Dokumen tersebut memberikan ringkasan tentang komponen-komponen elektronik dasar, alat-alat tangan yang digunakan dalam elektronik, proses pematerian, dan langkah-langkah membuat projek elektronik. Komponen-komponen elektronik aktif dan pasif dijelaskan beserta fungsi dan simbol masing-masing. Alat-alat tangan dan bahan yang diperlukan untuk pematerian disenaraikan dengan gambar. Proses pematerian dan langkah-

1. ELEKTRONIKELEKTRONIK

2. Komponen Elektronik
Litar Elektronik
Alatan Tangan
Memateri
Membuat Projek Elektronik

3. Berfungsi menukarkan arus elektrik kepada
cahaya. Cahaya yang terhasil digunakan
sebagai penunjuk isyarat dalam peralatan
elektronik seperti radio.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Diod Pemancar Cahaya (L.E.D)Diod Pemancar Cahaya (L.E.D)

4. Digunakan untuk mengurangkan arus
elektrik yang melalui litar. Ada dua jenis,
iaitu perintang karbon dan lilitan dawai.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Perintang TetapPerintang Tetap
atauatau

5. Digunakan untuk mengawal arus dan voltan
yang boleh dilaras di antara sifar hingga
nilai maksimum. Ada dua jenis, iaitu reostat
dan meter upaya.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Perintang Boleh LarasPerintang Boleh Laras
atauatau
atauatau
Meter
Upaya Reostat

6. Digunakan untuk menyambung dan
memutuskan aliran arus di dalam litar. Arus
akan mengalir apabila punat suis ditekan
atau ditolak. Bila punat ditekan atau ditolak
ke arah berlawan arus berhenti mengalir.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Suis TogelSuis Togel

7. Digunakan untuk menyambung dan
memutuskan aliran arus di dalam litar. Arus
tidak mengalir apabila punat suis ditekan.
Bila punat dilepaskan arus akan mengalir.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Suis Tekan BukaSuis Tekan Buka

8. Digunakan untuk menyambung dan
memutuskan aliran arus di dalam litar. Arus
mengalir apabila punat suis ditekan. Bila
punat dilepaskan arus berehenti mengalir.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Suis Tekan TutupSuis Tekan Tutup

9. Digunakan untuk menyimpan dan
membuang cas elektrik. Contoh kapasitor
berkutub ialah seperti kapasitor elektrolitik
dan kapasitor tantalum.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Kapasitor BerkutubKapasitor Berkutub
+-

10. Digunakan untuk menyimpan dan
membuang cas elektrik. Contoh kapasitor
tanpa kutub ialah seperti kapasitor seramik
dan kapasitor mika.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Kapasitor Tanpa KutubKapasitor Tanpa Kutub

11. Berfungsi dalam litar elektronik untuk
meninggikan arus, voltan, kuasa dan
menjadi suis kawalan.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Transistor NPNTransistor NPN
B
C
E

12. Berfungsi dalam litar elektronik untuk
meninggikan arus, voltan, kuasa dan
menjadi suis kawalan.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
Transistor PNPTransistor PNP
B
C
E

13. Digunakan untuk mengeluarkan isyarat
bunyi penggera.
Komponen Elektronik
Nama :
Simbol :
Fungsi :
BuzerBuzer

14. Warna
Jalur Ke 1
(Nilai Pertama)
Jalur Ke 2
(Nilai Kedua)
Jalur ke 3
(Pendarab)
Jalur Ke 4
(Toleransi)
Hitam 0 0 1 Ω ± 1%
Perang 1 1 10 Ω ± 2%
Merah 2 2 100 Ω
Jingga 3 3 1000 Ω
Kuning 4 4 10000 Ω
Hijau 5 5 100000 Ω ± 0.5%
Biru 6 6 1000000 Ω ± 0.25%
Ungu 7 7 10000000 Ω ± 0.10%
Kelabu 8 8 100000000 Ω ± 0.05%
Putih 9 9 1000000000 Ω
Emas 0.1 Ω ± 5%
Perak 0.01 Ω ± 10%
5 6 ± 5%
= 560000 Ω
= 560 kΩ ±5%
Perintang
Kod Warna Perintang
X 10000 Ω

15. Komponen Elektronik
Komponen Aktif Komponen Pasif
■ Boleh bertindakbalas
apabila menerima arus
elektrik.
■ Digunakan untuk
menghasilkan produk
utama litar seperti
cahaya dan bunyi.
■ Tidak boleh
bertindakbalas apabila
menerima arus elektrik.
■ Digunakan sebagai
pembantu untuk
komponen aktif
berfungsi.
Perintang KapasitorLED Buzer Transistor

16. Litar elektronik ialah gabungan beberapa komponen elektronik
yang disambungkan antara satu sama lain. Litar ini terdiri
daripada litar skematik dan litar bergambar
LITAR SKEMATIK
Litar skematik mengandungi
susunan komponen-
komponen elektronik dalam
bentuk simbol. Simbol ini
memberi panduan untuk
membuat pemilihan
komponen yang betul.
LITAR BERGAMBAR
Litar bergambar adalah litar
yang diterjemahkan daripada
litar skematik dalam bentuk
gambar komponen bagi
membantu kerja pemasangan
komponen dengan mudah dan
tepat.
Litar Elektronik

17. Litar Elektronik
Litar bergambar
Litar skematik

18. Playar Muncung Tirus
Digunakan untuk membentuk kaki komponen,
memotong wayar, memegang benda kecil dan
melakukan kerja-kerja di ruang yang sempit.
Alatan Tangan

19. Pemotong Sisi
Digunakan untuk memotong wayar dan kaki
komponen setelah dipateri.
Alatan Tangan

20. Penjalur Wayar
Digunakan untuk menanggalkan penebat wayar dan
memotong wayar.
Alatan Tangan
Penjalur Wayar BerspringPenjalur Wayar Biasa

21. Alat Pemateri Elektrik
Digunakan untuk mencairkan bahan pateri ketika
kerja-kerja pematerian dijalankan.
Alatan Tangan

22. Penyedut Bahan Pateri
Digunakan untuk menyedut bahan pemateri ketika
kerja-kerja pembaikan atau pembetulan litar
dilakukan.
Alatan Tangan

23. Set Pemutar Skru
Digunakan untuk memasang atau menanggalkan
skru beralur yang bersaiz kecil.
Alatan Tangan

24. Penyenggaraan Alatan Tangan
Aktiviti Membuang Karat
Menanggalkan karat dengan menggunakan kertas las
halus.
Aktiviti Meminyak
Melicinkan bahagian alatan tangan yang bergerak dan
dapat mencegah daripada berkarat.
Aktiviti Membaiki
Membaiki alatan tangan yang longgar.
Aktiviti Membersih
Membersih alatan tangan sebelum disimpan supaya
tahan lama.
Aktiviti Menyimpan
Menyimpan alatan tangan di tempat asalnya supaya
mudah diambil apabila diperlukan

25. Pemegang Alat Pemateri
Digunakan untuk memegang alat pemateri elektrik
yang panas.
Kelengkapan Pematerian

26. Pemegang Bod Litar
Digunakan untuk memegang bod litar yang
mengandungi komponen untuk dipateri.
Kelengkapan Pematerian

27. Bahan Pateri
Sejenis aloi yang dibuat daripada
campuran logam timah dan plumbum.
Saiz (mengikut diameter) yang biasa
digunakan ialah 0.8 mm dan 1.0 mm.
Bahan pateriGred 60/40 (60% timah +
40% plumbum) yang paling biasa
digunakan untuk memateri komponen
elektronik.
Bahan Pematerian
Digunakan untuk mencantumkan kaki komponen
pada bod litar.

28. Fluks (Bahan Lakur)
Bahan Pematerian
Berfungsi untuk mencegah terjadinya oksida pada
permukaan logam dan membersihkan logam bod
litar yang hendak dipateri serta memudahkan pateri
yang cair mengalir.

29. Kertas Las
Bahan Pematerian
Digunakan untuk membersihkan hujung bit yang
dikotori oksida atau karat.

30. Span
Bahan Pematerian
Digunakan untuk membersihkan hujung bit.

31. Memateri
Sediakan alatan dan bahan memateri.
Panaskan pemateri. Uji kepanasan bit
pemateri dengan melekapkannya pada
span lembap.
Lenturkan kaki komponen supaya
sepadan dengan lubang pada bod litar.
Pasang komponen dan bengkokkan
kaki supaya tidak tercabut dari bod
litar.
Panduan menjalankan kerja-kerja pematerian
1
2
3

32. Panaskan kaki komponen beberapa
saat. Pegang alat pemateri dalam
keadaan condong 30º dengan
permukaan bod litar.
Rapatkan bahan pateri pada bit dan
kaki komponen yang sedang
dipanaskan. Biarkan bahan pateri
mencair secukupnya. Alihkan bahan
pateri dan diikuti dengan alat pemateri.
Biarkan pateri menjadi sejuk.
Perhatikan hasil pematerian, jika elok
potonglah kaki komponen yang
berlebihan dengan pemotong sisi.
Memateri
4
5
6
Panduan menjalankan kerja-kerja pematerian

33. Memateri
Ciri-ciri pematerian yang sempurna
■ Bahan pateri masuk ke dalam lubang bod litar dan
mencantum dengan kukuh.
■ Bahan pateri yang mencantum kaki komponen
dengan bod litar adalah kemas, licin, bersih,
berkilat dan membentuk kon.
■ Pematerian berada dalam balapan komponen dan
tidak melintasi balapan bersebelahan.
Contoh pematerian yang tidak sempurna

34. Memateri
Langkah-langkah Memateri
1
2
3
4

35. Langkah-langkah membuat projek elektronik
Membuat Projek Elektronik
Langkah 4
Memateri kaki komponen
atau tamatan komponen
Langkah 5
Memotong kaki komponen
yang berlebihan dengan
kemas
Langkah 6
Menguji projek dan
membuat pembaikan
Langkah 7
Membersihkan serta
menyimpan alatan dan
bahan
Langkah 1
Membentuk kaki komponen
Langkah 2
Memasang komponen
berpandukan lukisan skematik
atau lukisan bergambar
Langkah 3
Menyemak semula kedudukan
komponen berpandukan litar
skematik atau lukisan
bergambar

36. ■ Pemasangan komponen dibuat tanpa
mengikut lukisan skematik atau lukisan
bergambar
■ Pemasangan kekutuban komponen
yang salah
■ Kerja-kerja pematerian tidak sempurna
Membuat Projek Elektronik
Punca kegagalan projek elektronik

37. SEKIANSEKIAN