2. ZER DA HIDROSFERA?ZER DA HIDROSFERA?
Hidrosfera lurreko urak osatutako geruzaHidrosfera lurreko urak osatutako geruza
da, atmosferako ur-lurruna izan ezik. Bida, atmosferako ur-lurruna izan ezik. Bi
multzotan sailkatzen da.multzotan sailkatzen da.
3. HIDROSFERAKO URAKHIDROSFERAKO URAK
Bi multzotan sailkatzen da:Bi multzotan sailkatzen da:
Ur ozeanikoa: ozeanoetan eta itsasoetanUr ozeanikoa: ozeanoetan eta itsasoetan
dagoen ura .dagoen ura .
Ur kontinentala: ibaietan, aintziretan, izotzUr kontinentala: ibaietan, aintziretan, izotz
masetan…dagoen ura.masetan…dagoen ura.
4. HIDROSFERA ETENGABEHIDROSFERA ETENGABE
MUGITZEN DAMUGITZEN DA
Hidrosferako urak etengabe mugitzen dira.Hidrosferako urak etengabe mugitzen dira.
Hiru multzotan sailkatzen da:Hiru multzotan sailkatzen da:
Olatuak: haizeak itsasoaren gainazaleanOlatuak: haizeak itsasoaren gainazalean
sorturiko uhinak dira.sorturiko uhinak dira.
Itsas-lasterrak: ozeanoko leku batetikItsas-lasterrak: ozeanoko leku batetik
bestera mugitzen diren ur masak.bestera mugitzen diren ur masak.
Itsasaldiak: sei ordutik behin gertatzen direnItsasaldiak: sei ordutik behin gertatzen diren
itsasoaren gorabeherak.itsasoaren gorabeherak.
5. IBAIAKIBAIAK
Hiru zati daude:Hiru zati daude:
Goi ibilgua: ura oso azkar joaten da,Goi ibilgua: ura oso azkar joaten da,
ibaiaren zatirik aldapatsuena da, Vibaiaren zatirik aldapatsuena da, V
itxurako haranak sortzen dira.itxurako haranak sortzen dira.
Erdiko ibilgua: aldapa txikiagoa du eta uraErdiko ibilgua: aldapa txikiagoa du eta ura
lasaiago jaisten da. Haranak irekiak dira.lasaiago jaisten da. Haranak irekiak dira.
Behe ibilgua: zati honetan itsasoarekinBehe ibilgua: zati honetan itsasoarekin
elkartzen da, ibaiaren zatirik zabalena da.elkartzen da, ibaiaren zatirik zabalena da.
6. URAREN ZIKLOAURAREN ZIKLOA
Eguzkiaren beroarekin lurra berotzen du etaEguzkiaren beroarekin lurra berotzen du eta
bertako ura lurruntzen da. Ura lurruntzenbertako ura lurruntzen da. Ura lurruntzen
denean eta atmosferara ailegatzendenean eta atmosferara ailegatzen
denean hodeiak sortuko dira. Hodeiak urdenean hodeiak sortuko dira. Hodeiak ur
tantez osatuta daude kondesasioari esker.tantez osatuta daude kondesasioari esker.
Hodeiak nahiko pisutsuak direnean urHodeiak nahiko pisutsuak direnean ur
tantaktantak
erortzen dira prezipitazioaren bidez.erortzen dira prezipitazioaren bidez.
7. Baina ere bai, haizeak hodeiak bultzatzenBaina ere bai, haizeak hodeiak bultzatzen
ditu eta mendi baten kontra jotzen bada ereditu eta mendi baten kontra jotzen bada ere
ur tantak jausiko dira. Ur tantak jauztenur tantak jausiko dira. Ur tantak jauzten
direnean hodeietatik eta 0 graduko geruzadirenean hodeietatik eta 0 graduko geruza
batean jauzten badira elurra sortuko da.batean jauzten badira elurra sortuko da.
Hori ez bada gertatzen bakarrik jauziko daHori ez bada gertatzen bakarrik jauziko da
euria. Askenez, ibaien bitartez, ur horieuria. Askenez, ibaien bitartez, ur hori
itsasora bueltatuko da.itsasora bueltatuko da.
8.
9. HIDROSFERAREN GARRANTZIAHIDROSFERAREN GARRANTZIA
Hidrosferan, milioika organismo daude.Hidrosferan, milioika organismo daude.
Gizakiok, hidrosferako ura erabiltzen dugu:Gizakiok, hidrosferako ura erabiltzen dugu:
edateko, dutxatzeko, garbitzeko …edateko, dutxatzeko, garbitzeko …
Gizakiok hidrosferan: aisaldi-jarduerakGizakiok hidrosferan: aisaldi-jarduerak
egiten ditugu: bainatu, nabigatu… baita ereegiten ditugu: bainatu, nabigatu… baita ere
lanetan: arrantza, industria…lanetan: arrantza, industria…
12. ATMOSFERAKO GERUZAK
Atmosfera zenbait geruzetan banatzen da:
·Troposfera: Altuera 12 kilometroko geruza da.
Bertan, hodeiak eta presipitazio asko sortzen dira.
·Estratosfera: 12 kilometrotik 50 kilometrora doan
geruza da. Estratosferan hotz asko egiten du eta
oxigeno gutxi dago. Orduan, ezin da arnasa hartu.
Goreneneko zatian, ozono-geruza dago. Eguzki
erradiazioetatik babesten gaitu.
13. ·Goragoko beste geruza batzuk
Estratosferatik gora, beste motatako geruza
hotzak daude. Gas oso gutxi dute.
Mesosfera, termosfera eta exosfera
izenekoak. Bertan hainbat fenomeno
daude. Adibidez, izar iheskorrak.
15. Negutegi-efektua: negutegietan dagoen
tenperatura beroa da; eguzki-izpiek
plastikoa zeharkatzen dute estalitako lurra
berotuz. Lurra antzeko fenomenoa egiten
du. Eguzki-izpiek lurra isladatzen dute, lurra
berotuz eta tenperatura mantenduz.
Lantegietan erabiltzen diren makinak edo autoak gas bat
botatzen dute. Gas horiek ozono geruza apurtzen hasten
dira.
Ondorioak: basamortu gehiago sortzen direla eta poloan
dagoen izotza urtzen dela.
16.
17. ATMOSFERAREN GARRANTZIA
Atmosfera oso garrantzitsua da planetako
bizitzarako:
·Kaltegarriak diren eguzki-erradiazioak
iragazten ditu, batez ere, ozono-geruzari
esker.
·Planetako beroa gordetzen du eta eguneko
eta gaueko tenperaturaren arteko aldea
murrizten du.
·Fotosintesirako eta izaki bizidunek arnasteko
beharrezkoak diren gasak ditu.
18. ZER TOPA DEZAKEGU
ATMOSFERAKO GERUZA
BAKOITZEAN?
Gure planeta inguratzen duen gas geruza.
Nitrogenoz, oxigenoz eta beste gas batzuez
osatuta, adibidez: hidrogenoa, ur-lurruna
eta karbono dioxidoa.
·Troposfera: %75 gasak daude, fenomeno
metereologikoak (prezipitazioak, hodeiak).
·Estratosfera: oxigeno gutxiago dago,
ozono-geruza dago.
19. ·Mesosfera, termosfera eta exosfera: hotz
handia egiten du, oso gas gutxi dago.
Bertan fenomeno asko gertatzen dira,
adibidez, izar iheskorrak.
20.
21.
22. INGURU BATEKO KLIMA
Kliman hiru faktorek dute eragina:
• Latitudea edo ekuatorearekiko eta
poloekiko distantzia da. Eskualde
ekuatorialetan inguru polarretan baino
bero handiagoa egiten du.
23. ITSAS MAILAREKIKO ALTUERA
• Klima hotzagoa altuera handiagoarekin
eta beroagoa itsasmailatik hurbilagoa izan
ahal da.
Adibidez: Mendi batean hotz handia dago.
Baina mendi behean bazaude beroago
egiten du .
25. KLIMAREN AZTERKETA
• Metereologia klima eta klimaren aldaketak
aztertzen duen zientzia da.
• Estazio metereologikoetan hainbat tresna
erabiltzen dira: Anemometroa,
plubiometroa, termometroa eta
barometroa. Horiek atmosferaren egoerari
buruzko datuak biltzen dituzte.
26. • Datu horiei esker, mapa metereologikoak
egiten dira. Kilogramak leku zehatz bateko
klima adierazten du.
27. ESTAZIO METEOROLOGIKOA
• Kliman dauden gorabeherak neurtzeko tresna.
Hiru gauza daude:
• Haize-orratza: Haizearen norabidea neurtzen
du.
• Anemometroa: Haizearen uneko abiadura
neurtzen du.
• Plubiometroa: Erabiltzen da euria egiten
duenean jausten den uraren kantitatea
neurtzeko.
28.
29. NOLA EGITEN DA LEKU BATEKO
KLIMOGRAMA?
• 1.URRATSA: DATUAK EZAGUTU.
• Klimograma bat egiteko, epe bateko
tenperatuak eta prezipitazioak jakin behar
ditugu.
30. 2.URRATSA: ARDATZAK
MARRAZTU.
• Paper milimetratu batean, ardatzak
marraztuko ditugu. Ardatz horizontalean,
urteko hilabeteak kokatzen ditugu, guztiak
neurri berdinean.
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
Urt. Ots. mar. api. mai. eka. uzt. abu. ira urr aza abe
prezipitioa
31. 3.URRATSA: PREZIPITAZIOAK.
• Eskuineko ardatz bertikalean,
prezipitazioak (mm) idatziko ditugu.
• Horretarako, prezipitazioaren ardatza,
adibidez 10-mm-ko tartean banatuko
dugu, 0-tik 50- era.
• Gero, kolore urdineko barra marrazten
dugu eta hilabete bakoitzeko epe horretan
gertaturiko prezipitazioak adierazten
ditugu.
33. 4.Urratsa: TEMPERATURA
MARRAZATU.
• Eskerreko ardatz bertikalean, tenperatura
marraztuko ditugu.
• Tenperatura ardatza, adibidez, bost gradu
zentigraduko, ºC, tartean banatu dugu,
0-tik 25-era. Hilabete bakoitzeko
tenperatura jakiteko puntu gorri bat
erabiliko dugu.
• Gero, puntu guztiak lotu eta tenperatura-
kurba lortuko dugu.
36. ERANTZUN GALDERA HAUEK HIDROSFERARIERANTZUN GALDERA HAUEK HIDROSFERARI
BURUZ:BURUZ:
- Zer da hidrosfera?- Zer da hidrosfera?
Lurreko urak osatutako geruza ur-lurrunaLurreko urak osatutako geruza ur-lurruna
izan ezik.izan ezik.
- Zenbat atal ditu? Zeintzuk?- Zenbat atal ditu? Zeintzuk?
Hiru atal ditu. Hidrosferako urak, hidrosferaHiru atal ditu. Hidrosferako urak, hidrosfera
eten gabe mugitzen da eta hidrosferareneten gabe mugitzen da eta hidrosferaren
garrantzia.garrantzia.
- Eta ibaiek?- Eta ibaiek?
Hiru atal: goi ibilgua, erdi ibilgua eta behe ibilgua.Hiru atal: goi ibilgua, erdi ibilgua eta behe ibilgua.
37. • ERANTZUN GALDERA HAUEK :
• Zer da klima?
• Klima eguneroko eguraldia da.
• Zer faktoretan menpe dago klima?
• Latitudea , Itsas mailarekiko altuera eta
Itsasoarekiko hurbiltasuna.
38. • 2. Idatzi geruza egokia. Zein geruzatan …?
• Sortzen dira izar iheskorrak?
MESOSFERAN
• Pasatzen dira hegazkinak eta globo gidatuak?
TROPOSFERAN
• Daude espazioko sateliteak?
EXOSFERAN
• Dago ozono-geruza?
ESTRATOSFERAN
• Pasatzen da espazio-ontziak eta gaueko
distirak?
TERMOSFERAN
