu v i cá nhân, t ch c ñóng góp t thi n; khuy n khích các
trư ng thu hút ngu n tài chính t khu v c tư nhân b ng cơ ch ñ ng tài tr . Lo i b
các rào c n pháp lý, ñ m b o ngu n l c tài chính và con ngư i c a nhà trư ng ñư c
huy ñ ng cho m c tiêu gi ng d y, NCKH ch t lư ng cao. Ví d , Ph n Lan,
trư ng ðH thu hút ñư c 1 euro t khu v c tư nhân thì Nhà nư c c p thêm 2,5 euro
ñ th c hi n nhi m v ñó. SV có hoàn c nh khó khăn ñư c nhà trư ng, Nhà nư c
h tr b ng cách c p h c b ng, cho vay. NS c p theo phương th c khoán; trư ng
ñư c t do thi t l p h c phí, s d ng CSVC, vay v n ngân hàng thương m i. Tuy
nhiên, ñ tăng cư ng trách nhi m c a các trư ng thì ñ nh kỳ b t bu c ph i ki m
toán báo cáo tài chính ( Hàn Qu c 2 năm m t l n [162, 166, , 175, 178, 180]).
B y là, thư c ño m c ñ t ch , TCTC c a trư ng ðH là d a vào s n lư ng

19. 19
KH như s n ph m, công trình NC ñư c trích d n c a nhà trư ng [184, tr.288].
Tám là, tác ñ ng c a TCTC làm cho các trư ng có kh năng c nh tranh t t
hơn và ña d ng hóa ngu n thu nh p hơn.
1.2.2. Các công trình nghiên c u trong nư c
Các công trình nghiên c u t trư c t i nay, có th khái quát như sau:
M t là, nêu lên xu th , kinh nghi m t ch ðH c a m t s nư c (Hàn Qu c,
M ...), kinh nghi m m t s trư ng ðHCL Vi t Nam; ñưa ra m t s lý lu n v t
ch , TCTC trong th c hi n nhi m v ðT, NCKH; m i quan h , ñi u ki n th c hi n
t ch , tác ñ ng c a chính sách tăng h c phí [37, 60, 63, 97].
Hai là, sơ b ñánh giá th c tr ng, nh ng tác ñ ng tích c c c a cơ ch TCTC
như t o ra cơ s pháp lý ñ các trư ng th c hi n TCTC; gi m s can thi p tr c ti p
c a cơ quan qu n lý nhà nư c; t o ñi u ki n cho các trư ng ch ñ ng nâng cao hi u
qu s d ng ngu n tài chính g n v i ch t lư ng ho t ñ ng (như ti t ki m chi, ch ng
lãng phí). ða d ng hóa và tăng ngu n thu s nghi p, ngu n tài tr t DN, các d án.
ð i s ng CBVC ñư c nâng lên [36, 50, 91, 94].
Ba là, nh ng vư ng m c liên quan t i cơ ch TCTC, ñó là s l ch pha gi a cơ
ch và quy n th c t . Cơ ch phân b NS cho NCKH chưa có tiêu chí, chưa d a vào
thành tích khoa h c, còn ch ng chéo, chưa hi u qu (nhi u ñ a phương không s
d ng h t ngu n kinh phí ñư c c p, trong khi các trư ng l i thi u kinh phí NCKH),
th t c gi i ngân ph c t p. Phân b NS cho chi thư ng xuyên còn n ng tính bình
quân, d a trên y u t “ñ u vào”, chưa chú tr ng ñ u ra là ch t lư ng, nhu c u ñào
t o, cơ c u ngành ngh . Ch ñ h c phí th p, cào b ng. Chưa có tiêu chí ñánh giá
m c ñ hoàn thành nhi m v c a ñơn v ñư c giao quy n t ch . Su t ñ u tư/1 SV
th p. Cơ ch ki m soát theo y u t ñ u vào chưa làm rõ trách nhi m gi i trình c a
các trư ng. Vi c ra quy t ñ nh ñ u tư, s a ch a, mua s m tài s n ch u s qu n lý,
chi ph i c a nhi u văn b n (Lu t xây d ng, ñ u th u, qu n lý tài s n...) làm cho các
trư ng g p khó khăn trong ñ u tư, nâng c p CSVC ñ nâng cao ch t lư ng ñào t o.
B n là, các tác gi ñã ñ xu t m t s gi i pháp, như duy trì t l chi NS cho
GDðH (2%÷2,4% t ng chi NS); ñ u tư m t s trư ng ñ t chu n qu c t . Thay ñ i

20. 20
cách phân b NS; thí ñi m cơ ch ñ t hàng, “mua” d ch v công ñ i v i các ngành
h c. ð y m nh XHH, tính ñ chi phí ðT. Hoàn thi n cơ ch qu n lý tài chính, cơ
ch tr thu nh p, qu n lý tài s n các trư ng ðH kinh t . Ti p t c chương trình tín
d ng ưu ñãi và gi i quy t tr c ti p cho SV. H p lý hoá cơ c u t ch c; tăng cư ng
ki m tra, giám sát n i b v th c hi n quy n t ch , trách nhi m gi i trình, phân c p
cho các ñơn v . Làm t t vi c xây d ng qui ch chi tiêu n i b ; công khai các kho n
chi tiêu, có cam k t gi a thu h c phí và ch t lư ng ðT [47, 52, 58,…, 159].
H n ch c a các công trình ñã th c hi n, bao g m:
M t là, quan ñi m trong các nghiên c u v n gi i h n trư ng ðHCL là ñơn v
s nghi p có thu, ñào t o nhân l c cho công tác qu n lý nhà nư c là chính. Chưa
làm rõ b n ch t, vai trò c a các trư ng trong n n kinh t th trư ng h i nh p qu c t
(nhà trư ng là ñơn v cung c p d ch v , ñáp ng nhu c u s n xu t, nhu c u xã h i).
Hai là, k t qu nghiên c u mang tính ch t chuyên bi t v m t n i dung như
công tác k toán... chưa có ñi u ki n s d ng s li u tài chính ñ phân tích, làm rõ
tác ñ ng c a cơ ch t i vi c m r ng, ña d ng hóa ngu n thu; ñ i m i, nâng cao
ch t lư ng. ð c bi t, chưa phân tích sâu khái ni m, b n ch t TCTC; cách phân b NS;
cơ c u thu chi; ñánh giá hi u qu ngu n NS c p. Gi i pháp ch mang tính g i m , ñơn
l cho m t trư ng, m t kh i trư ng, chưa làm rõ trách nhi m gi i trình, chưa khái quát
chung cho các trư ng. S li u minh h a trong các phân tích, k t lu n còn ít.
1.3. Phương pháp nghiên c u c a lu n án
1.3.1. Phương pháp chung
Lu n án s d ng phương pháp nghiên c u ñ nh tính k t h p v i ñ nh lư ng. K
th a k t qu nghiên c u c a các nhà khoa h c trong nư c và ngoài nư c.
1.3.2. M u và phương pháp thu th p s li u
Nghiên c u s d ng s li u th c p t các tài li u có s n; s li u sơ c p t
ñi u tra, ph ng v n m t s trư ng ðHCL trong vòng t 3 ñ n 6 năm (2006÷2011).
1.3.2.1. S li u th c p
Bao g m các báo cáo thư ng niên c a Nhà nư c v ñ u tư, cơ ch qu n lý tài
chính ñ i v i GDðH; báo cáo c a 10 trư ng ðHCL v công tác ñ u tư, cơ ch qu n

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 54320
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562