Μαθητική εργασία

1. Οδοντωτός σιδηρόδρομος
Διακοπτό ‹› Καλάβρυτα

3.  Ο οδοντωτός Διακοπτού – Καλαβρύτων
αποτελεί ένα τουριστικό αξιοθέατο. Το τραίνο
έχει τη δυνατότητα να «σκαρφαλώνει» ψηλά,
στις μεγάλες κλίσεις του εδάφους, μέσα από
περιοχές με ξεχωριστό ενδιαφέρον περιήγησης.
 Με μια μοναδική διαδρομή περίπου μιας ώρας
που ξεκινά από το Διακοπτό, ο οδοντωτός
διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού, περνά από
το χωριό Ζαχλωρού και καταλήγει στα
Καλάβρυτα.
 Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι οδοντωτό στα
σημεία όπου λόγω της μορφολογίας του
εδάφους υπάρχουν μεγάλες κλίσεις.
 Ο χαρακτηρισμός «οδοντωτός», όπως είναι
προφανές, προέρχεται από τα «δόντια» που
χρησιμοποιούν οι αμαξοστοιχίες του τύπου
αυτού και τις βοηθούν να σκαρφαλώνουν στις
μεγάλες κλίσεις.
 Η αμαξοστοιχία είναι ειδικά κατασκευασμένη,
ώστε η οδόντωση να προσαρμόζεται στα σημεία
της γραμμής όπου αυτό επιβάλλεται, τόσο στην
άνοδο όσο και στην κάθοδο της διαδρομής.

4. Η διαδρομή ξεκινά από το Διακοπτό διασχίζει το
φαράγγι του Βουραϊκού ποταμού που αποτελεί ένα από
τα ομορφότερα φυσικά αξιοθέατα της χώρας μας,
περνά το χωριό Ζαχλωρού και καταλήγει στα
Καλάβρυτα. Έχει μάλιστα χαρακτηριστεί ως η πλέον
θεαματική σιδηροδρομική γραμμή των Βαλκανίων. Η
απόσταση Διακοπτό - Καλάβρυτα είναι 22,4 χιλιόμετρα
και το ηρωικό τρενάκι τη διανύει σε μια ώρα. Η
ταχύτητά του κυμαίνεται μεταξύ 30 - 40 χιλ./ώρα στην
απλή γραμμή και 6 - 15 χιλ./ώρα όταν χρησιμοποιεί τα
«δόντια» (μηχανισμός οδοντωτού άξονα που έχει
τοποθετηθεί ανάμεσα στις σιδηροτροχιές και ο οποίος
υποβοηθά το συρμό στα σημεία της γραμμής που έχουν
μεγάλη κλίση). Είναι ο στενότερος οδοντωτός στην
Ευρώπη, με πλάτος γραμμής μόλις 75 εκατοστά.
Ξεκινώντας από το σταθμό του Διακοπτού, ο
Οδοντωτός ανηφορίζει μέσα από το φαράγγι του
Βουραϊκού προς τα Καλάβρυτα που βρίσκονται σε
υψόμετρο 750 μέτρων. Το πρώτο κομμάτι που διανύει
είναι ομαλό ενώ σταδιακά η κλίση της γραμμής αυξάνει
αναγκάζοντας το τρενάκι να χρησιμοποιήσει τα δόντια
του.
Την πρώτη του στάση την κάνει στον οικισμό Νιάματα,
όπου βρίσκεται και το πρώτο στένωμα της διαδρομής.

5. Περνώντας μέσα από αλλεπάλληλες λαξεμένες στο
βράχο στοές, με μικρά ανοίγματα μέσα απ' τα οποία
μπορεί να δει κανείς στα πεταχτά απέναντι, τις σπηλιές
στα βράχια και τους απίστευτους σταλαγμίτες, ο
Οδοντωτός φτάνει στη στάση των Τρικλιών όπου
μαζεύει τα δόντια του. Μην περιμένετε βέβαια να δείτε
πολύ κόσμο να ανεβαίνει ή να κατεβαίνει σ' αυτές τις
στάσεις, οι οποίες παλιότερα εξυπηρετούσαν κοντινούς
οικισμούς.
Συνεχίζει τη διαδρομή του περνώντας μέσα από τοπία
άγριας φύσης με καταρράκτες που λαξεύουν με
απερίγραπτο τρόπο τα βράχια δημιουργώντας
μοναδικούς σχηματισμούς, και φτάνει στις «Πόρτες»,
το στενότερο και εντυπωσιακότερο σημείο της
διαδρομής. Εκεί το τρενάκι μπαίνει στην πιο
χαρακτηριστική σήραγγα της γραμμής, στις δύο
εισόδους της οποίας διατηρούνται ακόμη και σήμερα οι
τεράστιες σιδερένιες πόρτες, που άνοιγαν μόνο για τη
διέλευση του οδοντωτού και κατόπιν έκλειναν και
πάλι, αποκλείοντας έτσι τη διάβαση των πεζών.
Ο Οδοντωτός βγάζει πάλι τα δόντια του για να φτάσει
στον επόμενο σταθμό «Μέγα Σπήλαιο», στον οικισμό
της Κάτω Ζαχλωρούς. Κατεβαίνοντας κανείς στο
σταθμό αυτό, μπορεί να επισκεφτεί με τα πόδια το
μοναστήρι του Μεγάλου Σπηλαίου. Μετά την Κάτω
Ζαχλωρού, η διαδρομή ομαλοποιείται και πάλι και
μέσα από καταπράσινα τοπία, τρεχούμενα νερά και
γραφικά πέτρινα σπιτάκια, ο Οδοντωτός φτάνει στον
προτελευταίο σταθμό της Κερπινής κι από κει τέλος
στα Καλάβρυτα.

6. Το 1889 αποφάσισε ο Χαρίλαος Τρικούπης την κατασκευή
του οδοντωτού σιδηροδρόμου Διακοπτού-Καλαβρύτων,
ξεκινώντας από την παραλιακή πόλη του Διακοπτού και
παράλληλα με τα χνάρια του ποταμού, τις γέφυρες που
έφτιαξαν, σήραγγες που τρυπήθηκαν, ο οδοντωτός έριξε
"δόντια" και κατάφερε να σκαρφαλώσει μέχρι τα
Καλάβρυτα. Ειδικοί τεχνίτες από τη Γαλλία και την Ιταλία
για επτά χρόνια ανέλαβαν και εκτέλεσαν την κατασκευή
του. Στο έργο οι πολλοί Ιταλοί εργάτες που εργάστηκαν
είχαν την εμπειρία των ορεινών σιδηροδρόμων των Άλπεων.
Λόγω του δυσπρόσιτου εδάφους και των φτωχών τεχνικών
μέσων της εποχής το όλο εγχείρημα αποδεικνύεται πολύ πιο
δύσκολο απ' ότι υπολόγιζαν οι σχεδιαστές.
Παρ' όλα αυτά, το έργο θεωρείται κατασκευαστικός άθλος,
ακόμη και με τα σημερινά δεδομένα.
Το πρώτο δρομολόγιο πραγματοποιήθηκε στις 10 Μαρτίου
του 1896 με πρώτο επιβάτη τον Βασιλιά Γεώργιο τον Α’.
Ο σκοπός του ήταν να συνδέσει την περιοχή των
Καλαβρύτων με την Αθήνα και την Πάτρα μιας και δεν
υπήρχε άλλη εύκολη πρόσβαση.
ΙΣΤΟΡΙΑ

7. Κατά την πρώτη περίοδο, της ατμοκίνησης, η διαδρομή διαρκεί δυόμισι ώρες, με ενδιάμεσες στάσεις στο Μετόχι
(Τρικλιά), στο Μέγα Σπήλαιο (Ζαχλωρού) και στην Κερπινή, για την ύδρευση των ατμομηχανών και την
εξυπηρέτηση των επιβατών. Η πρώτη ουσιαστική αναβάθμιση θα γίνει το 1959, με την παραλαβή τριών
αμαξοστοιχιών από τον γαλλικό οίκο Billard. Τα νέα τραίνα παίρνουν 100 επιβάτες, αναπτύσσουν στα τμήματα με
τις απλές ράγες ταχύτητα 40 χλμ. και στα οδοντωτά 12 χλμ. την ώρα, και χρειάζονται για τη διαδρομή 85 λεπτά.
Έτσι, μαζί με τις ατμομηχανές, τα δρομολόγια πυκνώνουν σε έξι από το Διακοφτό κι άλλα έξι από τα Καλάβρυτα.