İL Üniversitesi - 1.16.garanik olayi asr i saadet-islam tarihi

1. I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
B Ö L Ü M Ü

2. ICINDEKILER
1. GIRIS
2. UYDURULAN KISSA
3. GARANIK ARASTIRMASI
4. NECM SURESI
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

3. GIRIS
Hz. Peygamber'in' Mekke döneminde Habesistan'a hicret eden müslümanlarin
Mekke'ye tekrar dönmelerine sebep olarak gösterilen, ama gerçekte Islâm
düsmanlarinin uydurduklari asilsiz bir rivâyet.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

4. UYUDURULAN KISSA - 1
Islâm düsmanlarinin sinsi birtakim faaliyetlerle müslümanlarin akîdelerini bozmak,
inançlarini sarsmak, Islâm esaslari üzerinde birtakim süphe ve tereddütler
meydana getirmek niyetiyle uydurduklari rivâyetlerden birisi olan Garânîk kissasi,
Ilk dönem Islâm alimlerinden birçogunun izledigi "kendilerine ulasan tüm
rivâyetleri tenkid süzgecinden geçirmeksizin oldugu gibi aktarma ve meselenin
tenkidini ilinî yeterlilige sahip okuyucuya birakma metodu sebebiyle, aslinda
uydurma olmasina ragmen bazi Islâm tarihi ve tefsir kaynaklarinda yeralir. Sözde
Garânîk olayi ile ilgili çesitli kaynaklarin anlatim tarzlari ve yazarlarin yorumlarinda
bazi farkliliklar olmakla birlikte ana hatlariyla,bu uydurma olay söyle olmus:
...Mekke'de müslümanlarin eziyet ve iskencelere ugradiklari, bu sebeple bir kisim
müslümanin Habesistan'a göç ettigi bir dönemde Hz. Peygamber, Mekke
müsrikleri ile uzlasmanin yollarini ariyor, devamli anlasma çareleri düsünüyormus.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

5. UYUDURULAN KISSA - 2
Zihni bu düsünce ile hep mesgul iken bir gün Kâbe yaninda Necm suresini
okuyormus. "Gördünüz mü o Lât ve Uzza yi ve üçüncü(leri olan) öteki (put)
Menât'i?" seklindeki 19 ve 20. ayetlerini okuduktan hemen sonra Seytan, Hz.
Peygamber'e musallat olmus ve seytanin etkisiyle Hz. Peygamber, farkinda
olmaksizin "Bunlar yüce kugu kuslari (veya turnalar)dir ve sefâatleri umulur"
cümlelerini vahyin devami gibi söyleyip Necm suresini okumaya devam etmis.
Surenin sonuna gelince secde ayeti oldugu için Hz. Peygamber ve orada bulunan
müslümanlar secdeye kapanmislar. Müsrikler de Hz. Peygamber'in okudugu bu
cümleler sebebiyle son derece sevinerek; "Artik Muhammed ilâhlarimizin sefâatini
kabul ettigine göre aramizda önemli bir ayrilik kalmadi" deyip hepsi secdeye
kapanmislar. Son derece yasli bir veya birkaç müsrik, yere egilip secde etmek zor
geldigi için yerden bir avuç toprak alarak alinlarina degdirmis ve böylece ilâhlarina
tâzimde bulunmuslar. Bu olay dolayisiyla müsrikler kIsa bir süre müslümanlari
kendi hâline birakmislar.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

6. UYUDURULAN KISSA - 3
Bu haber Habesistan'daki müslümanlara "tüm Mekkelilerin Islâm'a girdigi"
seklinde ulasmis ve Habes muhâcirleri orayi terkedip Mekke'ye yönelmisler.
Ancak bu olayin ardindan Cebrâil (a.s.) gelerek hatasi dolayisiyla Hz.
Peygamber'i ikaz etmis, bu arada nâzil olan Hacc sûresinin "...Senden önce
gönderdigimiz hiçbir resul ve nebî yoktur ki birseyi arzuladigi zaman seytan onun
arzusuna (vesvese) atmamis olsun. Allah, kendi ayetlerini saglamlastirir...''
meâlindeki 52. ayeti ile önceki cümle neshedIlmis. Hz. Peygamber, olanlardan
üzüntü ve nedâmet içinde, yeni inen ayetleri ilân edince Mekkelilerin eziyetleri
yeniden baslamis..."
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

7. GARANIK ARASTIRMASI - 1
Temelde bu anlatim tarzini ve Garânîk olayinin vukû buldugunu kabullenen bazi
yazarlar bu rivâyeti; "Garânîk sözünün geçtigi cümleyi söyleyen, Hz. Peygamber
degildir; bizzat seytan, sesiyle ortaya atIlmistir", "Bu cümleyi, Hz. Peygamber
Kur'an okurken gürültü yapip, bagirip çagirarak ona baskin çikma seklinde
müsriklerin devamli izledikleri bir politikanin geregi olarak ve son okunan ayette
putlarinin adi zikredilince onlarin siddetli bir sekilde kötülenmesinden endise
ederek kendi akîdelerine uygun bir sekilde müsriklerden birisi söylemistir.
Bu sözün sâhibi, Hz. Peygamber olmadigi gibi, seytan da degildir, ama
seytanlasmis Insanlardan birisidir", "Bu cümle, müsrikler tarafindan daha önce
bilinen, tavaflari ve yeminleri sirasinda kullanilan bir cümle idi. Müsrikler "Lat,
Uzzâ ve öteki üçüncüleri Menât; bunlar yüce kugu kuslaridir ve sefâatleri umulur'
derlerdi. Hz. Peygamber'in okudugu Necm suresinin 19 ve 20. ayetlerinde bu
putlarin adi geçince müsriklerden biri önceden kullandiklari bu yemin cümlesini
araya sokusturuvermis, Ilk plânda bunu kimin okudugu bilinememisti..." gibi çesitli
yorumlamalara tabi tutmaktadirlar.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

8. GARANIK ARASTIRMASI - 2
Ancak gerek geçmis dönemlerin, gerekse asrimizin tahkik ehli âlimleri, bu rivâyeti
çesitli yönleriyle inceden inceye tetkik etmisler ve birçok noktadan tamamen
asilsiz, uydurma bir rivayet oldugunu ortaya koymuslardir. Kur'an-i Kerîm'in,
Cenâb-i Hakk'in muhâfaza ve garantisi altinda oldugu, ayetlerin beserî ve seytanî
tasallutlardan mahfuz bulundugu bilinen bir gerçektir. Bu bakimdan Hz.
Peygamber Kur'an okurken seytanin tasallutuyla Kur'an ayetlerine bir seytan
sözünü karistirmasi ya da seytanin veya bir müsrigin herhangi bir sözünün geçici
bir süre için bile olsa farkedIlmeyip Kur'an'dan zannedIlmesi, katiyetle ihtimal
dahilinde degildir.
Ayrica Hz. Peygamber, müslümanlarin ugradigi eziyet ve iskenceler dolayisiyla ne
kadar üzüntülü ve bu eziyetlerin kaldirIlmasi hususunda ne derece düsünceli
olursa olsun, dilinden, yillar boyu' ugrunda mücâdele verdigi tevhid akidesine
tamamiyle zit böyle bir cümlenin dökülmesi veya baskasi tarafindan söylenen bir
cümleyi farkedip müdâhale etmemesi sözkonusu olamaz.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

9. GARANIK ARASTIRMASI - 3
Garânîk rivayetini kitabinda Ilk nakleden müellif, h. III. asir baslarinda 204/819
tarihinde vefat eden Ibnü'l Kelbî'dir. Daha sonra Vâkidî, Ibn Sa'd, Taberî,
Zemahserî gibi bazi tarihçiler ve müfessirler Ibnü'l-Kelbî'den alarak bazi küçük
degisiklik veya ilâvelerle aktarmislardir. Ibnü'l-Kelbî'nin; naklettigi rivayetlerde
hiçbir hassasiyet göstermeyen ve nakillerine güvenIlmeyen bir kisi oldugu bilinen
bir gerçektir. Üstelik Garânîk kelimesinin geçtigi cümle, muhtelif kaynaklarda
birbirinden çok farkli sekillerde nakledIlmistir ki bu da rivayetin uydurma olduguna
Isaret etmektedir.
Su halde Garânîk rivayeti, tamamiyla asilsiz olup Islâm'in daha Ilk asirlarinda
Islâm düsmani zindiklar tarafindan uydurulmus, günümüze gelinceye kadar çesitli
asirlarda Islâm'a muhalif belli çevrelerce bir koz olarak kullanIlmis, günümüzde de
Islâm düsmani garazkâr müstesrikler tarafindan zaman zaman tekrar ortaya
atilarak bu vesile ile Islâm'a karsi saldirilarda bulunulmustur.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

10. GARANIK ARASTIRMASI - 4
Su halde Habesistan'daki müslümanlarin Mekke'ye geri dönmelerinin sebebi,
sözde Garânîk olayi degil; bu yillarda Hz. Hamza ve Hz. Ömer gibi güçlü ve
itibarli sahislarin Islâm'a girmeleri dolayisiyla Mekke müsriklerinin bir süre
çekinerek eziyet ve iskencelerine ara vermeleri, dolayisiyle Mekke'de geçici bir
sükûnet havasinin olusmasi; Habesistan'da Necâsî Ashame'ye karsi bir
ayaklanmanin basgöstermesi ile karisikliklarin zuhûr etmesidir.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

11. NECM SURESI
Necm suresinin Kâbe yaninda Hz. Peygamber tarafindan okundugu; surenin
sonunda secde ayeti bulundugu için Hz. Peygamber'in ve orada bulunan
ashabinin secdeye kapandiklari, buna mukâbil müsriklerin de tamamiyla secde
ettiklerine dari Imam el-Buhârî'nin el-Câmi'u's-Sahîh'inde sahih bir rivâyet vardir
(bk. Buhârî, Tefsiru Sûrati ve'n-Necm 4). Ancak bu rivayette Garânîk meselesiyle
ilgili hiçbir husus yoktur; olmasi da zaten hem nakil yönünden, hem de akil
yönünden mümkün degildir. Islâm düsmanlari adetleri vechile yalan ve
uydurmalarini Iste bu rivayet üzerine bina etmis, asli ve esasi olmayan Iftiralarla
bu sahih rivayeti tamamiyla çarpitmislardir.
Hz. Peygamber ve ashabi, Necm suresinde geçen secde ayeti dolayisiyla
secdeye varirken müsrikler de bu surenin 19 ve 20. ayetlerinde adlan anilarak
kötülenen putlari ve akîdelerine sahip çiktiklarini belirtmek ve putlarini tazim etmis
olmak için putlari adina secde etmis olmalidirlar.
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

12. BIBLIYOGRAFYA
1) Aksekili Ahmed Hamdi, "Hâtemü'l-Enbiyâ Hakkinda En Çirkin Bir 0snâdin
Reddiyesi " Istanbul 1338.
2) Ismail Cerrahoglu, "Garânîk Meselesinin 0stismarcilari" ; A. Ü. 0lahiyat
Fakültesi Dergisi, Ankara 1981, sayi XXI V; s. 69-92.
3) Hüseyin Hatemî, Seytan Rivâyetleri, Istanbul 1989.
4) Sabri Hizmetli, "Garânîk Meselesi Üzerine", Islâmî Arastirmalar Dergisi, Ankara
1989, sayi: 9, s. 40-58.
Ahmet ÖNKAL
Haz.Muhammed Faruk
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
Garanik olayi

13. 113 Barksdale Professional Center
Newark DE-19711-3258 U.S.A.
phone +13022619241
email info@iluniversitesi.com
I L A H I Y A T F A K Ü L T E S I T A R I H
B Ö L Ü M Ü