Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Luận Văn Group hỗ trợ viết luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp, báo cáo thực
tập, Assignment, Essay
Zalo/Sdt 0967 538 624/ 0886 091 915 Website:lamluanvan.net

i
LỜI CẢM ƠN
Thực tập tốt nghiệp là quá trình học tập để cho mỗi sinh viên vận dụng
những kiến thức, lý luận đã được học trên nhà trường vào thực tiễn, tạo cho
sinh viên làm quen những phương pháp làm việc, kỹ năng công tác. Đây là
giai đoạn không thể thiếu được đối với mỗi sinh viên trong quá trình học tập.
Được sự nhất trí của Ban giám hiệu Nhà trường, Ban chủ nhiệm khoa Môi
trường, Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên, em nghiên cứu đề tài:
“Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thưc vật tại xã
Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên”. Thời gian thực
tập tuy không dài nhưng đem lại cho em những kiến thức bổ ích và những
kinh nghiệm quý báu, đến nay em đã hoàn thành đề tài tốt nghiệp của mình.
Em xin chân thành cảm ơn các thầy giáo, cô giáo trong khoa Môi
trường, người đã giảng dạy và đào tạo hướng dẫn chúng em và đặc biệt là cô
giáo ThS. Hoàng Thị Lan Anh, người đã trực tiếp hướng dẫn, giúp đỡ em
trong suốt thời gian thực tập và hoàn thành khóa luận tốt nghiệp này. Em xin
chân thành cảm ơn các cô chú, anh chị đang công tác tại Chi cục bảo vệ Môi
trường tỉnh Thái Nguyên đã nhiệt tình giúp đỡ em trong quá trình thực tập tốt
ngiệp. Do thời gian có hạn, lại bước đầu mới làm quen với phương pháp mới
chắc chắn báo cáo không tránh khỏi thiếu sót. Em rất mong nhận được ý kiến
đóng góp của các thầy, cô giáo cùng toàn thể các bạn sinh viên để khóa luận
này được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Thái Nguyên, ngày tháng năm 2018
Sinh viên thực hiện
Nguyễn Thị Thu Uyên

ii
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Bảng phân loại độ độc của thuốc BVTV..........................................4
Bảng 2.2. Phân loại nhóm độc của thuốc BVTV..............................................5
Bảng 2.3. Phân loại độ độc thuốc BVTV ở Việt Nam và các hiện tượng về độ
độc cần ghi trên nhãn........................................................................6
Bảng 2.4. Phân loại hóa chất theo đường xâm nhập.........................................8
Bảng 4.1. Một số loại thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trên cây chè ở xã
Tân Cương ......................................................................................35
Bảng 4.2. Tình hình sử dụng thuốc BVTV của người dân ở địa phương năm
2017................................................................................................. 36
Bảng 4.3. Kết quả điều tra, phỏng vấn người dân về cách pha chế HCBVTV
......................................................................................................... 38
Bảng 4.4. Kết quả điều tra, phỏng vấn người dân về cách xử lý bao bì thuốc
BVTV sau khi sử dụng. .................................................................. 40
Bảng 4.5. Diện tích đất nông nghiệp tại xã Tân Cương .................................. 41
Bảng 4.6: Thống kê các nguồn phát sinh rác thải trên địa bàn xã .................. 42
Bảng 4.7. Lượng phát sinh chất thải bỏ hóa chất bảo vệ thực vật .................. 42
Bảng 4.8. Kết quả phân tích mẫu nước mặt tại xã Tân Cương tháng 12/2016 ....... 43
Bảng 4.9. Kết quả phân tích mẫu nước tại xã Tân Cương vào tháng 5/2017 ....... 43
Bảng 4.10. Kết quả phân tích nồng độ hóa chất BVTV trong đất tại xã Tân
Cương .............................................................................................. 44
Bảng 4.11. Kết quả phân tích một số chỉ tiêu mẫu đất tháng 12/2016 ........... 44
Bảng 4.12. Kết quả phân tích một số chỉ tiêu mẫu đất tháng 05/2017 ........... 46
Bảng 4.13. Các loại phương tiện thu gom bao bì thuốc BVTV ở địa phương ..... 48
Bảng 4.14. Nhu cầu trang thiết bị thu gom, vận chuyển, lưu chứa bao bì hóa
chất BVTV theo tính toán tại xã Tân Cương .................................. 49

iii
DANH MỤC CÁC HÌNH
Hình 2.1. Hình tượng biểu thị độ độc ...............................................................5
Hình 4.1. Bản đồ vị trí xã Tân Cương.............................................................33
Hình 4.2. Biểu đồ thói quen lựa chọn thuốc BVTV của người dân................37
Hình 4.3. Biểu đồ thể hiện địa điểm người dân chủ yếu mua thuốc BVTV...37
Hình 4.4. Biểu đồ nhận thức của người dân về tác hại đến môi trường của hóa
chất BVTV 51
Hình 4.5. Biểu đồ ý kiến của người dân để bảo vệ môi trường. .....................52

iv
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
STT
BVTV
BVMT
CP
NĐ
TT
TCVN
QCVN
UBND
: Số thứ tự
: Bảo vệ thực vật
: Bảo vệ môi trường
: Chính phủ
: Nghị định
: Thông tư
: Tiêu chuẩn Việt Nam
: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia
: Ủy ban nhân dân

v
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................i
DANH MỤC CÁC BẢNG................................................................................ii
DANH MỤC CÁC HÌNH................................................................................iii
DANH MỤC CÁC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT................................................iv
MỤC LỤC.........................................................................................................v
Phần 1. MỞ ĐẦU ............................................................................................1
1.1. Đặt vấn đề...................................................................................................1
1.2. Mục tiêu đề tài............................................................................................2
1.2.1. Mục tiêu chung........................................................................................2
1.2.2. Mục tiêu cụ thể........................................................................................2
1.3. Ý nghĩa đề tài .............................................................................................2
1.3.1. Ý nghĩa trong khoa học...........................................................................2
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn............................................................................2
Phần 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU .................................................................3
2.1. Cơ sở khoa học...........................................................................................3
2.1.1. Tổng quan về hóa chất bảo vệ thực vật...................................................3
2.1.2. Tổng quan về bao bì hóa chất bảo vệ thực vật......................................11
2.1.3. Tình hình quản lý chất thải chứa hoá chất bảo vệ thực vật...................24
2.1.4. Cơ sở pháp lý.........................................................................................24
2.2. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trong nước
và trên thế giới.................................................................................................25
2.2.1. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trong nước .. 25
2.2.2. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trên thế giới
............................................................................................................................. 27
Phần 3. ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ... 30

3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu............................................................30

vi
3.2. Địa điểm và thời gian tiên hành ...............................................................30
3.3. Nội dung nghiên cứu................................................................................30
3.4. Phương pháp nghiên cứu..........................................................................30
3.4.1. Phương pháp kế thừa.............................................................................30
3.4.2. Phương pháp thu thập dữ liệu ...............................................................30
3.4.3. Phương pháp tổng hợp và so sánh.........................................................31
3.4.4. Phương pháp xử lý số liệu.....................................................................31
3.4.5. Phương pháp điều tra phỏng vấn...........................................................31
Phần 4. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN .............................32
4.1. Điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế xã hội của xã Tân Cương..........32
4.1.1. Điều kiện tự nhiên.................................................................................32
4.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội ........................................................................33
4.2. Hiện trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thưc vật và hiện trạng môi trường tại
xã Tân Cương..................................................................................................34
4.2.1. Hiện trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương...........34
4.2.2. Hiện trạng môi trường tại xã Tân Cương..............................................41
4.3. Đánh giá hiện trạng quản lý, thu gom và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ
thực vật tại xã Tân Cương...............................................................................46
4.3.1. Hiện trạng công tác quản lý, thu gom và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ
thực vật tại địa phương....................................................................................46
4.3.2. Cách thức thu gom, vận chuyển và xử lý bao bì hóa chất BVTV tại xã
Tân Cương.......................................................................................................48
4.3.3. Những khó khăn tồn tại trong công tác thu gom, vận chuyển và xử lý
bao bì hóa chất BVTV tại xã Tận Cương........................................................49
4.3.4. Đánh giá nhận thức của người dân xã Tân Cương trong công tác thu
gom, xử lý bao bì thuốc BVTV ở địa phương ................................................51

4.4. Đánh giá chung về quản lý chất thải bỏ hóa chất BVTV tại xã Tân Cương
.........................................................................................................................52

vii
4.4.1. Những mặt đạt được trong công tác quản lý bao bì hóa chất BVTV ...52
4.4.2. Những vấn đề còn tồn tại trong công tác quản lý bao bì hóa chất BVTV
.........................................................................................................................53
4.5. Đề xuất một số giải pháp quản lý, xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật
phù hợp............................................................................................................53
Phần 5. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ........................................................55
5.1. Kết luận ....................................................................................................55
5.2. Kiến nghị..................................................................................................56
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................57
PHỤ LỤC

1
Phần 1
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Hóa chất (thuốc) bảo vệ thực vật (BVTV) không thể thiếu trong canh
tác nông nghiệp. Tuy nhiên, thời gian qua lượng hóa chất BVTV được sử
dụng ở nước ta tăng nhanh. Hầu hết hóa chất BVTV tại Việt Nam đều phải
nhập khẩu từ nước ngoài. Nếu như trước năm 1985 khối lượng hóa chất
BVTV dùng hàng năm khoảng 6.500 - 9.000 tấn thì trong 3 năm gần đây,
hàng năm Việt Nam nhập và sử dụng từ 70.000 - 100.000 tấn, tăng gấp hơn
10 lần. Theo nhiều chuyên gia, có tới 80% thuốc bảo vệ thực vật tại Việt Nam
đang được sử dụng không đúng cách và lãng phí. Đặc biệt, sau khi sử dụng bà
con nông dân ở phần lớn các tỉnh thành cả nước sau khi phun xịt thường bỏ
lại các bao bì chứa hóa chất trên đồng ruộng, sông kênh rạch, gây ô nhiễm
môi trường, tác hại tài nguyên sinh thái và sức khỏe cộng đồng. Khối lượng
bao bì có thể đến 5-10% khối lượng bao thuốc, do vậy mỗi năm môi trường
nước ta có thể tiếp nhận 5.000 – 10.000 tấn bao bì chứa hóa chất BVTV.
Tân Cương là một xã thuộc thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
Nơi đây chủ yếu là đất Feralit vàng đỏ. Đất phù sa được bồi hàng năm, trung
tính, ít chua, thích hợp với trồng màu, cây công nghiệp, cây chè. Người dân
nơi đây cũng sinh sống dựa vào việc canh tác các loại cây trồng, đặc biệt là
cây chè nên việc sử dụng hóa chất BVTV để tránh sâu, bệnh nâng cao năng
suất là điều tất yếu. Và các bao bì hóa chất BVTV khi được người dân sử
dụng xong thải ra được liệt vào nhóm các chất thải nguy hại, ảnh hưởng lớn
tới môi trường và sức khỏe con người, nếu đốt ở nhiệt độ thấp sẽ phát thải khí
điôxin (chất gây ung thư), nếu đốt chung với rác thải thông thường sẽ gây ô
nhiễm môi trường không khí nghiêm trọng, gây độc hại lớn đến hệ sinh thái.
Chính vì vậy, bao bì thuốc BVTV phải được thu gom, xử lý và tiêu hủy đúng
quy trình với nhiệt độ cao tại những lò đạt tiêu chuẩn tại các đơn vị được cấp

2
phép xử. Xuất phát từ những thực tế trên, dưới sự hướng dẫn của cô ThS.
Hoàng Thị Lan Anh, giảng viên khoa Môi trường, trường Đại học Nông lâm
Thái Nguyên tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Đánh giá công tác quản lý và
xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thưc vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái
Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.”
1.2. Mục tiêu đề tài
1.2.1. Mục tiêu chung
Đánh giá được công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực
vật trên địa bàn xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
1.2.2. Mục tiêu cụ thể
- Đưa ra được những tồn tại trong công tác quản lý và xử lý bao bì hóa
chất bảo vệ thực vật trên địa bàn xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh
Thái Nguyên.
- Đề xuất ra một số giải pháp phù hợp để khác phục những tồn tại.
1.3. Ý nghĩa đề tài
1.3.1. Ý nghĩa trong khoa học
- Kết quả của đề tài là tài liệu để tham khảo và là cơ sở cho các nghiên
cứu khoa học liên quan đến mảng kiến thức này.
- Giúp cho sinh viên củng cố hệ thống kiến thức đã học và áp dụng vào
thực tế cao kiến thức, tích lũy kinh nghiệm thực tế.
- Đánh giá công tác thu gom, vận chuyển và xử lý bao bì hóa chất
BVTV tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên.
1.3.2. Ý nghĩa trong thực tiễn
- Đánh gia đúng thực trạng công tác quản lý bao bì hóa chất BVTV trên
địa bàn xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên.

- Đề xuất ra một số giải pháp có tính khả thi nhằm nâng cao hiệu quả
công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất BVTV để cải thiện và góp phần bảo
vệ môi trường.

3
Phần 2
TỔNG QUAN TÀI LIỆU
2.1. Cơ sở khoa học
2.1.1. Tổng quan về hóa chất bảo vệ thực vật
2.1.1.1. Khái niệm hóa chất bảo vệ thực vật.
* Thuốc BVTV là những chất độc có nguồn gốc tự nhiên hay tổng hợp,
được dùng để phòng và trừ các đối tượng gây hại cho cây trồng nông nghiệp
như: sâu bệnh, cỏ dại, chuột,… (Đào Văn Hoằng, 2005) [6].
* Thuốc phòng trừ dịch hại bao gồm thuốc BVTV và các loại thuốc
làm rụng lá, thuốc kích thích sinh trưởng cây trồng, thuốc phòng trừ các côn
trùng hại vật nuôi, côn trùng y tế,… (Đào Văn Hoằng, 2005) [6].
Chủng loại hóa chất BVTV đang sử dụng ở Việt Nam rất đa dạng. Hiện
nay, nhiều nhất vẫn là hợp chất lân hữ cơ, Chlor hữu cơ, nhóm độc từ Ia, Ib,
đến II và III, sau đó là các nhóm carbamat và pyrethroid
Trong những năm gần đây, hóa chất BVTV được sử dụng tăng lên đáng
kể cả về số số lượng lẫn chủng loại. Theo báo cáo của Bộ thương mại thì hàng
năm, mức tiêu thụ thuốc bảo vệ trong nước khoảng 1,5 triêu tấn, không kể
một số lượng không nhỏ được nhập lậu qua đường biên giới mà chính quyền
không kiểm soát được. Theo Bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn, thuốc
được phép sử dụng trong nông nghiệp gồm 1.710 hoạt chất, trong đó thuốc trừ
sâu có 775 hoạt chất với 1.678 tên thương phẩm; thuốc trừ bệnh có 608 hoạt
chất với 1.297 tên thương phẩm; thuốc trừ cỏ có 227 hoạt chất với 694 tên
thương phẩm; thuốc trừ chuột có 10 hoạt chất với 28 tên thương phẩm; thuốc
điều hòa sinh trưởng có 50 hoạt chất với 142 tên thương phẩm; chất dẫn dụ
côn trùng có 8 hoạt chất với 9 tên thương phẩm…Trong danh mục thuốc
BVTV cấm sử dụng tại Việt Nam theo Thông tư gồm: Thuốc trừ sâu, thuốc

4
bảo quản lâm sản có 21 hoạt chất; thuốc trừ bệnh có 06 hoạt chất; thuốc trừ
chuột có 01 hoạt chất; thuốc trừ cỏ có 01 hoạt chất (Lê Huy Bá, 2008) [1].
2.1.1.2. Phân loại hóa chất bảo vệ thực vật
2.1.1.2.1. Phân loại theo tính độc
Các nhà sản xuất thuốc BVTV luôn ghi rõ độc tính của từng loại. Đơn
vị đo lường được biểu thị dưới dạng LD50 (Lethal Dose 50) và tính bằng
mg/kg cơ thể. LD50 là lượng hoạt chất gây chết 50% cá thể trên các động vật
thí nghiệm như chuột, thỏ, chó, chim hoặc cá… Các loại thuốc BVTV được
chia mức độ độc như sau:
Bảng 2.1. Bảng phân loại độ độc của thuốc BVTV
(Theo quy định của WHO)
Trị số LD50 của thuốc (mg/kg)
Dạng lỏng Dạng rắn
Qua miệng Qua da Qua miệng Qua da
Rât độc ≤ 20 ≤ 40 ≤ 5 ≤ 10
Độc 20 – 200 40 – 400 5 - 50 10 – 100
Độc trung
200 - 2000 400 – 4000 50 - 500 100 – 1000
bình
Ít độc > 2000 > 4000 > 500 > 1000
(Nguồn: Nguyễn Trần Oánh và cs, giáo trình sử dụng thuốc BVTV) [8]
Trong đó:
- LD50: Liều chất độc cần thiết giết chết 50% chuột thực nghiệm, giá trị
LD50 càng nhỏ, chứng tỏ chất độc đó càng mạnh

5
Bảng 2.2. Phân loại nhóm độc của thuốc BVTV
Nhóm độc
Nguy hiểm Báo động Cảnh báo Cảnh báo
(I) (II) (III) (IV)
LD50 qua
< 50 50 – 500 500 - 5000 > 5000
miệng (mg/kg)
LD50 qua da
< 200 200 – 2000 2000 - 20000 > 20000
(mg/kg)
LD50 qua hô
< 2 0,2–2 2–20 > 20
hâp (mg/l)
Gây hại niêm
Đục màng,
mạc, đục Không gây
Phản ứng niêm sưng mắt và Gây ngứa
màng, sung ngứa niêm
mạc mắt gây ngứa niêm niêm mạc
mắt kéo dài > mạc
7 ngay
mạc 7 ngày
Phản ứng da
Mẩn ngứa da Mẩn ngứa 72 Mẩn ngứa nhẹ Phản ứng
kéo dài giờ 72 giờ nhẹ 72 giờ
(Nguồn: Nguyễn Trần Oánh và cs, giáo trình sử dụng thuốc BVTV) [8]

Hình 2.1. Hình tượng biểu thị độ độc

6
Bảng 2.3. Phân loại độ độc thuốc BVTV ở Việt Nam và các hiện tượng về
độ độc cần ghi trên nhãn
Nhóm Chữ Hình tượng Vạch
LD50 đối với chuột (mg/kg)
Qua miệng Qua da
độc đen (đen) màu
Thể rắn Thể lỏng Thể rắn Thể lỏng
Đầu lâu
Nhóm
Xương chéo
Rất độc trong hình Đỏ ≤ 50 ≤ 200 ≤ 100 ≤ 400
độc I
thoi vuông
trắng
Chữ thập
Nhóm Độc chéo trong
Vàng
>50– >200- >100– >400–
độc II cao hình thoi 500 2000 1000 4000
vuông trắng
Đường chéo
Nhóm Nguy
không liền Xanh
500 – > 2000 -
nét trong hình nước > 1000 > 4000
độc III hiểm 2000 3000
thoi vuông biển
trắng
Cẩn Không biểu Xanh lá
> 2000 > 3000 > 1000 > 4000
thận trượng cây
(Nguồn: Nguyễn Trần Oánh và cs, giáo trình sử dụng thuốc BVTV)
[8] 2.1.1.2.2. Phân loại theo đối tượng phòng chống
Có rất nhiều cách phân loại khác nhau và được phân ra như sau:
Thuốc trừ sâu (insecticide): Gồm các chất hay hỗn hợp các chất có tác
dụng tiêu diệt, xua đuổi hay di chuyển bất kỳ loại côn trùng nào có mặt trong

môi trường Chúng được dùng để diệt trừ hay ngăn ngừa tác hại của côn trùng
đến cây trồng, cây rừng, nông lâm sản, gia súc và con người.

7
Trong thuốc trừ sâu dựa vào khả năng gây độc cho từng giai đoạn sinh
trưởng người ta còn chia ra: Thuốc trừ trứng, thuốc trừ sâu non
Thuốc trừ bệnh (Fungicide): Thuốc trừ bệnh bao gồm các hợp chất có
nguồn gốc hóa (vô cơ hoặc hữu cơ), sinh học, có tác dụng ngăn ngừa hau diệt
trừ các loài vi sinh vật gây hại cho cây trồng và nông sản bằng cách phun lên
bề mặt cây, xử lý giống và xử lý đất,.. Thuốc trừ bệnh dùng để bảo vệ cây
trồng trước khi bị các loài sinh vật gây hại tấn công. Thuốc trừ bệnh bao gồm
cả thuốc trừ nấm (Fungicides) và trừ vi khuẩn (Bactericides).
Thuốc trừ chuột (Rodenticide): là những hợp chất vô cơ, hữu cơ,
hoặc có nguồn gốc sinh hoạc có hoạt tính sinh học và phương thức tác động
rất khác nhau, được dùng để diệt chuột gây hại trên đồng ruộng, trong nhà và
các loài gặm nhấm. Chúng tác động đến chuột chủ yếu bằng con đường vị độc
và xong hơi.
Thuốc trừ nhện (Acricide): Những chất được dùng chủ yếu để trừ
nhện hại cây trồng và các loài thực vật khác, đặc biệt là nhện đỏ. Hầu hết các
thuốc từ nhện hiện nay đều có tác dụng tiếp xúc.
Thuốc trừ tuyến trùng (Nematocide): Các chất xông hơi và nội hấp
được dùng để xử lý đất trước tiên trừ tuyến trùng rễ cây trồng, trong đất, hạt
giống và cả trong cây.
Thuốc trừ cỏ (Herbicide): Các chất được dùng để trè các loài thực vật
cản trở sự sinh trưởng của cây trồng, các loài thực vật mọc hoang dại. trên
đồng ruộng, quanh các công trình kiến trúc, sân bay, đường sắt,… Và gồm cả
các thuốc trừ rong rêu ruộng, kênh mương. Đây là nhóm thuốc dễ gây hại cho
cây trồng nhất. Vì vậy khi dùng thuốc trong nhóm này đặc biệt thận trọng.
(Nguyễn Trấn Oánh, 1997) [8]

8
2.1.1.2.3. Dựa vào con đường xâm nhập (hay tác động của thuốc) đến dịch hại
Gồm có: Thuốc có tác dụng tiếp xúc, vị độc, xông hơi, nội hấp và thấm sâu
Bảng 2.4. Phân loại hóa chất theo đường xâm nhập
Loại chất Con đường câm nhập
độc
Chất độc tiếp Xâm nhập qua biểu bì của dịch hại. Thuốc sẽ phá hủy toàn
xúc bộ máy thần kinh của dịch hại như Bassa, Mipxin,…
Chất độc vị Là thuốc gây độc cho cơ thể sinh vật khi chúng xâm nhập
độc qua đường tiêu hóa của dịch hại như: 666, Dupterex,…
Chất độc Là loại thuốc có khả năng bốc thành hơi đầu độc bâif không
xông hơi khí bao xung quanh cơ thể dịch hại qua bộ máy hô hấp.
Chất độc nội
Là loại thuốc được câm nhập vào cây qua lá, thân, rễ, cành…
rồi được vận chuyển tích lũy trong hệ thống dẫn nhựa của
hấp
cây, tồn tại trong đó một thời gian và gây chết cơ thể sinh vật
Chất độc
Là loại thuốc được xâm nhập vào cây qua tế bào thực vật chủ
yếu theo chiều ngang, nó có tác dụng tiêu diệt dịch hại sống
thấm sâu
ẩn nấp trong tổ chức tế bào thực vật như: Woàtox,…
(Nguồn: Nguyễn Trần Oánh và cs, giáo trình sử dụng thuốc BVTV)
[8] 2.1.1.2.4. Dựa vào nguồn gốc hóa học
- Thuốc có nguồn gốc thảo mộc: Bao gồm các thuốc BVTV làm từ cây
cỏ hay các sản phẩm chiết xuất từ cây cỏ có khả năng tiêu diệt dịch hại.
- Thuốc có nguồn gốc sinh học: Gồm các loài sinh vật, các sản phẩm có
nguồn gốc sinh vật có khả năng tiêu diệt dịch hại.
- Thuốc có nguồn gốc vô cơ: Bao gồm các hợp chất vô cơ có khả năng
tiêu diệt dịch hại.

- Thuốc có nguồn gốc hữu cơ: Gồm các hợp chất hữu cơ tổng hợp có
khả năng tiêu diệt dịch hại

9
2.1.1.3. Ảnh hưởng của hóa chất bảo vệ thực vật đối với con người và động vật
Hóa chất BVTV gây độc cấp tính khi thuốc xâm nhập vào cơ thể gây
nhiễm độc tức thời gọi là nhiễm độc cấp tính.
Thuốc xâm nhập vào cơ thể con người là do tiếp xúc trực tiếp với thuốc,
với môi trường không khí họăc môi trường nước đã bị nhiễm thuốc, đặc biệt là
qua thức ăn có dư luợng thuốc BVTV. Sau khi xâm nhập vào cơ thể con người,
thuốc BVTV có thể gây ra nhiều hậu quả đối với con người như:
- Gây viêm da khi tiếp xúc, mẫn cảm da, phản ứng dị ứng và phát ban,
những biểu hiện muộn và nghiêm trọng về da, bệnh da porphyry nhiễm độc
mắc phải bao gồm; mẩn cảm ánh sáng, nổi phỏng, loét sâu, rụng tóc và teo da.
- Độc tính thần kinh muộn, thay đổi hành vi, tổn thương thần kinh
trung ương, viêm thần kinh ngoại biên.
- Ảnh hưởng đến sinh hóa làm cảm ứng men và ức chế men. Gây vô sinh
ở nam giới, gây chết thai hoặc gây quái thai và các ảnh hưởng khác như gây ung
thư, gây đột biến gen, đục nhân mắt, ảnh hưởng đến hệ thống miễn dịch…
Thuốc BVTV tác động trực tiếp đến động vật gây hiện tượng ăn ít, xút
cân, đẻ ít, tỷ lệ trứng nở giảm,…nếu bị ngộ độc nặng, động vật có thể bị chết
hàng loạt hoặc thuốc BVTV có thể tích lũy số lượng hay tích lũy hiệu ứng để
gây nên những chứng bệnh đặc biệt cho động vật. (Nguyễn Thị Hồng Hạnh,
2006) [5]
2.1.1.4. Ảnh hưởng của hóa chất bảo vệ thực vật đối với môi trường.
* Ảnh hưởng tới môi trường đất
Đất là bộ phận quan trọng của môi trường sống và cũng là nơi chủ yếu
bị ô nhiễm do thuốc BVTV. Nguyên nhân là do:
- Phun thuốc lên đất để loại trừ dịch hại sống trong đất như: tuyến
trùng, sâu thép, trùng đất, phun thuốc trừ cỏ trước khi gieo hạt,…

- Rơi vãi trong quá trình phun thuốc, rơi vãi trong quá trình pha chế,…

10
- Dư lượng thuốc BVTV trong khí quyển ngưng tụ kết hợp với hơi
nước rơi xuống đất do mưa, …
- Một số loài thuốc BVTV như Clo hữu cơ rất khó bị phân huỷ nên
chúng có thể tồn tại nhiều năm trong đất. Sự tồn tại và di chuyển của thuốc
BVTV trong đất phụ thuộc vào nhiều yếu tố như: cấu trúc hoá học của hợp
chất, loại đất, điều kiện thời tiết, phương thức tưới tiêu, loại cây trồng và các
loài vi sinh vật có trong đất,…. Tác hại của thuốc BVTV đối với đất là nó làm
giảm độ màu mỡ, chai hoá, tiêu diệt những vi sinh vật có lợi trong đất,…
* Ảnh hưởng đến môi trường nước
- Đổ thuốc BVTV thừa sau khi sử dụng.
- Đổ nước rửa dụng cụ chứa thuốc BVTV thừa sau khi sử dụng.
- Quá trình xói mòn, rửa trôi đất đã bị ô nhiễm xuống các nguồn nước.
Thuốc BVTV từ khí quyển theo mưa rơi xuống các nguồn nước.
- Độ bền vững của thuốc BVTV trong nước phụ thuộc vào nhiều yếu tố
như tính hoà tan trong nước của thuốc, khả năng tác dụng với nước, bản chất
hóa học của hoạt chất như tính bền vững với sự quang phân, thủy phân, oxy
hóa trong nước, nhiệt độ,….
* Ảnh hưởng đến môi trường không khí
Việc sử dụng thuốc BVTV cũng gây ảnh hưởng đến không khí một
cách đáng kể là do:
- Khi tiến hành phun thuốc cho cây trồng thì một phần thuốc trực tiếp
bay vào không khí, đặc biệt là khi phun thuốc bằng máy.
- Thuốc có thể bay hơi từ mặt đất, từ mặt thảm thực vật đã được phun
thuốc, từ mặt ao hồ sông đã bị nhiễm thuốc,…

- Thuốc BVTV không tồn tại nguyên trong khí quyển mà chúng tham
gia vào quá trình tuần hoàn của các chất hoá học trong khí quyển. Một phần

11
thuốc cùng với sự ngưng tụ của hơi nước rơi xuống mặt đất, sông, ao, hồ,…
một phần bị phân huỷ bởi ánh sáng mặt trời tạo ra những hợp chất đơn giản
như nước, CO2,… một phần khác bị oxy hoá bởi ôzôn và ôxy, một phần bị
khuếch tán lên phần trên của khí quyển nhưng các hợp chất như thuỷ ngân,
asen, chì và một số nguyên tố khác nữa không thể chuyển hoá thành các chất
không độc, vì vậy chúng lại đi cùng với khí quyển quay trở lại mặt đất, ao hồ
và có thể đi vào chuỗi thức ăn (Nguyễn Văn Tuyến, 2012) [9].
2.1.2. Tổng quan về bao bì hóa chất bảo vệ thực vật.
2.1.2.1. Khái niệm chất thải
Chất thải là sản phẩm được sinh ra trong quá trình sinh hoạt của con
người, sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, giao thông, dịch vụ, thương mại,
sinh hoạt gia đình, trường học, các khu dân cư, nhà hàng, khách sạn. Ngoài ra,
còn phát sinh trong giao thông vận tải như khí thải của các phương tiện tham
gia giao thông, chất thải là kim loại hóa chất từ các vật liệu khác (Nguyễn
Xuân Nguyên, 2004) [7].
2.1.2.2. Mối nguy hại từ bao bì hóa chất bảo vệ thực vật.
Tình trạng ô nhiễm môi trường vì rác thải thuốc BVTV ở một số vùng
nông thôn đã ở mức báo động. Người nông dân sau khi sử dụng thuốc BVTV
thường có thói quen vứt vỏ chai, bao bì tùy tiện ngay tại đồng ruộng, dưới
mương nước, ao hồ; một số hộ còn tiêu hủy cùng với rác thải sinh hoạt.
Ngoài ra nếu các chất thải bỏ có chứa hóa chất bảo vệ thực vật không
được thu gom, vận chuyển và xử lý ngay và đúng theo quy trình sẽ gây tồn
lưu hóa chất bảo vệ thực vật trong môi trường gây ô nhiễm hóa chất bảo vệ
môi trương nghiêm trọng. Những hóa chất này theo nước mưa ngấm sâu vào
nguồn nước sinh hoạt, hoặc tiềm ẩn trong không khí, thức ăn, nước uống, là

một trong những tác nhân gây ung thư điển hình, gây ảnh hưởng nghiêm trọng
đến sức khỏe và đời sống của con người.

12
2.1.2.3. Một số biện pháp xử lý bao bì hóa chất BVTV
2.1.2.3.1. Một số biện pháp xử lý đơn giản
* Dùng tro bếp và vôi
- Tro bếp (hay tro thực vật) là thành phần còn lại khi đốt rơm rạ, lá và
cây khô. Trong tro bếp có chứa hàm lượng kali rất cao tồn tại dưới dạng
K2CO3 rất dễ tan trong nước, ngoài ra còn có CaO, Silic, P2O5, Mg và các vi
lượng khác,…Tro bếp là một chất hấp phụ, có tính kiềm (trong đó tro gỗ có
tính kiềm mạnh hơn tro rơm rạ), có tác dụng làm giảm nồng độ ion amoni,
khử độ chua, làm kết tủa các ion kim loại nặng,…nên có khả năng phân hủy
một số hóa chất BVTV. Để dung tro bếp xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật
ta phải pha với dung dịch vôi nồng độ (0,008g/l) được dung dịch độ pH bằng
12. Sau đó cho các bao bì vào ngâm trong một tuần rồi vớt ra phơi khô nhằm
làm giảm tính độc của các phân tử trong thuốc BVTV, hay làm phá vỡ các
liên kết trong phân tử thuốc BVTV và hình thành nên hợp chất mới kém độc
hơn dưới tác dụng của tia tử ngoại.
- Các chai nhựa sau khi xử lý, người dân có thể bán ve chai hoặc mang
đến các đại lý thuốc để được giảm giá khi mua thuốc BVTV.
- Các đại lý sẽ tiếp tục chuyển những vỏ chai đã xử lý sơ bộ đến các
công ty thu hồi và tái sử dụng làm dụng cụ chứa thuốc BVTV mới, v.v…
Ưu điểm: dể thực hiện, công nghệ đơn giản
Nhược điểm: không thể áp dung trên quy mô lớn, hiệu quả xử lý không
được kiểm soát đánh giá chính xác và đối với một số thuốc bảo vệ có tính bền
vững không đạt hiệu quả.
* Sử dụng dung dịch NaOH

Dung dịch NaOH là chất kiềm hoá, giúp thủy phân nhanh chóng các
loại hóa chất BVTV nhóm phospho hữu cơ, carbamat, 1 số clo hữu cơ và
nhiều hợp chất khác, được sử dụng nhiều trong việc phân hủy thuốc trừ sâu.

13
Các thí nghiệm đã cho thấy ở môi trường kiềm thời gian bán huỷ của một số
loại thuốc trừ sâu bị rút ngắn một cách đáng kể. Qua kết quả nghiện cứu có
thể thấy mùi đặc trưng của các hóa chất BVTV đã được hạn chế tối đa bằng
hóa chất NaOH.
Ưu điểm: dể thực hiện, công nghệ đơn giản
Nhược điểm: không thể áp dung trên quy mô lớn, hiệu quả xử lý không
được kiểm soát đánh giá chính xác và đối với một số thuốc bảo vệ có tính bền
vững không đạt hiệu quả.
2.1.2.3.2.Một số biện pháp xử lý phức tạp
hơn * Phương pháp đốt lò chuyên dụng
Các phương pháp đốt là phương pháp được áp dụng từ những năm 70-
80 của thế kỹ trước. Thiết bị đốt bao gồm các thành phần chính: Lò
quay/buồng đốt thứ cấp, tháp làm lạnh, hệ thống xử lý khí thải.
Phương pháp được sử dụng để xử lý các hoá chất BVTV hữu cơ thành
các chất vô cơ không độc hại hoặc ít độc như: CO2, nước và Cl2… Đây
thường là biện pháp cuối khi không còn cách tiêu huỷ nào khác hữu hiệu và
triệt để đối với những hoá chất BVTV có độc tính cao, quá bền vững.
Phương pháp đốt có hai công đoạn chính sau:
Công đoạn 1: Công đoạn tách chất ô nhiễm ra khỏi hỗn hợp bằng
phương pháp hoá hơi chất ô nhiễm. Tuỳ thuộc vào loại chất ô nhiễm, quá
trình hoá hơi xảy ra ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ sôi của chất ô nhiễm, thường
từ 1500
C đến 4500
C đối với các hoá chất, thuốc BVTV loại mạch thẳng và từ
3000
C đến 5000
C đối với hoá chất BVTV loại mạch vòng hoặc có nhân thơm.
Công đoạn 2: Là công đoạn phá huỷ chất ô nhiễm bằng nhiệt độ cao.
Dùng nhiệt độ cao, có dư oxy để oxy hoá triệt để các chất ô nhiễm tạo thành
CO2, H2O, HCl, NOx, P2O5…. (tuỳ thuộc vào bản chất của chất ô nhiễm được

xử lý). Để quá trình ôxy hoá xảy ra hoàn toàn, lượng oxy dư phải được duy trì

14
ở mức lớn hơn 6% và nhiệt độ buồng đốt phải đủ cao (>1.1000
C) nhằm tránh
việc tạo ra sản phẩm nguy hiểm.
Sản phẩm của phản ứng phân huỷ khi đốt cũng giống như sản phẩm
của quá trình phân huỷ bằng plasma và cũng phụ thuộc vào tính chất của
thuốc BVTV, có thể mô tả quá trình cháy của chất thải nguy hại nói chung
cũng như hóa chất BVTV nói riêng trong quá trình phản ứng như sau:
Xúc tác
Chất cần tiêu huỷ + O2 SO2 + CO2 + CO + H2O + HCl+ NOx + Tro xỉ
t0
Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật cao, nhiệt độ tiêu hủy
trên 1.1000
C, cần đủ oxy và thời gian tiếp xúc, thời gian lưu trữ tối thiểu là 2
giây, có sự tham gia của chất xúc tác.
Các yêu cầu kỹ thuật:
- Ở 12000
C: đốt với >3% thể tích ôxy; thời gian tiếp xúc: 2 giây;
- Ở 16000
C: đốt với >2% thể tích ôxy; thời gian tiếp xúc: 15 giây;
Hệ thống không được chứa các kim loại nặng. Nhất thiết phải có hệ
thống xử lý, kiểm tra khí thải, đặc biệt kiểm soát các khí như PCB, dioxin,
furan…hình thành trong quá trình đốt.
Ưu điểm:
- Xử lý nhanh với hiệu suất xử lý cao, hầu như triệt để: 99,99%;
- Có khả năng tiêu huỷ các dạng khác nhau của hóa chất BVTV;.
- Đối với các loại thuốc BVTV hoà tan bằng dung môi hữu cơ có thể
dùng làm nhiên liệu để đốt;
- Cặn bã, tro sau khi xử lý chiếm tỷ lệ rất nhỏ (0,01%);
- Khí thải sinh ra trong quá trình xử lý có thể sử dụng dung dịch hấp
thụ nên không gây ảnh hưởng tới môi trường.

15
Nhược điểm:
- Chi phí đầu tư lớn khoảng 3-4 triệu USD/thiết bị, chi phí xử lý cao
(khoảng 4.000-5.000 USD/tấn đất);
- Nếu không thực hiện đúng các yêu cầu kỹ thuật, nhiều loại khí vô cùng
độc hại như PCB, dioxin, furan.. được hình thành và thải vào môi trường;
- Khó áp dụng với hoá chất bảo vệ thực vật dạng vô cơ, có chứa thuỷ
ngân (Hg) và các kim loại nặng do hiệu suất xử lý thấp.
- Ở Việt Nam, chưa nhập thiết bị chuyên dụng để thiêu đốt hóa chất
BVTV. Song với lượng đất ô nhiễm lớn thì phương pháp này khó áp dụng và
chi phí xử lý cao;
* Phương pháp thủy phân
Mục đích của quá trình thuỷ phân là nhằm tạo điều kiện cho sự phá vỡ
một số liên kết nhất định, chuyển hoá chất có độc tính cao thành chất có độc
tính thấp hơn hoặc không độc.
Cân bằng ion của nước bị thay đổi khi thêm vào nước chất có tính axit
thì nồng độ H+
trong nước tăng, ngược lại khi thêm vào nước chất có tính
bazơ thì nồng độ OH-
trong nước tăng. Chính các ion H+
và OH-
là tác nhân
tấn công vào các liên kết của các phân tử thuốc BVTV làm chúng chuyển hoá
thành chất khác không độc hoặc ít độc.
Thông thường, đối với các loại thuốc BVTV dạng dung dịch, trước khi
thiêu huỷ được cần thuỷ phân làm giảm độc tính. Nhờ quá trình thuỷ phân, các
hoạt chất bị biến đổi tính chất và có thể dẫn đến thay đổi trạng thái vật lý, chuyển
thành trạng thái rắn nhờ kết hợp với lượng nhỏ các chất phụ gia hoặc chất xúc
tác tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình phân huỷ ở nhiệt độ tiếp theo.
Quá trình thuỷ phân có thể chia ra làm hai loại:

- Thuỷ phân trong môi trường axit: đưa vào dung dịch hoá chất BVTV
các loại axit như axit clohydric (HCl 30%) hoặc axit sunphuric (H2SO4 20%)

16
hoặc các muối sunphat nhôm hay sắt. Trong môi trường nước các ion Al hay
Fe thuỷ phân tạo môi trường axit (với các hóa chất BVTV có chứa nhóm CN-
,
nhóm phosphat thì không dùng phương pháp thuỷ phân trong môi trường axit
vì có thể sinh ra các khí rất độc như HCN, PH3).
- Thuỷ phân trong môi trường kiềm: đưa vào dung dịch hoá chất BVTV
các chất bazơ như natri hyđroxit, kali hyđroxit hoặc canxi hyđroxit. Các thuốc
BVTV có nguồn gốc phospho hữu cơ bị thuỷ phân triệt để trong môi trường
kiềm thành những hợp chất không độc hoặc ít độc.
Tuỳ thuộc vào tính chất của từng loại hoá chất BVTV mà ta chọn
phương pháp và các chất xúc tác thích hợp cho từng quá trình thuỷ phân trên.
Các phương pháp này thường sử dụng cho các hợp chất phospho hữu cơ, về
mặt cấu trúc các hợp chất phospho hữu cơ bao giờ cũng chứa gốc thuỷ phân,
như vậy về mặt nguyên tắc các thuốc này chỉ tồn tại tự do trong thiên nhiên
trong khoảng thời gian nhất định, khi nhóm thuỷ phân bị thay thế bằng nhóm
OH thì tính độc hại của hợp chất phospho hữu cơ ban đầu bị mất đi. Kết thúc
quá trình thuỷ phân các thuốc BVTV dạng có phospho là dạng không độc như
Na3PO4 hoặc H3PO4 và một chất khác nhau tuỳ thuộc vào bản chất của thuốc.
Ưu điểm:
- Thiết bị đơn giản dễ chế tạo.
- Hoá chất đơn giản, sẵn có trên thị trường.
- Sản phẩm thuỷ phân thường tạo ra các chất có độc tính thấp nhưng
cacbon của phân tử hữu cơ không bị phá vỡ hoàn toàn nên cần có các biện
pháp xử lý tiếp theo trước khi thải ra môi trường.
- Đối với từng thuốc bảo vệ thực vật có quy trình thuỷ phân riêng vì
vậy cần phải có sự kiểm soát chặt chẽ quá trình xử lý.

- Cần có các biện pháp tiếp theo để xử lý các loại vỏ bao bì hóa chất đã
được làm sạch.

17
* Phương pháp oxy hóa bằng tác nhân Fenton
Phương pháp này đã được Viện Hóa học - Viện Khoa học và Công
nghệ Việt Nam (nay là Viện Hàn lâm KHCN Việt Nam) tiến hành thử nghiệm
có kết quả tốt trên đối tượng đất nhiễm DDT nồng độ cao ~ 50% tại xã Nghĩa
Trung, huyện Nghĩa Đàn, tỉnh Nghệ An.
Quá trình Fenton được phát hiện từ năm 1894, nhưng ngày nay phản
ứng này mới được quan tâm áp dụng khá rộng rãi để ôxi hoá chất ô nhiễm hữu
cơ.
Bản chất của quá trình oxy hóa Fenton như sau:
Tại pH 35, trong hỗn hợp Fenton xảy ra phản ứng tạo gốc hydroxyl
tự do (•OH) như sau:
Fe2
+
+ H2O2  Fe(OH)2+  Fe3+
+ •OH + OH-
(1)
Fe3+
+ H2O2  Fe2+
+ H+
+ HOO• (2)
2H2O2 H2O + OH• +HOO• (3)
Các gốc hyđroxyl OH• và perhyddroxyl HOO• mới tạo ra là những chất
oxy hóa cực mạnh và tồn tại trong một thời gian rất ngắn. Đặc biệt gốc
hyđroxyl (OH•) là một trong những chất oxy hóa mạnh nhất mà người ta từng
biết đến và chỉ đứng sau flo.
Gốc OH• có khả năng phá hủy một số axit hữu cơ, các ancol, alđehyt,
chất thơm, thuốc nhuộm, hoá chất BVTV v.v... và tạo ra các chất không độc
hại, như vậy sẽ giải quyết được vấn đề ô nhiễm môi trường.
Phản ứng Fenton diễn ra thuận lợi ở nhiệt độ khoảng 5-200
C (nếu nhiệt
độ quá cao H2O2 dễ phân hủy). Độ pH < 3 thì lượng ion H+
tạo ra quá nhiều
sẽ kết hợp nhanh chóng với gốc hydroxyl tự do tạo thành H2O làm giảm hiệu
suất phản ứng. Độ pH > 5, hiệu suất phản ứng giảm do sự chuyển của sắt từ
ion sắt 2 thành dạng Hydroxyt sắt 3 kết tủa.

18
Ưu điểm:
Tác nhân Fenton (H2O2 + Fe2+
) là một trong các hệ số oxy hóa mạnh
nhất được nghiên cứu một cách hệ thống và được áp dụng để xử lý hiệu quả
trên nhiều loại hợp chất hữu cơ khác nhau trong đó có POPs, mang lại hiệu
quả kinh tế xã hội và môi trường.
) là một tác nhân an toàn nhất đối với
môi trường;
) và các hóa chất khác sử dụng trong
phương pháp này tương đối sẵn và rẻ trên thị trường. Vì thế giá thành xử lý
có thể chấp nhận được;
Phương pháp này đạt được hiệu quả cao, đất nhiễm hoá chất BVTV
được xử lý gần như triệt để (trong điều kiện thực hiện đúng quy trình xử lý và
đảm bảo nghiêm ngặt các yếu tố khác như liều lượng và điều kiện xử lý);
Nhược điểm:
- Phương pháp này tiến hành phức tạp, đòi hỏi phải có chuyên môn và
kinh nghiệm;
- Phản ứng xảy ra đòi hỏi phải kiểm soát nghiêm ngặt điều kiện phản
ứng xảy ra;
- Đòi hỏi phải thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường chặt chẽ
nhằm tránh tạo ra nguồn ô nhiễm thứ cấp.
- Cần có các biện pháp tiếp theo để xử lý các loại vỏ bao bì hóa chất đã
được làm sạch.
* Phương pháp phân hủy sinh học
Trên thế giới đã phát hiện hơn 300 chủng vi sinh vật (vi khuẩn, nấm, xạ
khuẩn) có khả năng chuyển hóa và khoáng hóa DDT.

Thực vật có khả năng hút DDT, DDD, DDE mạnh nhất và sử dụng tại
một số nước là rong biển, bí đỏ và Zucchini.

19
Có 5 hình thức thực vật tham gia và xử lý ô nhiễm: phân hủy sinh học thực
vật, phân hủy sinh học bởi hệ rễ thực vật, phytostabilization, thực vật hút
chiết chất ô nhiễm, lọc chất ô nhiễm qua rễ thực vật. Các nhóm vi sinh vật
chủ yếu phân hủy DDT:
- Vi khuẩn: Baccilus, Enterrobacterr, Arrthrobacter, échrichia,
Hydrogemonas, Klebsiella, Micrococcus, Pseudomonas,...
- Nấm : Norcadia, Phanerochaete chrysosporrium, Asspergillus,...
- Xạ khuẩn: Streptomyces
- Các sản phẩm của quá trình phân hủy sinh học bởi VSV và thực vật.
Các sản phẩm chuyển hóa DDT, DDD, DDE, DDMU...
- Sản phẩm của quá trình khoáng hóa: axid hữu cơ, nước, sinh khối vi
sinh vật.
- Sản phẩm xử lý bằng thực vật: ngọn, rễ tích tụ DDT, DDD, DDE cao
(không phân hủy).
Xử lý hoá chất, thuốc BVTV bằng phương pháp sinh học là quá trình
dùng vi sinh vật để khử các chất thải độc hại nhờ các quá trình phân huỷ do
sinh vật thực hiện, biến đổi các chất ô nhiễm thành các sản phẩm ít độc hại
như: CO2, H2O và một số chất khác. Tuy nhiên, hiệu suất, tốc độ phân huỷ
chất ô nhiễm thường thấp, thời gian xử lý kéo dài.
Để tăng tốc độ xử lý các chất ô nhiễm, người ta đã tối ưu hoá các điều
kiện sinh trưởng và phát triển của vi sinh vật như: Độ ẩm, nhiệt độ, pH, nồng
độ oxy, và một số cơ chất cần thiết.
- pH của môi trường ủ vi sinh giới hạn trong khoảng 410; các vi
khuẩn nấm mốc ưa môi trường axit.
- Dinh dưỡng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình sinh trưởng và
phát triển của sinh vật, hàm lượng Nitơ đạt từ 100-1000 mg/kg đất thì gây cản

trở phát triển của vi sinh. Ngược lại hàm lượng Nitơ từ 0-100 mg/kg lại thúc
đẩy quá trình phân huỷ của vi sinh.

20
- Nồng độ thuốc BVTV nhiễm cũng phải nằm trong giới hạn cho phép.
- Khi độ ẩm đạt toàn phần thì tốc độ phân huỷ thuốc BVTV là cao nhất.
- Độ thoáng khí: Việc bổ sung ôxy trong quá trình phân huỷ vi sinh
thuốc BVTV có ảnh hưởng nhất định đến hiệu suất quá trình, điều này đặc
biệt rõ rệt khi xử lý phân huỷ thuốc BVTV loại lân hữu cơ. Ngoài ra cần chú
ý đến các chất độc sinh học trong đất không được vượt quá giới hạn cho phép
làm cản trở quá trình vận động của sinh vật.
* Phương pháp chôn lấp an toàn
Phương pháp chôn lấp là phương pháp được sử dụng nhiều nhất trên
thế giới khi có sự cố hóa học. Các bãi chôn lấp chất thải nguy hại được lựa
chọn vị trí ở và thiết kế phù hợp với quy định của từng nước, từng địa
phương, và có sự thay đổi phụ thuộc vào trình độ khoa học công nghệ và khả
năng kinh tế. Ngoài ra còn có phương pháp mà theo đó vật chất nguy hại được
chứa trong các container bằng thép dày. Sau đó chôn các container đến một
độ sâu cho phép tại các vị trí không có mạch nước ngầm.
Một phương pháp cô lập khu vực ô nhiễm bằng cách xây dựng hệ
thống rãnh chắn, tường chắc kết hợp với sử dụng các vật liệu cô lập, vật liệu
hấp phụ như cát, đất sét, sỏi .... Mặc dù, đây là phương pháp rẻ tiền đang được
thực hiện ở một số nơi đối với đất nhiễm độc và các bãi thải khác, nhưng
cộng đồng thế giới đang cố gắng để không sử dụng phương pháp này do nguy
cơ tiềm ẩn lâu dài, không lường trước của các hậu quả của các nguồn nhiễm,
thời gian kiểm soát không được xác định, do các chất độc di chuyển đến lớp
đất nằm cận lớp đất sét. Việc lựa chọn phương pháp này đối với trường hợp ô
nhiễm của nước ta được xem như là giải pháp tạm thời.

Hiện nay, những nhược điểm của phương pháp chôn lấp trên được khắc
phục bằng cách sử dụng các vật liệu polyetylen tỉ trọng cao (HDPE), vật liệu
cách ly dạng enviromat đã được các nước tiên tiến trên thế giới áp dụng. Mặc

21
dù phương pháp cô lập đó là rất đáng tin cậy nhưng vẫn không loại trừ được
mức độ nguy hiểm của đất nhiễm tại khu vực cô lập, thời gian giải phóng khu
vực là không xác định, đòi hỏi phải theo dõi lâu dài. Chính vì vậy phải kết
hợp với phân hủy bằng vi sinh hoặc hóa chất thích hợp.
Các loại hoá chất, thuốc BVTV tồn đọng cần tiêu huỷ là loại nguyên
chất, tồn đọng lâu ngày không sử dụng, kém phẩm chất. Các loại thuốc này
thường có độc tính rất cao, khó phân huỷ, có khả năng tích luỹ lâu dài trong
môi trường, hoặc nhà nước đã cấm sử dụng, như: DDT, 666,
Methylparathion. Tuỳ thuộc bản chất của hoá chất, thuốc BVTV cần tiêu huỷ
và điều kiện kinh tế, kỹ thuật, địa hình từng vị trí tồn đọng hoá chất, thuốc
BVTV mà vận dụng các phương pháp tiêu huỷ và lựa chọn vị trí tiêu huỷ
thích hợp.
+ Ưu điểm:
- Đơn giản;
- Kinh phí thấp, phù hợp với điều kiện của từng địa phương;
+ Nhược điểm:
- Cần diện tích lớn để xây dựng các hố chôn lấp;
- Cần phải kết hợp với các biện pháp xử lý hoá chất và phân huỷ sinh
học khác;
- Cần có các chương trình quan trắc phù hợp nhằm phòng tránh sự rò rỉ
chất ô nhiễm ra môi trường xung quanh…
Hiện nay để nâng cao hiệu quả xử lý cũng như tính an toàn tuyệt đối
người ta đã kết hợp nhiều phương pháp để xử lý hóa chất bảo vệ thực vật. Có
hai phương pháp ứng dụng thông dụng hiện nay.
- Phương pháp phân hủy hóa học kết hợp với chôn lấp;
- Phương pháp phân hủy sinh học kết hợp chôn lấp;

22
Phương pháp phân hủy hóa học kết hợp với chôn lấp
Nguyên lý của phương pháp dựa trên hai giai đoạn: phân hủy thuốc
BVTV bằng phương pháp hóa học nào đó, sau đó chôn lấp theo phương pháp
hiện đại.
Ưu điểm:
- Phương pháp thực hiện tương đối dễ và an toàn;
- Kinh phí xử lý thấp;
- Hiệu quả xử lý cao;
- Phù hợp với điều kiện áp dụng nhiều ở Việt Nam.
- Cần có diện tích lớn để xây dựng hố chôn lấp;
- Thời gian theo dõi lớn.
Phương pháp phân hủy sinh học kết hợp chôn lấp
Nguyên lý của phương pháp dựa trên hai giai đoạn: phân hủy thuốc
BVTV bằng phương pháp sinh học, sau đó chôn lấp theo phương pháp hiện đại.
Ưu điểm:
- Quy trình xử lý tương đối đơn giản
- Vận hành dễ dàng;
- Chi phí đầu tư ban đầu thấp;
- Nguyên, vật liệu dễ kiếm, giá thành thấp;
- Phù hợp với từng địa phương và an toàn cho môi
trường. Nhược điểm:
- Hiệu quả xử lý chưa cao;
- Thời gian phân huỷ dài;
- Chỉ phù hợp với khu đất sau khi xử lý để phục vụ trồng rừng;
- Chưa được áp dụng thực tế ở Việt Nam.

23
* Đốt trong lò xi măng
Thực chất đây cũng là phương pháp thiêu đốt ở nhiệt độ cao. Tuy nhiên
vì lò xi măng thiết kế để sản xuất clinker nên ngoài việc phải đáp ứng các yêu
cầu nghiêm ngặt của phương pháp thiêu đốt ở nhiệt độ cao như trên đã trình
bày, thì phương pháp thiêu đốt trong lò xi măng phải đáp ứng thêm các yêu
cầu khác như:
Chất thải chứa hóa chất BVTV không làm ảnh hưởng đến tuổi thọ của
các thiết bị sản xuất clinker;
Chất thải chứa hóa chất BVTV phải có hệ số năng lượng cao được sử
dụng như một nguồn nhiên liệu thay thế;
Các sản phẩm của quá trình đốt không được ảnh hưởng đến chất lượng
của xi măng.
Đối với việc tiêu hủy vỏ bao bì hóa chất BVTV trong các lò xi măng
phải tuân thuy nghiệm ngặt quy trình công nghệ sản xuất và có các hệ thống
kiểm tra, giám sát khí thải. Hiện nay, ở Việt Nam mới chỉ có 02 nhà máy sản
xuất xi măng được cấp phép xử lý chất thải chứa hóa chất bảo vệ thực vật là
Nhà máy ximăng Holcim và Công ty ximăng Thành Công.
Ưu điểm:
- Xử lý nhanh với hiệu suất xử lý cao, hầu như triệt để: 99,99%;
- Có khả năng tiêu huỷ các dạng khác nhau của hóa chất BVTV;.
- Đối với các loại thuốc BVTV hoà tan bằng dung môi hữu cơ có thể
dùng làm nhiên liệu để đốt;
- Cặn bã, tro sau khi xử lý chiếm tỷ lệ rất nhỏ (0,01%);
- Khí thải sinh ra trong quá trình xử lý có thể sử dụng dung dịch hấp
thụ nên không gây ảnh hưởng tới môi trường.
Nhược điểm:
- Nếu không thực hiện đúng các yêu cầu kỹ thuật, nhiều loại khí vô cùng
độc hại như PCB, dioxin, furan.. được hình thành và thải vào môi trường.

24
2.1.3. Tình hình quản lý chất thải chứa hoá chất bảo vệ thực vật
2.1.3.1. Sơ lược về công tác thu gom, xử lý bao bì hoá chất BVTV tại địa
phương Ở địa bàn xã Tân Cương cũng đã thành lập được tổ thu gom rác ở
15/16 xóm và các tổ thu gom rác cũng đang hoạt động khá là hiệu quả. Tuy
nhiên, việc tổ chức thu gom còn gặp nhiều khó khăn về phương tiện vận
chuyển không chuyên dụng, chưa có khu vực lưu chứa tập trung, một số bể đã
bị hư hỏng, tại một số khu vực chưa được trang bị đủ số bể thu gom dẫn tới
một số nơi vẫn còn tính trạng thải bỏ bừa bãi vỏ bao bì hóa chất BVTV.
Người thu gom thay đổi thường xuyên do kinh phí chi trả thấp.
2.1.3.2. Một số mô hình quản lý bao bì hoá chất BVTV đã được áp dụng tại
địa phương
Vì chưa có kinh phí để xử lý khối lượng vỏ bao bì hóa chất bảo vệ thực
vật đúng quy định. Hiện nay, các bao bì hóa chất bảo vệ thực vật vẫn được
vận chuyển cùng rác thải sinh hoạt để xử lý tại bãi rác Đá Mài.
2.1.4. Cơ sở pháp lý
- Luật Bảo vệ môi trường số 55/2014/QH13 ngày 23/06/2014;
- Thông tư số 36/2015/TT-BTNMT ngày 30/6/2015 của Bộ trưởng Bộ
Tài nguyên và Môi trường Quy định về quản lý chất thải nguy hại;
- Thông tư số 21/2015/TT-BNNPTNT ngày 08/6/2015 của Bộ trưởng
Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về quản lý thuốc BVTV;
- Thông tư liên tịch số 05/2016/TTLT-BNNPTNT-BTNMT ngày
16/5/2016 của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn và Bộ Tài nguyên và
Môi trường hướng dẫn việc thu gom, vận chuyển và xử lý bao gói thuốc bảo
vệ thực vật sau sử dụng;

- Quyết định số 301/QĐ-UBND ngày 29/02/2012 của UBND tỉnh Thái
Nguyên về việc ban hành “Đề án bảo vệ môi trường tỉnh Thái Nguyên, giai
đoạn 2011-2015";

25
- Quyết định số 635/QĐ-UBND ngày 03/4/2012 của UBND tỉnh Thái
Nguyên về việc phê duyệt Đề án bảo vệ và cải thiện môi trường nông nghiệp
nông thôn đến năm 2020 trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên;
- Quyết định số 1282/QĐ-UBND, ngày 25/5/2011 của UBND tỉnh Thái
Nguyên về việc phê duyệt Chương trình xây dựng nông thôn mới tỉnh Thái
Nguyên giai đoạn 2011-2015, định hướng 2020.
2.2. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trong
nước và trên thế giới
2.2.1. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trong nước
* Tình hình quản lý
Theo thống kê của Viện Môi trường Nông nghiệp Việt Nam, mỗi năm
tại các khu vực nông thôn ở nước ta phát sinh trên 13 triệu rác thải nông
nghiệp. Trong số đó có khoảng 1,3 triệu mét khối nước thải và có tới 7.500
tấn vỏ bao thuốc BVTV như các loại chai lọ đựng thuốc, các gói đựng thuốc
BVTV, … Các loại chất thải này hầu hết được thải trực tiếp ra môi trường
xung quanh gây ô nhiễm môi trường. Hiện trạng dễ nhìn nhận là ở vùng nông
thôn, các rác thải từ thuốc BVTV sau khi sử dụng để phun cho cây trồng
không được xử lý đúng quy cách, đang lan tràn ra các kênh mương, ao, hồ và
các bờ sông ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường. Đó còn chưa kể đến chỉ
vì lợi nhuận của một bộ phận người vô tình hay cố ý đang “đầu độc” môi
trường hàng ngày, hàng giờ, … Hiện nay, phần lớn bao bì thuốc BVTV sau sử
dụng không được phân loại, thu gom và xử lý đúng kỹ thuật mà được vứt bừa
bãi ra ngoài môi trường. Lượng rác thải này tồn đọng tại các kênh, mương, ao,
hồ, sông, suối khá lớn và phổ biến, dẫn đến ô nhiễm môi trường nước mặt
nghiêm trọng, ảnh hưởng đến cộng đồng dân cư, gia tăng gánh nặng bệnh tật.

Thậm chí có những nơi rác thải bao bì thuốc BVTV tràn ngập tại các kênh
mương hoặc tại các nơi đất trống, điều này không những ảnh hưởng trực

26
tiếp tới môi trường mà còn gây ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe, đến môi
trường sống của người dân. Cũng chính vì vấn đề rác thải thuốc BVTV thải
vào môi trường ngày càng nhiều mà không qua xử lý, vì thế Nước ta hiện
đang đối mặt với nhiều thách thức suy thoái về môi trường.
* Tình hỉnh xử lý
Ở Việt Nam đã sử dụng một số biện pháp xử lý bao bì hóa chất bảo vệ
thực vật chính như:
- Dùng tro bếp và vôi: Để dung tro bếp xử lý chất thải bỏ chứa hóa chất
bảo vệ thực vật ta phải pha với dung dịch vôi nồng độ (0,008g/l) được dung
dịch độ pH bằng 12. Sau đó cho các bao bì vào ngâm trong một tuần rồi vớt
ra phơi khô nhằm làm giảm tính độc của các phân tử trong thuốc BVTV, hay
làm phá vỡ các liên kết trong phân tử thuốc BVTV và hình thành nên hợp
chất mới kém độc hơn dưới tác dụng của tia tử ngoại.
- Phương pháp đốt lò chuyên dụng: Phương pháp đốt có hai công đoạn
chính sau:
Công đoạn 1: Công đoạn tách chất ô nhiễm ra khỏi hỗn hợp bằng
phương pháp hoá hơi chất ô nhiễm. Tuỳ thuộc vào loại chất ô nhiễm, quá
trình hoá hơi xảy ra ở nhiệt độ cao hơn nhiệt độ sôi của chất ô nhiễm, thường
từ 1500
C đến 4500
C đối với các hoá chất, thuốc BVTV loại mạch thẳng và từ
3000
C đến 5000
C đối với hoá chất BVTV loại mạch vòng hoặc có nhân thơm.
Công đoạn 2: Là công đoạn phá huỷ chất ô nhiễm bằng nhiệt độ cao.
Dùng nhiệt độ cao, có dư oxy để oxy hoá triệt để các chất ô nhiễm tạo thành
CO2, H2O, HCl, NOx, P2O5…. (tuỳ thuộc vào bản chất của chất ô nhiễm được
xử lý). Để quá trình ôxy hoá xảy ra hoàn toàn, lượng oxy dư phải được duy trì
ở mức lớn hơn 6% và nhiệt độ buồng đốt phải đủ cao (>1.1000
C) nhằm tránh
việc tạo ra sản phẩm nguy hiểm.

27
Sản phẩm của phản ứng phân huỷ khi đốt cũng giống như sản phẩm
của quá trình phân huỷ bằng plasma và cũng phụ thuộc vào tính chất của
thuốc BVTV, có thể mô tả quá trình cháy của chất thải nguy hại nói chung
cũng như hóa chất BVTV nói riêng trong quá trình phản ứng như sau:
Xúc tác
Chất cần tiêu huỷ + O2 SO2 + CO2 + CO + H2O + HCl+ NOx + Tro xỉ
t0
Tuy nhiên, phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật cao, nhiệt độ tiêu hủy
trên 1.1000
C, cần đủ oxy và thời gian tiếp xúc, thời gian lưu trữ tối thiểu là 2
giây, có sự tham gia của chất xúc tác.
- Ngoài ra ở Việt Nam còn sử dụng một số phương pháp như: sử dụng
dung dịch NaOH, phương pháp thủy phân, phương pháp oxy hóa bằng tác
nhân Fenton, phương pháp phân hủy sinh học, phương pháp chôn lấp an toàn,
đốt trong lò xi măng,…. Những phương pháp này đều có những ưu và nhược
điểm riêng khi đưa vào thực hiện xử lý.
2.2.2. Tình hình quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật ở trên thế giới
Việc sử dụng thuốc BVTV ở thế giới hơn nửa thế kỷ luôn luôn tăng, đặc
biệt ở những thập kỷ 70 - 80 - 90. Theo Gifap, giá trị tiêu thụ thuốc BVTV trên
thế giới năm 1992 là 22,4 tỷ USD, năm 2000 là 29,2 tỷ USD và năm 2010
khoảng 30 tỷ USD, trong 10 năm gần đây ở 6 nước châu Á trồng lúa, nông dân
sử dụng thuốc BVTV tăng 200 - 300% mà năng suất không tăng.
Hiện danh mục các hoạt chất BVTV trên thế giới đã là hàng ngàn loại,
ở các nước thường từ 400 - 700 loại. (Trung Quốc 630, Thái Lan 600 loại).
Tăng trưởng thuốc BVTV những năm gần đây từ 2 - 3%. Trung Quốc tiêu thụ
hằng năm 1,5 - 1,7 triệu tấn thuốc BVTV (2010).

Theo Sarazy, Kenmor (2008 - 2011), ở các nước châu Á trồng nhiều
lúa, 10 năm qua (2000 - 2010) sử dụng phân bón tăng 100%, sử dụng thuốc

28
BVTV tăng 200 - 300% nhưng năng suất hầu như không tăng, số lần phun
thuốc trừ sâu không tương quan hoặc thậm chí tương quan nghịch với năng
suất. Lạm dụng thuốc hóa học bảo vệ thực vật còn tác động xấu đến môi
trường, hệ sinh thái và sức khỏe cộng đồng phá vỡ sự bền vững của phát triển
nông nghiệp. Lạm dụng hóa chất BVTV làm tăng tính kháng thuốc, suy giảm
hệ ký sinh - thiên địch để lại dư lượng độc trên nông sản, đất và nước, ảnh
hưởng đến chất lượng môi trường, nhiễm độc người tiêu dùng nông sản.
Trong giai đoạn 1996 - 2000, ở các nước đã phát triển, rất nghiêm ngặt về vệ
sinh an toàn thực phẩm, vẫn có tình trạng tồn tại dư lượng hóa chất BVTV
trên nông sản như: Hoa Kỳ có 4,8% mẫu trên mức cho phép, cộng đồng châu
Âu - EU là 1,4%, Úc là 0,9%. Hàn Quốc và Đài Loan là 0,8 - 1,3%. Do những
hệ lụy và tác động xấu của việc lạm dụng thuốc BVTV cho nên ở nhiều nước
trên thế giới đã và đang thực hiện việc đổi mới chiến lược sử dụng thuốc
BVTV. Từ “Chiến lược sử dụng thuốc BVTV hiệu quả và an toàn” sang
“Chiến lược giảm nguy cơ của thuốc BVTV”.
Trên thực tế, “Sử dụng thuốc BVTV hiệu quả và an toàn” mới mang
tính kinh doanh và kỹ thuật vì chưa đề cập nhiều đến vấn đề quản lý, đặc biệt
là mục tiêu giảm sử dụng thuốc BVTV, còn “giảm nguy cơ của thuốc BVTV”
đã thể hiện tính đồng bộ, hệ thống, của nhiều biện pháp quản lý, kinh tế, kỹ
thuật, nó bao gồm các nội dung, a) thắt chặt quản lý đăng ký, xuất nhập khẩu,
sản xuất kinh doanh thuốc BVTV, b) giảm lượng thuốc sử dụng, c) Thay đổi
cơ cấu và loại thuốc, d) Sử dụng an toàn và hiệu quả, đ) Giảm lệ thuộc vào
thuốc hóa học BVTV thông qua việc áp dụng các biện pháp quản lý dịch hại
tổng hợp.

Chiến lược sử dụng thuốc BVTV mới này đã mang lại hiệu quả ở nhiều
nước, đặc biệt là các nước Bắc Âu, đã thành công trong việc giảm thiểu sử
dụng thuốc BVTV mà vẫn quản lý được dịch hại tốt. Trong vòng 20 năm

29
(1980 - 2000) Thụy Điển giảm lượng thuốc BVTV sử dụng đến 60%, Đan
Mạch và Hà Lan giảm 50%. Tốc độc gia tăng mức tiêu thụ thuốc BVTV trên
thế giới trong 10 năm lại đây đã giảm dần, cơ cấu thuốc BVTV có nhiều thay
đổi theo hướng gia tăng thuốc sinh học, thuốc thân thiện với môi trường,
thuốc ít độc hại,… (Fruit, 2007) [11]

30
Phần 3
ĐỐI TƯỢNG, NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
3.1. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu: Bao bì hóa chất bảo vệ thực vật.
- Phạm vi nghiên cứu: Đề tài chỉ tập trung nghiên cứu đánh giá công
tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật trên địa bàn xã Tân
Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên
3.2. Địa điểm và thời gian tiên hành
- Địa điểm: xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên.
- Thời gian tiến hành: Từ ngày 28/07/2017 đến ngày 20/12/2017
3.3. Nội dung nghiên cứu
- Điều kiện tự nhiên và kinh tế xã hội của xã Tân Cương
- Hiện trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật và hiện trạng môi trường
tại xã Tân Cương
- Hiện trạng quản lý thu gom, và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật
tại xã Tân Cương.
- Đánh giá chung về quản lý chất thải bỏ hóa chất BVTV tại xã Tân Cương
- Đề xuất một số giải pháp quản lý, xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực
vật phù hợp.
3.4. Phương pháp nghiên cứu
3.4.1. Phương pháp kế thừa
Kế thừa các số liệu, tài liệu, báo cáo kết quả thực hiện của dự án: “Xây
dựng mô hình quản lý thí điểm bao bì hóa chất bảo vệ thực vật một số xã
chuyên canh chè, lúa và rau trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên”.
3.4.2. Phương pháp thu thập dữ liệu

Thu thập thông tin số liệu về các bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại địa
bàn xã Tân Cường. Điều tra thu thập thông tin công tác quản lý và xử lý bao
bì hóa chất bảo vệ thực vật của xã Tân Cương.

31
3.4.3. Phương pháp tổng hợp và so sánh
Tổng hợp số liệu điều tra, thu thập, phân tích để chọn lọc ra các số liệu
cầm thiết để đưa vào đề tài.
3.4.4. Phương pháp xử lý số liệu
Tính toán, thống kê số liệu theo phân mềm word, exel. Phân tích kết
quả đã tính toán.
3.4.5. Phương pháp điều tra phỏng vấn
*Đối tượng phỏng vấn:
- Số lượng: 60 hộ trên địa bàn đánh giá
- Hình thức phỏng vấn: Phỏng vấn trực tiếp
- Lựa chọn 60 hộ dân có đất canh tác trên địa bàn xã Tân Cương
*Nội dung phiếu điều tra gồm:
- Thông tin cá nhân của người được phỏng vấn: Họ tên, tuổi, nghề
nghiệp, địa chỉ,...
- Nội dung điều tra:
+ Nguồn thu nhập chính của gia đình.
+ Loại cây trồng chính trong gia đình.
+ Loại thuốc bảo vệ thực vật thường dùng, lượng.
+ Địa chỉ mua thuốc BVTV.
+ Hỗ trợ của địa phương về xử lý rác thải, bao bì chứa hóa chất BVTV.
+ Thu gom, xử lý bao bì hóa chất BVTV.
+ Tình hình quản lý bao bì chứa hóa chất BVTV ở địa phương.
+ Sự cố về hóa chất BVTV ở địa phương.
+ Nhận thức về tác hại môi trường do hóa chất BVTV của hộ gia đình.
+ Góp ý về quản lý bao bì hóa chất BVTV.
+ Các đề nghị khác

32
Phần 4
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ THẢO LUẬN
4.1. Điều kiện tự nhiên và điều kiện kinh tế xã hội của xã Tân Cương
4.1.1. Điều kiện tự nhiên
* Vị trí địa lý: Tân Cương là vùng đất cổ, thuộc thành phố Thái
Nguyên, tỉnh
Thái Nguyên, cách trung tâm thành phố 12km về phía Tây, có tọa độ
21o
29’00” - 21o
31’00” vĩ độ bắc; 105o
44’00” - 105o
46’00” kinh độ đông;
phía bắc giáp Phúc Trìu, đông giáp Thịnh Đức, nam giáp Bình Sơn, tây giáp
Phúc Trìu và Phúc Tân (Phổ Yên).
* Địa hình: Địa hình Tân Cương chủ yếu là dạng gò đồi và bát úp, độ
cao trung bình từ 30m-100m so với mực nước biển, rải rác có một số đồi cao
khoảng 150m. Địa hình tiêu biểu là Núi Guộc và Sông Công.
* Khí hậu: Tân Cương mang đặc trưng của vùng nhiệt đới ẩm, gió mùa, chia
làm hai mùa rõ rệt. Mưa mưa bão tập trung vào tháng 7 và tháng 8 hàng năm.
Nhiệt độ trung bình hàng năm 23,2o
C, tháng lạnh nhất là tháng 1; nhiệt
độ cao nhất là 37o
C, nhiệt độ thấp nhất 7o
C. Tần suất sương muối thường xảy
ra vào cuối tháng 12 và tháng 1 hàng năm.
* Thủy văn: Về sông suối. Tân Cương có Sông Công chảy qua địa bàn
xã theo hướng tây bắc - đông nam. Sông Công là nhánh chính của sông Cầu,
dài 96km, bắt nguồn từ vùng núi Ba Lá (Định Hóa) chảy qua Đại Từ vào Tân
Cương, chia địa bàn Tân Cương thành hai vùng. Vùng phía tây Sông Công là
khu rừng nguyên sinh, diện tích khoảng 630ha; phía đông Sông Công là
những đồi, gò thấp, xen kẽ là những dải đất bằng phẳng.
Trên địa bàn Tân Cương có hai con suối lớn. Suối thứ nhất bắt nguồn từ
giữa xã Phúc Trìu, dòng chảy tạo thành ranh giới tự nhiên giữa xã Tân

33
Cương với xã Phúc Trìu và xã Thịnh Đức (gọi là suối Cầu Tây). Suối thứ hai
cũng bắt nguồn từ xã Phúc Trìu, chảy qua xóm Gò Pháo, Đội Cấn, Soi Vàng
đổ vào Sông Công. Dòng suối này cùng với Sông Công tạo ra một dải đất phù
sa bằng phẳng, ngày nay là xóm Soi Vàng.
Có thể nói, hệ thống sông, suối, đặc biệt là Sông Công có đủ điều kiện
ổn định để tưới tiêu phát triển nông nghiệp cho Tân Cương.
* Tài nguyên đất: Loại đất chủ yếu ở Tân Cương là Feralit vàng đỏ. Đất
phù sa được bồi hàng năm, trung tính, ít chua, thích hợp với trồng màu, cây
công nghiệp, đặc biệt là cây chè. (UBND xã Tân Cương) [10]
Hình 4.1. Bản đồ vị trí xã Tân
Cương 4.1.2. Điều kiện kinh tế xã hội
* Tình hình dân số: Xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái
Nguyên có tổng diện tích 14.83 km2
, với dân số trên 5.200 người.
* Cơ sở hạ tầng xã Tân Cương:
- Mạng lưới giao thông: Giao thông Tân Cương có tỉnh lộ 263 chạy
qua, mặt đường trải nhựa rộng khoảng 12m, chạy từ Thịnh Đán qua xã Thịnh
Đức và Phúc Trìu, chạy dọc giữa xã lên đập Hồ Núi Cốc.

34
- Cở sở hạ tầng Tân Cương khá phát triển. Ngày càng có nhiều công
trình được xây dựng tại Tân Cương như: Đường Tân Cương, không gian văn
hóa trà, chợ chè Tân Cương,v.v… (UBND xã Tân Cương) [10].
4.2. Hiện trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thưc vật và hiện trạng môi
trường tại xã Tân Cương
4.2.1. Hiện trạng sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương
4.2.1.1. Tình hình sử dụng hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương
Tân Cương là vùng trồng chè vùng thâm canh cao với trung bình từ 7 -
8 lần hái chè trong 1 năm, trung bình mỗi lần hái chè cách nhau từ 30 - 35
ngày. Do điều kiện thời tiết thích hợp, các loại sâu bệnh có khả năng xuất hiện
và phát triển với mật độ cao. Các loại sâu bệnh chủ yếu trên cây chè là sâu
như rầy xanh, bọ cánh tơ, nhện đỏ, bọ xít muỗi và các loại bệnh như nấm tóc,
thối búp, thối rễ, mốc trắng, phồng lá chè, héo xanh….Vì vậy khoảng thời
gian giữa hai lần hái chè, người dân thường phun hóa chất BVTV từ 2 - 4 lần,
trong đó có ít nhất một lần phun trừ bệnh và một lần phun hóa chất diệt trừ
sâu hại, các lần phun cách nhau từ 7 - 10 ngày. Tùy vào điều kiện khí hậu
trong từng mùa và các loại sâu bệnh phát sinh mà người dân sẽ sử dụng các
loại thuốc BVTV khác nhau. Ví dụ như mùa xuân chủ yếu cần phòng trừ nấm
bệnh phồng lá chè do loại nấm bệnh này sẽ bùng phát rất mạnh mẽ khi gặp
điều kiện ẩm ướt đầu xuân. Thông thường, người dân hay phun thuốc BVTV
với liều dùng lớn hơn 4 - 6 lần so với khuyến cáo của nhà sản xuất. Một số
loại dịch hại như nấm tóc cho đến nay vẫn chưa có phương thức diệt trừ triệt
để nên mỗi khi bệnh nấm tóc xuất hiện người dân thường cào và nhổ loại nấm
này đi kết hợp với sử dụng thuốc bảo vệ thực vật để phòng trừ cho các khu
vực lân cận. Sau đây là một số loại thuốc bảo vệ thực vật trên cây chè thường
xuyên được các hộ dân sử dụng khi khảo sát:

Luận Văn Group hỗ trợ viết luận văn thạc sĩ,chuyên đề,khóa luận tốt nghiệp, báo cáo thực tập,
Assignment, Essay
35
Bảng 4.1. Một số loại thuốc bảo vệ thực vật được sử dụng trên cây chè ở xã
Tân Cương
STT Tên thuốc Hoạt chất Dạng thuốc Trị sâu, bệnh
1 Actador 100WP Imidacloprid >96% Bột hòa nước Nấm, khô vằn
2 Reasgant 3.6EC Abamectin 3,6% Nhũ dầu
Bọ chích hút,
bọ xít
3 Secsaigon 25EC Cypermethrin >90% Nhũ dầu Sâu cuốn lá, rầy
4 Alfathrin 5EC
Alpha-cypermethrin
Nhũ dầu Sâu cuốn lá nhỏ
(>90%)
5 Javidan 100WP Imidacloprid >96% Bột hòa nước Rầy
Chlorpyrifos Ethyl
6 Chlorphos 500EC
475 g/l +
Nhũ dầu Rầy
Lambdacyhalothrin
25g/l
Chlorpyrifos Ethyl
Sâu rầy, bọ
7 Wavotox 585 EC 530g/l + Nhũ dầu
cánh tơ
Cypermethrin 55g/l
Chlorpyrifos Ethyl
8 Serpal Super 600EC 500g/l + Nhũ dầu Sâu đục thân
Cypermethrin 100g/l
9 Anvado 100WP Imidacloprid >96% Bột hòa nước Rầy, bọ cánh tơ
10 Conphai 10WP Imidacloprid >96% Bột hòa nước Sâu rầy
11 Kola 700WO Imidacloprid >96% Bột hòa tan Rầy xanh
12 Sokupi 0.5SL Matrine Dung dịch Sâu, rầy
13 Valivithaco 5WP Validamycin A >40% Bột hòa nước Sâu, rầy
(Nguồn: Tổng kết phiếu điều tra, 2017) So sánh bảng trên với danh mục
HCBVTV cho phép sử dụng tại Việt Nam thì các loại HCBVTV mà người
dân sử dụng đều nằm trong danh mục
này. Một tín hiệu tích cực từ thói quen chọn lựa thuốc BVTV của người dân ở
địa phương là việc tất cả các thương phẩm được sử dụng đều nằm trong danh

Assignment, Essay
mục cho phép của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn. Ví dụ như:
Alfathrin 5EC, Reasgant 3.6EC, Actador 100WP,…

Assignment, Essay
36
Bảng 4.2. Tình hình sử dụng thuốc BVTV của người dân ở địa phương
năm 2017
TT Tình hình sử dụng
Số phiếu Kết quả điều
Tỷ lệ (%)
phỏng vấn tra
1 Thường xuyên sử dụng 43 71.7
2 Sử dụng khi cần thiết
60
11 18.3
3 Không sử dụng 6 10
Tổng 60 100
(Nguồn: Tổng kết phiếu điều tra, 2017)
Qua bảng 4.2 cho thấy: Nhu cầu sử dụng thuốc BVTV trong sản xuất
nông nghiệp của người dân ở địa phương là khá lớn. Tình trạng lạm dụng,
phun thuốc theo định kỳ nhiều lần mà không dựa vào tình hình dịch hại trên
địa bàn diễn ra phổ biến. Điều này không chỉ gây nên lãng phí và cũng là một
trong những nguyên nhân gây ra hiện tượng “kháng thuốc” của dịch hại.
Trong khi, việc sử dụng thuốc BVTV chỉ thực sự đạt hiệu quả về mặt kinh tế
và kỹ thuật khi sinh vật hại đã phát triển đến ngưỡng gây hại hoặc ngưỡng
kinh tế. + Ngưỡng gây hại là mức độ của dịch hại bắt đầu làm tổn thương đến
sinh trưởng, phát triển và năng suất cây trồng. + Ngưỡng kinh tế là mức độ
dịch hại mà khi đó nếu tiến hành các biện pháp phòng trừ thì chi phí bỏ ra
phải ít hơn hoặc bằng với giá trị sản phẩm thu lại được do kết quả của việc
phòng trừ. Sự đa dạng các loại thuốc BVTV trên thị trường hiện nay đã và
đang khiến cho những người nông dân gặp khó trong việc lựa chọn thuốc
BVTV để sử dụng. Việc lựa chọn và sử dụng thuốc BVTV của người dân bị
tác động bởi nhiều yếu tố như: Tư vấn của nhân viên đại lý, cửa hàng kinh
doanh thuốc BVTV, kinh nghiệm bản thân, giá thuốc, hiệu lực thuốc, ...
Kết quả điều tra thói quen lựa chọn thuốc BVTV của người dân trên địa
bàn xã được thể hiện dưới hình 4.2 như sau:

37
45 %
40 %
35 %
30 %
25 %
20 %
15 %
10 %
5 %
0 %
Theo tư vấn Theo kinh Theo giá cả Theo hiệu lực Ý kiến khác 5%
của nhân nghiệm của 20% của thuốc 24%
viên bán bản thân 42%
hàng 9%
Hình 4.2. Biểu đồ thói quen lựa chọn thuốc BVTV của người dân
Qua biểu đồ trên cho thấy người đân phần lớn vẫn mua thuốc BVTV
theo kinh nghiệm của bản thân.
Theo kết quả điều tra sơ bộ ban đầu thì địa điểm người dân trên địa bàn
xã mua hóa chất BVTV được thể hiện dưới hình 4.3 như sau:
70%
60%
50%
40%
30%
20%
10%
0%
Mua tại công ty 25% Mua tại cửa hàng 68,3% Mua hàng trôi nổi 6,7%

Hình 4.3. Biểu đồ thể hiện địa điểm người dân chủ yếu mua thuốc BVTV

38
Qua hình 4.3 ta có thể thấy người dân tại xã Tân Cương chủ yếu mua
thuốc BVTV tại các cửa hàng, công ty có trên địa bàn xã, một số rất ít người
dân mua trôi nổi trên thị trường. Điều này chính tỏ sự quản lý tốt của chính
quyền địa phương, cũng như sự hiểu biết của người dân tại đây.
4.2.1.2. Một số bất cập trong quá trình sử dụng, thu gom và xử lý bao bì
thuốc BVTV ở địa phương.
* Vấn đề lựa chọn loại thuốc BVTV
Quan niệm sai lầm khi chọn thuốc BVTV của người nông dân (thường
theo kinh nghiệm truyền miệng), thích dùng loại thuốc rất độc, gây chết
nhanh để trừ sâu vì cho rằng hiệu quả sẽ tốt hơn.
* Pha chế thuốc chưa đúng kỹ thuật
- Không cân, đong thuốc đúng liều lượng.
- Thích tăng liều và pha trộn nhiều loại thuốc.
- Pha thuốc sai cách: đổ thuốc vào bình phun trước rồi đổ nước vào sau.
Bảng 4.3. Kết quả điều tra, phỏng vấn người dân về cách pha chế
HCBVTV
TT Cách pha
Kết quả Tỷ lệ
(số phiếu) (%)
1 Theo chỉ dẫn của cán bố khuyến nông 10 16,7
2
Sử dụng theo chỉ dẫn của cán bộ khuyến nông
5 8.3
và mua thêm một số loại thuốc BVTV khác
3 Sử dụng tùy theo lượng sâu bệnh hại 8 13.33
4 Không theo chỉ dẫn 37 61.67
(Nguồn: Tổng hợp phiếu điều tra, 2017) Việc sử dụng chung 2 hoặc nhiều
loại thuốc trong một bình phun nhằm tăng hiệu lực phòng trừ do hiệu quả bổ
sung cho nhau, để có một hỗn hợp thuốc mang nhiều ưu điểm hơn, hiệu quả
phòng trừ cao hơn khi dùng riêng lẻ.

Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên

Similar to Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên (20)

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn

More from lamluanvan.net Viết thuê luận văn (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (6)

Khoá luận tốt nghiệp Đại học Đánh giá công tác quản lý và xử lý bao bì hóa chất bảo vệ thực vật tại xã Tân Cương, thành phố Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên