Sakarya Üniversitesi-Böte 2014

1. İŞLETİM SİSTEMLERİ
VE DOSYA YÖNETİMİ

2. TANIM VE TEMEL KAVRAMLAR
Temel bilgisayar sistemi
 Bilgisayar genel olarak şekilde görüldüğü gibi
donanımı(hardware), işletim sistemi
(operating system), uygulama yazılımları
(software) ve kullanıcılardan oluşur.

3.  Bilgisayar donanımı da kabaca; merkezi
işlem birimi (CPU), bellek (memory), klavye
ve monitör gibi giriş/çıkış birimleri (I/O
Units) ile sabit disk gibi depolama
birimlerinden meydana gelir. Bu bileşenler
bir bilgisayarın asli işlevi olan hesaplama
için gerekli olan kaynaklardır.İşletim
Sistemi, bilgisayar kullanıcısı ile bilgisayar
donanımı arasındaki etkileşimi sağlar.

4. İŞLETIM SISTEMI NEDIR?
Bilgisayarda çalışan, bilgisayar donanım
kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama
yazılımları için yaygın servisleri sağlayan
bir yazılımlar bütünüdür. bilgisayar
kullanıcısı ile bilgisayar donanımı
arasındaki etkileşimi sağlayan bir arabirim
olarak tanımlanabilir.

5.  İşletim sistemlerinin sundukları
hizmetler farklı olmakla birlikte, aygıt
yönetimi, proses ve kaynak yönetimi,
bellek yönetimi ve dosya yönetimi tüm
işletim sistemlerinin sahip oldukları
temel hizmetler olarak sıralanabilir.

6. İŞLETIM SISTEMININ GÖREVLERI
 Merkezi işlem birimini ayrı işlere
yönlendirmek ve yönetmek.
 Ana belleği yönetmek.
 Harici kayıt cihazlarını yönetmek.
 Giriş/çıkışları kontrol etmek.
 Bilgisayar sisteminin güvenliği ve
kontrolünü sağlamak.
 Dosya yönetimini sağlamak.

7.  İşletim Sistemi
İşletim sistemi özetle
bilgisayardaki tüm
donanımların,
yazılımların ve
dosyaların yönetimini
sağlayan en temel
yazılımdır.

8.  İşletim Sistemi Olmazsa..
İşletim sistemi yüklü olmadan bilgisayar,
tablet veya telefonumuzu kullanamayız.

9.  İşletim Sistemi Nerelerde Kullanılır?
İşletim sistemleri bilgisayar, tablet, video
oyun konsolları, cep telefonları, web
sunucularında, arabalarda, beyaz
eşyalarda hatta kol saatlerinin içinde bile
yüklü olabilir.

10. İŞLETIM SISTEMI FONKSIYONLARI
 Proses Yönetimi:Proses herhangi bir
bilgisayar sistemindeki bir iş birimidir.
İşletim sistemi, bir kısmı kendi işleyişi
için gerekli olan işletim-sistemi prosesleri,
bir kısmı da kullanıcıların çalıştırdığı
programlara ait prosesler olmak üzere çok
sayıda proses içerir.

11.  Bellek Yönetimi: Bellek, CPU ve giriş-
çıkış birimleri tarafından ortak
kullanılabilen ve çok hızlı bir şekilde
erişilmesi gereken verilerin, sistem ve
kullanıcı programlarının yürütülmesinde
bilgisayar açık olduğu müddetçe
saklandığı bir depo olarak kullanılır.

12.  Dosya Yönetimi: Dosya yönetiminin,
işletim sisteminin en belirgin
fonksiyonlarından birisi olduğu
söylenebilir. Bilgisayar sistemlerinde
veriler fiziksel ortamlarda çeşitli
şekillerde saklanır.

13.  Bilgisayar sisteminin gerektiği gibi
kullanılması için işletim sistemi depolanan
verilerin mantıksal bir görüntüsünü
oluşturur. İşletim sistemi, “dosya(file)” olarak
adlandırılan mantıksal bir depolama birimi
tanımlamak için, fiziksel özelliklere bağımlı
değildir. İşletim sistemi, dosyaları fiziksel
depolama ortamına karşılık getirir ve bu
dosyalara depolama birimleri üzerinden erişir.

14. İşletim sistemi dosya
yönetimini aşağıdaki
aktivitelerle gerçekleştirir:
 Dosya oluşturma ve silme
 Klasör oluşturma ve silme
 Dosya ve klasör üzerinde
değişiklik yapma
 Dosyaları bir depolama
birimine karşılık getirme
 Sabit depolama ortamlarında
saklanan dosyaların yedeğini
alma

15.  Giriş-Çıkış Birimleri Yönetimi: İşletim
sisteminin fonksiyonlarından birisi de
donanım özelliklerini ve bunlar üzerindeki
düzenlemeleri kullanıcılardan
saklamaktır.Örneğin, MS Word programını
kullanarak metin yazmak isteyen bir
kullanıcı klavyede bir tuşa dokunduğunda
arka-planda işletim sistemi tarafında birçok
iş yürütüldüğü halde bunları bilmez, sadece
tuşa dokunduğunda onun ekranında
görünmesi ile ilgilenir.

16. İşletim sistemi giriş-çıkış birimlerini
aşağıdaki aktivitelerle yerine getirir:
 Okuma(read) ve yazma(write) isteklerini
düzenleme
 Genel bir aygıt yöneticisi ara-birimi
sağlama
 Özel donanımlar için sürücüler sağlama

17.  Disk Yönetimi: İşletim sisteminin temel
amaçlarından birisi uygulama
programlarını çalıştırmak ya da başka bir
deyişle bunların çalıştırılabileceği ortamı
hazırlamaktır.

18.  Depolama birimi olarak manyetik teyp,
manyetik disk, optik disk, disket, CD, ve
DVD gibi ortamlar kullanılabilir. Program
verileri söz konusu depolama
birimlerinden birinde veya birkaçında
tutulur ve ihtiyaç duyulduğunda
(çalıştırılmaları gerektiğinde) belleğe
yüklenirler.

19. İŞLETIM SISTEMI TÜRLERI
Batch sistemler
İlk bilgisayar sistemleri “mainframe” olarak
adlandırılan çok büyük fiziksel boyutlara
sahip makinelerdi. Delikli bir kart üzerine
istenen hesaplamaya ilişkin verilerin uygun
şekilde işaretlenerek bilgisayara verilip, elde
edilen sonuçların yazıcıya aktarılması yoluyla
işletilen bu bilgisayarlar “Batch” adıyla
sınıflandırılan işletim sistemlerine
sahiplerdi.

20. Çoklu Programlanmış Sistemler:
Bellekte bulunan birden fazla iş içerisinden
bir sonraki adımda hangisinin seçileceğini
belirleyen bir mekanizmaya sahipti.
Günümüzde bu tip işletim sistemleri de
kullanılmamaktadır.

21. Zaman-paylaşımlı(Time-Sharing)sistemler:
CPU’nun birden fazla sayıda proses arasında
geçiş yaparak her birisine bir zaman dilimi
ayırması esasına dayanır. Bu da kullanıcını bir
iş devam ederken ona müdahale edebilmesi
anlamına gelir. Günümüzde kullanılan işletim
sistemleri zaman-paylaşımlı bir altyapının
gelişmiş hali olarak düşünülebilir.

22.  Kişisel İşletim Sistemleri:
Microsoft DOS, Apple Macintosh, IBM OS/2
ve Microsoft Windows gibi kişisel
bilgisayarlarda çalışan işletim sistemleri
ortaya çıkarılmıştır. Yeni gelişmelerle
birlikte kişisel işletim sistemleri, çoklu-
programlı ve zaman-paylaşımlı sistemlerin
özelliklerini kapsayacak şekilde
oluşturulmuştur.

23.  Ağ İşletim Sistemleri
Ağ işletim sistemi, sunucu(server) özelliğine
sahip bir bilgisayar üzerinde işleyen ve bu
sunucu bilgisayarın kendi üzerinde ya da
istemci(client) bilgisayarlar üzerinde tanımlı
veritabanı, dosya, kullanıcı ve kullanıcı
gruplarını yönetmesi, erişim güvenliğini tesis
etmesi, ve ağ üzerindeki çeşitli uygulamalar ile
işlevlerin yürütülmesini sağlayan bir sistem
yazılımıdır.

24.  Paralel Sistemler
Avantajlardan birisi çok işlemciyle bir takım
hesaplamaların daha kısa sürelerde
yapılabilmesidir. Ayrıca bu sistemlerin
güvenilirliği daha yüksek bir seviyededir. Bir
işlemcinin devreden çıkmasıyla birlikte yapılan
işlerde bir duraklama olmaz.

25.  Dağıtık Sistemler
Dağıtık sistemler de paralel
sistemler gibi birden fazla
sayıda işlemciye sahiptir.
Ancak dağıtık sistemlerde
işlemciler aynı belleği ve aynı
frekansı kullanmazlar.

26. Dağıtık sistemlerin avantajları aşağıdaki
gibi sıralanabilir:
 Kaynaklara ortak erişim
 Hesaplama süresinin düşmesi
 Güvenilirliğin yüksekliği
 Sistem bileşenleri arasında iletişimin varlığı

27.  Gerçek Zamanlı Sistemler
Özel amaçlı işletim sistemlerinden birisi de
gerçek-zamanlı sistemlerdir. Gerçek-zamanlı
sistemler çoğunlukla, zaman konusunda katı
kısıtlamalar olduğunda kullanılır. Bu sistemler
genellikle gerçek zamanda meydana gelen bir
veri akışıyla işler.

28. YAYGIN KULLANILAN İŞLETIM
SISTEMLERI
 Şimdi masaüstü/dizüstü bilgisayar, tablet ve
akıllı telefonlarda en yaygın kullanılan işletim
sistemlerini inceleyelim.

29. MASA ÜSTÜ IŞLETIM SISTEMLERI
Günümüz kişisel
bilgisayarında çoğunlukla
Windows, MacOS,Linux veya
Pardus işletim sistemleri
kullanılır.

30. UNIX/LINUX TABANLI IŞLETIM
SISTEMLERI
 Unix işletim sistemi 1969 yılında ABD’de
tasarlanıp uygulamaya konulmuş çok
kullanıcılı (multiuser), çok görevli yapıyı
destekleyen (multitasking) bir bilgisayar
işletim sistemidir.

31.  Esnek ve kararlı yapısı ile çok kullanıcılı-
çok görevli olarak işleyebilmesi
dolayısıyla özellikle sunucu bilgisayarlar
için neredeyse bir standart halini almış ve
başta akademik camia olmak üzere iş
istasyonları üzerinde çok yaygın bir
kullanım alanı bulmuştur.

32.  Çok geniş bir donanım desteğine sahip olan
Linux çekirdeği; dizüstü ve masaüstü
bilgisayarlar, sunucu, iş istasyonu, akıllı
telefon ve gömülü cihazlar gibi hemen her
platformda tam bir uyum içerisinde
çalışabilmektedir.

33. .MACINTOSH IŞLETIM SISTEMLERI
 Grafik işleme açısından oldukça yetenekli
olan Macintosh işletim sistemleri çoğunlukla
yayıncılık sektöründe kullanılmaktadır.
Macintosh işletim sistemi günümüzde Apple
ve Intel uyumlu bilgisayarlarda
kullanılmaktadır.

34. WINDOWS IŞLETIM SISTEMLERI
 Microsoft tarafından
piyasaya sürülmüş
olup en çok kullanılan
işletim sistemidir.
Windows XP, 7 ve 8
halen kullanılmakta
olan sürümleridir.

35.  1985 yılında Microsoft Windows 1.0
işletim sistemini piyasaya sunmuştur.
Windows işletim sistemi açılır-kapanır
menüler, kaydırma çubukları, program
ikonları ve diyalog kutuları gibi
kullanıcılara o güne kadar sunulmayan
görsel öğelere sahip olan grafik desteğiyle
gelmiştir.

36.  Windows XP işletim sistemi kullanım
kolaylığı, donanım sürücüleri (tak kullan)
desteği ve hatalara karşı kararlı yapısı
başta olmak üzere daha birçok özelliği ile
kısa sürede dünya çapında satışa sunulan
kişisel bilgisayarların büyük kısmında
kullanılır hale gelmiştir.

37.  Öyle ki Windows
Vista ve Windows 7
gibi daha yeni
işletim sistemi
sürümleri piyasada
bulunmasına
rağmen birçok
kurum/kuruluş ve
kişi halen Windows
XP işletim sistemini
kullanmaya devam
etmektedir.

38.  Windows 7 donanım sürücülerine verdiği
çok büyük destek ile kullanıcıları
donanım uyumsuzluklarından hemen
hemen tamamen kurtarmıştır.Kullanıcıya
problem üretmeden İnternet’e bağlanarak
arka-planda işletim sistemine ve donanım
sürücülerine ait güncellemeleri kolaylıkla
yapabilmektedir.

39. MOBIL İŞLETIM SISTEMLERI
 Cep telefonu ve
tabletlerde ise
Android, iOS ve
Windows işletim
sistemleri yaygın
olarak kullanılır.

40.  Android işletim sistemi
Android, Google ve özgür bir yazılım
topluluğu tarafından geliştirilen, Linux
tabanlı, mobil cihaz ve cep telefonları için
geliştirilen, açık kaynak kodlu mobil bir
işletim sistemidir.

41.  IPhone OS
(IOS) işletim
sistemi
 Apple’ın kendi
ürettiği tablet ve
telefonlar için
çıkardığı işletim
sistemidir.

42.  Windows
mobile/phone
işletim sistemi
 Microsoft’un akıllı
telefonlar ve
tabletler için
ürettiği işletim
sistemidir.

43. İŞLETIM SISTEMLERININ GELECEĞI
 Günümüzde işletim sistemleri iki yönde
gelişmektedir. Bunlardan ilki yeni nesil mobil
işletim sistemleridir. Bunlar gün geçtikçe, birkaç
yıl öncesinin masaüstü bilgisayarları kadar hatta
daha yüksek teknik özelliklere sahip mobil
cihazlar (akıllı telefon, tablet) için hayatı oldukça
kolaylaştıran bankacılık, GPS ve navigasyon ve
etkileşimli eğlence uygulamalarını destekleyen
servisler sağlamaktadırlar.

44.  Gelişmenin olduğu diğer yöndeki yerleşik
işletim sistemleri ise artık bulut(cloud)
adı verilen yüksek performanslı
sanallaştırılmış sunucu bilgisayarlar
üzerinde çevrim-içi olarak kullanılabilme
noktasına gelmiştir.

45. TEŞEKKÜRLER