1. Kinh doanh đa cấp 1
Kinh doanh đa cấp
Kinh doanh đa cấp (Tiếng Anh: Multi-level Marketing) hoặc Kinh doanh theo mạng (Network Marketing)
(KDTM) hay Bán hàng đa cấp (tên gọi thông dụng tại Việt Nam) là thuật ngữ chung dùng để chỉ một phương thức
tiếp thị sản phẩm. Đây là hoạt động kinh doanh bán hàng trực tiếp đến tay người tiêu dùng, người tiêu dùng có thể
trực tiếp đến mua hàng tại công ty mà không phải qua các đại lý hay cửa hàng bán lẻ. Nhờ vậy, hình thức này còn
tiết kiệm rất nhiều chi phí từ việc quảng cáo, khuyến mại, tiền sân bãi, kho chứa, vận chuyển hàng hóa. Số tiền này
được dùng để trả thưởng cho nhà phân phối và nâng cấp, cải tiến sản phẩm tiếp tục phục vụ người tiêu dùng. Đây là
phương thức kinh doanh tận dụng chính thói quen của người tiêu dùng: khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ tốt thường
đem chia sẻ cho người thân, bạn bè và những người xung quanh. Kinh doanh đa cấp gây ra nhiều tranh cãi trong xã
hội, và thường được quy kết với hình tháp ảo.
Nhà phân phối có vai trò như những đại lý. Họ dùng những kết quả sử dụng của bản thân và những người quen biết
để thu hút khách hàng. Qua việc làm đó họ đem về lượng khách hàng cho công ty. Ngoài ra họ còn có thể tìm kiếm
những đối tác khác để có thể trở thành nhà phân phối cùng làm việc với mình. Việc phân phối sản phẩm trong kinh
doanh đa cấp được thực hiện bởi một đội ngũ những nhà phân phối (NPP) theo hình mạng lưới và được quản lý bằng
mã số. Khi đó, mã số của một nhà phân phối mới được kết nối với mã số của Người bảo trợ (Sponsor - Sps) của
anh ta.
Trong "Nghị định về quản lí hoạt động bán hàng đa cấp" do Chính phủ Việt nam ban hành, tại Điều 2 đã định nghĩa:
"Bán hàng đa cấp là một phương thức tổ chức kinh doanh của doanh nghiệp thông qua nhiều cấp khác nhau, trong
đó người tham gia sẽ được hưởng tiền hoa hồng, tiền thưởng và/hoặc lợi ích kinh tế khác từ kết quả bán hàng hóa
của mình và của người khác trong mạng lưới do người đó tổ chức ra và được doanh nghiệp bán hàng đa cấp
chấp thuận".
Các thuật ngữ
Nhà phân phối
Nhà phân phối (NPP) là người tham gia vào mạng lưới KDĐC. Họ là người trực tiếp sử dụng hàng, chia sẻ thông tin
về sản phẩm và giới thiệu cho những người khác tham gia vào công việc. Trong KDTM chân chính, NPP được trả
hoa hồng từ việc bán sản phẩm của họ và/hoặc trong toàn hệ thống (khác với hình táhp ảo, hoa hồng được trả khi có
người tham gia vào mạng lưới)
Lịch sử
Hình thành
Kinh doanh theo mạng gắn liền với tên tuổi của nhà hóa học người Mỹ Karl Renborg (1887-1973). Ông là người đầu
tiên đã ứng dụng ý tưởng tiếp thị mạng lưới vào trong cuộc sống, tạo ra một hệ thống kinh tế, một ngành kinh doanh
được coi là có triển vọng nhất trong thế kỷ 21[1] .
Karl Renborg có 20 năm sống tại Trung Quốc và làm việc tại nhiều công ty khác nhau. Giữa những năm 1920-1930,
chính quyền rơi vào tay Tưởng Giới Thạch, Karl bị chính quyền Tưởng bắt giam cùng với những người nước ngoài
khác. Trong điều kiện sống rất thiếu thốn của nhà tù, ông đã nhận thấy vai trò của dinh dưỡng đối với sức khỏe con
người. Để khắc phục điều kiện sống thiếu dinh dưỡng, Renborg đã tìm ra phương pháp cạo sắt từ những chiếc đinh gỉ
trộn thêm vào khẩu phần ăn và thỏa thuận với cai tù để xin các loại rau cỏ khác nhau. Ông và một số ít bạn tù làm
theo phương pháp này nên có sức đề kháng tốt hơn và sống sót được đến ngày trở về quê hương.
Năm 1927, Karl về Mỹ và bắt đầu chế biến các chất bổ sung dinh dưỡng khác nhau dựa trên cỏ linh lăng là một loại
cỏ có chứa rất nhiều vitamin, khoáng chất, đạm và nhiều vi chất có ích khác. Ông đề nghị những người quen của ông

2. Kinh doanh đa cấp 2
thử nghiệm miễn phí sản phẩm nhưng không ai dám dùng thử vì họ không muốn mình làm vật thí nghiệm. Sau nhiều
cố gắng mà không đem lại được kết quả, ông hiểu ra rằng chẳng ai chịu đánh giá tốt những thứ cho không, vì vậy
ông đã đưa ra một ý tưởng, mà sau này đã phát triển thành một ngành kinh doanh tiên tiến.
Ông Renborg đề nghị các bạn của ông giới thiệu chất bổ sung dinh dưỡng này cho người quen của họ, nếu người
quen của họ mua sản phẩm thì ông hứa sẽ trả hoa hồng. Ông cũng quyết định trả hoa hồng cho các người quen của
bạn mình nếu giới thiệu sản phẩm tiếp theo quan hệ của họ. Kết quả thật bất ngờ: thông tin về các chất bổ sung dinh
dưỡng có lợi bắt đầu được truyền bá rộng rãi (vì mỗi người bạn của ông lại có nhiều người bạn khác và bạn của bạn
của bạn là vô hạn). Doanh thu bán hàng của công ty tăng vượt quá sức tưởng tượng, mọi người đề nghị gặp ông để
tham khảo về thông tin sản phẩm mới này.
Năm 1934, ông sáng lập ra công ty Vitamins California[1] và nhờ phương pháp phân phối mới này, khi người tiêu
dùng cũng trở thành người phân phối sản phẩm, công ty của ông đã nhanh chóng đạt doanh số 7 triệu USD mà
không hề mất một đồng quảng cáo nào. Sự độc đáo ở chỗ nhờ tiết kiệm được chi phí quảng cáo và các khâu trung
gian (đại lý, bán lẻ, kho bãi…) nên những người tham gia vào hệ thống của ông có thể nhận được thù lao cao hơn.
Phát triển
Cuối năm 1939 đầu 1940 ông Renborg đổi tên công ty thành Nutrilite Products[1] theo tên sản phẩm và vẫn giữ
nguyên phương pháp tiêu thụ. Những cộng tác viên của ông tự tìm người mới, chỉ cho người mới đầy đủ thông tin về
sản phẩm và dạy cho người mới phương pháp xây dựng mạng lưới bắt đầu từ những người quen của mình. Công ty
đảm bảo cho tất cả nhà phân phối độc lập có đủ sản phẩm và nhận hoa hồng không chỉ lượng sản phẩm họ bán ra
mà còn trả hoa hồng cho lượng sản phẩm được bán ra bởi những người do họ trực tiếp tìm ra. Những người tham gia
mạng lưới của công ty nhận được sự giúp đỡ hướng dẫn tận tình của người bảo trợ. Phương pháp phân phối hàng của
ông Renborg chính là khởi điểm của ngành Kinh doanh theo mạng, ở đây ông chỉ mới áp dụng một tầng, và trong
nhiều tài liệu thì năm 1940 là năm khởi đầu của kinh doanh đa cấp và Renborg được coi là ông tổ của ngành kinh
doanh này.
Sau một thời gian làm việc có hiệu quả với công ty Nutrilite Products, Rich De Vos và Jay Van Andel (2 cộng tác
viên của công ty) nhận thấy sức mạnh to lớn của KDTM và đã sáng lập ra công ty riêng của mình mang tên
American Way Corporation, viết tắt là AMWAY và hiện nay Amway đã trở thành một trong những công ty hàng
đầu thế giới trong ngành kinh doanh đa cấp với chi nhánh trên 80 quốc gia[1] .
Ổn định và bùng nổ
Tuy nhiên vào đầu thập niên 1970, việc bán hàng đa cấp lại chịu sức ép từ nhiều phía khác nhau. Năm 1975, trong
hội đồng liên bang Hoa Kỳ có những người phản đối kinh doanh đa cấp và quy kết nó với cái gọi là "hình tháp ảo" -
một hình thức kinh doanh bất hợp pháp. Đây là đòn đánh đầu tiên của chính phủ vào kinh doanh đa cấp, bắt đầu cuộc
đấu tranh của các công ty bán hàng đa cấp để khẳng định chân lý, tính đúng đắn của mình. Công ty Amway trong
bốn năm liền phải theo hầu tòa (từ năm 1975-1979). Sau cùng, cuối năm 1979 toà án thương mại Liên Bang Hoa Kỳ
công nhận phương pháp kinh doanh của Amway không phải là "hình tháp ảo" và được chấp nhận về mặt luật pháp.
Từ đó Bộ luật đầu tiên về kinh doanh đa cấp đã ra đời tại Mỹ. Từ năm 1940 đến 1979 chỉ có khoảng 30 công ty
KDTM ra đời tại Mỹ, đây là giai đoạn được gọi tên là làn sóng thứ nhất[1] .
Từ 1979-1990 (làn sóng thứ hai) là thời kì bùng nổ của KDTM. Mỗi đêm ngủ dậy chúng ta có thể thấy hàng trăm
công ty KDTM tuyên bố thành lập với đủ loại sản phẩm và mô hình kinh doanh.
Từ năm 1990, nhờ sự tiến bộ vượt bậc của công nghệ và truyền thông, KDTM mang màu sắc mới, Các NPP có thể
đơn giản hoá công việc của mình nhờ vào điện thoại, internet... Ở giai đoạn này - mà theo các chuyên gia gọi là làn
sóng thứ ba - NPP giỏi không cần phải là một nhà hùng biện và đi lại như con thoi giữa các mạng lưới. Bất kỳ ai
cũng có thể sử dụng thời gian nhàn rỗi của mình để tham gia công việc và làm việc ở bất cứ đâu. Các công ty bán
hàng truyền thống như Ford, Colgate, Coca-cola và nhiều công ty nổi tiếng khác đã bắt đầu áp dụng phương pháp
KDTM để phân phối sản phẩm độc đáo của mình[1] .

3. Kinh doanh đa cấp 3
Tại Việt Nam
Đầu thế kỉ 21, kinh doanh đa cấp bắt đầu bước chân vào thị trường Việt Nam và đạt tổng doanh thu không ngờ trong
hai, ba năm đầu. Kinh doanh đa cấp phát triển quá mạnh mẽ khiến cho lợi nhuận từ việc quảng cáo của các báo đài,
truyền hình có thể bị ảnh hưởng, cộng thêm nhiều công ty lừa đảo núp bóng kinh doanh đa cấp và một bộ phận
không nhỏ nhà phân phối sai trái đã làm cho dư luận bắt đầu lên tiếng phản đối kinh doanh đa cấp.
Đến thời điểm cuối năm 2004, tại Việt Nam đã có khoảng 20 Công ty bán hàng đa cấp phân phối sản phẩm chủ yếu
về ngành chăm sóc sức khoẻ và sắc đẹp. Để hoà nhập với xu hướng chung của thế giới cũng như đáp ứng tình hình
thực tế tại Việt Nam hành lang pháp lý về kinh doanh theo mạng đã dần hình thành:
Ngày 01-07-2005, luật Cạnh tranh có hiệu lực thi hành trong đó có những điều khoản quy định về bán hàng đa cấp
Ngày 24-08-2005, Nghị định 110/2005/NĐ-CP về Kinh doanh đa cấp của thủ tướng chính phủ được ban hành phần
nào đã tạo ra một hành lang pháp lý để bảo vệ các công ty và nhà phân phối chân chính[2] . Tuy nhiên, nghị định vẫn
còn nhiều kẽ hở khiến cho một số công ty lợi dụng.
Ngày 08-11-2005, Bộ thương mại ban hành thông tư hướng dẫn một số nội dung tại Nghị định 110/2005/NĐ-CP về
quản lý bán hàng đa cấp.
Năm 2009, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam được thành lập. Hiệp hội được thành lập và bổ nhiệm bà Trương Thị
Nhi (giám đốc công ty TNHH TM Lô Hội, nhà đại diện tại Việt Nam của tập đoàn Forever Living Products Hoa Kỳ)
là chủ tịch nhiệm kỳ 2009-2014.Và bà Phan Phạm Phú Nam Phương [Giám đốc kinh doanh của công ty TNHH SX
TM Hưng Thời Đại]là 1 trong những người trong ban thanh tra của Hiệp hội.
Ngày 31 tháng 03 năm 2010, Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam, MLMA chính thức ra mắt tại Hà Nội. Đến dự có
nhiều cơ quan, ban ngành, đoàn thể và các phương tiện truyền thông đại chúng.[3]
Các mô hình trả thưởng
Trong quá trình hình thành và phát triển, với hàng chục ngàn công ty KDTM thì có rất nhiều cơ cấu trả thường khác
nhau hoặc có nhiều tên gọi khác nhau nhưng quy cùng thì có 3 mô hình chủ yếu.
Mô hình Nhị phân - Mô hình Ma Trận
Mô hình nhị phân là một dạng của mô hình ma trận và là mô hình ma trận dạng đơn giản nhất. Mô hình Nhị phân
cho phép mỗi nhà phân phối được và chỉ được tuyển mộ thêm 2 (hai) nhà phân phối thuộc tầng 1 và bắt buộc hai
nhánh của mình phải luôn phát triển đồng đều (nếu không thực hiện được điều này thì sẽ nhà phân phối sẽ không
được chi trả hoa hồng hoặc chỉ hưởng ở nhánh yếu hơn).
Mô hình Ma trận được nâng cấp từ mô hình nhị phân, nhà phân phối sẽ được tuyển nhiều hơn con số 2 người. Tùy
theo chính sách quy định, sơ đồ hạn chế độ lớn và số người trong mức một của bạn. Ví dụ, sơ đồ 3x6 cho phép bạn
tuyển vào 3 người ở mức một và giới hạn mức 6 là mức chi trả hoa hồng cuối cùng.
Mô hình sẽ không bền vững vì nhiều lý do: Nếu giả sử bạn tham gia vào vào 2 dạng mô hình này, và bạn đã bảo trợ
đủ số người tối đa vào thế hệ thứ nhất của mình. Nếu bây giờ có một người bạn thân của bạn cũng muốn tham gia
vào doanh nghiệp thì bạn sẽ phải làm sao? Nếu vẫn muốn cho bạn mình tham gia, bạn phải đặt người đó vào những
vị trí thấp hơn ở những thế hệ dưới. Hơn nữa, tốc độ phát triển đội nhóm của người tầng dưới sẽ luôn chậm hơn
những người tuyến trên.
Chính vì lý do này mà mô hình ma trận (và nhị phân) bị quy kết vào "hình tháp ảo" và bị cấm (hoặc kiểm tra hoạt
động rất gắt gao) tại các nước trên thế giới[4] .

4. Kinh doanh đa cấp 4
Tính đơn giản
Mô hình ma trận cho phép tạo ra tính đơn giản trong công việc. Trong sơ đồ ma trận, bạn chỉ phải chăm lo, chịu
hoàn toàn trách nhiệm đào tạo cho những người ở mức một của bạn. Bạn cũng có thể ngồi ở nhà để người đỡ đầu
tuyển người cho mạng lưới của bạn. Sơ đồ ma trận rất đơn giản để giải thích cho những người mới của bạn.
Hiệu ứng con đỉa
Mô hình ma trận thu hút những người không muốn làm việc nhiều và/hoặc thiếu kiến thức trong lĩnh vực kinh doanh
theo mạng. Các kế hoạch ma trận theo kiểu phân chia các khoản hoa hồng có khuynh hướng khá "xã hội". Ban
thưởng cho những nhà phân phối tích cực ít hơn các nhà phân phối lười biếng. Các nhà phân phối xuất sắc nhận được
sự đền đáp ít hơn so với thời gian và sức lực mà mình bỏ ra, bởi vì phần lớn các khoản hoa hồng bị người ta hút mất
như những con đỉa, mạng lưới của họ đầy rẫy những kẻ ranh mãnh và lười biếng.
Sự giới hạn
Mô hình ma trận hạn chế quy mô tổ chức của bạn. Chẳng hạn, trong ma trận 3x4, bạn không bao giờ có thể có quá
120 người trong mạng lưới tầng dưới.
Mô hình Đều tầng (Sơ đồ một cấp)
Mô hình Đều tầng cho phép nhà phân phối tuyển không giới hạn nhà phân phối tuyến dưới, tức là không phải tuyển
với số lượng tuyến dưới bắt buộc, có thể là một người, hai người, ba người hay bao nhiêu người tùy thích. Nhà phân
phối được hưởng hoa hồng hay phần trăm hoa hồng từ đội nhóm của mình là như nhau đối với cùng một thế hệ, các
thế hệ có thể có mức phần trăm giống hoặc khác nhau. Để bảo đảm tính công bằng giữa người vào trước và vào sau
nên mô hình đều tầng chỉ cho phép hưởng tối đa ba thế hệ, bốn thế hệ hay năm thế hệ (tùy theo chính sách của mỗi
công ty). Thêm một điều nữa là nếu cho hưởng tối đa các thế hệ thì xảy ra tình trạng: tiền dùng để chi trả hoa hồng
cho nhà phân phối sẽ lớn hơn giá trị sản phẩm (Giả sử cứ ở mỗi thế hệ công ty sẽ chi trả cho nhà phân phối 5% thì
tới thế hệ thứ 10 đã có 50% dùng để chi trả hoa hồng, và để đến thế hệ 20 con số đã lên tới 100% !?) vì thế người
tham gia chỉ được hưởng đến một mức nhất định nào đó.
Vì mô hình này không có sự thoát ly cho nên kế hoạch một cấp chi trả cho bạn một số ít mức. Về mặt lý thuyết, bạn
có thể bổ sung sự thiếu sót này bằng cách tuyển mộ một số lượng lớn người vào mức một của bạn. Nhưng, mặc dù
các Sơ đồ một cấp không giới hạn số lượng người được bạn đỡ đầu, thì vẫn có sự hạn chế cơ học về tính hiệu quả của
việc đỡ đầu. Do sự hạn chế mức chi trả nên có thể những người ở mức trên sẽ không cần chăm sóc, giúp đỡ những
tầng mình không được hưởng hoa hồng (nếu chính sách quy định chỉ cho hưởng đến tầng 5 thì tôi chăm sóc tầng 6,
tầng 7 của tôi làm gì) và như thế không mang tính nhân bản và bền vững.
Mô hình bậc thang li khai
Bậc thang li khai là mô hình tiên tiến nhất hiện nay. Nó cho phép mỗi nhà phân phối được tuyển tuyến dưới với số
lượng tùy thích (cũng giống như mô hình đều tầng). Ngoài hệ thống thế hệ, bậc thang li khai còn tạo ra một hệ thống
cấp bậc. Ở mỗi cấp bậc, nhà phân phối được hưởng hoa hồng cá nhân khác nhau, là hoa hồng đội nhóm cũng khác
nhau tùy vào cấp bậc của nhà phân phối tuyến dưới. Vì thế, mô hình cho phép nhà phân phối hưởng không giới hạn
thế hệ mà vẫn bảo đảm được tính công bằng.
Đặc trưng của Bậc thang li khai là hệ thống được quản lí theo hệ thống cấp bậc, tức là phần trăm (%) hoa hồng sẽ
được phân chia theo hệ thống cấp bậc. Mỗi cấp bậc sẽ có mức hoa hồng riêng và hoa hồng khối lượng (giá trị thặng
dư) sẽ được tính dựa trên số dư từ % hoa hồng cao trừ đi % hoa hồng thấp hơn. Ví dụ, Tom tham gia vào mạng lưới
và hiện giờ anh đang ở cấp bậc, mà tại đó anh nhận được 12%, và trong đội nhóm của anh có Richard hiện đang
hưởng mức 5%, như vậy, Tom sẽ nhận được 7% giá trị hàng hóa do Richard tiêu thụ được, và cho dù Richard ở bất
cứ tầng nào trong hệ thống Tom vẫn nhận được giá trị 7% (miễn là giữa hai người không có người có cấp bậc cao
hơn Richard). Như vậy, hệ thống sẽ luôn bảo đảm rằng nó tồn tại và công bằng.

5. Kinh doanh đa cấp 5
Khi các nhà phân phối trong mạng lưới tầng dưới của bạn đạt đến trạng thái vượt cấp nhất định thì họ sẽ "bứt ra"
khỏi nhóm của bạn. Bạn sẽ không còn nhận được các khoản hoa hồng trực tiếp từ các sản phẩm của họ hay là mạng
lưới của họ bán nữa. Tuy nhiên bạn vẫn sẽ tiếp tục nhận được một khoản lợi tức hoa hồng nhỏ từ khối lượng của
nhóm các nhà phân phối đã tách ra và từ mạng lưới của họ.
Ưu điểm
Trong số các sơ đồ kinh doanh thì sơ đồ bậc thang bảo đảm khả năng đạt được phúc lợi lớn nhất. Vấn đề ở chỗ là
các đặc trưng thoát ly cho phép bạn xây dựng tổ chức lớn hơn và lấy ra được các khoản hoa hồng từ nhiều cấp hơn
các sơ đồ kiểu khác.
Mô hình này cho phép bạn nhận được các khoản hoa hồng ở nhiều mức hơn bất kì sơ đồ nào khác. Nếu như nhà phân
phối có một tổ chức 6 mức của mình thì điều đó có nghĩa là bạn sẽ nhận được các khoản hoa hồng từ số hàng hóa
bán được ở mức thứ 12 của bạn! mô hình này cho phép thu về các khoản thu nhập từ mức thứ 20, độ sâu này trong
các Mô hình khác không thể đạt tới.
Bậc thang li khai đem đến một độ rộng không hạn chế. Bạn có thể bảo trợ vào tầng 1 của mình bao nhiêu người tùy
khả năng của bạn. Họ, đến lượt mình cũng có thể bảo trợ như thế. Bạn có thể mở rộng mãi mãi khi xây dựng mạng
lưới tầng dưới rộng lớn của mình, có khi lên tới hàng chục nghìn nhà phân phối.
Sản phẩm
Sản phẩm đánh giá sự tồn tại lâu dài của một công ty KDTM vì vậy sản phẩm trong kinh doanh đa cấp phải có chất
lượng tốt (do sản phẩm được lan truyền từ người này đến người khác, nên nếu chất lượng không tốt thì sẽ không có
sức lan truyền), cần thiết cho hầu hết người tiêu dùng và được sử dụng thường xuyên. Ngoài ra, sản phẩm phải
đảm bảo tính độc quyền: nghĩa là chỉ bán thông qua các NPP của công ty, không bán rộng rãi trên thị trường; độc
đáo: tức là trên thị trường không có sản phẩm tương tự. Có thể liệt kê (chưa thật sự đầy đủ) những dòng sản phẩm có
thể kinh doanh theo hình thức này:
• Hàng tiêu dùng
• Mỹ phẩm
• Thực phẩm dinh dưỡng chức năng
• Thức ăn nước uống (Cơm, Café, Trà sữa...)
Luật pháp
Kinh doanh đa cấp được luật pháp nhiều nước công nhận và đã ban hành luật để quản lý hoạt động này. Ở Việt Nam
luật về bán hàng đa cấp được ban hành vào ngày 24 tháng 8 năm 2005.
Tại Việt Nam, Nhà nước và Luật Pháp cho phép về bán hàng đa cấp, nhưng cấm bán hàng đa cấp bất chính. Theo
điều 48 Luật Cạnh tranh, bán hàng đa cấp bất chính được quy định như sau: Cấm doanh nghiệp thực hiện các hành vi
sau đây nhằm thu lợi bất chính từ việc tuyển dụng người tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp:
• Yêu cầu người muốn tham gia phải đặt cọc, phải mua một số lượng hàng hoá ban đầu hoặc phải trả một khoản
tiền để được quyền tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp;
• Không cam kết mua lại với mức giá ít nhất là 90% giá hàng hóa đã bán cho người tham gia để bán lại;
• Cho người tham gia nhận tiền hoa hồng, tiền thưởng, lợi ích kinh tế khác chủ yếu từ việc dụ dỗ người khác tham
gia mạng lưới bán hàng đa cấp;
• Cung cấp thông tin gian dối về lợi ích của việc tham gia mạng lưới bán hàng đa cấp, thông tin sai lệch về tính
chất, công dụng của hàng hóa để dụ dỗ người khác tham gia.

6. Kinh doanh đa cấp 6
Nhìn nhận tại Việt Nam
Kinh doanh đa cấp bắt đầu vào Việt Nam chỉ khoảng mười năm nên vẫn còn là đề tài với nhiều ý kiến trái chiều. Sau
đây là những nguyên nhân giải thích vì sao còn quá nhiều ý kiến phản đối kinh doanh đa cấp tại Việt Nam:
1. Đây là một hình thức kinh doanh khá mới mẻ tại Việt Nam.
2. Lợi nhuận không ngờ từ việc tham gia bán hàng đa cấp đã khiến nhiều người ngờ vực.
3. Kinh doanh đa cấp và hình thức phân phối trực tiếp truyền miệng nên không cần đến quảng cáo, chính vì vậy các
báo đài lên tiếng phản đối vì sợ ảnh hưởng đến lợi nhuận của họ vốn chủ yếu sinh ra từ quảng cáo.
4. Một số công ty đa cấp biến tướng phát triển ồ ạt với những hình thức lôi kéo, ép buộc người dân tham gia đã tạo
ra ảnh hưởng không nhỏ cho các công ty chân chính.
5. Một lượng không nhỏ những nhà phân phối (kể cả những công ty chân chính) đã quảng bá quá mức về công dụng
của sản phẩm cũng như cơ hội về nghề nghiệp.
6. Tầm nhìn của người dân còn hạn chế.
7. Động thái của chính quyền quá chậm so với sự phát triển của ngành nghề.
Công ty Kinh doanh đa cấp bất chính
Bán hàng đa cấp bất chính hay hình tháp ảo là một hiện tượng biến tướng của phương thức bán hàng đa cấp, trong
đó, lợi nhuận không thực sự được xuất phát từ giới thiệu sản phẩm mà từ việc tuyển mộ các thành viên mới. Thuật
ngữ "đa cấp" ám chỉ việc những người khởi xướng và phát động hệ thống (nằm ở đỉnh tam giác-kim tự tháp) lợi dụng
và bóc lột những thành viên bên dưới (đáy tam giác). Một số điểm để nhận biết một công ty đa cấp bất chính:
1. Hình thức
• Bất hợp pháp.
• Có tính chất lôi kéo, ép buộc tham gia.
• Bắt buộc đóng góp một khoản tiền lớn để được tham gia hoặc bắt người tham gia mua một lượng sản phẩm
nhất định.
2. Sản phẩm
• Chất lượng, giá trị sản phẩm không tương xứng với giá tiền bỏ ra.
• Sản phẩm chỉ được tiêu thụ bên trong hình tháp.
• Sản phẩm mua tại công ty không thể bán ra thị trường hoặc bán ra với giá thấp hơn giá mua sỉ.
• Không cam kết nhận lại sản phẩm và trả lại tiền.
3. Chính sách
• Người vào sau luôn bằng hoặc nhỏ hơn cấp bậc người đi trước.
• Số tiền hoa hồng người vào sau được hưởng không bao giờ có thể nhiều hơn những người vào trước.
Tuy nhiên, việc phân biệt công ty minh bạch hay bất chính rất khó với đa số người dân, nhất là những người chưa
hiểu rõ về bán hàng đa cấp.

7. Kinh doanh đa cấp 7
Tham khảo
[1] Sách Khởi nghiệp từ... Kinh doanh theo mạng Chương 4 - NXB Lao Động
[2] Nghị định 110/2005/NĐ-CP (http:/ / www. chinhphu. vn/ portal/ page?_pageid=578,33345598& _dad=portal& _schema=PORTAL&
docid=14844)
[3] Ra mắt Hiệp hội bán hàng đa cấp Việt Nam (http:/ / www. hanoimoi. com. vn/ newsdetail/ Kinh_te/ 318213/
ra-mat-hiep-hoi-ban-hang-da-cap-viet-nam. htm), báo Hànộimới, 30/03/2010
[4] Làn sóng thứ ba - Kỷ nguyên mới trong ngành kinh doanh theo mạng, Richard Poe (Người dịch: Cù Hoàng Đức), trang 291-292
• Khởi nghiệp.... từ kinh doanh theo mạng - NXB Lao Động
• Dạy con làm giàu (Rich Dad Poor Dad) tập XI - Trường dạy kinh doanh cho những người thích giúp đỡ người
khác (Business School for People Who Like Helping People), Robert T. Kiyosaki & Sharon L. Lechter -
GoldPress Publishing, LLC, Hòa Kỳ.
• Tủ sách chuyên nghiệp kinh doanh theo mạng - NXB Văn hóa thông tin.
• Nghị định 110/2005/NĐ-CP về Quản lý hoạt động bán hàng đa cấp.
• Thông tư số 19/2005/TT-BTM của Bộ Thương mại hướng dẫn quản lý hoạt động bán hàng đa cấp (http://
www.trade.hochiminhcity.gov.vn/data/vbpq/docs/20051116-tt-kh-in-19.htm)
• Quyết định số 103/2007/QĐ-UBND ban hành quy chế phối hợp quản lý bán hàng đa cấp (http://www.
chinhphu.vn/vanbanpq/lawdocs/QD103UB.PDF?id=41858)

8. Nguồn và người đóng góp vào bài 8
Nguồn và người đóng góp vào bài
Kinh doanh đa cấp Nguồn: http://vi.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3535928 Người đóng góp: ASM, Apple, Bongdentoiac, Casablanca1911, DHN, Daminhchau09, Dinhtuydzao, Dnpchau,
Doanmanhtung.sc, Dung005, DuoMaxwell, Giangthanhhn, Ketnoivietnam, Knight Wolf, Mekong Bluesman, Newone, Ngocnb, Nguoihungvagiainhan, Nguyễn Chánh Cao, Nguyễn Thanh
Quang, Prof MK, Sholokhov, Socbomboman, Sparrow, Thcslunghoa, Tran Quoc123, TranViet-ARC, Trungda, Trần Nguyễn Minh Huy, Viethavvh, Vinhtantran, Vương Ngân Hà, 95 sửa đổi vô
danh
Giấy phép
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/