Metal aroa, edad de hierro

2. EKONOMIA
• Jarduerak: Metalen
erabilerak benetako iraultza
ekarri zuen. Hasieran
brontzea erabili zen, metal
horrekin apaingarriak eta
armak egiten
zituzten.Geroago hasi ziren
burdinazko tresnak egiten,
aitzurrak, goldeak, igitaiak...
Iparraldeko leinu edo
tribuak, batez ere,
abelazkuntza eta ehizatik
bizi ziren.

3. EKONOMIA
• Elikadura : Jende
gehienaren elikadura
nekazari edo abeltzain
jatorrikoa zen. Ehizatik
eta bilketatik lortutako
jakiak osagarriak ziren.
Bestalde, dietaren
parterik handiena landare
jatorrikoa izango zen
seguru asko, eta haragia
eta arraina urri.

4. EKONOMIA
• Tresna berriak: Burdinazko
tresnen erabilerak
nekazaritza-jarduera
erraztea ekarri zuen:
lurra lantzeko aitzurrak eta
goldeak, zerealak
ebakitzeko igitaiak;
eraikuntzarako iltzeak,
grapak, errematxeak;
arrantzarako amuak;
guraizeak, labanak ... eta
beste hainbat tresna
eraginkor egitea ahalbidetu
zuen metalen erabilerak.

5. GIZARTEA
• Antolaketa:
Baliteke Neolito-Metal
Aroetan leinu, tribu edo
antzeko giza taldetan
antolatuta egotea.
Leinu bereko kideen
artean senidetza loturak
ere izaten ziren.

6. GIZARTEA
• Etxebizitza, herriak eta
hiriak: Oinarrizko giza
taldea banda zela dirudi.
Banda giza talde txiki bat
zen, gehienetan,
kanpaleku berean bizi
ziren pertsonez osatua.
Talde bakoitzean hamar-
berrogeita hamar
pertsona artean bizi
omen ziren.

7. KULTURA
• Janzkiak eta apaingarriak:
Arropak egiteko animalien
ilea, bereziki artilea,
erabiltzen zuten, baita
landare-zuntzak
ere.Apaingarri moduan
Metal Aroan, Neolitoan
erabiltzen ziren
zintzilikarioez gain, urrezko,
kobrezko zein brontzezko
eraztunak,
eskumuturrekoak, botoiak
eta kriseiluak ere hasi ziren
erabiltzen.

8. KULTURA
• Sineskerak, hileta-errituak:
Sineskerei dagokienez,
ezinezkoa da garai haiei
buruzko euskal lurraldeekiko
datu zehatzak ematea.
Lurrarekin lotutako
elementuak sinesmen eta
gurtza-gai bilakatu eta jainkotu
ohi zituzten.Gorpuak
trikuharrietan ehorzteari utzi
zioten, baina trikuharriak
zeuden lekuetatik gertu beste
monumentu batzuk eraiki
zituzten, harrespilak tumulu-
harrespilak eta tumulu soilak.

9. KULTURA
• Artea:Metal Aroan
artelan txikiak ugaritu
egin ziren; ordura
arteko harria, hezurra
eta buztinez gain,
metala ere erabiltzen
hasi ziren.

10. https://youtu.be/7gXr1sMI0nk