More Related Content
Similar to Het neusje van de zalm ochtendlezing 18112011 nibi_nicole van dam
Similar to Het neusje van de zalm ochtendlezing 18112011 nibi_nicole van dam (20)
More from BiologiePlusSchool
More from BiologiePlusSchool (18)
Het neusje van de zalm ochtendlezing 18112011 nibi_nicole van dam
- 1. Het Neusje van de Zalm Alles wat jij wilt weten over gezond & duurzaam eten Nicole van Dam Radboud Universiteit
- 2. Alles over gezond & duurzaam eten Gezond eten: evolutie van voeding Voedselproductie Duurzaam eten
- 5. Baardgier
- 9. Eten: overal, snel, makkelijk
- 10. Overgewicht
- 12. Jongens/Meisjes tussen 2-25 jaar (%). Bron: CBS
- 14. Onzekere toekomst CMR Nijmegen 2—3- 2007
- 15. Onzekere toekomst Dagelijks effect hart- en vaatziekten in NL: 108 mensen sterven 1.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen Zo'n 1 miljoen patiënten met hart- en vaatziekten
- 16. Wat is gezond eten?
- 20. Pavlov reactie
- 22. Alles over gezond & duurzaam eten Gezond eten: evolutie van voeding Voedselproductie Duurzaam eten
- 23. De Natuur: Eten of gegeten worden Planten staan helemaal onderaan
- 24. Toch is de wereld nog groen Beekdal Renkum, 2010 Foto: Luuk Daenen
- 25. Planten zelfverdediging Coffeïne (= Theïne) Nicotine Glucobrassicine Stekels en haren Bittere en giftige stoffen
- 27. Koolwitjes… zo lieflijk Fotos: bugsinthepicture.com
- 29. … ..en voor je het weet Fotos: bugsinthepicture.com
- 30. Koolplanten afweer: Bitterstof Mosterd olie bom: glucosinolaten (bitterstof) en enzym leiden tot pittige smaak
- 31. Zoete spruitjes, daar lusten rupsen ook wel pap van Foto: tuinadvies.nl
- 32. Bestrijdingsmiddelen Foto: groenkracht.nl Slecht voor natuur en milieu: Minder bijen, roofvogels
- 33. “ Bitter in de mond, maakt het hart gezond”(mijn oma) www.lekkertafelen.nl
- 34. Smaken verschillen Greenballsoffire.nl Kinderboekenweek geschenk 2009
- 35. Even een proefje doen… Foto : Guido.nl
- 36. Verklaring Phenylthiocarbamide Heb je het “goede” gen 2x: Heel bitter Heb je het 1x: Matig bitter Zonder dit gen, weet je niet waar je collega’s zich zo over aanstellen!
- 37. Plant geeft SOS signaal
- 38. Biologische bestrijding http:// www.youtube.com / watch ?v=rLtUk-W5Gpk
- 42. www.eicode.nl & www.voedingscentrum.nl
- 43. Alles over gezond & duurzaam eten Gezond eten: evolutie van voeding Voedselproductie Duurzaam eten
- 45. Voedselverspilling Westerse wereld: 222 miljoen ton
- 46. Voedselverspilling Westerse wereld: 222 miljoen ton 200g groente, 200 g fruit, 200g brood, 100 g aardappel/rijst, 100 g vlees = 1 kg per dag
- 47. Voedselverspilling Westerse wereld: 222 miljoen ton 1 kg per dag = 365 kilo per jaar
- 48. Voedselverspilling Westerse wereld: 222 miljoen ton 222.000.000.000 / 365 = 600 miljoen mensen compleet voeden.
- 49. Ondervoeding en honger Bron: FAO
- 51. Het wereldvoedselprobleem … zeker ook hier!
- 52. Voedsel van de Toekomst Waar halen we eiwit vandaan?
- 54. Toekomstvoedsel?
- 62. Take home message WEES VERSCHILLIG
- 64. Alles over gezond & duurzaam eten Gezond eten: evolutie van voeding Voedselproductie Duurzaam eten
- 65. Het Neusje van de Zalm Alles wat jij wilt weten over gezond & duurzaam eten Nicole van Dam Radboud Universiteit
Editor's Notes
- Filmpje voedsel zoeken van apen >> ontwikkelen van gereedschap Vanaf .40 sec >> 10 seconden maken http://www.youtube.com/watch?v=inFkERO30oM Of Vanaf 1 minuut tot 1.20
- Schooltv.nl De baardgier eet graag karkassen van zoogdieren. Deze gier is vooral speciaal, omdat hij de dode dieren vanaf een grote hoogte laat vallen. Zo breken de botten van het kadaver op de harde ondergrond en kan hij bij het merg. Ter afwisseling vangen ze ook weleens een levende haas, schildpad of klipdas. Ze eten de botten van dieren volledig en zijn dus vooral uit op het beenmerg dat daarin zit.
- Cultuur van aardappels wassen bij japanse sneeuw aapjes (afhankelijk van tijd). http://www.youtube.com/watch?v=-euMlL9O1Kc 0.50-1.14
- Ontwikkeling cultuur bij mensen. Voedsel voor de vroegere mens >>> verzamelen, jagen. Kennis van planten. Bewaren van voedsel: drogen, zouten, in zuur. Ontdekken van vuur. Ontstaan van winkels (specialiseren in een type voedsel en uitruilen). Bron: http://mediatheek.thinkquest.nl/~lld570/index2.php?pagina=include/data/2.5
- Eten anno nu in Westerse landen: overal beschikbaar, gemakkelijk & snel. Veel vet en suiker.
- Overgewicht verdubbeld bij kinderen in NL tussen 1997 > 2004 BMI berekenen vanaf 18 jaar = gewicht delen door lengte in het kwadraat
- Overgewicht volwassenen toegenomen
- 2006 – 2010 Zie http://jeugdmonitor.cbs.nl/nl-NL/menu/indicatoren/gezondheid/default.htm
- Bron gegevens: http://hrosph.wordpress.com/2011/04/17/overgewicht-en-ernstig-overgewicht-bij-kinderen/ Wel oude data 2002-2004 is bijna 8 jaar oud. Is er geen nieuwere data? Grafiek info Jongens 4-15 jaar met obesitas 1980 0,2% 1997 1,0% 2002-2004 2,6% Meisjes 4-15 jaar met obesitas 1980 0,5% 1997 1,3% 2002-2004 3,3% Obesitas vereniging: Het percentage kinderen met obesitas, ongezond overgewicht, is nog sneller gestegen in diezelfde periode, maar is nog steeds vrij laag: slechts twee procent van de autochtone kinderen is echt obees. Bij de allochtone kinderen ligt het drie tot vier keer zo hoog, maar zelfs als je dat meerekent, doet Nederland het op Europese schaal goed . Volgens onderzoek van het internationale samenwerkingsverband OECD heeft Nederland samen met Roemenië en Letland het laagste percentage dikkerdjes van heel Europa. Ter vergelijking: in Spanje is het percentage dikke kinderen twee keer zo hoog als hier, in Malta zelfs drie keer.
- Toename overgewicht > toename hart&vaat ziekten, diabetes Het overgrote deel (ongeveer 98%) van de kinderen met diabetes lijdt aan diabetes mellitus type 1. Het is naast astma de meest voorkomende chronische ziekte bij kinderen Diabetes type 2 bij kinderen toegenomen http://www.dvn.nl/actueel/nieuws/782/steeds-meer-kinderen-met-diabetes-type-2 Bron tabel: http://www.nationaalkompas.nl/gezondheid-en-ziekte/ziekten-en-aandoeningen/endocriene-voedings-en-stofwisselingsziekten-en-immuniteitsstoornissen/diabetes-mellitus/omvang/
- Overzicht hart- vaat ziekten, www.hartstichting.nl Cijfers hart- en vaatziekten Dagelijks in Nederland: sterven elke dag 108 mensen aan hart- en vaatziekten sterven 57 vrouwen en 51 mannen aan hart- en vaatziekten sterven 29 mensen jonger dan 75 jaar aan hart- en vaatziekten worden 1.000 mensen in het ziekenhuis opgenomen vanwege hart- en vaatziekten lopen zo'n 1 miljoen patiënten met hart- en vaatziekten rond 4e doodsoorzaak NL Groente- en fruit verlaagt kans op hart- en vaatziekten: http://www.voedingscentrum.nl/nl/nieuws/voorkom-hart-en-vaatziekten-met-groente-en-fruit.aspx
- Schijf van vijf geeft al aan wat je nodig hebt, maar wat is het dan precies wat je nodig hebt? Om goed te groeien en te functioneren? Eiwitten, vetten, vitaminen, mineralen, koolhydraten Waar dient wat voor in je lichaam? Eiwitten = opbouw spiervezels, energieleverancier, … Vetten = brandstof (reserve), opname van vetoplosbare vitamines, … Vitaminen = diverse functies (misschien paar voorbeelden van vitamines pakken?) Mineralen = diverse functies (misschien paar voorbeelden pakken?) http://www.voedingscentrum.nl/encyclopedie/mineralen.aspx Koolhydraten = brandstof
- Route van eten door je lijf (wordt in workshop ‘Stront aan de knikker’ verder op functies van organen ingegaan).
- Simpel gesteld maar deze regel is wel basis voor gezonde leefstijl. Niet teveel eten en dus gevarieerd. Foto van Viola
- Oplossingen, vermoedelijk al wel bekend: Schijf van vijf Bewegen Ontbijten (5% ontbijt niet, 44% ontbijt ff snel tussendoor). 1 e week van november ‘week van Nationale Schoolontbijt’ >> http://www.rtl.nl/%28/actueel/rtlnieuws/binnenland/%29/components/actueel/rtlnieuws/2011/10_oktober/31/binnenland/half-miljoen-kinderen-eten-samen-hun-boterham.xml Hoe zorg je ervoor dat jouw leerlingen dat gaan en blijven doen?
- Herkenbaar beeld: Pavlov reactie. Kwijlen bij eten > speekselproductie heeft functie. Aantal keer kauwen; niet zo snel een wetenschappelijk gerelateerd artikel gevonden. Mij staat ook bij dat 20 keer kauwen een goede start is voor de spijsverting (eerste stap door vertering zetmeel) Iedereen koekje > misschien aansporen bij de koffie/thee pauze dit uitgebreide kauwen te doen? Bij twee procent van de mensen die aan vetzucht lijden, doen de hersencellen in de hypothalamus die het verzadigingssignaal door moeten geven, het niet goed. Deze mensen hebben dus continu honger, blijven eten en worden veel te dik. Het defect aan de hersencellen zou veroorzaakt worden door een genetische fout waardoor het eiwit kapot is dat het verzadigingssignaal waarneemt - de MC4-receptor. Onderzoek 2003, Nijenhuis http://www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/4/wa/Ublad/archief?id=1006673 Ook interessante achtergrond: http://www.bionieuws.nl/artikel.php?id=2549&zoek=verzadiging
- Naast niet goed kauwen meerdere oorzaken overgewicht. Naast grootschalige aanbod (en daarop volgende evolutionaire drang om op te sparen) kan ook verwerking in eigen lijf verstoord zijn: Bij twee procent van de mensen die aan vetzucht lijden, doen de hersencellen in de hypothalamus die het verzadigingssignaal door moeten geven, het niet goed. Deze mensen hebben dus continu honger, blijven eten en worden veel te dik. Het defect aan de hersencellen zou veroorzaakt worden door een genetische fout waardoor het eiwit kapot is dat het verzadigingssignaal waarneemt - de MC4-receptor. Onderzoek 2003, Nijenhuis http://www.ublad.uu.nl/WebObjects/UOL.woa/4/wa/Ublad/archief?id=1006673 Ook interessante achtergrond: http://www.bionieuws.nl/artikel.php?id=2549&zoek=verzadiging
- Planten staan helemaal onderaan.
- Planten worden aangevallen door rupsen, van allerlei soorten. Een aantal eten vanalles en nogwat, generalisten.
- Koolwitjes zijn hierop aangepast. Wij hebben het liever niet, veredelaars hebben door selectie steeds zoetere spruitjes gemaakt.
- Wel lekkerder spruitjes, maar ook veel meer gifstoffen die we op de teelten moete spuiten,
- Ook om andere reden jammer dat er minder glucosinolaten in spruitjes en broccoli zitten. Wie van de dames is moeder en heeft borstvoeding gegeven? Weet u nog wat het advies was bij een borstontsteking? Gekneusde koolbladeren! Waarom: die pittige stoffen remmen de bacteriën. Het is ook bewezen dat deze stoffen tegen kanker helpen. Het principe is dat de mosterdoliebom ook ons afweersysteem op scherp zet. Als er dan kankercellen onstaan, worden die ook opgeruimd. Eten die spruitjes,. Dus!!
- Peiling: wie vindt spruitjes lekker?? Deze site moet je zien!! Daar komt de foto van Pierre de Wind vandaan! Ook met smaaklessen http://www.greenballsoffire.nl/WK_Spruitjes_Koken_2011.html
- Hier kunnen we de smaaktest doen Het is me niet gelukt een grote pan spruitjes te koken, maar we kunnen wel een ander proefje doen met papiertjes
- Een kwart van de mensen proef het niet, zij hebben Niet het gen dat codeert voor het proeven hiervan. Simpele overerfbaarheid net als blauwe en bruine ogen. Soms een mix: twee
- Plant + megafoon
- http:// www.youtube.com / watch ?v=rLtUk-W5Gpk volgende stukjes worden geknipt en geplakt: Start 0.42-0.52 0.58-1.24 1.37-1.48
- Hoe herken je duurzaam eten als consument? Enkele voorbeelden van keurmerken die je handje helpen. Ook handig: Groente- en fruitwijzer (zit in conferentietasje) of Viswijzer van WNF. Beter leven , een keurmerk van de dierenbescherming dat aangeeft hoe goed er rekening wordt gehouden met dierenwelzijn. Hoe meer sterren hoe beter voor het dier. beterleven.dierenbescherming.nl Max Havelaar fair trade , garandeert consumenten dat de producten die zij kopen, zijn ingekocht onder eerlijke handelsvoorwaarden bij boerenorganisaties in ontwikkelingslanden. www.maxhavelaar.nl EKO , betekent dat dit een biologisch product is en door Stichting Skal is gecontroleerd. De producten met het EKO-keurmerk voldoen aan de wettelijke eisen. www.eko-keurmerk.nl EU bio-logo , staat voor dezelfde strenge controle als het EKO-keurmerk. Moet binnenkort op alle biologische producten in Europa staan. www.eko-keurmerk.nl zoek op bio-logo MSC , zet zich in voor een goed beheerde, duurzame visserij. Duurzame visserij wil zeggen dat er zo wordt gevist dat de visstand en de natuur niet worden aangetast. Het keurmerk omvat geen gekweekte vis. In Nederland zijn Alaska zalm, Alaska koolvis, kabeljauw, haring, tong, makreel en hoki (vissticks) verkrijgbaar met het MSC-keurmerk. www.msc.org ZALM op de flyer = Sockeye (Oncorhynchus nerka). Duurzame zalm, via www.goedevis.nl (van WNF/MSC keurmerk) na te gaan.
- Lees meer op www.eicode.nl & www.voedingscentrum.nl In de workshops meer over de eiercode en…of je verschil kunt proeven! (hoef je in ochtendlezing niet verder op in te gaan).
- Wat is duurzaam eten? Verschillende manieren om mee om te springen. >> miljard
- Ik las op internet dat Gerda Verburg (nu FAO) 7 november een conferentie opent over duurzame voedselvoorziening. Op nu.nl stond dat de westerse wereld ieder jaar 222 miljoen ton (dat is 222.000.000.000 kilo) eten weggooit!! Kan iemand dat verifiëren? CORRECT… Bron is FAO, zie ook hieronder (en in achtergrond info het originele document): Every year, consumers in rich countries waste almost as much food (222 million tonnes) as the entire net food production of sub-Saharan Africa (230 million tonnes). >>> http://www.fao.org/news/story/en/item/74192/icode/ Als dat zo is, wil ik met de meesters en juffen wel even gaan rekenen: DOEN! Wat zou 1 mens aan voedsel nodig hebben op een dag? 200g groente, 200 g fruit, 200g brood, 100 g aardappel/rijst, 100 g vlees = 1 kg per dag Dat is 365 kg per jaar Van hetgeen we jaarlijks weggooien in de Westerse wereld kunnen we dus 222.000.000.000 / 365 = 600 miljoen mensen compleet voeden. Dus zeker het menu van de 925 miljoen mensen die honger hebben aanvullen tot aanvaardbaar niveau (zie volgende slide) Is 1 kg pp per dag reeel? In vergelijking tot wat in derde wereld landen wordt gegeten? (vandaar je 925 miljoen aanvaardbaar voeden neem ik aan) Je kunt naast berekenen hoeveel wij weggooien, ook berekenen/zien hoeveel wij eigenlijk teveel consumeren!!
- Als dat zo is, wil ik met de meesters en juffen wel even gaan rekenen: DOEN! Wat zou 1 mens aan voedsel nodig hebben op een dag? 200g groente, 200 g fruit, 200g brood, 100 g aardappel/rijst, 100 g vlees = 1 kg per dag Dat is 365 kg per jaar Van hetgeen we jaarlijks weggooien in de Westerse wereld kunnen we dus 222.000.000.000 / 365 = 600 miljoen mensen compleet voeden. Dus zeker het menu van de 925 miljoen mensen die honger hebben aanvullen tot aanvaardbaar niveau (zie volgende slide) Is 1 kg pp per dag reeel? In vergelijking tot wat in derde wereld landen wordt gegeten? (vandaar je 925 miljoen aanvaardbaar voeden neem ik aan) Je kunt naast berekenen hoeveel wij weggooien, ook berekenen/zien hoeveel wij eigenlijk teveel consumeren!!
- Als dat zo is, wil ik met de meesters en juffen wel even gaan rekenen: DOEN! Wat zou 1 mens aan voedsel nodig hebben op een dag? 200g groente, 200 g fruit, 200g brood, 100 g aardappel/rijst, 100 g vlees = 1 kg per dag Dat is 365 kg per jaar Van hetgeen we jaarlijks weggooien in de Westerse wereld kunnen we dus 222.000.000.000 / 365 = 600 miljoen mensen compleet voeden. Dus zeker het menu van de 925 miljoen mensen die honger hebben aanvullen tot aanvaardbaar niveau (zie volgende slide) Is 1 kg pp per dag reeel? In vergelijking tot wat in derde wereld landen wordt gegeten? (vandaar je 925 miljoen aanvaardbaar voeden neem ik aan) Je kunt naast berekenen hoeveel wij weggooien, ook berekenen/zien hoeveel wij eigenlijk teveel consumeren!!
- Als dat zo is, wil ik met de meesters en juffen wel even gaan rekenen: DOEN! Wat zou 1 mens aan voedsel nodig hebben op een dag? 200g groente, 200 g fruit, 200g brood, 100 g aardappel/rijst, 100 g vlees = 1 kg per dag Dat is 365 kg per jaar Van hetgeen we jaarlijks weggooien in de Westerse wereld kunnen we dus 222.000.000.000 / 365 = 600 miljoen mensen compleet voeden. Dus zeker het menu van de 925 miljoen mensen die honger hebben aanvullen tot aanvaardbaar niveau (zie volgende slide) Is 1 kg pp per dag reeel? In vergelijking tot wat in derde wereld landen wordt gegeten? (vandaar je 925 miljoen aanvaardbaar voeden neem ik aan) Je kunt naast berekenen hoeveel wij weggooien, ook berekenen/zien hoeveel wij eigenlijk teveel consumeren!!
- http://www.worldhunger.org/articles/Learn/world%20hunger%20facts%202002.htm
- Biefstuk uit petrisschaal, kwallenchips, insectentoffee’s, voedsel uit eigen tuin of stadsboerderijk (city gardening) Het Diner van de Toekomst is ‘s avonds…! EIWIT?? Check kwal Plantaardige vleesvervangers
- Indien gebruiken: dan opsplitsen in 3 slides (beter zichtbaar maken).
- Indien gebruiken: dan opsplitsen in 3 slides (beter zichtbaar maken).
- Indien gebruiken: dan opsplitsen in 3 slides (beter zichtbaar maken).
- Eiwitten uit meelwormen
- Kleurstof E120 (karmijn) is gemaakt van de schildjes van schildluizen, de karmijnluizen. Kweek vindt o.a. plaats op Canarische eilanden, Mexico en Peru. De beestjes leven op cactussen. Alleen de vrouwtjes worden gebruikt. Bron: http://nl.wikipedia.org/wiki/Cochenilleluis
- De luizen ;-) Kleurstof wordt verkregen na drogen, vermalen en filteren…
- Geef kennis en kunde mee aan je leerlingen! Leerlingen dienen de keuzen voor hun eigen voedsel wat betreft eigen gezondheid en duurzaamheid op waarde te kunnen schatten. Hiervoor is het nodig ze kritisch en bewust te maken van bijvoorbeeld de herkomst van het eten dat zijn thuis krijgen. Breng het onderwerp ter discussie! Laat hen ervaren hoe voedsel gemaakt wordt (van tomatenzaadje tot diepvriespizza) en waar het vandaan komt. En: “ geef goede voorbeeld Eet gevarieerd en met mate Hou u aan niet-snoepen beleid Beweeg veel met de kinderen Gooi niet onnodig eten weg Doe smaakexperimenten (zie die spruitjes website)
- Geef kennis en kunde mee aan je leerlingen! Leerlingen dienen de keuzen voor hun eigen voedsel wat betreft eigen gezondheid en duurzaamheid op waarde te kunnen schatten. Hiervoor is het nodig ze kritisch en bewust te maken van bijvoorbeeld de herkomst van het eten dat zijn thuis krijgen. Breng het onderwerp ter discussie! Laat hen ervaren hoe voedsel gemaakt wordt (van tomatenzaadje tot diepvriespizza) en waar het vandaan komt. En: “ geef goede voorbeeld Eet gevarieerd en met mate Hou u aan niet-snoepen beleid Beweeg veel met de kinderen Gooi niet onnodig eten weg Doe smaakexperimenten (zie die spruitjes website)