1. Rynek edukacji ponadgimnazjalnej na terenie Dolnego Śląska w badaniach Instytutu Badawczego IPC 3. Inicjatywy sektora publicznego na rzecz poprawy sytuacji kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku 4. „Elastyczne formy zatrudnienia skutki społeczne i ekonomiczne” – badania przeprowadzone przez Laboratorium Badań Społecznych 5. Flexicuryty po dolnośląsku 6. Piąta konferencja podsumowująca badania „Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji”

1. N R 12
INFORMATOR
Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji
w w w. o b s e r w a t o r i u m . c m s i k o . p l
1
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

2. słowo wstępne
12. numer biuletynu wydawanego w ramach projektu współfinansowanego z PO KL
pt. „Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji” ukazuje się u schyłku
roku 2012 – czas zatem na podsumowanie roku realizacji projektu przez Centrum
Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej.
Niewątpliwie był to czas obfitujący w liczne działania naszej instytucji, jak i w wyda-
rzenia ważne dla rynku pracy. Skupię się jednak na naszych dokonaniach. W trakcie
tego roku w ramach „Obserwatorium” zrealizowaliśmy 2 konferencje upowszech-
niające wyniki 4 badań: „Konsekwencje otwarcia niemieckiego rynku pracy dla pra-
cowników i pracodawców z Dolnego Śląska” oraz „Analiza struktury, uwarunkowań
i perspektyw rozwoju alternatywnych form zatrudnienia na Dolnym Śląsku”, a także
„Analiza zdolności osób z obszarów wiejskich oraz miejsko-wiejskich na terenie
Dolnego Śląska do podjęcia zatrudnienia” i „Ocena skuteczności działań aktywiza-
cji zawodowej osób i grup zagrożonych wykluczeniem społecznym na Dolnym Ślą-
sku”. Wyniki dwóch kolejnych badań są już końcowej fazie opracowań. Natomiast
już dziś zachęcam do zapoznania się z raportami aktualnie przygotowywanym do
druku i upowszechnienia: „Elastyczne formy zatrudnienia - skutki społeczne i eko-
nomiczne”, „Badanie rynku edukacji ponadgimnazjalnej na terenie Dolnego Śląska”,
których skróty zamieszczamy w tym biuletynie.
Uczestniczyliśmy także w wielu wydarzeniach ważnych dla rozwoju regionu, a wyniki
naszych dotychczasowych badań prezentowaliśmy w wielu miejscach, gdzie toczyły
się dyskusje na temat sytuacji na rynku pracy i edukacji. Sami też braliśmy udział
w badaniach fokusowych i konsultacjach społecznych dokumentów strategicz-
nych dla rozwoju regionu, m.in. Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do
2020 r. O ostatnich z nich informujemy także w tym wydaniu naszego pisma.
Tak szeroki wachlarz działań miał także odzwierciedlenie w tematyce trzech tego-
rocznych numerów biuletynu (wydania archiwalne dostępne są w naszej siedzibie
oraz na stronie internetowej). Liczę, że każdy z Państwa znajdzie tu coś dla siebie
i zechce wziąć udział w podejmowanych przez nas przedsięwzięciach.
Zapraszam do lektury
Zbliżające się Święta Bożego Narodzenia
są czasem spokoju, radości, spotkań w rodzinnym gronie.
Takich właśnie Świąt, rozgrzewających serca dobrocią i miłością,
życzę w imieniu własnym,
Rady Programowej, jak i pracowników CMSiKO.
Niechaj nadchodzący – 2013 rok będzie dla Państwa obfitujący
w ludzką wrażliwość przekładającą się na pozytywne zmiany
w życiu osobistym i zawodowym.
Piotr Hańderek
Dyrektor CMSiKO
2

3. Rynek edukacji ponadgimnazjalnej
na terenie Dolnego Śląska w badaniach
Instytutu Badawczego IPC
R
ynek edukacji ponadgimna- Jakość systemu edukacji oraz zdobyte ukończą szkoły zawodowe) jest jednym
zjalnej w województwie dol- w jego ramach rzetelne wykształcenie, z kluczowych czynników współczesnych
nośląskim stoi przed dużym to podstawowy czynnik wpływający na problemów związanych z bezrobociem
wyzwaniem i koniecznością późniejszą aktywność absolwentów na rynku pracy oraz szeregiem tzw.
natychmiastowych zmian, szkół na rynku pracy. okołoproblemów, które wiążą się z bra-
ponieważ struktura edukacyjna w regio- kiem pracy dla młodych ludzi. Sytuacja
Konsekwencje reform końca lat 90.,
nie nie jest przystosowana do potrzeb ta wymaga zmiany. W większości roz-
które przyznały priorytet kształceniu
rynku pracy. Z przedstawionych w tym winiętych państw Europy dominuje
ogólnemu, zbagatelizowały zaś kwestię
opracowaniu wyników badań wynika, bowiem model dokładnie odwrotny 30%
rozwoju szkolnictwa zawodowego oka-
że potrzebami rynku pracy, rynek edu- dla kształcenia ogólnego i 70% dla
zały się współcześnie katastrofą nie
kacyjny się nie interesuje (lub robi to kształcenia zawodowego. Wykształ-
tylko w województwie dolnośląskim.
powierzchownie i w niewystarczającym cenie zawodowe przeważa w Niem-
Problem ten dotyczy systemu szkolnic-
stopniu), w konsekwencji nie zna ich czech (77%), na tym samym poziomie
twa w całym kraju.
i nie wiadomo czy jest nimi zaintereso- w Austrii, na Węgrzech (73%) w Szwaj-
wany. Zmiana „obowiązujących” przed reformą carii (69%). Średnia dla krajów Unii
proporcji typów szkół na poziomie szkol- Europejskiej to 40% dla szkolnictwa
Inicjowanie i jednocześnie stymulowa-
nictwa wówczas ponadpodstawowego, ogólnokształcącego i 60% dla szkolnic-
nie podaży wysokiej jakości kształcenia
a obecnie ponadgimnazjalnego z 20: twa zawodowego.
i szkolenia zawodowego to wyzwanie,
80 na 80:20 (gdzie obecne 80% to
które rynek edukacyjny musi podjąć Zmiana strategii edukacyjnej jest więc
absolwenci szkół ogólnokształcących,
w celu dostosowania oferty edukacyjnej koniecznością. Aktywność regionalna
zakończonych egzaminem maturalnym
do potrzeb rynku pracy oraz sprosta- i lokalna musi zostać sprzężona z kom-
i przygotowujących do studiów wyż-
nia oczekiwaniom nie tylko pracodaw- pleksowym programem zmian inicjowa-
szych, zaś 20% to absolwenci, którzy
ców, ale także uczestników „dramatu
edukacyjnego” i przyszłych adeptów na
poziomie gimnazjalnym. Sprostanie tym
wyzwaniom wiąże się z koniecznością
uelastycznienia rynku edukacyjnego,
gruntowniej zmiany strategii edukacyj-
nej oraz stałym procesem monitorowa-
nia potrzeb rynku pracy w celu efektyw-
nego wdrażania adekwatnych w ramach
rynku edukacyjnego zmian. Wzajemna
współpraca między rynkiem pracy a ryn-
kiem edukacyjnym, stała obserwacja,
elastyczność oraz skuteczne działa-
nie to podstawa do likwidacji dalszej
„produkcji” absolwentów zawodów
nadwyżkowych, pojawienia się na rynku
absolwentów zawodów deficytowych
i w konsekwencji skuteczne i przemy-
ślane przeciwdziałanie bezrobociu oraz
systematyczne zmniejszanie jego skali.
Czynniki determinujące wybór szkoły
ponadgimnazjalnej. Absolwenci
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
3

4. Rynek edukacji ponadgimnazjalnej
na terenie Dolnego Śląska w badaniach
Instytutu Badawczego IPC
R
ynek edukacji ponadgimna- Jakość systemu edukacji oraz zdobyte ukończą szkoły zawodowe) jest jednym
zjalnej w województwie dol- w jego ramach rzetelne wykształcenie, z kluczowych czynników współczesnych
nośląskim stoi przed dużym to podstawowy czynnik wpływający na problemów związanych z bezrobociem
wyzwaniem i koniecznością późniejszą aktywność absolwentów na rynku pracy oraz szeregiem tzw.
natychmiastowych zmian, szkół na rynku pracy. okołoproblemów, które wiążą się z bra-
ponieważ struktura edukacyjna w regio- kiem pracy dla młodych ludzi. Sytuacja
Konsekwencje reform końca lat 90.,
nie nie jest przystosowana do potrzeb ta wymaga zmiany. W większości roz-
które przyznały priorytet kształceniu
rynku pracy. Z przedstawionych w tym winiętych państw Europy dominuje
ogólnemu, zbagatelizowały zaś kwestię
opracowaniu wyników badań wynika, bowiem model dokładnie odwrotny 30%
rozwoju szkolnictwa zawodowego oka-
że potrzebami rynku pracy, rynek edu- dla kształcenia ogólnego i 70% dla
zały się współcześnie katastrofą nie
kacyjny się nie interesuje (lub robi to kształcenia zawodowego. Wykształ-
tylko w województwie dolnośląskim.
powierzchownie i w niewystarczającym cenie zawodowe przeważa w Niem-
Problem ten dotyczy systemu szkolnic-
stopniu), w konsekwencji nie zna ich czech (77%), na tym samym poziomie
twa w całym kraju.
i nie wiadomo czy jest nimi zaintereso- w Austrii, na Węgrzech (73%) w Szwaj-
wany. Zmiana „obowiązujących” przed reformą carii (69%). Średnia dla krajów Unii
proporcji typów szkół na poziomie szkol- Europejskiej to 40% dla szkolnictwa
Inicjowanie i jednocześnie stymulowa-
nictwa wówczas ponadpodstawowego, ogólnokształcącego i 60% dla szkolnic-
nie podaży wysokiej jakości kształcenia
a obecnie ponadgimnazjalnego z 20: twa zawodowego.
i szkolenia zawodowego to wyzwanie,
80 na 80:20 (gdzie obecne 80% to
które rynek edukacyjny musi podjąć Zmiana strategii edukacyjnej jest więc
absolwenci szkół ogólnokształcących,
w celu dostosowania oferty edukacyjnej koniecznością. Aktywność regionalna
zakończonych egzaminem maturalnym
do potrzeb rynku pracy oraz sprosta- i lokalna musi zostać sprzężona z kom-
i przygotowujących do studiów wyż-
nia oczekiwaniom nie tylko pracodaw- pleksowym programem zmian inicjowa-
szych, zaś 20% to absolwenci, którzy
ców, ale także uczestników „dramatu
edukacyjnego” i przyszłych adeptów na
poziomie gimnazjalnym. Sprostanie tym
wyzwaniom wiąże się z koniecznością
uelastycznienia rynku edukacyjnego,
gruntowniej zmiany strategii edukacyj-
nej oraz stałym procesem monitorowa-
nia potrzeb rynku pracy w celu efektyw-
nego wdrażania adekwatnych w ramach
rynku edukacyjnego zmian. Wzajemna
współpraca między rynkiem pracy a ryn-
kiem edukacyjnym, stała obserwacja,
elastyczność oraz skuteczne działa-
nie to podstawa do likwidacji dalszej
„produkcji” absolwentów zawodów
nadwyżkowych, pojawienia się na rynku
absolwentów zawodów deficytowych
i w konsekwencji skuteczne i przemy-
ślane przeciwdziałanie bezrobociu oraz
systematyczne zmniejszanie jego skali.
Czynniki determinujące wybór szkoły
ponadgimnazjalnej. Absolwenci
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
3

5. szą grupę stanowili uczestnicy praktyk Ponad połowa uczestniczących w bada- lezieniu pracy, respondenci najczęściej
zawodowych (42%). Praktyki w znacz- niu absolwentów dolnośląskich szkół wskazywali pracowitość (30%) i punk-
nej większości (71%) były organizowane ponadgimnazjalnych (57%) pracuje tualność (28%). Najczęściej wymieniane
przez szkołę. Średni czas trwania prak- zawodowo, zaś 18% ogółu badanych przez badanych wady to brak doświad-
tyk to 7,5 miesiąca. Staże zawodowe kontynuuje równocześnie naukę. Więk- czenia zawodowego (27%) i nerwowość
natomiast najczęściej organizowane szość respondentów zatrudniana jest (22%).
były przez Urząd Pracy (37%). na umowę o pracę na czas określony
Więcej danych i informacji temat przed-
lub na okres próbny (38%). Prawie tak
Wśród respondentów przeważają osoby, miotowego badania już wkrótce będzie
samo liczba jest grupa osób pracujących
które po ukończeniu szkoły ponadgimna- można znaleźć w raportach, które
na umowę o pracę na czas nieokreślony
zjalnej pracują zawodowo (62%), nato- zostaną umieszczone na naszej stro-
(36%). Zdecydowana większość pracuje
miast tylko 1,5% z nich prowadzi własną nie http://obserwatorium.cmsiko.pl/, do
na pełny etat (85%). Ponad 60% absol-
działalność gospodarczą. Blisko połowa odwiedzin której zapraszamy.
wentów twierdzi, że ich obecna praca
(45%) aktywnych zawodowo absolwen-
nie jest w żaden sposób związana z ich
tów nadal pracuje u swojego pierwszego
zawodem wyuczonym. Tylko co czwarty
pracodawcy. Większość respondentów
badany pracuje w zawodzie, który zdobył
(52%) deklaruje, iż pierwszej pracy szu-
w szkole ponadgimnazjalnej. Wśród wła-
kała ponad miesiąc. Tylko 28% badanych
snych zalet, mogących pomóc w zna-
znalazło pracę w zawodzie wyuczonym.
Samoocena uczniów w określonych
kompetencjach. Uczniowie
Ocena przydatności
kwalifikacji zdobytych w szkole
ponadgimnazjalnej. Pracodawcy
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
5

6. e) inwestowanie w edukację i kształcenie się przez całe
życie dla wszystkich grup wiekowych, przy podkre-
śleniu wczesnej edukacji dzieci i dostępu do edu-
kacji wyższej, współpracy między biznesem i szko-
łami, doskonalenia zawodowego w miejscu pracy
i specjalnego szkolenia w sektorach dotkniętych niedobo-
Danuta Jazłowiecka deputowana do Parlamentu Europej- rem pracowników, a także kształcenia zawodowego;
skiego z okręgu dolnośląsko-opolskiego, członkini Europejskiej
Partii Ludowej, Komisji Zatrudnienia i Spraw Socjalnych oraz f) inwestycje w innowacje z jednoczesnym wspieraniem
Komisji Gospodarczej i Monetarnej. wytwarzania innowacyjnych produktów i świadczenia
innowacyjnych usług, zwłaszcza powiązanych ze zmianą
26 listopada 2012 r. w “Domu Europy” przy ul. Widok 10 we klimatu, efektywnością energetyczną, zdrowiem i starze-
Wrocławiu odbyło się spotkanie otwarte z cyklu „Z widokiem niem się społeczeństwa;
na Europę” współorganizowane z przez Biuro Informacyjne
Parlamentu Europejskiego oraz Przedstawicielstwo Regio- g) wyeliminowanie przyczyn segregacji płciowej na rynku
nalne Komisji Europejskiej z posłanką do PE Danutą Jazło- pracy;
wiecką. W trakcie spotkania Pani poseł wygłosiła prelekcję h) zwiększenie równowagi między elastycznością a bez-
pod tytułem „Inwestycje społeczne – czy stać nas na ich pieczeństwem stosunków pracy w celu poprawy jakości
odkładanie w czasie?”. zatrudnienia oraz pomoc w godzeniu życia rodzinnego
Uczestnicy spotkania zapoznani zostali z założeniami przyję- i zawodowego;
tego tydzień wcześniej przez Parlament Europejski raportu i) dostosowanie systemów emerytalnych do zmieniających
jej autorstwa pt. „Pakt Inwestycji Społecznych, jako reak- się warunków gospodarczych i demograficznych, wprowa-
cja na kryzys”. W dokumencie tym autorka wskazuje pilną dzenie niezbędnych reform uwzględniających aspekt zrów-
konieczność określenia skoordynowanego unijnego podejścia noważonego rozwoju i niezawodność oraz zmniejszenie
do inwestycji społecznych. Jedną z głównych przyczyn stwo- wskaźnika zależności ekonomicznej dzięki np. stworzeniu
rzenia pakietu rozwiązań jest troska o powodzenie strategii warunków dla dłuższej pracy na zasadzie dobrowolno-
„Europa 2020”, które jest niepewne i wymaga silniejszego ści, takich jak lepsze BHP rozmaite zachęty i elastyczne
,
zaangażowania państw członkowskich. modele zatrudnienia oraz zwiększenie zatrudnienia we
Autorka raportu wskazuje, że w 27. krajach na skutek kry- wszystkich grupach wiekowych;
zysu gospodarczego i społecznego stopa bezrobocia w stycz- j) walkę z ubóstwem i wykluczeniem społecznym i medycz-
niu 2012 r. średnio wynosiła ponad 10%. Wyjątkowo dużym nym ze szczególnym naciskiem na ukierunkowane działania
problemem dla Europy jest także bezrobocie wśród młodzieży zapobiegawcze”.
oraz kryzys systemów kształcenia i starzenia się społe-
czeństw oraz zwiększająca się presja wywierana na systemy W tym kontekście Pani Poseł zwraca się do państw człon-
pomocy społecznej. kowskich o przystąpienie do „paktu na rzecz inwestycji spo-
łecznych”, za pomocą którego mogłyby one utworzyć lepszy
Z powyższych powodów określone ostatnio zarządzanie mechanizm zarządzania i kontroli nad wdrażaniem celów
gospodarcze i nadzór makroekonomiczny należy uzupełnić w zakresie zatrudnienia, celów społecznych i celów w zakre-
monitorowaniem polityk zatrudnienia i polityk społecznych. sie kształcenia określonych w strategii „Europa 2020” oraz
W dalszej części sprawozdania czytamy, że „poszczególne wzywa Komisję Europejską do opracowania tabel wspólnych
państwa członkowskie i Komisja powinny dążyć do utrzyma- wskaźniki inwestycji społecznych w celu monitorowania
nia równowagi między działaniami dotyczącymi bezpośrednich postępów w tym zakresie w poszczególnych krajach UE. Jed-
wyzwań wynikających z kryzysu, a działaniami o charakterze nakże racjonalna strategia inwestycji społecznych wymaga
średnio- i długofalowym oraz do nadania szczególnej wagi odpowiedniego finansowania, w związku z czym Rada Euro-
przedsięwzięciom, które mają na celu: pejska została wezwana do dopilnowania, by omawiane obec-
nie wieloletnie ramy finansowe na lata 2014–2020 zawierały
a) pomoc bezrobotnym w powrocie do pracy poprzez stwo- stosowne środki budżetowe niezbędne do dokonania inwe-
rzenie innowacyjnego i dynamicznego otoczenia gospo- stycji społecznych w Europie oraz aby fundusze struktu-
darczego oraz zastosowanie indywidualnie dostosowa- ralne (zwłaszcza Europejski Fundusz Społeczny), wspierały
nych rozwiązań i niezbędnego szkolenia; pomoc ludziom inwestycje społeczne, przy zapewnieniu konkretnych potrzeb
wchodzącym na rynek pracy w poszukiwaniu zatrudnienia, poszczególnych państw członkowskich.
a także stworzenie warunków do łatwiejszego wejścia
w życie zawodowe po ukończeniu edukacji i szkoleń zawo- W spotkaniu uczestniczyła
dowych; i informację sporządziła:
Agnieszka Nowopolska-Szczyglewska (CMSiKO)
b) zwalczanie bezrobocia wśród młodzieży i umożliwienie
trwałej integracji młodych ludzi z rynkiem pracy z uwzględ-
nieniem tych, którzy nie mają zatrudnienia ani nie uczest-
niczą w kształceniu lub szkoleniu;
c) napędzanie wzrostu gospodarczego dla tworzenia trwa-
łych miejsc pracy wysokiej jakości dla kobiet i mężczyzn,
zwłaszcza w MŚP; poprawę wydajności pracy i podziału
pracy;
d) poprawę zadowolenia z wykonywanej pracy i ograniczenie
czynników decydujących o wycofaniu się z życia zawodo-
wego, np. wypadków przy pracy, mobbingu i innych nieko-
rzystnych warunków pracy;
6 fot. Adam Rudnicki
zdjęcie pozyskane dzięki
uprzejmości Biura Regionalnego
Parlamentu Europejskiego we
Wrocławi

7. Inicjatywy sektora publicznego
na rzecz poprawy sytuacji kształcenia
zawodowego na Dolnym Śląsku
Opinie na temat rynku edukacji ponadgimnazjalnej ze 7. Niezgodność oferty edukacyjnej szkoły z jej bazą techniczną
szczególnym uwzględnieniem kształcenia zawodowego można zdefi- i dydaktyczną, kadrą pedagogiczną spowodowana brakiem
niować jako następujące: korelacji z polityką JST. Częsty jest zatem fakt, że kilka szkół
kształci w tych samych zawodach.
1. Kadra nauczycielska w kształceniu zawodowym powyżej 45
lat ze średnim stażem zawodowym 25 lat. Nauczyciele ukoń- 8. Niewystarczająca subwencja oświatowa na kształcenie zawo-
czyli studia z w latach 70-80 XX w. Brak znajomości nowator- dowe.
skich rozwiązań technologicznych ze szczególnym naciskiem
na część wytwórczą. Instruktorzy nauki zawodu to osoby czę- Dla poprawy kontroli i zmiany powyżej zdefiniowanej sy-
sto bez odpowiedniego stażu u pracodawców lub w kierun- tuacji na dolnośląskim rynku edukacji ponadgimnazjalnej podejmo-
kowych zakładach pracy. wanych jest przez wojewódzkie organy administracji liczne działa-
nia. Wśród nich zgodnie z Art. 31 ustawy o systemie oświaty Kurator
2. Baza dydaktyczna od wielu lat niedofinansowana, przesta- Oświaty realizuje politykę oświatową państwa, a także współdzia-
rzałe przyrządy, narzędzia, maszyny i urządzenia. W więk- ła z organami jednostek samorządu terytorialnego w tworzeniu
szości szkoła bazuje na modelowych pomocach dydak- i realizowaniu odpowiednio regionalnej i lokalnej polityki oświatowej,
tycznych, makietach poglądowych wykonanych często zgodnych z polityką oświatową państwa.
w ramach prac dyplomowych. Pomoce dydaktyczne pozyski- W celu poprawy skuteczności kształcenia zawodowego oraz realizacja
wane przez szkoły są we własnym zakresie. Bark wspomaga- zobowiązań wynikających z członkostwa Polski w Unii Europejskiej, na
nia finansowego ze strony JST. Kuratorze ciążą obowiązki:
 podniesienie jakości i efektywności edukacji zawodowej;
3. Brak aktualnych podręczników do kształcenia zawodowego.  zwiększenie elastyczności uczących się osób w odnalezieniu
się na rynku pracy, zgodnie z potwierdzonymi kwalifikacjami;
4. Pracodawcy nie uczestniczą w opracowaniu podstawy pro-  zmniejszenie bezrobocia wśród absolwentów szkół prowa-
gramowej dla zawodu i nie są zainteresowani organizacją dzących kształcenie zawodowe młodzieży i dorosłych;
praktyk zawodowych, nie przyjmują uczniów na staże, oraz  zbliżenie rezultatów kształcenia zawodowego do potrzeb
niechętnie wspomagają szkoły w unowocześnianiu bazy pracodawców; zwiększenie wpływu pracodawców na kształ-
techno-dydaktycznej. Praktyczna nauka zawodu i praktyka cenie zawodowe;
zawodowa organizowana u pracodawcy nie jest realizowana  podporządkowanie form kształcenia ustawicznego logice
zgodnie z programem nauczania dla danego zawodu. kształcenia się przez całe życie, opartego na mierzalnych oraz
5. Egzamin zawodowy zdawany jest po egzaminie maturalnym. sprawdzalnych efektach kształcenia się dorosłych i potwier-
Forma pisemna zdawania egzaminów zawodowych dla tech- dzanych w systemie certyfikowania nabytych umiejętności,
ników w części praktycznej. W zasadniczej szkole zawodowej wiarygodnego dla partnerów europejskich.
egzamin praktyczny odbywa się w większości poza miejscem W tym celu w lutym 2007 r. na podstawie Art. 31, pkt. 6 ustawy z dnia
zamieszkania. Uczniowie często nie mają środków finanso- 7 września 1991 roku o systemie oświaty (tekst jednolity: Dz. U. z 2004
wych na dojazd. W klasach wielozawodowych kształcenie r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zmianami przy Dolnośląskim Kuratorze
teoretyczne w zawodzie odbywa się w formie kursowej, Oświaty powołana została Rada Konsultacyjna ds. Kształcenia Zawo-
często pojawiają się trudności w realizacji podstawy progra- dowego, której przewodniczącym został dr Jan Kamiński.
mowej dla zawodu. Pracodawcy nie zrzeszeni w Izbach Rze- Jak czytamy w regulaminie Rady Konsultacyjnej, jej celem dzia-
mieślniczych często nie przygotowują uczniów do zdawania łania jest określanie instrumentów stymulujących rozwój kształcenia
części praktycznej na egzaminie. i szkolenia zawodowego w województwie dolnośląskim na podstawie
rzetelnej i obiektywnej diagnozy potrzeb oraz możliwości regionu.
6. Uczniowie gimnazjów nie mają prawidłowo zorgani-
zowanego doradztwa zawodowego. Młodzież wybiera Natomiast strategia działania Rady jest oparta o szeroką współ-
kształcenie w zawodach ze względu na modę, namowę pracę ze środowiskiem, zaangażowanie władz samorządowych, opty-
rówieśników, rodziców, a nie ze względu na predyspozy- malne wykorzystanie dostępnego potencjału intelektualnego, wspie-
cje zawodowe. Często uczniowie do szkół zawodowych ranie pozyskiwania środków i wspomaganie optymalizacji wydatków,
trafiają ze słabym wynikiem egzaminu gimnazjalnego. wieloaspektowe spojrzenie na problemy regionu w obszarze polityki
Stąd częsta zmiana zawodów w trakcie nauki. Do ZSZ tra- zatrudnienia, kształcenia i szkolenia zawodowego oraz korelację z sys-
fiają często uczniowie po niepowodzeniach w I roku nauki temami kształcenia zawodowego partnerów z krajów Unii Europejskiej.
w technikum bądź LO. Wówczas do szkoły zawodowej trafi
młodzież w wieku 17-18 lat, co powoduje wielokrotnie brak
możliwości podpisania umów z młodocianym.
7

8. Niewątpliwie największym sukcesem działalności Rady było Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Regionalnej i Przygranicznej.
powstanie dzięki ogromnemu zaangażowaniu jej członków projektu Na czele grupy roboczej stanęła ówczesna wicewojewoda dolnośląska
„Modernizacja kształcenia zawodowego na Dolnym Śląsku”. Jego II – Ilona Antoniszyn-Klik. Dzięki pracy tej grupy roboczej zostały wymie-
część obecnie realizowana jest w jako projekt systemowy w ramach nione liczne kontakty i nawiązana transgraniczna współpraca pomiędzy
działania 9.2 PO KL. Dzięki projektowi publiczne szkoły zawodowe wieloma podmiotami (zarówno ośrodkami szkoleniowymi, szkołami jak
w naszym województwie mają szansę poszerzyć swoją dotychczasową i organizacjami pracodawców). W ramach grupy powstały koncepcje
ofertę edukacyjną o działania umożliwiające niemal każdemu ucznio- kilku projektów zakładających transfer dobrych praktyk w obszarze
wi wszechstronny rozwój poprzez zajęcia dodatkowe. Podnoszone są niemieckiego dulanego systemu kształcenia. Jednakże wymiana do-
także kwalifikacje nauczycieli przedmiotów zawodowych oraz instruk- świadczeń ma także drugą stronę. Strona niemiecka przygotowując
torów praktycznej nauki zawodu. Powstały także nowoczesne centra się bowiem do eksploatacji złóż ród miedzi, chciałby czerpać z dobrych
szkolenia praktycznego,w których uczniowie mają szanse nabywać praktyk szkolenia specjalistów w dziedzinie metod pozyskiwania i eks-
nowe kompetencje. Dzięki projektowi zwiększana jest także atrakcyj- ploatacji złóż metali wypracowanych w KGHM.
ność i jakość kształcenia zawodowego młodzieży poprzez realizację W związku z tym, że Komitet ds. Edukacji Polsko-Niemieckiej
programów rozwojowych szkół prowadzących kształcenie zawodowe. wykazał, iż strategia współpracy edukacyjnej, tworzonej pomiędzy Sak-
Obecnie projekt ten traktowany jest jako przykład dobrej prak- sonią a Dolnym Śląskiem jest niewątpliwie przykładowym modelem
tyki i powielany w innych regionach naszego kraju. współpracy binacjonalnej w regionie pogranicza polsko-niemieckiego.
Innym organem działającym na rzecz poprawy systemu kształ- Dotychczasowe osiągnięcia tej współpracy spotkały się zatem z uzna-
cenia ponadgimnazjalnego na Dolnym Śląsku jest Wojewódzka Rada niem Komitetu i przedstawione zostały jako przykład dobrej praktyki
Zatrudnienia we Wrocławiu (WRZ) jest organem opiniodawczo–do- dla innych regionów.
radczym Marszałka Województwa Dolnośląskiego w sprawach polityki
rynku pracy. Kolejnym organem, działającym w obszarze kształcenia po-
W jej skład wchodzą przedstawiciele dolnośląskich instytucji i organiza- nadgimnazjalnego jest także Zespół ds. dialogu, edukacji i kultury przy
cji zrzeszających pracodawców oraz pracowników. Radzie przewodniczy Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społecznego we Wrocławiu, któremu
reprezentant Wojewody Dolnośląskiego – Pani Agnieszka Piątkiewicz. przewodniczy Pan Andrzej Kalisz ze Związku Pracodawców Dolnego Ślą-
Do zakresu działania tego organu należą w szczególności: ska.
1) inspirowanie przedsięwzięć zmierzających do pełnego i produktyw- Zadania stojące przed Zespołem, to m.in.: zapobieganie
nego zatrudnienia w województwie; i przeciwdziałanie opiniom, że przestarzała baza dydaktyczna, brak
2) ocena racjonalności gospodarki środkami Funduszu Pracy; możliwości odbywania kształcenia praktycznego i praktyk zawodowych
3) opiniowanie kryteriów podziału środków Funduszu Pracy dla samo- przez uczniów na terenie firm, niedostosowanie profili i kierunków
rządów powiatowych na finansowanie programów dotyczących pro- kształcenia do specyfiki rynku pracy. Czynniki te w sposób bezpośredni
mocji zatrudnienia i finansowanie innych fakultatywnych zadań oraz wpływają na emigrację zarobkową absolwentów szkół zawodowych,
opiniowanie opracowanych przez Dolnośląski Wojewódzki Urząd a dolnośląscy pracodawcy maja problemy ze znalezieniem pracowni-
Pracy propozycji przeznaczenia środków Funduszu Pracy będących ków odpowiednio wykwalifikowanych.
w dyspozycji samorządu województwa i sprawozdań z ich wykorzy-
stania; Z powyższych opisów wynika, że obecna „katastrofa na rynku
4) składanie wniosków i wydawanie opinii w sprawach dotyczących kie- edukacji ponadgimnazjalnej” jest przedmiotem troski wielu decyden-
runków kształcenia, szkolenia zawodowego oraz zatrudnienia w wo- tów. Czy wobec tak wielu działań na rzecz poprawy tego stanu możemy
jewództwie; być spokojni o przyszłość tego sektora?
5) ocenianie okresowych sprawozdań z działalności Dolnośląskiego
Wojewódzkiego Urzędu Pracy oraz przedstawianie Naczelnej Radzie
Zatrudnienia okresowych sprawozdań i wniosków w sprawach za-
trudnienia;
6) delegowanie przedstawicieli do komisji konkursowej w liczbie rów-
nej co najmniej połowie składu komisji dokonującej wyboru kandy-
data na stanowisko dyrektora Wojewódzkiego Urzędu Pracy;
7) opiniowanie wniosków o odwołanie lub wnioskowanie o odwołanie
dyrektora Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy;
8) delegowanie przedstawiciela do Naczelnej Rady Zatrudnienia;
9) opiniowanie wojewódzkich kryteriów wydawania zezwoleń na pracę
cudzoziemców.
Najważniejszym zadaniem WRZ jest wydawanie opinii (a de facto wyra-
żanie wnioskowanej zgody) na tworzenie nowych kierunków kształce-
nia w dolnośląskich szkołach ponadgimnazjalnych.
Jednak jednym z najprężniejszych organów dzałających na
rzecz poprawy sytuacji w obszarze kształcenia ponadgimnazjalnego
jest Grupa robocza ds. kształcenia zawodowego powstała w styczniu
2011 r., przy Komitecie ds. Edukacji Polsko-Niemieckiej jako podległy
8

9. „Elastyczne formy zatrudnienia skutki społeczne i ekonomiczne”
– badania przeprowadzone przez Laboratorium Badań Społecznych
Elastyczne formy zatrudnienia (EFZ) stanowią jeden z ważnych elementów popularnego w ostatnim czasie w krajach Unii Europejskiej, nurtu myślenia
o funkcjonowaniu człowieka w szerszym kontekście niż wyłącznie funkcjonowanie zawodowe. W nurcie tym nacisk postawiony jest na równoważenie
życia zawodowego i pozazawodowego. Odpowiednie wyważenie pomiędzy tymi dwoma komponentami ma być podstawą dobrostanu jednostki.
Zachwianie tej równowagi powodować może negatywne konsekwencje zarówno dla jednostki (np. zwiększone zagrożenie uzależnieniami) jak
i dla rynku pracy (główne to zmniejszenie zaangażowania, obniżenie efektywności pracy) oraz – w długofalowej perspektywie – konsekwencje
dla społeczeństwa (jak np. koszty leczenia uzależnień, zaburzeń depresyjnych, rozpadu rodzin) oraz obciążenia dla systemu polityki społecznej
państwa (np. mniejsze wypracowane emerytury wymagające wsparcia ze strony systemu opieki społecznej). W przedstawionych wyżej założeniach
EFZ mają umożliwiać osiągnięcie pożądanej równowagi poprzez dopasowanie aktywności zawodowej do możliwości i preferencji jednostki,
a równocześnie optymalne wykorzystanie przez pracodawców potencjału ludzkiego regionu.
Z drugiej strony równie silny, donośny i zarazem jednostronny jest sprzeciw wobec elastycznych form zatrudnienia jako „elastycznego wyzysku”
lub „wyzyskującej elastyczności” (pojęcie flexploitation jako przeciwieństwo flexsecurity). Na gruncie polskim ogromną popularność zyskało
pojęcie „umów śmieciowych”, którym objęto całość EFZ.
Głównym celem niniejszego badania była wszechstronna diagnoza skali i sposobu wykorzystania elastycznych form zatrudnienia na Dolnym
Śląsku oraz ich możliwych skutków w perspektywie krótko i długofalowej.
Znajomość pojęcia „elastycznych form zatrudnienia” wśród pracodawców i pracobiorców w ujęciu regionalnym
Źródło: Badanie CATI z pracodawcami i pracownikami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
Społeczne uwarunkowania stosowania EFZ
P Pojęcie elastycznych form zatrudnienia nie jest dobrze zakorzenione w społecznej świadomości, zarówno wśród pracobiorców, jak
i pracodawców. Jedynie nieco ponad połowa z obydwu badanych grup (po 57%) deklaruje kontakt z pojęciem EFZ, zaś prawie połowa
nie potrafi wskazać żadnej konkretnej elastycznej formy zatrudnienia (48% pracobiorców oraz 43% pracodawców). Największy odsetek
badanych kojarzy EFZ z formami pracy - umowami cywilnoprawnymi – umową o dzieło, jak i umową zlecenie. Inni respondenci wskazywali
w tym kontekście na organizację pracy. Elementy, które najczęściej powtarzają się w intuicyjnym podejściu do „elastycznych form
zatrudnienia” to:
• elastyczność czasu i miejsca pracy oraz zakresu obowiązków pracownika
• zmniejszona zależność pracownika od pracodawcy i pracodawcy od pracownika.
P Elastyczne formy zatrudnienia w dość zgodnej opinii pracodawców, jak i pracobiorców są przede wszystkim korzystne dla pracodawców
oraz w drugiej kolejności ogólnie dla rynku pracy i rozwoju gospodarczego regionu. Brak jest natomiast konsensusu, co do korzystności tej
formy zatrudnienia dla samych pracowników. Pracodawcy nieco częściej skłonni są uznawać EFZ jako korzystne (53%) niż niekorzystne (31%)
dla pracowników. Sami zainteresowani, częściej natomiast postrzegają EFZ jako niekorzystne (49%) niż korzystne dla siebie (41%). Zarówno
w przypadku pracobiorców, jaki pracodawców osobiste doświadczenia z elastycznymi formami zatrudnienia, w niewielkim tylko stopniu
są katalizatorem pozytywnego ustosunkowania wobec nich. Pracodawcy (zarówno wykorzystujący jak i niewykorzystujący EFZ), w równym
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
9

10. stopniu co pracownicy mają świadomość negatywnych konsekwencji tej formy zatrudnienia dla pracobiorców, widoczna jest też duża empatia
z ich strony w stosunku do pracowników. Wydaje się, że czują się oni równorzędnymi do pracowników uczestnikami rynku pracy. Pracodawcy
zdają sobie sprawę, że w niesprzyjających okolicznościach rynkowych sami mogą się stać beneficjentami elastycznych form zatrudnienia.
Spontaniczne skojarzenia z pojęciem „elastyczne formy zatrudnienia” wśród pracobiorców
Źródło: Badanie CATI z pracownikami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
P Z perspektywy pracodawców korzyści wynikające ze stosowania elastycznych form zatrudnienia są zdecydowanie bardziej wymierne
(namacalne, konkretne), niedogodności często pozostają zaś w sferze hipotetycznej (mogą lecz nie muszą wystąpić) lub dotyczą
pracowników. Główne korzyści dla pracodawców wynikające ze stosowania elastycznych form zatrudnienia to: znaczące zmniejszenie
obciążeń finansowych, zwiększenie elastyczności zarządzania personelem, możliwość sprawdzenia umiejętności pracownika przed
jego zatrudnieniem w oparciu o umowę na czas nieokreślony. Z drugiej natomiast strony zwracano także uwagę na liczne bariery
wykorzystania EFZ wiążące się ze spodziewanymi kosztami związanymi z zarządzaniem zasobami ludzkim: przede wszystkim na mniejszą
lojalność pracownika, brak identyfikacji z firmą i jej interesami oraz konieczność większego zaangażowania firmy w proces poszukiwania
i rekrutacji nowych pracowników („permanentna rekrutacja”). Część pracodawców postrzega też EFZ jako formę dostosowaną wyłącznie do
zatrudnienia tymczasowego/sezonowego, która z racji specyfiki firmy nie znajduje uzasadnienia w ich przypadku.
P Postawy pracowników wobec EFZ cechuje dualizm. Wydaje się również, iż w przypadku pracowników należy wyraźnie oddzielić postawy
wobec elastycznych form zatrudnienia od postaw wobec elastycznych form organizacji czasu. O ile w drugim przypadku mówić możemy
o przewadze konotacji pozytywnych (elastyczny czas pracy, pozwalający na godzenie zadań zawodowych z pozazawodowymi, możliwość
zdobycia/ poszerzania doświadczenia zawodowego, możliwość „dorabiania” przez osoby zatrudnione na tradycyjne umowy w innych
miejscach pracy) o tyle w pierwszym pojęcie elastycznych form zbliża się do pojęcia „umów śmieciowych”. Pracownicy wydają się być
przekonani o nieuchronności stosowania EFZ wobec kryzysu na rynku pracy. W tym znaczeniu za pewne i niepodważalne przyjęli oni
powszechne w dyskursie publicznym i ochoczo powtarzane przez pracodawców tezy dotyczące pozytywnego wpływu EFZ na rozwój
gospodarczy i spadek bezrobocia. Z drugiej strony, w wymiarze indywidualnym dostrzegają praktycznie wyłącznie minusy tego typu form
zatrudnienia. Dominuje przekonanie, iż elastyczne formy zatrudnienia w jawny sposób burzą zasady równowagi na rynku pracy, dając
pracodawcy niemalże całkowitą przewagę nad pracownikiem – tym samy upośledzające normalne funkcjonowanie rodziny (poprzez brak
stabilizacji, bezpieczeństwa finansowego, brak możliwości kredytowania, brak ubezpieczenia, okresu wypowiedzenia, brak możliwości
planowania własnej przyszłości, ograniczone możliwości awansu). Zdaniem większości badanych pracobiorców elastyczne formy
zatrudnienia mogłyby być atrakcyjną propozycją, o ile pracownik miałby jakąkolwiek możliwość wyboru, czy chce z nich skorzystać.
Spontaniczne skojarzenia z pojęciem „elastyczne formy zatrudnienia” wśród pracodawców
Źródło: Badanie CATI z pracodawcami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
10

11. Ocena korzystności EFZ. Czy Pana(i) zdaniem ELASTYCZNE FORMY ZATRUDNIENIA, które wymieniłem(am)
w poprzednim pytaniu są korzystne
Źródło: Badanie CATI z pracodawcami i pracownikami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
Opinie na temat tradycyjnych i elastycznych form zatrudnienia. Odsetek zgadzających się z danym stwierdzeniem
Źródło: Badanie CATI z pracownikami i pracodawcami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
Ekonomiczne i społeczne skutki stosowania elastycznych form zatrudnienia
P EFZ mogą przynieść korzyści na wielu poziomach – indywidualnym, przedsiębiorstwa, regionu, państwa. Mogą mieć pozytywny związek
z rozwojem przedsiębiorczości, pomóc w aktywizacji niektórych grup pozostających poza rynkiem pracy (np. absolwenci, młode matki,
niepełnosprawni, seniorzy). Wdrożenie elastycznych form zatrudnienia w dłuższej perspektywie może stymulować wzrost konkurencyjności,
dzięki lepszemu wykorzystaniu zasobów i dostosowaniu ich do potrzeb firmy wynikających z prowadzonej działalności lub okresowych
wahań na rynku produktów.
P Wśród argumentów na rzecz popularyzowania elastycznych form zatrudnienia wskazywano dotychczas pozytywne skutki dla jednostki
i dla społeczeństwa związane z lepszym wykorzystaniem zasobów i godzeniem życia zawodowego i rodzinnego. Tymczasem wyniki badań
wskazują, że tezy te są jedynie częściowo prawdziwe, co wiążą się z zawężonym traktowaniem EFZ przez pracodawców jedynie jako
instrumentu obniżania kosztów funkcjonowania firmy. Pozytywne efekty oddziaływania EFZ pozostają w większości jedynie w sferze
postulatywnej. Badania potwierdzają, że mamy do czynienia z nierównowagą pozycji pracobiorcy i pracodawcy – bilans zysków i strat
związany z wykorzystaniem EFZ w przypadku pracodawców jest korzystny, zaś w przypadku większej części pracobiorców – zdecydowanie
ujemny. Ogółem wyróżnić możemy dwie grupy zatrudnionych w ramach EFZ:
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
11

12. • Dużo mniej liczni zadowoleni z aktualnych warunków pracy. Najczęściej osoby samozatrudnione lub korzystające z EFZ jako dodatku
do umowy na czas nieokreślony; pracownicy deficytowi na rynku pracy, którzy mogą dyktować warunki pracodawcy i ze względu na
pewność zatrudnienia mogą sobie pozwolić na elastyczność; świadomie dokonali wyboru formy zatrudnienia; lepiej zarabiają.
• Dużo bardziej liczni niezadowoleni z aktualnych warunków pracy, borykający się z negatywnymi konsekwencjami EFZ;
zatrudnienie w ramach EFZ podjęli z braku innych możliwości; brak przewidywalności pracy i poczucia stabilizacji wpływa
na jakość ich życia; gorzej zarabiający; zatrudnieni głównie w ramach umów cywilno-prawnych lub umów na czas określony.
P Wyniki analiz wskazują, że w województwie dolnośląskim (a być może także w skali kraju) praktyka zatrudniania w EFZ nie jest oznaką
sprawnego, elastycznego rynku pracy z wysoką mobilnością pracowników, ale często oznaką kryzysu, ochrony przedsiębiorstw przed
upadłością. Na poziomie podregionów województwa dolnośląskiego zaobserwowano negatywną korelację między liczbą pracujących
na 1 tys. ludności a odsetkiem osób deklarujących zatrudnienie w różnych EFZ. Oznacza to, że im większa liczba pracujących na 1 tys.
ludności, tym mniej osób zatrudnionych w elastycznych formach. Spójne z powyższą obserwacją są także korelacje pomiędzy stopą
bezrobocia, a odsetkiem osób deklarujących zatrudnienie w różnych EFZ – im wyższa jest stopa bezrobocia, tym więcej osób zatrudnionych
w elastycznych formach. Zależności te wskazują, że elastyczne formy zatrudnienia mogą być w województwie dolnośląskim narzędziem
cięcia kosztów wykorzystywanym w przedsiębiorstwach w reakcji na złą sytuację gospodarczą. Prawdopodobnie EFZ zapobiegają
zwiększeniu bezrobocia, które bez możliwości elastycznego zatrudnienia byłoby jeszcze większe (i/lub powiększyłaby się szara strefa).
P Zatrudnienie w ramach elastycznych form zatrudnienia, poza oczywistą korzyścią wynikającą z faktu posiadania pracy, niesie ze sobą
wiele negatywnych konsekwencji dla pracowników:
• Relatywnie niższe zadowolenie z różnych aspektów pracy w porównaniu z pracownikami na umowach na czas nieokreślony
• Niższe dochody gospodarstw domowych w porównaniu z gospodarstwami pracujących na umowach na czas nieokreślony
• Brak poczucia stabilizacji i pewności zatrudnienia charakterystycznych dla umów na czas nieokreślony
• Wpływ na życie osobiste i zawodowe: ograniczanie możliwości rozwoju zawodowego, szans awansu, niższe zabezpieczenie socjalne,
negatywny wpływ na wysokość świadczeń emerytalnych, trudność godzenia życia osobistego i zawodowego.
P Można przypuszczać, że w perspektywie długoterminowej wykorzystanie EFZ, zwłaszcza w ich formie niekorzystnej dla pracownika, może
doprowadzić do trwałej dualizacji rynku pracy – jego segmentacji związanej m.in. z dominacją sposobów zatrudniania. Jedni pracownicy
mają zatrudnienie bardziej stabilne (umowy na czas nieokreślony) i związane z tym benefity, inni – jako rotacyjni, tymczasowi, elastyczni ale
w negatywnym sensie – nie mają dostępu do tego, co wspierałoby ich na przyszłość (świadczenia społeczne, opieka zdrowotna, poczucie
stabilizacji).
Więcej informacji na temat badań oraz kompletny raport już wkrótce na naszej stronie http://obserwatorium.cmsiko.pl/ , do której odwiedzin
zapraszamy.
Najbardziej preferowana forma zatrudnienia - możliwość 3 wskazań
Źródło: Badanie CATI z pracownikami i pracodawcami w ramach projektu „Elastyczne formy zatrudnienia – skutki społeczne i ekonomiczne”
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki
12

13. Zmiany restrukturyzacyjne, postęp technolo-
giczny, wzmożona konkurencja oraz proces globali-
zacji wymuszają szybkie reagowanie na zmianę go-
spodarczą oraz podejmowanie adekwatnych działań
dla wzmocnienia konkurencyjności przedsiębiorstw
co może rodzić konflikty w relacji pracodawca – pra-
cownik. Osiąganie równowagi pomiędzy elastycz-
nością a bezpieczeństwem na rynku pracy zostało
uznane za jedno z najważniejszych działań polityk Dużym utrudnieniem w określeniu wyzwań
zatrudnienia w krajach członkowskich Unii Europej- jakie stoją przed pracodawcami w dojściu do modelu
skiej. Wzmacnianie partnerstwa pomiędzy związka- flexicurity jest brak wśród nich wystarczających in-
mi zawodowymi, organizacjami pracodawców, in- formacji na ten temat. Wiedza na temat flexicurity
stytucjami rynku pracy a także pracodawcami i pra- wśród firm usytuowanych na Dolnym Śląsku jest na ni-
cownikami jest bezpośrednim krokiem do budowania skim poziomie. Podstawowym wyzwaniem dla pra-
bezpiecznego i elastycznego rynku pracy. codawców jest zapoznanie się z ideą i metodami
flexicurity. Równolegle powinny być podejmowane
Związek Pracodawców Dolnego Śląska w ra- zadania na rzecz popularyzacji tej idei wśród pra-
mach projektu „Flexicuryty po dolnośląsku” współ- cowników. Dużą rolę w tym zakresie mają do ode-
finansowanego przez Unię Europejską w ramach Eu- grania instytucje rynku pracy oraz związki zawo-
ropejskiego Funduszu Społecznego, wspólnie z Radą dowe. Niezależnie sami pracodawcy powinni w ra-
Wojewódzką OPZZ prowadził działania merytorycz- mach partnerskiego dialogu ze swoimi pracownikami
ne związane z problematyką idei flexicurity mające wskazywać na dodatkowe możliwości jakie daje idea
na celu przybliżenie modelu flexicuryty pracownikom flexicurity. Pracodawcy wykazują zainteresowanie
i pracodawcom oraz wskazanie ścieżki dojścia do przede wszystkim zwiększeniem rodzajów form za-
tego modelu na regionalnym rynku pracy. Działania trudniania pracowników oraz modyfikacją systemów
te były konsultowane z praktykami ds. rynku pra- wynagradzania, aby były adekwatne do efektywno-
cy reprezentującymi organizacje pracodawców, or- ści pracowników. Jednocześnie można zauważyć
ganizacje związkowe, lokalne instytucje rynku pracy duże obawy związane ze skomplikowaniem obsługi
i edukacji oraz prawnikami. Wypracowano i zapre- różnych umów o zatrudnienie pracowników w kon-
zentowano założenia dojścia do modelu flexicurity tekście możliwości zmiany przepisów Prawa Pracy.
na Dolnym Śląsku partnerom społecznym, członkom Obawy też budzi u pracodawców trudność z jedno-
Prezydium Wojewódzkiej Komisji Dialogu Społeczne- znaczną interpretacją Prawa Pracy oraz strach przed
go (WKDS), członkom Zespołu ds. rynku pracy WKDS kontrolami Państwowej Inspekcji Pracy. Pracodawcy
oraz członkom Wojewódzkiej Rady Zatrudnienia. często rezygnują z podejmowania kroków w kierun-
Zorganizowano seminaria obejmujące zagadnie- ku flexicurity, aby nie komplikować sobie życia i nie
nia budowania bezpiecznego i elastycznego modelu narażać się na dodatkowe i bardziej złożone kon-
rynku pracy dla pracowników i pracodawców. trole.
13

14. Czy warunki umów i organizacji pracy mogą być  wykorzystywanie przez pracodawców umów
elastyczne i zarazem bezpieczne? Z takim pytaniem na czas określony jako, bardzo często pod-
zwróciliśmy się do eksperta prawa pracy, a oto stawowej formy zatrudnienia i rotacji pra-
wnioski: cowników (umowy 10-letnie) nie wpływa na
bezpieczeństwo pracy
 wykorzystanie obowiązującego ustawodaw-
stwa w ramach flexicurity jest możliwe po-  wpływ na elastyczność i bezpieczeństwo or-
przez dobrą organizację pracy i przejrzyste ganizacji pracy ma kwestia przeprowadza-
warunki awansu zawodowego, nia zwolnień grupowych. Dużą elastyczność
i bezpieczeństwo dla pracowników ma rola
 elastyczność i bezpieczeństwo umów o pracę związków zawodowych w organizacji pracy
jest możliwe w sytuacji, gdy z jednej strony i ustalania zasad przeprowadzania zwolnień
będzie zapewniona elastyczność warunków grupowych, terminy zawarcia porozumień,
pracy, a z drugiej strony będzie zapewnio- wysokość odpraw, osoby chronione, dobro-
ne bezpieczeństwo pracownika wyrażające wolne programy.
się w stabilności pracy czy też bezpieczeń-
stwie znalezienia nowego zatrudnienia, a nie
w ochronie dotychczasowego miejsca pracy,
Publikacja „Flexicuryty po dolnoślasku” powstała w ramach projektu dostępna jest na stronie www.zpds.com.
pl. W publikacji znajdą Państwo najważniejsze informacje odnośnie samej idei Flexicurity jak i rekomendacje
dla jej wdrażania w trzech przekrojach: dla regionalnego rynku pracy, dla pracodawcy oraz dla pracującego
i poszukującego pracę.
Publikacja tworzona była przy współpracy z konsultantami naukowymi, prawnymi i praktykami zajmującymi
się na co dzień zagadnieniem Flexicurity. Mamy nadzieję że publikacja w sposób zrozumiały i przystępny
przybliży Państwu zagadnienie elastycznego i bezpiecznego rynku pracy umożliwiając wdrażanie zaprezen-
towanych rozwiązań w praktyce.
Przygotowała: Irena Nowak Wiceprzewodnicząca ZPDŚ.
14
14

15. P
iąta konferencja podsumowująca W trakcie konferencji przedstawiono giego badania, której dokonała war-
badania „Obserwatorium Dolno- wyniki dwóch badań przeprowadzo- szawska firma Laboratorium Badań
śląskiego Rynku Pracy i Edukacji” nych w ramach projektu: Społecznych Sp. z o.o. reprezento-
już za nami wana przez: Marzenę Sochańską-Ka-
1. Analiza zdolności osób z obszarów wiecką, Agnieszkę Morysińską, Edytę
Kolejna – piąta konferencja upowszech- wiejskich i miejsko-wiejskich na tere- Makowską.
niająca wyniki badań prowadzonych nie Dolnego Śląska do podejmowania
w ramach projektu „Obserwatorium zatrudnienia Po każdej prezentacji miała miejsce
Dolnośląskiego Rynku Pracy i Eduka- dyskusja panelowa, w której uczestnicy
cji” współfinansowanego przez Unię 2. Ocena skuteczności działań w zakre- konferencji dzielili się z ekspertami
Europejską z Europejskiego Funduszu sie aktywizacji zawodowej osób i grup swoimi uwagami oraz prosili o wyja-
Społecznego. Projekt ten w ramach zagrożonych wykluczeniem społecz- śnienie wątpliwości.
Poddziałania 6.1.2 PO KL od stycznia nym na Dolnym Śląsku
2012 r. realizuje Centrum Monitoringu Wszystkim przybyłym dziękujemy za
Konferencję otworzył i przywitał gości obecność i zachęcamy do uczestnictwa
Społecznego i Kultury Obywatelskiej.
dyrektor Centrum Monitoringu Spo- w kolejnych działaniach organizowa-
Konferencja odbyła się 23 paździer-
łecznego i Kultury Obywatelskiej – Piotr nych przez Centrum Monitoringu Spo-
nika 2012 r. w Auli Zakładu Narodo-
Hańderek. Wyniki pierwszych badań łecznego i Kultury Obywatelskiej.
wego im. Ossolińskich we Wrocławiu,
prezentowali przedstawiciele Centrum
a jej uczestnikami byli przedstawi-
Badań Stosowanych ULTEX Ankieter Sp. Już dziś możemy zaprosić na szóstą
ciele instytucji rynku pracy, instytucji
z o.o. z Poznania: Justyna Siekierczak i siódmą konferencje organizowane
i organizacji wiejskich, przedstawiciele
oraz Prof. dr hab. Ryszard Cichocki. w ramach projektu. Odbędą się one
służb socjalnych oraz organizacji spo-
Zebrani mieli też okazję poznania tradycyjnie w Zakładzie Narodowym
łecznych i zawodowych, a także świata
specyfiki naszego regionu w przed- im. Ossolińskich: 17 stycznia 2013 r.
nauki, oraz reprezentanci organizacji,
miotowym obszarze w kontekście oraz 21 lutego 2013 r.
których zadaniem jest diagnoza i inte-
podobnych badań prowadzonych dla
gracja środowisk lokalnych.
Wielkopolski. Dalszą część spotkania
wypełniła prezentacja wyników dru-
15
Projekt współfinansowany przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki

16. Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej
16
ul. Korfantego 27, 53-021 Wrocław, tel./fax: 71 729 85 89
www.obserwatorium.cmsiko.pl
www.cmsiko.pl, e-mail: biuro@cmsiko.pl