Лекц-5

1. ОЛОН УЛСЫН
УЛААНБААТАРЫН
ИХ СУРГУУЛЬ
Хичээлийн нэр: Ногоон байгууламжийн механикжуулалт
Индекс: АС265
Кредит: 2
Анги: Ой-IV
Лекц: 5

2. Сэдэв: ногоон байгууламжийн хортон, өвчин
түүнтэй тэмцэхэд хэрэглэх багаж техник
 Эрвээхэйг гэрлээр ба биологийн аргаар устгах арга
ажиллагаа
 Энэ аргыг суурин газар, унаган байгалийн орчинд гэсэн
үндсэн хоёр аргаар гүйцэтгэж болно. Хот суурин газарт
гэсэн ангилалд гудамж, байшин, хашааг гэрэлтүүлэгч
ердийн чийдэн, сүүн цагаан чийдэн зэргийг 7-8 сард
шөнийн цагаар асаахад маш олон тооны Өрөөсгөл хүр
мэтийн хөнөөлт эрвээхэй 22 цагаас 04 цаг хүртэл
хугацаанд нисэн ирдэг. Өөрөөр хэлбэл шөнийн 4-5 цагийн
туршид эм эр эрвээхэйнүүд идэвхитэй нисэж нийллэгт
ордог. Ороо нь орсон нэг эмэгчин эрвээхэйн үнэрээр
ганцхан шөнийн хугацаанд бараг сая шахам эр эрвээхэй
нисэн ирдэг.

3. -

4. Үргэлжлэл
 Ийм болохоор тэдгээр гэрлийн дээд талд
хаалтуур бэхэлж доор нь гялгар төмөр
юмуу шилэн юүлүүр хэлбэртэй сав
дүүжилж доод үзүүрт нь юүлүүрт унасан
эрвээхэйг цуглуулах уут бэхэлж өглөө бүр
түүнд унасан эрвээхэйг хураан авч няцлах
юм уу шатаадаг. Энэ аргыг унаган
байгалийн нөхцөлд ашиглахад асар их
ашиг тустай. Үүний тулд Хонда, Ямаха
мэтийн цахилгаан үүсгүүрийг хөнөөлт
шавжийн хэт олширч, идэвхитэй нисэн
эвсэлд орох үед тусгай бэлтгэсэн шонд
чийдэнгүүдийг байрлуулан дээр дурьдсан
аргаар саргүй харанхуй шөнө асаахад
ганцхан шөнийн хугацаанд олон зуун
мянган эрвээхэй нисэн ирж уутанд ордог.

5. Үргэлжлэл
 Энэ арга яагаад өндөр ашиг тус өгдөг нь дараах
жишээнээс тодорхой болно. Ороо орсон эм
эрвээхэйн ялгаруулсан дааврын үнэрийн тархалт нь
агаарын чийг, салхины хурдаас хамаардаг. Саргүй,
бүрхэг, салхигүй намуухан буюу салхины хурд 1
м/сек байгаа үед түүний феромон өндрөөшөө 108 м,
өргөнөөрөө 215 м, тууш чиглэлд 4560 метр буюу
дундажаар 116 шоо дөрвөлжин километр
эзэлхүүнтэй агаарт тархаж тэр үнэрээрээ эр
эрвээхэйн нисэн ирэх боломжийг бүрдүүлдэг.

6. Үргэлжлэл
 Хэрэв салхины хурд секундэд 3 метрээс ихэсвэл
феромоны үйлчлэх хэмжээ буюу багтаамж 18 км3, 5
м/сек байвал 9 м3 болтлоо багасдаг. Үүнээс авч үзвэл
тухайн орчны салхины хурд секундэд 1 -Зм байвал
гэрэлд нисэж ирэх эр эрвээхэйд хамгийн тохирможтой
болох нь тодорхой байна.
 Байгалийн нөхцөлд дээр дурьдсан цахилгаан
үүсгүүрүүдийг оновчтой хугацаанд шаардлагатай
газарт зөв байрлуулан ашиглаж чадвал Сибирийн хүр,
Өрөөсгөл хүр зэрэг олон хөнөөлт эрвээхэйтэй богино
хугацаанд тэмцэх боломж бүрдэнэ.

7. Хэт богино долгионы ягаан туяагаар урхидан устгах арга
 Өнөө үед гадаад орнуудад шөнийн идэвхитэй ойн
хөнөөлт эрвээхэйтэй тэмцэхдээ хэт богино долгионы
чийдэнгийн гэрлээр урхидан тэмцэх ажлыг өргөн
ашиглаж байна.
 Хэт богино долгионы чийдэнгийн спектрийн бүтэц нь
тэнгэрт тархсан сарны гэрлийн спектртэй хэдий чинээ
ойролцоо байх тусам төдий чинээ богино долгионы
цацрагатай байдаг тул шөнийн эрвээхэйн олон зүйл
идэвхитэй нисэн ирдэг Яагаад гэвэл : Олон тооны
энгийн нүднээс бүрдэх шавжийн нийлмэл нүд гэрэл
мэдрэх чадвар нь тийм чийдэнгийн ялгаруулах хэт
ягаан туяаны давтамжтай ойролцоо байдаг.

8. Хэт богино долгионы ягаан туяа,
цахилгаан сэнсээр эрвээхэй урхидах арга
 1 - Багаж өлгөх дэгээ
 2 - Багаж хамгаалагч бүрхүүл,
 3- Бүрхүүлийг баганад хопбох
бэхэлгээ,
 4 - Юүлүүр, бүрхүүлийн хопбоос
багана,
 5 - Хэт богино долгионы чийдэн,
 6 - Гэрпийн утас,
 7-Юүлүүр,
 8 - Суурь цагираг,
 9 - Торон уут,
 10- Уут юүпүүрийг холбосон уяа,
 11 - Уутны доод уяа,
 12- Сэнсний цахилгаан утас,
 13-Юүлүүрийг суурь цагирагтай
холбогч багана,
 14 - Юүлүүрийн хүрээ цагираг
төмөр

9. Үргэлжлэл
 Хэт богино долгионы чийдэнг ОХУ-д ПРК-2, ПРК-4,
ПРК-7 нэртэйгээр үйлдвэрлэдэг Эдгээр чийдэнгүүд
өндөр даралттай байдаг. Түүнчлэн хэт өндөр
даралтын СВДШ-250-3 маркын чийдэнг шөнийн
эрвээхэйг урхидан тэмцэх ажилд ашиглахад үр дүн
сайтай
 Дээр дурьдсан чийдэнгээр хийсэн урхийг доорхи хоёр
аргаар хийж ашигладаг.

10. -
 А/ Ойн гүнд хэт богино долгионы чийдэнт урхийг
ашиглахдаа ойн мододоос өндөр шон зоож түүндээ
урхиа өлгөн бэхлэх шаардлагатай Уг шонгийн үзүүрт
зурагт үзүүлсэн багажийг сайн бэхэлж өгнө.
 Б/ Ойн цоорхой, зах сиймхий зэрэг харьцангуй ил
задгай орчинд 1.5-2.5 метр өндөр гурван хөлтэй
тавиур дээр уг багажаа суурьлуулна. Уг багажийг
ашиглахдаа дараах нөхцлийг хангах шаардлагатай.

11. Үргэлжлэл
 Багажийг борооны ус, тунадаснаас хамгаалах
бүрхүүлийг (юүдэн хэлбэрт) заавал дээд талд нь
суурьлуулдаг. Бүрхүүлийн дотор талыг цагаан
будгаар будах шаардлагатай. Ингэснээр гэрлийн
цацрагийг ихэсгэдэг. Бүрхүүлийн талбай гэрлээр
урхидах багажны хөндлөн огтлолоос том байвал
зохино. Бүрхүүлийн доор юүлүүр хэлбэрт хэсгийг
өлгөж өгнө.

12. Үргэлжлэл
 Энэ нь гэрэлд нисэн ирсэн эрвээхэй түүнд унаж,
доошоо гулгах нөхцөл бүрдүүлнэ. Бүрхүүл, юүлүүр
хоёрыг хооронд нь нарийн утас, гинжээр холбоно.
Тэр хоёр хэсгийн голд тусгай багана дээр хэт
богино долгионы чийдэнг бэхэлж өгдөг.
Юүлүүрийн доод нарийн үзүүрт эрвээхэй
цуглуулах уутыг оосороор уяж тогтооно.
Юүлүүрийн дээд амсарын хөндлөн огтлол 47 см-
ээс багагүй байвал тохиромжтой Тиймээс
бүрхүүлийн хөндлөн огтлол дор хаяж 57 см байх
шаардлагатай.

13. Үргэлжлэл
 Юүлүүрийн доод нарийн үзүүрийн хөндлөн огтлол
15-20 см байхад эрвээхэй чөлөөтэй уутанд унана.
Юүлүүрийг гялгар нимгэн төмөр, пластмасс, нийлэг
эд, оргостекло, целюллойд зэргээр хийж болно.
Зарим үед юүлүүрийн дээд амсарын ирмэгийн доор
хувьсах гүйдлээр юмуу тогтмол гүйдлээр ажиллах
сэнс бэхэлж өгвөл гэрэлд ирсэн эрвээхэй уутанд
унах хэмжээ улам нэмэгдэнэ. Сорогч сэнсний
моторын хүчин чадал 100 квт байхаас гадна
сэнсний эргэлт минутад 2000 байхад хангалттай.

14. Хувьсах гүйдлийн цахилгаан чийдэн
ашиглаж эрвээхэй цуглуулах багаж.
 1 - Багажийг дээш, доош
байрлуулах роликны
 бариул,
 2 - Татуурга утас,
 3 - Цахилгаан самбар,
 4 - Багажны тулгуур,
 5 - Цахилгаан утас,
 6 - Багаж дуүжлэх утас,
 7 - Хаалтуур,
 8 - Чийдэн,
 9 - Хаалтуур ба юүлуүр савыг
холбох хүрээ төмөр,
 10 - Юүлүүр хэлбэрт сав.
 11 - Юүлүүр уутыг холбогч
уяа,
 12 - Цуглуулах уут,
 13 - Амсарын уяа

15. Үргэлжлэл
 Ойн зах, сиймхий, голын хөвөө, хөндийн
өндөрлөг, өвс, бут, сөөг, модод бүхий
орчинд хувьсах гүйдлийн чийдэнг Хонда
мэтийн мотор ашиглах эсвэл машины
чийдэнг асааж хоёр багана дээр дэлгэж
бэхэлсэн цагаан даавуун экран дээр
гэрлийг тусгаж доор нь цайвар өнгийн
даавуу дэвсэж тавиад шөнийн эрвээхэйг
цуглуулахад их сайн үр дүнд хүрдэг.
Тэгэхдээ саргүй, бүрхэг, дулаан, салхигүй
шөнө энэ аргаар цуглуулга хийх
шаардлагатай. Энэ аргаар шөнийн
идэвхитэй олон янзын шавж, цуглуулан
судалж болдог. Хэрэв хөнөөлт эрвээхэй
нисэж ирвэл тэр даруй устгах
шаардлагатай.

16. -