2. Bu olayın amacı hücre bölünmesinin gerçekleştiği canlı veya
hücreye bağlı olarak yeni hücreler meydana getirmek,
yenilenme ve büyümeyi sağlamaktır.
Mitoz bölünmenin başlangıcını saptamak olanaksızdır. Fakat hücrede
bazı değişiklikler olur; hücre içeriği jel haline geçer, metabolizma durur,
çekirdeğin hacmi hızla büyür. Kromatid iplikleri belirginleşir ve
boyanmaya başlar. G2 evresinin tamamlanması, kromozomların türlere
özgü şekil ve sayıyı kazanmasıyla mitoz bölünmeye geçilir. Işık
mikroskobunda kromozomlar artık rahatlıkla görülebilir. Bu süre yaklaşık
bir saat sürer. Bu evredeki hücreler küre şeklindedir ve etrafındaki
cisimlere kuvvetle bağlanmamıştır.
3.
4. Mitoz bölünme; profaz, metafaz, anafaz ve telofaz diye dört evreye ayrılır.
Başlangıcında çekirdek içinde ince uzun kromatid iplikleri halinde görünen
kromozomlar, yavaş yavaş helozon şeklinde kıvrılarak kalınlaşmaya başlar
ve görülebilir duruma geçer. kalınlaşma ve kısalma anafaza kadar devam
edebilir. Bu arada eş kromozomlar birbirlerinden fark edilemeyecek kadar
sıkıca bağlıdırlar. Bu evrede birbirine sentromerlerle bağlanmış olarak duran
kromozomların her birine kromatid denir. Sentrozomlar ayrılarak her biri bir
kutba gitmeye başlar ve aralarında iğ iplikleri oluşur. Profazın sonuna doğru
iğ iplikleri ile kromozomlar arasında bağlantı kurulurken, sentrozomlardan
hücre zarına uzanan iğ iplikleri de oluşur ve çekirdek zarı eriyerek kaybolur,
kromozomlar sitoplazma içerisine dağılır
5. Kromozomlar çok kere bir çember gibi, bazen de karışık olarak ekvatoral
düzlem üzerinde dizilirler. Genellikle küçük kromozomlar merkezde,
büyükler çevrededir. Diziliş türlere özgü bir özellik gösterir. Kromozomlar
eşit olarak kutuplara çekileceğinden, ortada belirli bir denge kurulana kadar
beklenilir.
Profaz 30-60 dakika sürmesine karşılık, metefaz ancak 2-6 dakika sürer.
her bir kromozomun sentromeri belirgin olarak ikiye bölünür ve kromatidler
tam olarak birbirinden ayrılır.
6. Ekvatoral düzlemdeki kardeş kromozomlar kutuplara bu evrede taşınırlar.
Kasılma özelliği olan sentrozomların iğ iplikleri sayesinde kromozomların
yarısı bir kutba, diğer yarısı öbür kutba gider. Kromozomların kutuplara
ulaşmasıyla bu evre sona erer.
Bitki hücrelerinde sentrozom bulunmadığı için kromozomların taşınması
sitoplazma hareketleriyle ve sitoplazma kökenli iğ ipliklerinin yardımıyla
olur. Bu evre de yaklaşık olarak 3-15 dakika sürer
7. 4.TELOFAZ
Kromozomlar daha az boyanmaya başlar. Çekirdek zarı yavaş yavaş
oluşur. Kromozomlar uzayıp incelmeye başlar. Bölünme açısından
çekirdek dinlenmeye geçerken, hücre metabolizması aktif hale geçer.
Bu evrenin oluşumu sürerken bir yandan da sitoplazma boğum yapmaya
başlar. İğ ipliklerine dik olarak boğumlanan sitoplazmanın o bölgede jel
hale geçerek iki oğul hücrenin sitoplazmasını ayırdığını ileri süren
görüşlerde vardır. Sitoplazmanın boğumlanarak ayrılması sürecine
sitokinez denir. Telofazın başlangıcından iki yeni hücrenin oluştuğu ana
kadar geçen süre 30-60 dakikadır.
8. Kuyruğu kopan bir kertenkelenin kuyruğunu
yeniden oluşturması, denizyıldızının kopan
kolunu yenilemesi mitozla gerçeklesen
yenilenme olaylarıdır. Rejenerasyon
(Yenilenme) ile üremedir.
9.
Mitoz Bölünmenin Özellikleri
1- Bütün canlılarda görülür.
2- 2n kromozomlu vücut hücrelerinde görülür.
3- 2n kromozomlu bir hücreden 2n kromozomlu iki hücre oluşur.
4- Bölünme sonucu oluşan iki hücre aynı kalıtsal bilgiye (DNA’ya)
sahiptir ve birbirinin tıpa tıp aynısıdır.
5- Yaşam boyu devam eder. (Zigotun oluşumundan, ölüme kadar
devam eder).
6- Bölünme sonucu oluşan hücrelerin kromozom sayısı değişmez,
sabit kalır.
7- Tek hücrelilerde çoğalmayı, çok hücrelilerde büyümeyi, gelişmeyi,
yıpranan dokuların onarılmasını ve ölen hücrelerin yerine yenilerinin
yapılmasını sağlar.
8- Tür içinde çeşitlilik oluşturmadan (kalıtsal özellikleri değiştirmeden)
türün devamını sağlar.
9- Mitoz bölünme başlamadan önce hücre bölünmeye hazırlık dönemi
(interfaz) geçirir.
10- Çekirdek bölünmesi (karyokinez) ve sitoplazma bölünmesi
(sitokinez) olarak iki aşamada gerçekleşir.
10. 2.Mayoz Mayoz bölünme üreme
hücrelerinde görülen bir
olaydır ve bu bölünme
sonrasında bir hücreden
dört (4) tane yeni hücre
meydana gelir
Kromozom sayılarının
yarıya indiği bu
bölünmede meydana
gelen yeni hücrelerin
kromozom yapıları
tamamen farklıdır Yani
mayoz bölünme de 2n
kromozomlu hücreden n
kromozomlu hücreler
oluşur.
11. Mayoz bölünme ile dişi de yumurta
hücreleri, erkekte ise sperm hücreleri
meydana gelir. Mayoz bölünme
sonrasında oluşan kromozomların yapısı
farklı olduğu için canlıların çeşitliliği
sağlanmış olur Mayoz bölünme de 2
1 – Mayoz 1
aşamada meydana gelir.
2 – Mayoz 2
12.
13. Mayoz 1
1. Profaz I
Mitoz bölünmede olduğu gibi çekirdek zarı ve çekirdekçik erimeye başlar.
Kısalıp kalınlaşan kromatin iplikler kromozom halini alırlar. Mitoz
bölünmeden farklı olarak homolog kromozomlar birbirlerine tutunarak dört
kromatitli ve iki kromozomlu tetratları oluştururlar.
Kromozomlar tetrat oluşturduğu sırada kardeş olmayan kromatitler bir çok
noktadan birbirlerine temas eder. Bu noktalara sinapsis denir.
Bu sinapsislerden bazılarında kardeş olmayan kromatitler arasında gen
alışverişi yapılabilir.
Krosing–over denilen bu olay sadece mayoz bölünmede görülür. Bu olay
sayesinde kromozomlar üzerinde bulunan baskın ve çekinik genlerin diziliş
sırası değiştirilir. Bu değişim ise oluşacak hücrelerde kalıtsal çeşitliliği artırır.
Krosing-over olayı her tetratta görülmez. Ne zaman ve ne oranda meydana
geleceği, hangi karakterler arasında olacağı tam olarak bilinemez. Ancak, bir
kromozom üzerindeki genler arası uzaklık arttıkça, krosing-overle
değiştirilme ihtimalı artar.
14. 2. Metafaz I
Mitoz bölünmeden farklı olarak homolog kromozomlar hücrenin ortasında üst
üste gelecek şekilde iki sıra halinde dizilir. Bu diziliş şekli sayesinde mayoz I
de kardeş kromatitler yerine homolog kromozomlar birbirinden ayrılır.
3. Anafaz I
Mitozda kardeş kromatitler birbirinden ayrılıp zıt kutuplara çekilirdi. Mayozda
ise kardeş kromatitler yerine homolog kromozomlar birbirinden ayrılır. Bu
olay mayoz bölünmede kalıtsal çeşitliliğin oluşmasında etkilidir.
Mayozda krosing-over olmasa bile, homolog kromozomlar rastgele ayrıldığı
için, her zaman çeşitlilik sağlanmış olur.
4. Telofaz I
Mitoz bölünmede olduğu gibi önce çekirdek bölünmesi tamamlanır çekirdek
zarı oluşur. Telofazın sonuna doğru sitoplazma bölünmesi başlar. Sitokinez
mitoz bölünmede olduğu gibi gerçekleşir.
Mayozun ikinci bölünmesi başlamadan önce mayoz I de olduğu gibi interfaz
safhası görülmez. Yani DNA eşlenmesi gerçekleşmez. Sadece hayvan
hücrelerinde bölünme başlamadan önce sentrozomlar kendini eşler.
15. MAYOZ II
Normal bir mitoz gibi gerçekleşir. I. mayozdan daha kısadır.İki bölünme arasında
interfaz olmadığı için DNA lar bir daha eşlenmez. Sadece sentrozom eşlenmesi
gerçekleşir.
Başlangıçta 2n kromozomlu (diploid) olan hücreden bu bölünmenin sonunda
kromozomlu (monoploid) 4 hücre oluşur .
Bu hücreler ana hücreden kromozom sayısı yönüyle farklı oldukları gibi, kromozom
yapısı yönüyle de ana hücreden hem de birbirlerinden farklıdırlar.
Mayozla yumurta oluşurken hücrelerin stoplazma miktarı da farklı olabilir. Buraya kadar
öğrendiklerimizi dikkate alırsak, eşeyli üremeyle çeşitlilik oluşturulması şu faktörlerle
açıklayabiliriz.
* Mayoz-I de krossing- overin olması,
* Mayoz-I de homolog kromozomların ayrılması,
* Mayoz sonucu haploid hücrelerin oluşturulması,
* Döllenme ile iki yeni hücrenin birlşetirilmesi,
Bunlara ilave olarak, gametler farklı bireyler tarafından meydana getirilir veya yabancı
döllenme (yabancı tozlaşma) gerçekleştirilirse kalıtsal çeşitlilik daha da artmış olur.
Mayozun hem birinci, hem de ikinci bölünmelerinin de gerçekleşen ortak olaylar vardır.
Bunların en önemlileri:
* Hücre sayısının artması
* Sitokinezin gerçekleşmesi
* Sentrozomun eşlenmesi olarak sayılabilir.
DNA eşlemesi, tetrat ve sinapsların oluşturlması, krossin-over ve homolog
kromozomların ayrılması sadece I. Mayozda; kardeş kromatidlerin ayrılması sadece II.
Mayozda gerçekleşir.
16. Mayoz bölünmenin ikinci aşaması mitoza
benzemektedir. Mitoz bölünmeyi tekrar
etmek için aşağıdaki
‘Mitoz Bölünme Evrelerine’ tıklayabilirsiniz.
MİTOZ BÖLÜNME EVRELERİ
Devam etmek için ekrana tıklamanız
yeterli.
17. Mayoz, bitki ve hayvanlarda üreme hücrelerinin
oluşmasını sağlar. Oluşan üreme hücreleri n sayıda
kromozom içerdiği için, döllenme sonucu oluşan zigot 2n
kromozoma sahiptir. Bu şekilde, canlılarda nesiller
boyunca kromozom sayısının sabit kalması sağlanır.
Ayrıca mayoz sırasında gerçeklesen parça değişiminden
dolayı oluşan hücreler ana hücreden farklı genetik yapılara
sahip olur. Genetik yapıdaki bu farklılık canlıların birebirinden
farklı özellikler göstermesine neden olarak tür içinde
çeşitliliği sağlar. Çeşitlilik, ayni türün bireylerinin kalıtsal
yapısının farklı olmasıdır.
18. MAYOZ BÖLÜNME DİŞİ ÜREME
ORGANI OLAN
YUMURTALIKLARDA
GERÇEKLEŞİYORSA BU OLAYA
OOGENEZ DENİR.
19. MAYOZ BÖLÜNME ERKEK ÜREME
ORGANI OLAN TESTİSLERDE
GERÇEKLEŞİYORSA, BU OLAYA
SPERMATOGENEZ DENİR
21. Mitoz ve Mayozun Benzer
Yönleri
1. Hücre sayısı artırılır.
2. Üreme gerçekleştirilir.
3. DNA’lar kendilerini eşler.
4. Kardeş kromatitler ayrılır.
5. Türün kromozom sayısı
korunur (mayozda
döllenmenin de yardımıyla).
6. Sentrozom eşlenmesi,
çekirdek zarı ve çekirdekçiğin
erimesi, sitoplaz manın
bölünmesi gibi bölünme
olayları gerçekleşir.
22. MİTOZ
1 – Çok hücreli canlıların vücut hücrelerinde bulunur.
2 – Vücudun bütün doku ve organalrında görülür.
3 – Oluşan hücreler canlının gelişmesini sağlar.
4 – Bölünme sonucunda oluşan hücrelerde kromozom sayısı sabit kalır.
5 – Bölünme sonucunda oluşan hücreler kalıtsal olarak birbirinin tamamen
aynısıdır.
6 – Mitoz bölünme sonucunda iki hücre oluşur.
7 – Mitoz bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi bir kez olur.
8 – Bölünme sırasında tetrat ve crossing-over olayları görülmez.
9 – Zigotun oluşumundan ölümüne kadar sürer.
MAYOZ
1 – Çok hücreli canlıların üreme hücrelerinde görülür.
2 – Bitkilerin çiçeklerindeki üreme organlarında, hayvanların üreme
organlarında bulunur.
3 – Oluşan hücreler üremeyi sağlar.
4 – Bölünme sonucunda oluşan hücrelerde kromozom sayısı yarıya iner.
5 – Oluşan hücreler kalıtsal olarak farklılık gösterir.
6 – Mayoz bölünme sonucunda dört hücre oluşur.
7 – Mayoz bölünme sırasında çekirdek ve sitoplazma bölünmesi iki kez
gerçekleşir. (MayozI ve mayoz II)
8 – Bölünme sırasında tetrat ve crossing-over olayları görülür.
9 – Ergenlik döneminde başlar, üreme dönemi boyunca sürer.
23. Emel, Müge, Sima ve Nisa mayoz bölünme hakkında
bilgilerini paylaşıyorlar.
Hangi öğrenci mayoz bölünme ile mitoz bölünmeyi
birbirine karıştırıyor?
A) Emel B) Müge C) Sima D) Nisa
24. KALITIM
Canlılardaki karakterlerin oluşumunu, yavru döllere geçişini ve
canlılarda gözlenen çeşitliliğin nedenlerini inceleyen bilim dalına
genetik veya kalıtım denir. Canlıların sahip oldukları, anne veya
babalarından aldıkları özelliklere kalıtsal özellikler denir. Saç
rengi, saç şekli, göz rengi gibi.
Canlının kendi yaşamını ve vücudunu etkileyen özelliklere
kalıtsal olmayan özellikler denir. Kilo, saç uzunluğu gibi.
Kalıtsal özellikler anne ve babadan yani atalardan yavrulara
sadece üreme olayı ile geçebilir.
25.
26. Mendel deneyi:
Mendel uzun
bezelye ile kısa
bezelyelerin saf döllerini
tozlaştırdığında birinci
kuşağın tümünde uzun
bezelyeler elde etti.Birinci
kuşakta elde ettiği
bezelyeleri kendi aralarında
tozlaştırdığında ise oluşan
bezelyelerin ¾’ ünün uzun ,
¼ ‘ünün ise kısa olduğunu
gördü. Mendel, yaptığı bu
çalışmalarda bezelyelere
ait farklı özelliklerin(tohum
sekli, çiçek rengi gibi)
birinci kuşaktan ikinci
kuşağa nasıl aktarıldığını
göstermiş ve kalıtımın
temel ilkelerini keşfetmiştir.
27. Saç rengi, saç şekli, dil yuvarlama gibi özellikler
çevremizdeki bireyler arasında farklılık
göstermektedir.Bu özellikler kalıtsal olup bir önceki
kuşaktan bir sonraki kuşağa aktarılan özelliklerdir.Bu
özellikler bir sonraki kuşağa genlerle aktarılır.Kalıtsal
bilgileri taşıyan genler üreme hücreleri ile yavru
canlıya geçer.
A,a, B, b…
28. Bu genler birbirinin aynısı olabileceği gibi farklı da
olabilir.
AA, bb, Bb, Aa
Karakterle ilgili aynı genleri taşıyan bireylere saf döl,
farklı genleri taşıyan bireyleri taşıyan bireylere ise
melez döl denir.
AA, BB -------- Saf Döl
Aa, Bb -------- Melez Döl
29. Her organizma türü kendine özgü sayı ve çeşitte
genlere sahiptir. İlk kuşakta kendi özelliklerinin ortaya
çıkmasına neden olan genler baskın
genlerdir.Baskın genle birlikte bulunduğu zaman
kendi özelliğini gösteremeyen genler ise çekinik
genlerdir.Genler harflerle ifade edilir.Büyük harf
baskın geni aynı harfin küçüğü çekinik geni temsil
eder.Bir organizmanın fenotipinin meydana gelmesini
sağlayan genetik yapıya genotip, canlıların dış
görünüşünde gözlemleyebildiğimiz özelliklere fenotip
denir
31. Örnek:
Saf döl yuvarlak tohumlu
bezelye ile saf döl
buruşuk tohumlu bezelye
çaprazlanıyor.
İlk kuşakta oluşan
yavruların genotip ve
fenotipi nasıldır?
İlk kuşakta oluşan
yavrular
çaprazlandığında
oluşan yavruların
genotip ve fenotipi
nasıldır?
İkinci kuşakta oluşan
yavruların yuvarlak
tohumlu olma olasılığı
nedir?( Bezelyelerde
yuvarlak tohumlu
bezelye buruşuk
tohumlu bezelyeye
baskındır.)
32. İNSANDA CİNSİYETİN
BLİRLENMESİ
Canlıların sahip olduğu
(canlı vücudunda bulunan) hücreler
kromozom sayısına göre 2n
kromozomlu hücreler (vücut
hücreleri) ve n kromozomlu
hücreler (üreme hücreleri) olarak
iki çeşittir.İnsanda 46 ( 23 çift )
kromozom bulunur. Bu
kromozomların 22 çifti ( 44 )
vücut kromozomları 1 çifti ( 2 )
eşey kromozomları olarak
adlandırılır. Vücut kromozomlarında
taşınan genler harflerle gösterilir.(
A,a, B, b gibi ) Cinsiyet
kromozomlarında taşınan genler X
ve Y ile ifade edilir. (Kromozomların
şekilleri X ve Y ye benzediği için bu
şekilde gösterilmiş ve Y, X’e göre
daha kısa, küçüktür. ) Bu
kromozomlar dişilerde tek çeşit (
XX ) , erkeklerde ise iki çeşittir.( XY
33. Bu kromozomların en önemli özelliği, cinsiyeti
belirlemeleridir.Çaprazlama incelendiğinde erkek
ve kız olma olasılığının % 50 olduğu görülür.
34. Renk körlüğü( Daltonizm ): X’e bağlı olarak ortaya çıkan bu
hastalık kırmızı ve yeşili ayırt edememe hastalığıdır. Renk
körlüğü teşhisinde en kolay Stiling levhası kullanılır. Çekinik
halde taşınır.Hem dişilerde hem de erkeklerde gözlenir. Kız
çocuklarının renk körü olabilmesi için hem annesinden hem
de babasından renk körlüğü genlerini alması
gereklidir.Ancak erkek çocuklar babadan Y kromozomu
anneden X kromozomu aldıkları için bu hastalık genini
sadece annelerinden alırlar. Kadınlarda taşıyıcı olma ihtimali
vardır ama erkekler taşıyıcı olamazlar. Bu nedenle erkeklerde
renk körlüğü hastalığının ortaya çıkma ihtimali kadınlardan daha
fazladır.
Hemofili: Bu hastalıkta kanın pıhtılaşmasını sağlayan protein
üretilemez. O yüzden kan pıhtılaşmaz ya da geç pıhtılaşır. X
kromozomu üzerinde çekinik genle taşınır.
35. Orak Hücreli Anemi: DNA
üzerindeki nükleotidin
değişmesiyle ortaya çıkar.
Alyuvarların yapısına katılan
hemoglobinin bozuk
üretilmesinden
kaynaklanır.Bu durum
kansızlığa ve damarların
tıkanmasına yol açar. *** Y Kromozomu ile aktarılan
özellikler
*** Orak hücreli anemi
1.Ayağın 2.ve 3. parmaklarının
kalıtsal bir kan bitişik olması
bozukluğudur. Hem 2.Dış kulağın iç bölgelerinde
annenizden hem de kılların çıkması
3.Balık pulluluğu
babanızdan orak hücreli
gen geçerse orak hücreli
anemili olarak doğarsınız.
36. Down Sentrozomu:
İnsanlarda kromozom
sayısında meydana gelen
değişiklikler bazı
hastalıkların oluşmasına
neden olabilir.46 kromozom
yerine 47 kromozom
taşıyan insanlarda Down
Sentromu ( mongolizm )
görülür. Bu kişiler; geniş
elli, kısa parmaklı, tıknaz
vücutludur.Ayrıca zeka
geriliği görülür.İnsanlarda
görülen hastalıkların büyük
bir bölümü çekinik genlerle
aktarılır. Bu gene sahip
ailelerin yaptıkları akraba
evliliklerinden doğan
çocuklarda anormalliklerin
görülme olasılığı çok
yüksektir.
37. Akraba Evliliği ve Sakıncaları
Evlenen eşler (karı-koca) arasında kan bağı
bulunmasına yani aynı yakın atadan gelmelerine akraba
evliliği denir. Kalıtsal hastalık geni taşıyan kişinin yakın
akrabalarında aynı hastalık geninin bulunma ihtimali, akraba
olmayan kişilere göre daha yüksektir.Genelde genetik
hastalıkların genleri çekiniktir.Bu nedenle yakın akrabaların
genetik yapısı benzediği için iki adet çekinik genin bir araya
gelme ihtimali yüksektir.
Kalıtsal hastalıklardan korunmak için; akraba
evliliği yapılmamalı, evlenmeden önce gen testi
yaptırılmalı, kalıtsal hastalık genini taşıyan evli bireylerin
çocuk yapmaları önlenmeli ve kalıtsal hastalıklar
konusunda aileler bilgilendirilmelidir.
38.
39. DNA ve Genetik Kod
Genetik özelliklerimiz hücrelerimizdeki çekirdeğin içinde bulunan
kromozomlarda taşınır. Kromozomlar DNA ve özel proteinlerin
birleşmesiyle oluşur
DNA, hücrenin yönetici molekülüdür ve beslenme, solunum, üreme gibi
canlılık faaliyetlerini yönetir. DNA'nın yapısında kalıtsal özelliklerimize
etki eden yapılar bulunur. Bu yapılar genlerdir. Kalıtsal bilgiler genler
tarafından taşınır.
Nükleotitler DNA'nın temel yapı birimleridir. Bir nükleotidin
yapısında aşağıdaki gibi fosfat, seker ve organik baz bulunur.
Organik bazlar adenin (A), timin (T), sitozin (C) ve guanin (G)'dir.
Nükleotidler hangi organik bazı içeriyorlarsa o bazın ismiyle
adlandırılırlar.
*Nükleotitin yapısında bulunan şeker 5 karbonlu olup Deoksiriboz
şekeridir.
*Fosfatlar DNA ya asitsi özelliği kazandırırlar.
*Nükleik asitler iki çeşittir. DNA ve RNA dır.
*Her bir Nükleik asidin (DNA) yapısındaki 4 çeşit nükleotidin farklı sıra ,
miktar ve farklı kullanımı sonucu farklı kalıtsal şifrelere sahip nükleik
asitler (DNA) oluşur.
Örneğin adenin bazını içeren nükleotit "adenin nükleotit", guanin bazını
içeren nükleotit "guanin nükleotit" olarak adlandırılır.
40.
41.
42. ÖRNEK :
DNA nın bir zincirinde 100 adenin, 900 guanin
nükleotidi varsa, bu DNA da toplan kaç nükleotid
vardır?
ÇÖZÜM :
A = T ise 100 adenin = 100 timin
G ≡ S ise 900 guanin = 900 sitozin
O zaman;
A + T + G + S = 100 + 100 + 900 + 900 = 2000
43. Hücre bölünmesi öncesinde hücredeki DNA molekülü miktarı iki katına
çıkar. Bu olaya DNA'nın kendisini eşlemesi adi verilir.
DNA'nin kendisini nasıl eslediği üstteki şekilde görülmektedir.
DNA kendini eşlerken önce
*DNA'nın iki ipliği bir enzim yardımı ile birbirinden ayrılır. Aralardaki
hidrojen bağları kopar.
*Daha sonra sitoplazmada serbest halde bulunan nükleotidler çekirdeğin
içerisine girer ve DNA'nın açılan kısmındaki nükleotidlerle eşleşir.
*Bu esleşme sırasında, adenin nükleotitin karsısına timin nükleotit, sitozin
nükleotitin karsısına da guanin nükleotit gelir.
*Sonuçta başlangıçtaki DNA molekülünün aynisi olan bir DNA molekülü
daha oluşur.
DNA, hücre bölünmesi sırasında kendini eşleyerek yapısında bulunan
bilgilerin yeni oluşacak yavru hücrelere geçmesini sağlar. Bütün
canlılarda DNA molekülü adenin, timin, sitozin ve guanin bazlarından
oluşmasına rağmen nükleotitlerin sayısında ve dizilisindeki farklılıklar
canlıların birbirinden farklı olmasını sağlar.
Kromozomlar DNA'ları, DNA' lar da genetik özellikleri belirleyen genleri
taşır. Genler ise nükleotidlerden oluşur.
Tahtaya yazılan bilgileri defterimize geçirirken bazı hatalar yapabiliriz.
Benzer şekilde DNA molekülü de kendisini eslerken hatalar oluşabilir.
44. Mutasyon
DNA dizilimindeki bu değişiklik, farklı genetik özelliklerin
ortaya çıkmasına sebep olabilir. Bazen, hücre bölünmesi
sırasında kromozomların sayısında artma ya da azalma
şeklinde değişiklikler de olabilir. DNA dizilimindeki ve
kromozomlardaki değişiklikler mutasyon olarak adlandırılır.
Modifikasyon
Çuha çiçeği ortam sıcaklığı 15-25 oC arasındaki bir ortamda
yetiştirilirse çiçeklerin rengi kırmızı, 25-35 oC arasındaki bir
ortamda yetiştirilirseçiçeklerinin rengi beyaz olur.
Ari ve karıncalarda larvaların beslenme koşulları değiştiğinde
vücut şekilleri ve davranışları değişir. Ari larvaları çiçek tozuyla
beslendiğinde isçi arılar, ari sütüyle beslendiğinde ise kraliçe
ari oluşur.
Çuha bitkisi, ari ve karıncalarda görüldüğü gibi çevre
şartlarının etkisiyle canlılarda ortaya çıkan ve kalıtsal
olmayan değişikliklere modifikasyon adi verilir. Spor yapan
kişilerde kasların gelişmesi, yazın güneşli günlerde teninizin
bronzlaşması da modifikasyona örnektir.
*Kalıtsal değildir. Nesilden nesile aktarılmaz.
49. 1- Ela göz geni mavi göz genine baskındır.
Aşağıda genotipleri verilen ailelerden hangisinin
mavi gözlü çocukları olabilir?
Anne Baba
A.) Homozigot ela Heterozigot ela
B.) Homozigot mavi Homozigot ela
C.) Heterozigot ela Homozigot ela
D.) Homozigot mavi Heterozigot ela
50. 2-
Yukarıda verilen vagonlarda üç ailedeki ebeveynlerin renk körlüğü
karakteri bakımından fenotipleri verilmiştir.
Vagonlar renk körü kız çocuk olma olasılığı çok olandan az olana
doğru lokomotife bağlanacaktır.
Buna göre vagonların lokomotife bağlanış sırası
aşağıdakilerden hangisi gibi olmalıdır?
A.) 3-2-2
B.) 2-3-1
C.) 2-1-3
D.) 1-2-3
51. 3- 2n = 38 kromozomlu bir hayvan hücresi ard arda 3
mitoz ve 1 mayoz bölünme geçirmiştir.
Bir öğrenci bu olayla ilgili olarak hazırlanan tablodaki ifadeleri doğru veya
yanlış olarak değerlendirecektir.
Buna göre, öğrencinin değerlendirmesi aşağıdakilerden hangisi
olmalıdır?
A.) D-Y-D
B.) Y-D-D
C.) Y-D-Y
D.) D-Y-Y
52. 4- Bir DNA molekülünün I. ipliğinde 200 timin,600
guanin, 100 sitozin nükleotidi bulunmaktadır.
Bu DNA'daki deoksiriboz sayısı 2000 olduğuna
göre hidrojen bağı sayısı kaçtır?
A.) 1400
B.) 2000
C.) 2700
D.) 3000
